GEHOOR EN EVENWICHT – THERAPIE
HOORCOLLEGE 1
TECHNO-CENTRIC MODEL OF AUDIOLOGY PRACTICE
Model richt aandacht op gehoorverlies, waarbij de diensten/interventies
draaien om de technologie:
- audiometrie om de aard en de graad van het gehoorverlies te bepalen
- technische behandeling (hoorapparaat, implanteerbaar systemen) om
perceptie van geluid en spraak te verbeteren
- technische behandeling om ervoor te zorgen dat patiënt gehoorverlies
met succes kan beheren
- verificatie van de technische behandeling
- aanvullende technologische accessoires (bv. streamers) en systemen
om de communicatie te verbeteren
PERSON-CENTERED MODEL OF AUDIOLOGY PRACTICE
Dit model heeft counseling als kern en legt de nadruk op …
- medewerking van de patiënt en zijn omgeving is onmisbaar
- de anamnese, het interview/gesprek staat centraal, liefst geen
gesloten vaste vragenlijst, maar een open communicatie/gesprek,
bv. ABCT-methodiek
- Montano (2012) erkent de bijdrage en meerwaarde van de
technologie in de totale auditieve behandeling … maar gelooft ook
dat de verschillende noodzakelijke acties gericht moeten zijn om de
cliënt te helpen zich aan te passen aan het gehoorverlies, optimaal te
kunnen functioneren met het gehoorverlies in het dagelijks leven.
- meer interactieve behandelingsprocessen, met inbegrip van het
gebruik van zelfevaluatie, het bespreken van verschillende
communicatiestrategieën, auditief-visuele communicatietraining en
ondersteuning van de cliënt
- doet geen afbreuk aan het belang van de versterkings- en technologie en de verificatie van de prestaties van de
technische behandeling = zeer belangrijk onderdeel!
AUDIOLOGISCHE ZORG/MANAGEMENT
Uiteindelijke en ultieme doel:
- personen met een hoorstoornis in staat stellen om te evolueren naar een maximale zelfstandigheid (autonomie)
- stimuleren en behouden van een fysieke, mentale, sociale en emotionele (beroeps)bekwaamheid
- volledige inclusie en deelname aan alle aspecten van het dagelijks leven
AUDIOLOGISCHE ZORG – KINDEREN
1
,AUDIOLOGISCHE ZORG – VOLWASSENEN
Realiteit en noden:
- focus ligt vaak enkel op aanpassen van hoortoestellen en fitting van cochleaire implantaten en kwantitatieve
beoordelingsinstrumenten op basis van testbatterij
- technische behandeling alleen is onvoldoende (zie later verificatie objectief en subjectief + datalogging)
- vragenlijsten: bv. COSI-vragenlijst opent mogelijkheden naast de verplichte SLA (Service-Level Agreement)
- auditieve – aud/vis en visuele trainingsprogramma’s: computer- internet en audiologie (toekomst) + quasi enkel voor
CI-gebruikers & tele-audiologie
- telefoon – gsm/sms – online tools – apps
HOORCOLLEGE 2
OUDERBEGELEIDING (HANDBOEK 10.3.8. OUDERS ALS BELANGRIJKSTE PARTNERS)
COUNSELEN VAN OUDERS: FUNDAMENTELE PRINCIPES
Fundamentele benaderingswijzen:
- Constructensysteem: denkkader waardoor men zicht krijgt op het standpunt van de ouders
o = model om verschillende/uiteenlopende denkbeelden van ouders in kaart te brengen, die geanalyseerd en
eventueel aangepast moeten worden na het meedelen van de diagnose
o Elk persoon heeft eigen beeld = construct = eigen referentiekader
o Topics kunnen zijn:
▪ Aanpassingen/bijsturen van de constructen van de ouders en de omgeving
▪ Het functioneren van een kind met een hoorstoornis en het gehoorverlies op zich
▪ De ouders zelf (verhouding) en de verwerking van de diagnose
▪ Hulpverleners en –verlening: veel verschillende disciplines, vertrouwen
▪ Familie, buren, vrienden die een rol spelen in het dagelijks leven
- Partnerschapsmodel: model waaruit hulpverleners ouders benaderen. Ouders zijn samen met jou een partner in
de begeleiding!
o Goede relatie (vertrouwen) tussen ouders en verschillende hulpverleners is van grootste belang
o Relatievorming: ouders en hulpverleners functioneren als partners
o Voorwaarden
▪ nauwe samenwerking
▪ gemeenschappelijke doelstellingen
▪ aanvullende deskundigheid
▪ het wederzijds respect
▪ onderhandelingen
▪ communicatie
▪ eerlijkheid
▪ flexibiliteit
o het expertmodel: standpunt = hulpverlener is deskundige en moet het probleem oplossen
OUDERBEGELEIDING – COUNSELEN
Wacht NIET met communiceren!
- Ouders komen in nieuwe levenscyclus en dienen keuzes te maken waarbij correcte informatie en effectieve
coaching cruciaal zijn om gedragswijzigingen te ondersteunen
2
,- Centraal bij zeer jonge baby’s en kinderen met een hoorstoornis → natuurlijke interactie, communicatie en
incidenteel leren
- Aantal essentiële componenten in psychische ontwikkeling van kinderen met een hoorstoornis zijn onbekend voor
horende ouders
Ouders bezitten een ‘natuurlijk talent’ om te communiceren met hun baby
- Sensitieve responsiviteit: letten op signalen van het kind, (non-/)verbaal, hierop adequaat reageren op het gepaste
moment
- VAT-principes:
o Volgen
▪ Kijken, wachten en luisteren
▪ Zelfs door imitatie voelt kind zich betrokken en begrepen
▪ Initiatieven van kind imiteren en interpreteren
o Aanpassen
▪ Letterlijk op oog- en oorhoogte
▪ Taalgebruik aanpassen
▪ Nemen en geven van beurt tijdens gesprekje – beide gesprekspartners
o Toevoegen
▪ Ruimte om extra taal en boeiende ervaringen delen
▪ Naast benoemen, beschrijven, uitleggen, doen alsof en herhaling
INTERACTIE OUDER-KIND
Verhogen van interactieve responsiviteit en communicatieve vaardigheden
- video-feedback: G. Lichtert (B), M. Tait (Eng)
- G. Loots (B) – ECSP: Evaluation de la communication sociale précoce + trainen van visuele communicatie
- Ervaringsboek - dagboek – luisterboek
o Vanuit ervaring van kind spraak, taal en auditieve coachen, aanleren en aanpassen
o Dagboek met foto’s elke keer bij arts, … en in boek plakken → stap per stap werken om op die manier kind en
ouders meenemen in proces
o Luisteroefeningen voor woordtraining, op deze manier plezierig maken voor kinderen
INTENTIONELE COMMUNICATIE – G.LICHTERT
Belangrijk dit ook uit te leggen aan de ouders!!
3
, Margaret Tait Video Analysis:
4 grote parameters:
- Beurtnemen: ouders van gehoorgestoorde kinderen controleren vaak de interactie en laten niet genoeg pauzes
- Autonomie: graad van afhankelijk van de communicatiestijl ongeacht de modaliteit
- Oogcontact: vooral visuele aandacht verdelen tussen voorwerp en volwassenen
- Auditief bewustzijn: opsporen van vocale reacties zonder oogcontact
OUDERBEGELEIDING – INCIDENTEEL LEREN
- Onbewust leren uit spontane, natuurlijke activiteiten
- Op verschillende manieren: observatie, imitatie, sociale interactie, probleem oplossen
- Natuurlijke manier van leren is effectiever dan gestructureerde leermomenten
- Kinderen leren zonder zich ervan bewust te zijn iets te ‘moeten leren’
- Incidenteel leren wordt gevoed door het ervaren van leuke en fijne activiteiten
- Dagelijkse kleine uitdagingen zijn ideaal om incidenteel te leren bij het kind te stimuleren
Voorwaarden:
- Kwaliteit van de omgeving
o (klas)akoestiek, stoorgeluiden, nagalm, …
- Kwaliteit van de opname van de gesproken taal
o pedagogische audiologie – weergave auditief functioneren in dagelijks leven
- Kwaliteit van de taalomgeving: aanbod van taal, spraak en taalinhouden
o misverstanden met motherese/theacherese → ouders zijn géén therapeuten → hen tips & tricks geven om
zaken aan te passen, en hierbij ook uitleggen waarom!
o interferenties gesproken informatie en visuele compensatie
Incidenteel leren is optie nummer 1!
- Op natuurlijke wijze verworven vaardigheden in natuurlijke (alledaagse) communicatie met hogere
waarschijnlijkheid effectief gebruikt zullen worden
- Training/oefening aangepast aan niveau en in vele varianten vormgeven
- Doelstellingen ‘vorm’ en ‘inhoud’ zoveel mogelijk integreren → uitdaging
OUDERBEGELEIDING – CONCREET
Gericht op bestendigen van het vertrouwen tussen kind en ouders
- goede zichtbaarheid vanuit wiegje/bed/park
- baby rustig benaderen, niet onopgemerkt visueel
- eventueel spiegeltje in park plaatsen
- bij wekken eerst licht aan/gordijnen openen, blazen, zwaaien
- vertrouwd dagschema brengt veiligheid en rust
- situaties verduidelijken: jasje tonen = naar buiten + foto oma en opa
- knuffelen en spelen
- voorzie speeltjes die licht geven en bewegen: tactiele en visuele informatie
Gericht op auditieve ontwikkeling en luisterhouding
- hoorhulpmiddel elke dag dragen
- zorgen voor optimale geluidsomgeving
o spreken dicht bij microfoon
o controleren op achtergrondgeluiden
4
HOORCOLLEGE 1
TECHNO-CENTRIC MODEL OF AUDIOLOGY PRACTICE
Model richt aandacht op gehoorverlies, waarbij de diensten/interventies
draaien om de technologie:
- audiometrie om de aard en de graad van het gehoorverlies te bepalen
- technische behandeling (hoorapparaat, implanteerbaar systemen) om
perceptie van geluid en spraak te verbeteren
- technische behandeling om ervoor te zorgen dat patiënt gehoorverlies
met succes kan beheren
- verificatie van de technische behandeling
- aanvullende technologische accessoires (bv. streamers) en systemen
om de communicatie te verbeteren
PERSON-CENTERED MODEL OF AUDIOLOGY PRACTICE
Dit model heeft counseling als kern en legt de nadruk op …
- medewerking van de patiënt en zijn omgeving is onmisbaar
- de anamnese, het interview/gesprek staat centraal, liefst geen
gesloten vaste vragenlijst, maar een open communicatie/gesprek,
bv. ABCT-methodiek
- Montano (2012) erkent de bijdrage en meerwaarde van de
technologie in de totale auditieve behandeling … maar gelooft ook
dat de verschillende noodzakelijke acties gericht moeten zijn om de
cliënt te helpen zich aan te passen aan het gehoorverlies, optimaal te
kunnen functioneren met het gehoorverlies in het dagelijks leven.
- meer interactieve behandelingsprocessen, met inbegrip van het
gebruik van zelfevaluatie, het bespreken van verschillende
communicatiestrategieën, auditief-visuele communicatietraining en
ondersteuning van de cliënt
- doet geen afbreuk aan het belang van de versterkings- en technologie en de verificatie van de prestaties van de
technische behandeling = zeer belangrijk onderdeel!
AUDIOLOGISCHE ZORG/MANAGEMENT
Uiteindelijke en ultieme doel:
- personen met een hoorstoornis in staat stellen om te evolueren naar een maximale zelfstandigheid (autonomie)
- stimuleren en behouden van een fysieke, mentale, sociale en emotionele (beroeps)bekwaamheid
- volledige inclusie en deelname aan alle aspecten van het dagelijks leven
AUDIOLOGISCHE ZORG – KINDEREN
1
,AUDIOLOGISCHE ZORG – VOLWASSENEN
Realiteit en noden:
- focus ligt vaak enkel op aanpassen van hoortoestellen en fitting van cochleaire implantaten en kwantitatieve
beoordelingsinstrumenten op basis van testbatterij
- technische behandeling alleen is onvoldoende (zie later verificatie objectief en subjectief + datalogging)
- vragenlijsten: bv. COSI-vragenlijst opent mogelijkheden naast de verplichte SLA (Service-Level Agreement)
- auditieve – aud/vis en visuele trainingsprogramma’s: computer- internet en audiologie (toekomst) + quasi enkel voor
CI-gebruikers & tele-audiologie
- telefoon – gsm/sms – online tools – apps
HOORCOLLEGE 2
OUDERBEGELEIDING (HANDBOEK 10.3.8. OUDERS ALS BELANGRIJKSTE PARTNERS)
COUNSELEN VAN OUDERS: FUNDAMENTELE PRINCIPES
Fundamentele benaderingswijzen:
- Constructensysteem: denkkader waardoor men zicht krijgt op het standpunt van de ouders
o = model om verschillende/uiteenlopende denkbeelden van ouders in kaart te brengen, die geanalyseerd en
eventueel aangepast moeten worden na het meedelen van de diagnose
o Elk persoon heeft eigen beeld = construct = eigen referentiekader
o Topics kunnen zijn:
▪ Aanpassingen/bijsturen van de constructen van de ouders en de omgeving
▪ Het functioneren van een kind met een hoorstoornis en het gehoorverlies op zich
▪ De ouders zelf (verhouding) en de verwerking van de diagnose
▪ Hulpverleners en –verlening: veel verschillende disciplines, vertrouwen
▪ Familie, buren, vrienden die een rol spelen in het dagelijks leven
- Partnerschapsmodel: model waaruit hulpverleners ouders benaderen. Ouders zijn samen met jou een partner in
de begeleiding!
o Goede relatie (vertrouwen) tussen ouders en verschillende hulpverleners is van grootste belang
o Relatievorming: ouders en hulpverleners functioneren als partners
o Voorwaarden
▪ nauwe samenwerking
▪ gemeenschappelijke doelstellingen
▪ aanvullende deskundigheid
▪ het wederzijds respect
▪ onderhandelingen
▪ communicatie
▪ eerlijkheid
▪ flexibiliteit
o het expertmodel: standpunt = hulpverlener is deskundige en moet het probleem oplossen
OUDERBEGELEIDING – COUNSELEN
Wacht NIET met communiceren!
- Ouders komen in nieuwe levenscyclus en dienen keuzes te maken waarbij correcte informatie en effectieve
coaching cruciaal zijn om gedragswijzigingen te ondersteunen
2
,- Centraal bij zeer jonge baby’s en kinderen met een hoorstoornis → natuurlijke interactie, communicatie en
incidenteel leren
- Aantal essentiële componenten in psychische ontwikkeling van kinderen met een hoorstoornis zijn onbekend voor
horende ouders
Ouders bezitten een ‘natuurlijk talent’ om te communiceren met hun baby
- Sensitieve responsiviteit: letten op signalen van het kind, (non-/)verbaal, hierop adequaat reageren op het gepaste
moment
- VAT-principes:
o Volgen
▪ Kijken, wachten en luisteren
▪ Zelfs door imitatie voelt kind zich betrokken en begrepen
▪ Initiatieven van kind imiteren en interpreteren
o Aanpassen
▪ Letterlijk op oog- en oorhoogte
▪ Taalgebruik aanpassen
▪ Nemen en geven van beurt tijdens gesprekje – beide gesprekspartners
o Toevoegen
▪ Ruimte om extra taal en boeiende ervaringen delen
▪ Naast benoemen, beschrijven, uitleggen, doen alsof en herhaling
INTERACTIE OUDER-KIND
Verhogen van interactieve responsiviteit en communicatieve vaardigheden
- video-feedback: G. Lichtert (B), M. Tait (Eng)
- G. Loots (B) – ECSP: Evaluation de la communication sociale précoce + trainen van visuele communicatie
- Ervaringsboek - dagboek – luisterboek
o Vanuit ervaring van kind spraak, taal en auditieve coachen, aanleren en aanpassen
o Dagboek met foto’s elke keer bij arts, … en in boek plakken → stap per stap werken om op die manier kind en
ouders meenemen in proces
o Luisteroefeningen voor woordtraining, op deze manier plezierig maken voor kinderen
INTENTIONELE COMMUNICATIE – G.LICHTERT
Belangrijk dit ook uit te leggen aan de ouders!!
3
, Margaret Tait Video Analysis:
4 grote parameters:
- Beurtnemen: ouders van gehoorgestoorde kinderen controleren vaak de interactie en laten niet genoeg pauzes
- Autonomie: graad van afhankelijk van de communicatiestijl ongeacht de modaliteit
- Oogcontact: vooral visuele aandacht verdelen tussen voorwerp en volwassenen
- Auditief bewustzijn: opsporen van vocale reacties zonder oogcontact
OUDERBEGELEIDING – INCIDENTEEL LEREN
- Onbewust leren uit spontane, natuurlijke activiteiten
- Op verschillende manieren: observatie, imitatie, sociale interactie, probleem oplossen
- Natuurlijke manier van leren is effectiever dan gestructureerde leermomenten
- Kinderen leren zonder zich ervan bewust te zijn iets te ‘moeten leren’
- Incidenteel leren wordt gevoed door het ervaren van leuke en fijne activiteiten
- Dagelijkse kleine uitdagingen zijn ideaal om incidenteel te leren bij het kind te stimuleren
Voorwaarden:
- Kwaliteit van de omgeving
o (klas)akoestiek, stoorgeluiden, nagalm, …
- Kwaliteit van de opname van de gesproken taal
o pedagogische audiologie – weergave auditief functioneren in dagelijks leven
- Kwaliteit van de taalomgeving: aanbod van taal, spraak en taalinhouden
o misverstanden met motherese/theacherese → ouders zijn géén therapeuten → hen tips & tricks geven om
zaken aan te passen, en hierbij ook uitleggen waarom!
o interferenties gesproken informatie en visuele compensatie
Incidenteel leren is optie nummer 1!
- Op natuurlijke wijze verworven vaardigheden in natuurlijke (alledaagse) communicatie met hogere
waarschijnlijkheid effectief gebruikt zullen worden
- Training/oefening aangepast aan niveau en in vele varianten vormgeven
- Doelstellingen ‘vorm’ en ‘inhoud’ zoveel mogelijk integreren → uitdaging
OUDERBEGELEIDING – CONCREET
Gericht op bestendigen van het vertrouwen tussen kind en ouders
- goede zichtbaarheid vanuit wiegje/bed/park
- baby rustig benaderen, niet onopgemerkt visueel
- eventueel spiegeltje in park plaatsen
- bij wekken eerst licht aan/gordijnen openen, blazen, zwaaien
- vertrouwd dagschema brengt veiligheid en rust
- situaties verduidelijken: jasje tonen = naar buiten + foto oma en opa
- knuffelen en spelen
- voorzie speeltjes die licht geven en bewegen: tactiele en visuele informatie
Gericht op auditieve ontwikkeling en luisterhouding
- hoorhulpmiddel elke dag dragen
- zorgen voor optimale geluidsomgeving
o spreken dicht bij microfoon
o controleren op achtergrondgeluiden
4
