OUDERSCHAP
Femke van Velzen
,Hoofdstuk 1
Het sociaal werk bevindt zich in een overgangsfase waarin de verzorgingsstaat wordt vervangen door
een participatiesamenleving.
Op 1 januari 2015 kwamen 3 nieuwe wetten. Deze zijn alle 3 gericht op meer redzaamheid:
1. Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
2. Participatiewet
3. Jeugdwet; volgens deze wet zullen alle vormen van jeugdhulp onder de verantwoordelijkheid
van de gemeente gaan vallen.
Behalve transitie (van het Rijk naar de gemeenten) vindt ook een transformatie plats van hulp aan de
jeugd.
Waar vroeger snel professionele en specialistische hulp werd geboden, worden ouders nu
gestimuleerd hun eigen kracht en hun sociale netwerk in te zetten.
Het nieuwe beleid verlangt van de sociaal werker dat hij zich terughoudend opstelt. Tegelijkertijd zal
de sociaal werker moeten bouwen aan een vertrouwensband met ouders om sneller te kunnen
ingrijpen, zodat specialistische hulp voorkomen kan worden.
Met de invoering van de Jeugdwet is het accent komen te liggen op het versterken van het
opvoedkundig klimaat in het publieke domein ( op het creëren van omgevingsfactoren buiten het
gezin waardoor kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen).
1.1 De rol van de sociaal werker
Uit onderzoek blijkt dat het succes van hulpverlening afhankelijk is van de persoon van de sociaal
werker en zijn relatie met de cliënt. De relatie is het fundament.
De sociaal werker treedt op als een kritische vriend en streeft naar het versterken van de eigen
kracht en potenties van de cliënt. Hij zoekt een balans tussen aan de ene kant steunen en bevestigen
en aan de andere kant problemen aan de kaak durven stellen en stimuleren, activeren en motiveren.
Een netwerkgerichte benadering is maatwerk.
1.2 De betekenis van de sociale omgeving
Een rode draad in dit boek is, naar het perspectief op het individuele kind en het gezin, het belang
dat gehecht wordt aan de steun van de sociale omgeving bij het ouderschap.
Maatschappelijk opvoeder berust onder andere op de bijdrage van de sociale omgeving aan het
positief bekrachtigen van ouders.
Uit onderzoek blijkt dat steun van belangrijke volwassenen in de omgeving in belangrijke mate
bijdraagt aan een voorspoedige ontwikkeling van jeugdigen.
Sociale binding wordt genoemd als belangrijke positieve of effectieve factor.
Opvoeden is niet alleen een taak van de ouders. ook de leraar, de oppas, opa etc. nemen een deel
van het opvoederschap op zich. Kinderen worden in feite opgevoed door de gehele maatschappij.
1.3 Zorgvuldig omgaan met ouderschap
Een andere rode draad in dit boek is het bewust leren omgaan met de kwetsbare positie van ouders.
1
,Vanuit het punt dat ouderschap meer is dan alleen opvoeden, wordt van de sociaal werker gevraagd
dat hij mildheid, erkenning en vertrouwen uitstraalt.
Solidariteit is een sleutelbegrip als het gaat om het steunen en faciliteren van ouderschap.
Met een constructieve houding en door samen te zoeken naar steun van anderen, helpt de sociaal
werker ouders de opvoeders te worden die ze graag willen zijn.
1.4 De waarde van kennis over ouderschap
Kennis over opvoeden en ouderschap is dan ook van groot belang.
Het helpt bijvoorbeeld om te weten dat veel ouders zichzelf de schuld geven als het niet goed gaat in
de opvoeding; gevoelens van schaamte, machteloosheid en falen een zware last zijn die kunnen
leiden tot isolement.
Een succesvolle hulpverlening begint met het creëren van een veilige en respectvolle context waar
binnen ouders zich gehoord voelen. Vervolgens is aandacht voor wat wel goed gaat een waardevolle
stap naar het gevoel een goede ouder te zijn.
Opvoedingssituaties zijn per definitie complex en nooit te reduceren tot een oorzaak-gevolgmodel.
Opvoeden is vaak een zoektocht naar antwoorden op alledaagse en veelvoorkomende vragen.
De sociaal werker kan ondersteuning bieden door een positiever en realistischer beeld te creëren,
wanneer de verwachtingen niet overeen komen met de werkelijkheid, waardoor opvoedstress
vermindert.
Kennis over de ontwikkeling van kinderen en ouders heeft een positieve invloed op ouders en
professionals. Veel opvoedingsproblemen zijn van tijdelijke aard.
Ook al worden het opvoederschap en de juridische zeggenschap overgedragen, ouders blijven altijd
ouders.
1.5 Hulp bij opvoeden
Een praktische interventie is het bieden van online opvoedingsondersteuning die de eigen kracht van
ouders versterkt. Online opvoedingsondersteuning biedt een laagdrempelige mogelijkheid om een
relatie met ouders op te bouwen, waarbij het maatwerk waar ouders vaak om vragen centraal staat.
Veel niet-westerse immigranten de overgang naar een nieuwe cultuur niet zonder vallen en opstaan
verloopt.
1.7 De geschiedenis van het opvoeden
Kennis over de geschiedenis van het opvoeden maakt het gemakkelijker om de eigen ideeën over dit
onderwerp te relativeren.
De opvoedingsadviezen waren rond 1900 vooral gericht op gehoorzaamheid, gezag en zedelijkheid.
Opvoeden is tot ruim na de 2e Wereldoorlog vooral gericht op het leven in de gemeenschap. Aan het
einde van de 20e eeuw kwam er meer aandacht voor de individuele ontwikkeling van het kind.
De sociaal werker moet zich bewust zijn van de verschillende rollen en van de emoties, behoeften en
verlangens van ouders.
2
, Hoofdstuk 5
5.2 Het belang van het verleden
Opvattingen over ouders, kinderen en opvoeden hangen altijd nauw samen met de tijd en de cultuur
waarin ze ontstaan. Die tijd en cultuur ‘vragen’ als het ware om een bepaald soort mensen en
daarmee om een bepaald soort opvoeding.
Het leren kennen van de geschiedenis helpt om opvattingen over opvoeding goed te doorzien en ze
vervolgens te relativeren, bekritiseren of juist verstevigen en onderbouwen.
Inzicht in de geschiedenis van het denken over maatschappelijk opvoeden maakt het mogelijk de
ideeën van onze eigen tijd met enige afstand te bezien en te vergelijken met opvattingen uit andere
tijden om een eigen visie op de opvattingen van tegenwoordig te ontwikkelen.
Weten waar we vandaan komen, kan helpen om te bedenken waar we heen willen.
5.2.1 Wat weten we over opvoedingsopvattingen van vroeger?
Historici hebben vastgesteld dat sinds halverwege de middeleeuwen genegenheid tussen ouders en
kinderen bestond en dat ouders het grootbrengen van hun kinderen serieus namen.
Liefde tussen ouder sen kinderen ne het serieus nemen van de opvoedende taak zijn misschien wel
van alle tijden, maar ze worden niet in iedere tijd op dezelfde manier tot uiting gebracht.
Opvoeding ‘gebeurt’ ook gewoon, zomaar, tussen de bedrijven door.
5.2.2 Afbakening
Historische opvattingen over maatschappelijk opvoeden van 1600-2000
De geschiedenis van hulpverlenende instellingen tot de huidige digitale opvoedsteun en Centra voor
Jeugd en Gezin, weerspiegelt een enorme variëteit aan opvattingen over maatschappelijk opvoeden.
Opvoedingsadvies richt zich direct tot ouders en heeft hen wellicht ook direct beïnvloed.
5.3 De gouden eeuw: kinderen opvoeden tot vrome en deugdzame burgers
In de 17e eeuw, gouden eeuw, lieten schrijvers over opvoeding aan ouders weten dat ze hun
kinderen moesten opvoeden tot deugdzame en vrome burgers.
Eerlijkheid, bescheidenheid en hulpvaardigheid waren belangrijke deugden die kinderen moesten
aanleren. Die deugden waren niet alleen belangrijk voor de maatschappij, zij stoelden ook op
religieuze overtuiging. Vrijwel de gehele burgerij was protestant of katholiek.
Vanuit die geloofsovertuiging was het belangrijkste doel van opvoeding niet iets te bereiken, maar
vroom te leven.
Kinderen kregen begrip en waardering van hun ouders, er werd naar ze geluisterd.
Jongens leerden vanaf een jaar of 12 een vak en meisjes werden onderwezen in de vaardigheden van
een huisvrouw.
De betekenis opvoeden tot een leven in de gemeenschap stond voorop in het advies aan ouders.
3
Femke van Velzen
,Hoofdstuk 1
Het sociaal werk bevindt zich in een overgangsfase waarin de verzorgingsstaat wordt vervangen door
een participatiesamenleving.
Op 1 januari 2015 kwamen 3 nieuwe wetten. Deze zijn alle 3 gericht op meer redzaamheid:
1. Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
2. Participatiewet
3. Jeugdwet; volgens deze wet zullen alle vormen van jeugdhulp onder de verantwoordelijkheid
van de gemeente gaan vallen.
Behalve transitie (van het Rijk naar de gemeenten) vindt ook een transformatie plats van hulp aan de
jeugd.
Waar vroeger snel professionele en specialistische hulp werd geboden, worden ouders nu
gestimuleerd hun eigen kracht en hun sociale netwerk in te zetten.
Het nieuwe beleid verlangt van de sociaal werker dat hij zich terughoudend opstelt. Tegelijkertijd zal
de sociaal werker moeten bouwen aan een vertrouwensband met ouders om sneller te kunnen
ingrijpen, zodat specialistische hulp voorkomen kan worden.
Met de invoering van de Jeugdwet is het accent komen te liggen op het versterken van het
opvoedkundig klimaat in het publieke domein ( op het creëren van omgevingsfactoren buiten het
gezin waardoor kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen).
1.1 De rol van de sociaal werker
Uit onderzoek blijkt dat het succes van hulpverlening afhankelijk is van de persoon van de sociaal
werker en zijn relatie met de cliënt. De relatie is het fundament.
De sociaal werker treedt op als een kritische vriend en streeft naar het versterken van de eigen
kracht en potenties van de cliënt. Hij zoekt een balans tussen aan de ene kant steunen en bevestigen
en aan de andere kant problemen aan de kaak durven stellen en stimuleren, activeren en motiveren.
Een netwerkgerichte benadering is maatwerk.
1.2 De betekenis van de sociale omgeving
Een rode draad in dit boek is, naar het perspectief op het individuele kind en het gezin, het belang
dat gehecht wordt aan de steun van de sociale omgeving bij het ouderschap.
Maatschappelijk opvoeder berust onder andere op de bijdrage van de sociale omgeving aan het
positief bekrachtigen van ouders.
Uit onderzoek blijkt dat steun van belangrijke volwassenen in de omgeving in belangrijke mate
bijdraagt aan een voorspoedige ontwikkeling van jeugdigen.
Sociale binding wordt genoemd als belangrijke positieve of effectieve factor.
Opvoeden is niet alleen een taak van de ouders. ook de leraar, de oppas, opa etc. nemen een deel
van het opvoederschap op zich. Kinderen worden in feite opgevoed door de gehele maatschappij.
1.3 Zorgvuldig omgaan met ouderschap
Een andere rode draad in dit boek is het bewust leren omgaan met de kwetsbare positie van ouders.
1
,Vanuit het punt dat ouderschap meer is dan alleen opvoeden, wordt van de sociaal werker gevraagd
dat hij mildheid, erkenning en vertrouwen uitstraalt.
Solidariteit is een sleutelbegrip als het gaat om het steunen en faciliteren van ouderschap.
Met een constructieve houding en door samen te zoeken naar steun van anderen, helpt de sociaal
werker ouders de opvoeders te worden die ze graag willen zijn.
1.4 De waarde van kennis over ouderschap
Kennis over opvoeden en ouderschap is dan ook van groot belang.
Het helpt bijvoorbeeld om te weten dat veel ouders zichzelf de schuld geven als het niet goed gaat in
de opvoeding; gevoelens van schaamte, machteloosheid en falen een zware last zijn die kunnen
leiden tot isolement.
Een succesvolle hulpverlening begint met het creëren van een veilige en respectvolle context waar
binnen ouders zich gehoord voelen. Vervolgens is aandacht voor wat wel goed gaat een waardevolle
stap naar het gevoel een goede ouder te zijn.
Opvoedingssituaties zijn per definitie complex en nooit te reduceren tot een oorzaak-gevolgmodel.
Opvoeden is vaak een zoektocht naar antwoorden op alledaagse en veelvoorkomende vragen.
De sociaal werker kan ondersteuning bieden door een positiever en realistischer beeld te creëren,
wanneer de verwachtingen niet overeen komen met de werkelijkheid, waardoor opvoedstress
vermindert.
Kennis over de ontwikkeling van kinderen en ouders heeft een positieve invloed op ouders en
professionals. Veel opvoedingsproblemen zijn van tijdelijke aard.
Ook al worden het opvoederschap en de juridische zeggenschap overgedragen, ouders blijven altijd
ouders.
1.5 Hulp bij opvoeden
Een praktische interventie is het bieden van online opvoedingsondersteuning die de eigen kracht van
ouders versterkt. Online opvoedingsondersteuning biedt een laagdrempelige mogelijkheid om een
relatie met ouders op te bouwen, waarbij het maatwerk waar ouders vaak om vragen centraal staat.
Veel niet-westerse immigranten de overgang naar een nieuwe cultuur niet zonder vallen en opstaan
verloopt.
1.7 De geschiedenis van het opvoeden
Kennis over de geschiedenis van het opvoeden maakt het gemakkelijker om de eigen ideeën over dit
onderwerp te relativeren.
De opvoedingsadviezen waren rond 1900 vooral gericht op gehoorzaamheid, gezag en zedelijkheid.
Opvoeden is tot ruim na de 2e Wereldoorlog vooral gericht op het leven in de gemeenschap. Aan het
einde van de 20e eeuw kwam er meer aandacht voor de individuele ontwikkeling van het kind.
De sociaal werker moet zich bewust zijn van de verschillende rollen en van de emoties, behoeften en
verlangens van ouders.
2
, Hoofdstuk 5
5.2 Het belang van het verleden
Opvattingen over ouders, kinderen en opvoeden hangen altijd nauw samen met de tijd en de cultuur
waarin ze ontstaan. Die tijd en cultuur ‘vragen’ als het ware om een bepaald soort mensen en
daarmee om een bepaald soort opvoeding.
Het leren kennen van de geschiedenis helpt om opvattingen over opvoeding goed te doorzien en ze
vervolgens te relativeren, bekritiseren of juist verstevigen en onderbouwen.
Inzicht in de geschiedenis van het denken over maatschappelijk opvoeden maakt het mogelijk de
ideeën van onze eigen tijd met enige afstand te bezien en te vergelijken met opvattingen uit andere
tijden om een eigen visie op de opvattingen van tegenwoordig te ontwikkelen.
Weten waar we vandaan komen, kan helpen om te bedenken waar we heen willen.
5.2.1 Wat weten we over opvoedingsopvattingen van vroeger?
Historici hebben vastgesteld dat sinds halverwege de middeleeuwen genegenheid tussen ouders en
kinderen bestond en dat ouders het grootbrengen van hun kinderen serieus namen.
Liefde tussen ouder sen kinderen ne het serieus nemen van de opvoedende taak zijn misschien wel
van alle tijden, maar ze worden niet in iedere tijd op dezelfde manier tot uiting gebracht.
Opvoeding ‘gebeurt’ ook gewoon, zomaar, tussen de bedrijven door.
5.2.2 Afbakening
Historische opvattingen over maatschappelijk opvoeden van 1600-2000
De geschiedenis van hulpverlenende instellingen tot de huidige digitale opvoedsteun en Centra voor
Jeugd en Gezin, weerspiegelt een enorme variëteit aan opvattingen over maatschappelijk opvoeden.
Opvoedingsadvies richt zich direct tot ouders en heeft hen wellicht ook direct beïnvloed.
5.3 De gouden eeuw: kinderen opvoeden tot vrome en deugdzame burgers
In de 17e eeuw, gouden eeuw, lieten schrijvers over opvoeding aan ouders weten dat ze hun
kinderen moesten opvoeden tot deugdzame en vrome burgers.
Eerlijkheid, bescheidenheid en hulpvaardigheid waren belangrijke deugden die kinderen moesten
aanleren. Die deugden waren niet alleen belangrijk voor de maatschappij, zij stoelden ook op
religieuze overtuiging. Vrijwel de gehele burgerij was protestant of katholiek.
Vanuit die geloofsovertuiging was het belangrijkste doel van opvoeding niet iets te bereiken, maar
vroom te leven.
Kinderen kregen begrip en waardering van hun ouders, er werd naar ze geluisterd.
Jongens leerden vanaf een jaar of 12 een vak en meisjes werden onderwezen in de vaardigheden van
een huisvrouw.
De betekenis opvoeden tot een leven in de gemeenschap stond voorop in het advies aan ouders.
3
