Summary
Dautzenberg samenvatting
- Course
- Level
- Book
Samenvatting per hoofdstuk van Dautzenberg ; Nederlands literatuurgeschiedenis
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
meikevdkerkhof2002
Content preview
Paragraaf 30 – De Romantiek – de 19e eeuwIn het begin van de 18e eeuw werden alle opvattingen die niet overeenkwamen met de Verlichting afgekeurd.
Deze werden ‘romantisch’ genoemd. Pas eind 18e eeuw krijgt deze stroming een positieve betekenis. Deze
stroming komt lijnrecht tegenover de Verlichting te staan.
Kenmerken : gevoeligheid, verbeeldingskracht, individualisme.
Kunst moest niet zozeer gericht zijn op het publiek, maar moest de persoonlijke opvattingen van de kunstenaar
weergeven.
Kunstenaars van de Romantiek leidden vaak een afgezonderd leven met drankmisbruik, drugs, armoede en
liefdesaffaires. Deze kunstenaars worden bohémiens genoemd.
De romantische kunst is lyrisch, de kunst van de Verlichting was didactisch.
Lyrisch nadruk op gevoelens, enthousiast.
Didactisch lerend, onderwijzend.
Duitse dichter Goethe : Himmelhoch jauchzend und zum Tode betrübt.
Ook natuur is erg belangrijk. De natuur in de werken van de romantische kunstenaars is de wilde, onaangetaste
natuur. De Verlichte natuur is volgens mensen geordend met allerlei geometrische principes.
In de Verlichting was realisme erg belangrijk, in de Romantiek werd fantasie en verbeeldingskracht belangrijk.
In de Romantiek kwam er in de wetenschap meer interesse voor de cultuur van niet-westerse volgen. Dit soort
studies worden etnologie of volkenkunde genoemd.
Mens was geïnteresseerd in het verleden en het exotische, dus ging men niet-westerse literatuur
vertalen. De literatuurwetenschap ontstond.
De spelling werd geregeld.
Talen werden met elkaar vergeleken en er kwam meer kennis van talen de taalkunde ontstond.
Verlichting - Romantiek
Verstand - Gevoel emotie, spontaniteit
Stad - Natuur
Classicisme - Originaliteit
Realistisch - Fantastisch / verbeeldingskracht
Didactiek - Lyriek
Heden - Toekomst / verleden
Motto Verlichting = Sapere aude durf te denken
Motto Romantiek = Himmelhoch jauchzend und zum Tode betrübt
Paragraaf 32 – Literatuur – de 19e eeuw
In reactie op het rationalisme van de Verlichting legden de romantische schrijvers de nadruk op het gevoel.
hierin zijn twee gevoelens belangrijk : Weltschmerz en Sehnsucht.
Bij Weltschmerz heb je het gevoel dat alle last van de wereld met jou te maken heeft, dus je bent droevig omdat
de wereld niet perfect is.
Sehnsucht = het romantische verlangen naar het onbereikbare geluk.
,In de literatuur ontstonden ook nieuwe romangenres, zoals :
De historische roman
De griezelroman
Sciencefiction
Detectiveroman
Het sprookje (bijvoorbeeld van Grimm of Andersen)
Veel sciencefiction lijkt op de imaginaire reisverhalen uit de Verlichting.
De romantici lieten zich inspireren door de middeleeuwse literaturen van West-Europa.
In schilderijen kwam de romantiek ook naar voren. Bijvoorbeeld door het afbeelden van een treurwilg,
schemeringen, ruige rotsen of watervallen.
Paragraaf 33 – Het realisme – de 19e eeuw
In de literatuur en de schilderkunst komt er tegen het midden van de 19 e eeuw een nieuwe stroming het
Realisme.
Het realisme was een reactie op de lieflijke, sentimentele en fantastische kant van de Romantiek.
Realisten zochten hun onderwerpen in de realiteit van alledag, bijvoorbeeld in sociale omstandigheden, die ze
zo objectief mogelijk probeerden weer te geven.
Waar gingen realistische romans en schilderijen over krachtige politieke en sociale protesten. Dit komt overeen
met de Romantiek, want zij waren ook voor maatschappelijke veranderingen.
Het realisme ontwikkelde zich in 2 richtingen : impressionisme & naturalisme
In Nederland hoort de Haagse School met onder anderen Jozef Israëls tot het realisme.
Rond 1870 maakte het realisme plaats voor het impressionisme paragraaf 42.
In het literaire realisme ontstond de ‘klassieke’ roman het plot heeft een duidelijk begin, verloop en afsluiting
en is heel zorgvuldig opgebouwd : alle onderdelen hangen met elkaar samen.
Het onderwerp van deze romans is de natuurgetrouwe uitbeelding en/of sociaal-psychologische analyse van
mens en maatschappij. Dit is het type roman dat nog steeds overheerst in de literatuur en door de
doorsneelezer het meest gewaardeerd wordt.
Ook gaat de realistische roman over in het naturalisme, waarin de onderwerpen vaak ondergeschikt zijn aan de
politieke en sociale stellingname van de auteur.
De Nederlandse literatuur van de 19e eeuw is voor een groot deel een mengeling van Romantiek en realisme. De
Romantiek met haar overdrijvingen, emotionaliteit en extreme opvattingen paste niet goed bij de tamelijk
nuchtere 19e-eeuwse cultuur van Nederland.
Betekenis Multatuli : ik heb veel gedragen
De Romantiek is een algemene cultuurstroming, het realisme heeft slechts op enkele kunsten betrekking.
In de muziek speelt het realisme slechts een geringe rol.
Paragraaf 35 – François HaverSchmidt (‘Piet Paaltjens’) – de 19e eeuw
HaverSchmidt was een romanticus en een predikant en gaf in 1867 zijn bundel Snikken en Grimlachjes uit. Hij
lag voortduren met zichzelf overhoop, was gedeprimeerd en hij pleegde na de dood van zijn vrouw zelfmoord.
Hij mystificeerde het werkelijke bestaan van een personage genaamd Piet Paaltjens.
, Door zijn zelfmoord kregen zijn gedichten een dubbele betekenis : het zijn grappige parodieën (spottende
nabootsingen van gedicht) op de overdreven romantische poëzie van die tijd en tegelijk zijn het zeer
persoonlijke uiting, waarin door de dwaasheden heen een sombere levensangst klinkt.
Samenvatting – de 19e eeuw
Als reactie op de Verlichting kwam tegen het eind van de 18e eeuw de Romantiek naar voren. Het
hoofdkenmerk daarvan is het individualisme : de opvatting dat kunst origineel moet zijn en de persoonlijke
gevoels en opvattingen van de auteur moet weergeven. De Romantiek is in essentie lyrisch, in tegenstelling tot
de didactische Verlichting. Een centraal begrip is de natuur, die een symbool is voor het oorspronkelijke, het
nog niet bedorvene (in tegenstelling tot de stad). In de wetenschap kwam de belangstelling voor het natuurlijke
onder andere tot uiting in het ontstaan van volkenkunde, volkskunde en taal- en literatuurwetenschap.
Het verzet tegen het rationalisme van de Verlichting leidde tot een gevoelige literatuur, waarin Weltschmerz en
Sehnsucht belangrijke begrippen zijn, en tot een nieuwe bloei van godsdienstige literatuur. Men zocht zijn
inspiratie niet langer in de Oudheid maar in de Middeleeuwen, wat onder meer tot gevolg had dat oude genres
als sprookje en ballade opnieuw in de mode kwamen. Het verzet tegen het realisme van de Verlichting leidde
tot het ontstaan van bijvoorbeeld de griezelroman, de historische roman en de toekomstroman.
In de 19e eeuw ontstonden uit de 18e-eeuwse gothic novel diverse subgenres van de roman : historische roman,
griezelroman, detectiveroman en science-fiction
Tegen het midden van de 19e eeuw maakte de Romantiek plaats voor het realisme. In de literatuur ontstond de
‘klassieke roman’, die een heel zorgvuldig opgebouwde plot heeft.
In Nederland kwam de Romantiek niet tot een echte bloei. Tot de zuivere Romantiek rekenen we slechts enkele
losse figuren. François HaverSchmidt schreef als ‘Piet Paaltjens’ gedichten die enerzijds parodieën op de
overgevoelige Romantiek zijn, anderzijds heel persoonlijke gedichten waarin hij zijn eigen levensangst verborg
achter spot. Multatuli, die een soort bohémien was, schreef de satirische én autobiografische roman Max
Havelaar. De satirische verhalen van Nicolaas Beets en de gedichten van de Vlaming Guido Gezelle staan op de
grens van romantiek en realisme.
Belangrijke personages in de 19e eeuw :
Byron
Ludwig van Beethoven
Goethe
Nicolaas Beets Hildebrand
François HaverSchmidt Piet Paaltjens
Eduard Douwes Dekker Multatuli
Guido Gezelle
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meikevdkerkhof2002. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72964 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now