Sharmeen Van Noten 2024-2025
STRAFRECHT
Inhoudsopgave
1. Begripsbepaling ............................................................................................................................ 5
1.1. Bepaling van het strafrecht ..................................................................................................... 5
1.2. Kenmerken van het strafrecht ................................................................................................. 6
a) Strafrecht is publiek recht........................................................................................................ 6
b) Strafrecht is legaal recht ......................................................................................................... 7
c) Strafrecht is sanctierecht......................................................................................................... 7
1.3. Kernbegrippen van het strafrecht ............................................................................................ 8
2. Inhoud en indeling van het strafrecht ......................................................................................... 9
2.1. Strafrecht van gemeen recht ................................................................................................... 9
a) Het Strafwetboek................................................................................................................... 10
b) Complementaire wetten ........................................................................................................ 10
2.2. Bijzondere strafwetten........................................................................................................... 11
2.3. Toepasselijkheid van strafrecht van gemeen recht op de bijzondere strafwetten ................. 11
1. De strafwet ................................................................................................................................... 13
1.1. Algemene beginselen............................................................................................................ 13
a) Legaliteitsbeginsel................................................................................................................. 13
b) Het karakter van de strafwet: van openbare orde ................................................................. 16
c) De interpretatie van de strafwet ............................................................................................ 16
1.2. De toepasselijkheid van de strafwet in de tijd ....................................................................... 18
a) De geldigheidsduur van de strafwet ...................................................................................... 18
b) De werking van de strafwet in de tijd .................................................................................... 19
1.3. De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats .............................................................. 24
a) Grondbeginselen ................................................................................................................... 24
b) Situering van het misdrijf in de ruimte ................................................................................... 24
c) De territoriale werking van de Belgische strafwet ................................................................. 25
d) De extraterritoriale werking van de Belgische strafwet ......................................................... 26
1.4. De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen ........................................................ 29
e) Het gelijkheidsbeginsel ......................................................................................................... 29
f) De persoonlijke immuniteiten ................................................................................................ 30
2. Het misdrijf .................................................................................................................................. 31
2.1. Algemene beginselen............................................................................................................ 31
a) Begripsbepaling .................................................................................................................... 31
b) Legaliteit van de strafbaarstellingen...................................................................................... 32
c) De autonomie van het strafrecht ........................................................................................... 33
d) De bestanddelen van het misdrijf .......................................................................................... 33
2.2. Het materieel bestanddeel van het misdrijf ........................................................................... 35
a) Het vereiste van een uiterlijk waarneembare gedraging ....................................................... 35
b) De omschrijving van het materieel element .......................................................................... 35
1
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
c) De handelings-en onthoudingsmisdrijven ............................................................................. 35
d) De handeling door onthouding .............................................................................................. 36
2.3. Het moreel bestanddeel van het misdrijf ............................................................................... 36
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 36
b) De klassieke theorie .............................................................................................................. 37
c) De theorie van Robert Legros ............................................................................................... 41
2.4. De wettelijke indeling van de misdrijven ............................................................................... 42
a) Het beginsel van de 3-ledige indeling ................................................................................... 42
b) Draagwijdte van de regel van artikel 1 Sw. ........................................................................... 43
2.5. Andere classificaties van de misdrijven ................................................................................ 47
a) Classificatie volgens de intrinsieke aard van het misdrijf ...................................................... 47
b) Classificatie volgens de materiële uitvoeringswijze .............................................................. 51
c) Overige classificaties van misdrijven .................................................................................... 54
2.6. Verzwarende omstandigheden ............................................................................................. 56
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 56
b) Kenmerken van de verzwarende omstandigheden ............................................................... 56
c) Gevallen van verzwarende omstandigheden ........................................................................ 58
d) Verzwarende factoren ........................................................................................................... 59
2.7. De strafbare poging............................................................................................................... 60
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 60
b) Bestanddelen van de strafbare poging ................................................................................. 63
c) De ondeugdelijke poging....................................................................................................... 66
d) Bestraffing van de poging ..................................................................................................... 67
2.8. De rechtvaardigingsgronden ................................................................................................. 69
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 69
b) De verschillende rechtvaardigingsgronden ........................................................................... 72
3. De dader ....................................................................................................................................... 78
3.1. Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen .................................................................... 78
a) De rechtspersonen ................................................................................................................ 79
b) De misdrijven ........................................................................................................................ 80
c) De natuurlijke persoon .......................................................................................................... 82
d) De straffen ............................................................................................................................. 82
3.2. De strafbare deelneming ....................................................................................................... 83
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 83
b) Algemene voorwaarden v.d. strafbare deelneming ............................................................... 84
c) De wettelijke deelnemingsvormen ........................................................................................ 86
d) Bestraffing van de deelneming.............................................................................................. 90
3.3. De schuldontheffingsgronden ............................................................................................... 92
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 92
b) De verschillende gronden van schuldontheffing ................................................................... 92
3.4. De gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid ..................................................................... 96
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 96
b) De verschillende gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid ............................................... 97
3.5. De strafuitsluitende verschoningsgronden .......................................................................... 109
1. Algemene beginselen ............................................................................................................... 114
2
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
1.1. Begripsbepaling .................................................................................................................. 114
1.2. Functies van de straffen ...................................................................................................... 115
1.3. Kenmerken .......................................................................................................................... 117
2. De straffen ................................................................................................................................. 119
2.1. Indeling................................................................................................................................ 119
2.2. Bespreking van de straffen voor natuurlijke personen ........................................................ 120
2.3. Bespreking van de straffen voor rechtspersonen................................................................ 142
3. Bepaling van de straf ................................................................................................................ 146
3.1. Algemene begrippen ........................................................................................................... 146
3.2. Strafverminderende verschoningsgronden (SVM) .............................................................. 147
3.3. Verzachtende omstandigheden .......................................................................................... 151
3.4. Herhaling ............................................................................................................................. 157
3.5. Samenloop .......................................................................................................................... 164
3.6. Combinatie van de wettelijke regels inzake de bepaling van de straf ................................. 170
4. De modaliteiten van de straffen ............................................................................................... 171
4.1. Algemene begrippen ........................................................................................................... 171
4.2. Opschorting van de uitspraak van de veroordeling ............................................................. 172
4.3. Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen ................................................................. 175
4.4. Probatie ............................................................................................................................... 177
5. De uitvoering van de straffen .................................................................................................. 179
5.1. Algemene begrippen en evolutie......................................................................................... 179
5.2. Uitvoering van de vrijheidsberovende straffen .................................................................... 181
5.3. Uitvoering vrijheidsberovende straffen – strafuitvoeringsrechter + SURB ...................... 185
5.4. Uitvoering van de straf onder elektronisch toezicht ............................................................ 191
5.5. Uitvoering van de werkstraf................................................................................................. 192
5.6. Uitvoering van de autonome probatiestraf .......................................................................... 193
5.7. Uitvoering van de vermogensstraffen ................................................................................. 194
6. Genade ....................................................................................................................................... 195
6.1. Begrip .................................................................................................................................. 195
6.2. Draagwijdte genaderecht .................................................................................................... 195
6.3. Voorwaarden ....................................................................................................................... 196
6.4. Gevolgen ............................................................................................................................. 196
7. Verjaring van de straf ............................................................................................................... 197
7.1. Begrip .................................................................................................................................. 197
3
, Sharmeen Van Noten 2024-2025
7.2. Verjaringstermijnen ............................................................................................................. 197
7.3. Stuiting van de verjaring...................................................................................................... 198
7.4. Schorsing van de verjaring.................................................................................................. 198
7.5. Gevolgen van de verjaring .................................................................................................. 200
8. Verval van de straffen ............................................................................................................... 200
8.1. Dood van de veroordeelde .................................................................................................. 200
8.2. Herstel in eer en rechten ..................................................................................................... 201
8.3. Uitwissing van veroordelingen ............................................................................................ 204
8.4. Amnestie ............................................................................................................................. 205
9. De burgerlijke gevolgen van het misdrijf ................................................................................ 206
9.1. Teruggave ........................................................................................................................... 206
9.2. Schadevergoeding .............................................................................................................. 207
9.3. Gerechtskosten ................................................................................................................... 207
9.4. Onwaardigheid om te erven ................................................................................................ 208
9.5. Regels die gemeen zijn aan de burgerlijke veroordelingen tot teruggave, SV en
gerechtskosten ................................................................................................................................ 208
4
STRAFRECHT
Inhoudsopgave
1. Begripsbepaling ............................................................................................................................ 5
1.1. Bepaling van het strafrecht ..................................................................................................... 5
1.2. Kenmerken van het strafrecht ................................................................................................. 6
a) Strafrecht is publiek recht........................................................................................................ 6
b) Strafrecht is legaal recht ......................................................................................................... 7
c) Strafrecht is sanctierecht......................................................................................................... 7
1.3. Kernbegrippen van het strafrecht ............................................................................................ 8
2. Inhoud en indeling van het strafrecht ......................................................................................... 9
2.1. Strafrecht van gemeen recht ................................................................................................... 9
a) Het Strafwetboek................................................................................................................... 10
b) Complementaire wetten ........................................................................................................ 10
2.2. Bijzondere strafwetten........................................................................................................... 11
2.3. Toepasselijkheid van strafrecht van gemeen recht op de bijzondere strafwetten ................. 11
1. De strafwet ................................................................................................................................... 13
1.1. Algemene beginselen............................................................................................................ 13
a) Legaliteitsbeginsel................................................................................................................. 13
b) Het karakter van de strafwet: van openbare orde ................................................................. 16
c) De interpretatie van de strafwet ............................................................................................ 16
1.2. De toepasselijkheid van de strafwet in de tijd ....................................................................... 18
a) De geldigheidsduur van de strafwet ...................................................................................... 18
b) De werking van de strafwet in de tijd .................................................................................... 19
1.3. De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats .............................................................. 24
a) Grondbeginselen ................................................................................................................... 24
b) Situering van het misdrijf in de ruimte ................................................................................... 24
c) De territoriale werking van de Belgische strafwet ................................................................. 25
d) De extraterritoriale werking van de Belgische strafwet ......................................................... 26
1.4. De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen ........................................................ 29
e) Het gelijkheidsbeginsel ......................................................................................................... 29
f) De persoonlijke immuniteiten ................................................................................................ 30
2. Het misdrijf .................................................................................................................................. 31
2.1. Algemene beginselen............................................................................................................ 31
a) Begripsbepaling .................................................................................................................... 31
b) Legaliteit van de strafbaarstellingen...................................................................................... 32
c) De autonomie van het strafrecht ........................................................................................... 33
d) De bestanddelen van het misdrijf .......................................................................................... 33
2.2. Het materieel bestanddeel van het misdrijf ........................................................................... 35
a) Het vereiste van een uiterlijk waarneembare gedraging ....................................................... 35
b) De omschrijving van het materieel element .......................................................................... 35
1
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
c) De handelings-en onthoudingsmisdrijven ............................................................................. 35
d) De handeling door onthouding .............................................................................................. 36
2.3. Het moreel bestanddeel van het misdrijf ............................................................................... 36
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 36
b) De klassieke theorie .............................................................................................................. 37
c) De theorie van Robert Legros ............................................................................................... 41
2.4. De wettelijke indeling van de misdrijven ............................................................................... 42
a) Het beginsel van de 3-ledige indeling ................................................................................... 42
b) Draagwijdte van de regel van artikel 1 Sw. ........................................................................... 43
2.5. Andere classificaties van de misdrijven ................................................................................ 47
a) Classificatie volgens de intrinsieke aard van het misdrijf ...................................................... 47
b) Classificatie volgens de materiële uitvoeringswijze .............................................................. 51
c) Overige classificaties van misdrijven .................................................................................... 54
2.6. Verzwarende omstandigheden ............................................................................................. 56
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 56
b) Kenmerken van de verzwarende omstandigheden ............................................................... 56
c) Gevallen van verzwarende omstandigheden ........................................................................ 58
d) Verzwarende factoren ........................................................................................................... 59
2.7. De strafbare poging............................................................................................................... 60
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 60
b) Bestanddelen van de strafbare poging ................................................................................. 63
c) De ondeugdelijke poging....................................................................................................... 66
d) Bestraffing van de poging ..................................................................................................... 67
2.8. De rechtvaardigingsgronden ................................................................................................. 69
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 69
b) De verschillende rechtvaardigingsgronden ........................................................................... 72
3. De dader ....................................................................................................................................... 78
3.1. Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen .................................................................... 78
a) De rechtspersonen ................................................................................................................ 79
b) De misdrijven ........................................................................................................................ 80
c) De natuurlijke persoon .......................................................................................................... 82
d) De straffen ............................................................................................................................. 82
3.2. De strafbare deelneming ....................................................................................................... 83
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 83
b) Algemene voorwaarden v.d. strafbare deelneming ............................................................... 84
c) De wettelijke deelnemingsvormen ........................................................................................ 86
d) Bestraffing van de deelneming.............................................................................................. 90
3.3. De schuldontheffingsgronden ............................................................................................... 92
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 92
b) De verschillende gronden van schuldontheffing ................................................................... 92
3.4. De gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid ..................................................................... 96
a) Algemene begrippen ............................................................................................................. 96
b) De verschillende gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid ............................................... 97
3.5. De strafuitsluitende verschoningsgronden .......................................................................... 109
1. Algemene beginselen ............................................................................................................... 114
2
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
1.1. Begripsbepaling .................................................................................................................. 114
1.2. Functies van de straffen ...................................................................................................... 115
1.3. Kenmerken .......................................................................................................................... 117
2. De straffen ................................................................................................................................. 119
2.1. Indeling................................................................................................................................ 119
2.2. Bespreking van de straffen voor natuurlijke personen ........................................................ 120
2.3. Bespreking van de straffen voor rechtspersonen................................................................ 142
3. Bepaling van de straf ................................................................................................................ 146
3.1. Algemene begrippen ........................................................................................................... 146
3.2. Strafverminderende verschoningsgronden (SVM) .............................................................. 147
3.3. Verzachtende omstandigheden .......................................................................................... 151
3.4. Herhaling ............................................................................................................................. 157
3.5. Samenloop .......................................................................................................................... 164
3.6. Combinatie van de wettelijke regels inzake de bepaling van de straf ................................. 170
4. De modaliteiten van de straffen ............................................................................................... 171
4.1. Algemene begrippen ........................................................................................................... 171
4.2. Opschorting van de uitspraak van de veroordeling ............................................................. 172
4.3. Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen ................................................................. 175
4.4. Probatie ............................................................................................................................... 177
5. De uitvoering van de straffen .................................................................................................. 179
5.1. Algemene begrippen en evolutie......................................................................................... 179
5.2. Uitvoering van de vrijheidsberovende straffen .................................................................... 181
5.3. Uitvoering vrijheidsberovende straffen – strafuitvoeringsrechter + SURB ...................... 185
5.4. Uitvoering van de straf onder elektronisch toezicht ............................................................ 191
5.5. Uitvoering van de werkstraf................................................................................................. 192
5.6. Uitvoering van de autonome probatiestraf .......................................................................... 193
5.7. Uitvoering van de vermogensstraffen ................................................................................. 194
6. Genade ....................................................................................................................................... 195
6.1. Begrip .................................................................................................................................. 195
6.2. Draagwijdte genaderecht .................................................................................................... 195
6.3. Voorwaarden ....................................................................................................................... 196
6.4. Gevolgen ............................................................................................................................. 196
7. Verjaring van de straf ............................................................................................................... 197
7.1. Begrip .................................................................................................................................. 197
3
, Sharmeen Van Noten 2024-2025
7.2. Verjaringstermijnen ............................................................................................................. 197
7.3. Stuiting van de verjaring...................................................................................................... 198
7.4. Schorsing van de verjaring.................................................................................................. 198
7.5. Gevolgen van de verjaring .................................................................................................. 200
8. Verval van de straffen ............................................................................................................... 200
8.1. Dood van de veroordeelde .................................................................................................. 200
8.2. Herstel in eer en rechten ..................................................................................................... 201
8.3. Uitwissing van veroordelingen ............................................................................................ 204
8.4. Amnestie ............................................................................................................................. 205
9. De burgerlijke gevolgen van het misdrijf ................................................................................ 206
9.1. Teruggave ........................................................................................................................... 206
9.2. Schadevergoeding .............................................................................................................. 207
9.3. Gerechtskosten ................................................................................................................... 207
9.4. Onwaardigheid om te erven ................................................................................................ 208
9.5. Regels die gemeen zijn aan de burgerlijke veroordelingen tot teruggave, SV en
gerechtskosten ................................................................................................................................ 208
4
