0
2025-2026
Strafprocesrecht
SAMENVATTING
, 1
INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1 Inleiding _________________________________________________________ 6
1 Definitie en situering van het strafprocesrecht ________________________________________ 6
2 Accusatoire en inquisitoire rechtspleging ____________________________________________ 6
3 Voornaamste bronnen van het strafprocesrecht _______________________________________ 6
Hoofdstuk 2 Vorderingen die uit een misdrijf ontstaan ______________________________ 7
1 De strafvordering ________________________________________________________________ 7
1.1 De uitoefening van de strafvordering ______________________________________________________ 7
1.1.1 Het Openbaar Ministerie ____________________________________________________________ 7
1.1.2 De burgerlijke partij _______________________________________________________________ 10
1.2 Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend? ___________________________________________ 11
1.3 Wijze van uitoefening van de strafvordering _______________________________________________ 11
1.4 Hinderpalen bij de uitoefening van de strafvordering ________________________________________ 12
1.4.1 Schorsing van de strafvordering ingevolge de persoon van de verdachte ____________________ 12
1.4.2 Schorsing van de strafvordering ingevolge een prejudicieel geschil _________________________ 12
1.5 Verval van strafvordering ______________________________________________________________ 13
1. Overlijden van de verdachte ___________________________________________________________ 13
2. Ontbinding of vereffening van een rechtspersoon _________________________________________ 13
3. Amnestie __________________________________________________________________________ 13
4. Opheffing van de strafwet ____________________________________________________________ 13
5. Minnelijke schikking _________________________________________________________________ 13
6. Bemiddeling in strafzaken / strafbemiddeling _____________________________________________ 13
7. Dading ____________________________________________________________________________ 13
8. Onmiddellijke inning bij verkeersovertredingen ___________________________________________ 13
9. De administratie geldboete____________________________________________________________ 13
10. De verjaring van de strafvordering _____________________________________________________ 14
11. Het rechterlijk gewijsde – non bis in idem _______________________________________________ 14
2 De burgerlijke vordering _________________________________________________________ 15
2.1 De burgerlijke vordering voor de strafrechter ______________________________________________ 15
2.1.1 Voor de strafvordering is ingesteld ___________________________________________________ 15
2.1.2 Nadat de strafvordering is ingesteld __________________________________________________ 15
2.1.3 Na de uitspraak over de strafvordering ________________________________________________ 16
2.2 De burgerlijke vordering voor de burgerlijke rechter ________________________________________ 16
2.2.1 De strafvordering werd (nog) niet ingesteld ____________________________________________ 16
2.2.2 de strafvordering wordt ingesteld tijdens of voor de burgerlijke vordering ___________________ 16
Hoofdstuk 3 Opsporing en onderzoek van strafbare feiten __________________________ 17
1 De opsporingsambtenaren _______________________________________________________ 17
1.1 De opsporingsambtenaren van de geïntegreerde politie _____________________________________ 17
1.2 De andere opsporingsambtenaren _______________________________________________________ 17
1.3 Officieren van de gerechtelijke politie ____________________________________________________ 17
2 Het Opsporingsonderzoek ________________________________________________________ 19
2.1 Rol van het Openbaar Ministerie ________________________________________________________ 19
2.2 Kenmerken van het opsporingsonderzoek _________________________________________________ 20
2.2.1 Geheim _________________________________________________________________________ 20
, 2
2.2.2 Schriftelijk _______________________________________________________________________ 20
2.2.3 Niet-tegensprekelijk _______________________________________________________________ 20
2.3 Het minionderzoek of de mini-instructie __________________________________________________ 20
3 Het gerechtelijk onderzoek _______________________________________________________ 21
3.1 Rol van de onderzoeksrechter en saisine __________________________________________________ 22
3.1.1 Rol, onafhankelijkheid, onpartijdigheid________________________________________________ 22
3.1.2 Saisine van de onderzoeksrechter ____________________________________________________ 22
3.2 Rol van het Openbaar Ministerie ________________________________________________________ 23
3.3 Kenmerken van het gerechtelijk onderzoek ________________________________________________ 24
3.3.1 Geheim _________________________________________________________________________ 24
3.3.2 Schriftelijk _______________________________________________________________________ 24
3.3.3 Niet-tegensprekelijk _______________________________________________________________ 24
4 Onderzoeksdaden en bevoegdheden _______________________________________________ 25
4.1 Het proces-verbaal (pv) ________________________________________________________________ 25
4.2 Het verhoor _________________________________________________________________________ 26
4.2.1 Vooraf: de Salduz-wetgeving ________________________________________________________ 26
4.2.2 Een persoon aan wie geen misdrijf ten laste wordt gelegd ________________________________ 27
4.2.3 Het verhoor van een verdachte ______________________________________________________ 27
4.2.4 Voor alle verhoren geldt ___________________________________________________________ 28
4.2.5 Verhoor van getuigen ______________________________________________________________ 28
4.3 Het plaatsbezoek _____________________________________________________________________ 29
4.4 Aanstelling van een deskundige _________________________________________________________ 29
4.5 Huiszoeking _________________________________________________________________________ 29
4.6 Netwerkzoeking ______________________________________________________________________ 30
4.7 Inbeslagname _______________________________________________________________________ 31
4.8 Maatregelen inzake telefoniegebruik en gebruik van elektronische communicatie ________________ 31
4.8.1 Identificatie van de gebruiker _______________________________________________________ 31
4.8.2 Lokalisering van telefoongesprekken _________________________________________________ 32
4.8.3 Afluisteren, kennisnemen en opnemen van privécommunicatie en –telecommunicatie _________ 32
4.9 Direct afluisteren _____________________________________________________________________ 33
4.10 Dwangmiddelen tegen personen _______________________________________________________ 33
4.11 Fouillering – onderzoek aan het lichaam _________________________________________________ 33
Fouillering ___________________________________________________________________________ 33
Onderzoek aan het lichaam _____________________________________________________________ 34
4.12 Het DNA-onderzoek _________________________________________________________________ 34
4.12.1 In het opsporingsonderzoek _______________________________________________________ 34
4.12.2 In het gerechtelijk onderzoek ______________________________________________________ 35
4.12.3 Vermiste personen _______________________________________________________________ 35
4.13 De bijzondere opsporingsmethoden (BOM) ______________________________________________ 36
4.13.1 Algemene bepalingen ____________________________________________________________ 36
4.13.2 Observatie _____________________________________________________________________ 36
4.13.3 Infiltratie _______________________________________________________________________ 36
4.13.4 Informantenwerking _____________________________________________________________ 37
4.13.5 Wettigheidscontrole _____________________________________________________________ 37
4.14 De inkijkoperatie ____________________________________________________________________ 37
4.15 Het onderscheppen van post __________________________________________________________ 38
4.16 Het inwinnen van bankgegevens _______________________________________________________ 38
5 Tussenkomst van de partijen in het onderzoek _______________________________________ 39
5.1 Inzage van het dossier _________________________________________________________________ 39
, 3
5.2 Opheffing van een onderzoekshandeling __________________________________________________ 40
5.3 Verzoek tot bijkomende onderzoekshandelingen ___________________________________________ 40
6 Vrijheidsberoving en de wet op de voorlopige hechtenis _______________________________ 41
6.1 Arrestatie ___________________________________________________________________________ 41
6.1.1 Bij betrapping op heterdaad ________________________________________________________ 41
6.1.2 Buiten heterdaad _________________________________________________________________ 42
6.1.3 Bijstand van een advocaat bij arrestatie _______________________________________________ 42
6.1.4 Het bevel tot medebrenging ________________________________________________________ 42
6.2 De voorlopige hechtenis _______________________________________________________________ 43
6.2.1 Het bevel tot aanhouding __________________________________________________________ 43
Hoofdstuk 4 Afsluiting van het onderzoek – rechtspleging voor de onderzoeksgerechten _ 45
1 Afsluiting van het opsporingsonderzoek _____________________________________________ 45
1.1 Klassering zonder gevolg: seponeren _____________________________________________________ 45
1.2 Verval van strafvordering door betaling van een geldsom (VSBG) = minnelijke schikking____________ 46
Voorwaarden m.b.t. de vastgestelde misdrijven: ____________________________________________ 46
Voorwaarden m.b.t. eventuele schade van het slachtoffer ____________________________________ 46
Modaliteiten _________________________________________________________________________ 46
Gevolgen ____________________________________________________________________________ 46
1.3 Strafbemiddeling _____________________________________________________________________ 47
Principes_____________________________________________________________________________ 47
Voorwaarden _________________________________________________________________________ 47
Modaliteiten _________________________________________________________________________ 47
Gevolgen ____________________________________________________________________________ 47
1.4 Voorafgaande erkenning van schuld: VES of guilty plea ______________________________________ 48
1.5 Spijtoptanten ________________________________________________________________________ 48
1.6 Rechtstreekse dagvaarding _____________________________________________________________ 49
Principe van de rechtstreekse dagvaarding _________________________________________________ 49
Vorm en inhoud _______________________________________________________________________ 49
Wijze van betekening __________________________________________________________________ 49
Dagvaardingstermijn ___________________________________________________________________ 49
2 Toezicht op en afsluiting van het gerechtelijk onderzoek _______________________________ 50
2.1 De raadkamer als onderzoeksgerecht ____________________________________________________ 50
2.1.1 Samenstelling en bevoegdheid ______________________________________________________ 50
2.1.2 Rechtspleging ____________________________________________________________________ 50
2.1.3 Beslissingen en gevolgen ___________________________________________________________ 51
2.1.4 Rechtsmiddelen __________________________________________________________________ 52
2.2. De raadkamer als vonnisgerecht ________________________________________________________ 53
2.2.1 Internering ______________________________________________________________________ 53
2.2.2 Opschorting _____________________________________________________________________ 54
2.3. De kamer van inbeschuldigingstelling als onderzoeksgerecht _________________________________ 55
2.3.1 Samenstelling ____________________________________________________________________ 55
2.3.2 Rechtspleging ____________________________________________________________________ 55
2.3.3 Taken __________________________________________________________________________ 55
2.3.4 Rechtsmiddelen __________________________________________________________________ 56
2.4 kamer van inbeschuldigingstelling als vonnisgerecht ________________________________________ 57
2.4.1 Internering ______________________________________________________________________ 57
2.4.2 Opschorting _____________________________________________________________________ 57
Hoofdstuk 5 Rechtspleging voor de vonnisgerechten _______________________________ 59
, 4
1 Enkele algemene principes en fundamentele waarborgen ______________________________ 59
1.1 Eerlijk proces ________________________________________________________________________ 59
1.1.1 Wapengelijkheid __________________________________________________________________ 59
1.1.2 Zwijgrecht _______________________________________________________________________ 59
1.1.3 Vermoeden van onschuld __________________________________________________________ 59
1.1.4 Aanwezigheid op de rechtszitting ____________________________________________________ 60
1.1.5 Houding van de magistraten ________________________________________________________ 60
1.1.6 Recht op informatie _______________________________________________________________ 60
1.1.7 Recht om zichzelf te verdedigen en de vrije keuze van advocaat ___________________________ 61
1.1.8 Taalgebruik op zittingen ____________________________________________________________ 61
1.1.9 Motivering van de rechterlijke beslissingen ____________________________________________ 61
1.1.10 Recht op hoger beroep ___________________________________________________________ 61
1.2 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter ________________________________________ 61
1.3 Openbaarheid _______________________________________________________________________ 62
1.3.1 Openbaarheid van behandeling______________________________________________________ 62
1.3.2 Openbaarheid van uitspraak ________________________________________________________ 62
1.4 Mondeling karakter ___________________________________________________________________ 62
1.5 Tegenspraak_________________________________________________________________________ 62
1.6 Redelijke termijn _____________________________________________________________________ 63
2 De vonnisgerechten _____________________________________________________________ 64
3 Het verloop van de rechtspleging voor de gewone strafgerechten ________________________ 66
3.1 De Aanhangigmaking __________________________________________________________________ 66
3.1.1. De rechtstreekse dagvaarding ______________________________________________________ 66
3.1.2 Andere vormen van aanhangigmaken _________________________________________________ 66
3.2 De verschijning van de partijen __________________________________________________________ 67
3.2.1 Verstek _________________________________________________________________________ 67
3.2.2 Verschijning in persoon of vertegenwoordigd door een advocaat __________________________ 67
3.3 Conclusies in strafzaken _______________________________________________________________ 67
3.3.1 Dwingende conclusies _____________________________________________________________ 67
3.3.2 Sancties bij niet tijdige neerlegging ___________________________________________________ 67
3.3.3 Uitzondering op wering van laattijdige conclusies _______________________________________ 67
3.4 Onderzoek ten terechtzitting ___________________________________________________________ 68
3.4.1 Ondervraging van de beklaagde _____________________________________________________ 68
3.4.2 Getuigenverhoor _________________________________________________________________ 68
3.4.3 Deskundigen _____________________________________________________________________ 68
3.4.4 Plaatsbezoek _____________________________________________________________________ 68
3.4.5 Maatschappelijke enquête__________________________________________________________ 69
3.5 De behandeling ter zitting ______________________________________________________________ 70
3.6 Proces-verbaal van de terechtzitting _____________________________________________________ 71
4 Het verloop van de rechtspleging voor het hof van assisen ______________________________ 72
4.1 De rechtspleging voor de aanvang van de terechtzitting _____________________________________ 72
4.1.1 De procureur-generaal _____________________________________________________________ 72
4.1.2 De voorzitter _____________________________________________________________________ 72
4.2 De rechtspleging ter zitting _____________________________________________________________ 73
4.2.1 De preliminaire zitting _____________________________________________________________ 73
4.2.2 De zitting ten gronde ______________________________________________________________ 73
5 Het bewijs in het strafprocesrecht _________________________________________________ 76
5.1 De bewijslast ________________________________________________________________________ 76
, 5
5.1.1 Het vermoeden van onschuld _______________________________________________________ 76
5.1.2 Drager van de bewijslast ___________________________________________________________ 76
5.1.3 Omvang van bewijslast ____________________________________________________________ 76
5.2 De bewijsvoering _____________________________________________________________________ 77
5.2.1 Vrijheid van bewijs ________________________________________________________________ 77
5.2.2 Onrechtmatig bewijs ______________________________________________________________ 77
5.2.3 Niet toelaatbaar bewijs ____________________________________________________________ 77
5.3 De bewijsmiddelen ___________________________________________________________________ 78
5.4 De bewijswaardering __________________________________________________________________ 78
6 De uitspraak ___________________________________________________________________ 79
6.1 Basisbeginselen ______________________________________________________________________ 79
6.2 Uitspraak over de strafvordering en de burgerlijke vordering _________________________________ 80
Uitspraak over strafvordering en eventueel over burgerlijke vordering ___________________________ 80
Na uitspraak over strafvordering volgt uitspraak over de burgerlijke vordering. ____________________ 80
6.3 Motivering __________________________________________________________________________ 81
7 Rechtsmiddelen ________________________________________________________________ 82
7.1 Verzet ______________________________________________________________________________ 82
7.2 Hoger beroep ________________________________________________________________________ 84
7.3 Cassatieberoep ______________________________________________________________________ 85
Hoofdstuk 6 De strafuitvoering ________________________________________________ 86
1 De vrijheidsstraf _______________________________________________________________________ 86
2. Uitvoering van de werkstraf _____________________________________________________________ 86
3. Uitvoering van de geldboete _____________________________________________________________ 86
, 6
HOOFDSTUK 1 INLEIDING
1 DEFINITIE EN SITUERING VAN HET STRAFPROCESRECHT
Strafrecht in de ruime zin omvat materieel strafrecht en formeel strafrecht
Materieel strafrecht Formeel strafrecht
Strafrecht in de enge zin Strafprocesrecht
→ Beschrijft welke daden of onthoudingen een misdrijf → Beschrijft de manier waarop de overheid
uitmaken het strafrecht correct moet toepassen
→ Beschrijft welke straf de wet voorziet voor deze feiten
→ De theorie van het strafrecht wordt
→ Beschrijft welke omstandigheden een invloed kunnen
omgezet in actie in het strafprocesrecht
hebben op de toepassing van deze straffen en maatregelen
Strafprocesrecht of strafvordering is het geheel van rechtsregels die gevolgd moeten worden in verband met
1. De vaststelling of een misdrijf werd gepleegd
2. Door wie het werd gepleegd
3. Hoe straffen opleggen
4. De werking en bevoegdheden van de instellingen
Strafprocesrecht verdeeld in 4 fasen
onderzoek vordering berechting strafuitvoering
- Vordering gaat altijd uit van het parket
- Berechting door de rechter, waarbij deze zich uitspreekt over schuld en onschuld
Doelstellingen van het strafprocesrecht is dubbel:
1. Strafprocesrecht moet efficiënt zijn => maatschappij heeft recht op bescherming
2. Strafprocesrecht moet willekeur vermijden => er mogen geen onschuldige mensen worden vervolgd of
gestraft , het individu moet beschermd worden tegen onrechtvaardig ingrijpen van de overheid.
2 ACCUSATOIRE EN INQUISITOIRE RECHTSPLEGING
Accusatoire rechtspleging Inquisitoire rechtspleging
Kenmerken 1. Mondeling 1. Schriftelijk
2. Geheim
2. Openbaar
3. Niet-tegensprekelijk
3. Tegensprekelijk (interactie)
voorbeeld Griekse en Romeinse tijd Spaanse inquisitie
Bescherming van het individu: aanklager en Mensen werden door vage beschuldigingen opgepakt en
aangeklaagde staan op gelijke voet gemarteld tot ze bekenden
Belgisch strafprocesrecht is een gemengd systeem
=> Het onderzoek is inquisitoir maar de berechting is accusatoir
Vb. Financiële fraude, er kan, zonder dat je het zelf weet, een onderzoek lopen naar de fraude die je pleegt (inquisitoir). Op
een bepaald moment zal he worden verhoord, je weet dus dat er een onderzoek loopt (accusatoir)
3 VOORNAAMSTE BRONNEN VAN HET STRAFPROCESRECHT
- Wetboek van Strafvordering = Sv.
- Wet houdende voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering = V.T.Sv.
, 7
HOOFDSTUK 2 VORDERINGEN DIE UIT EEN MISDRIJF ONTSTAAN
Wat is een strafvordering?
Een vordering die het OM ( = het openbaar ministerie) kan instellen in de naam van de maatschappij om de
pleger van een misdrijf te sanctioneren
Principe = bevoegdheid Openbaar Ministerie art. 28quater, 2e lid Sv. => het parket procureur des konings
= openbare aanklager = de staande magistratuur
- Enkel OM kan een zaak aanhangig maken bij de rechtbank op strafrechtelijk niveau
- Opportuniteitsbeginsel = OM kan kiezen welk gevolg ze geven aan een zaak, 1 van die keuzes kan zijn
het aanhangig maken van een zaak bij de rechtbank (= dagvaarding instellen)
Het parket/OM = de vertegenwoordiger in rechte van de maatschappij
- In naam van de maatschappij een beklaagde voor de rechtbank gaan brengen EN vorderen om een straf
Wat is een burgerlijke vordering?
Een vordering door de benadeelde of het slachtoffer (=vraag om schadevergoeding of teruggave) als er als
gevolg van het misdrijf ook schade is ontstaan.
Schadevergoeding of teruggave
- Lichamelijke of materiële schade
- Morele schade
1 DE STRAFVORDERING
1.1 DE UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING
1.1.1 Het Openbaar Ministerie
Art. 28quater, lid 2 Sv. : procureur des konings oefent de strafvordering uit
A. Wie is het openbaar ministerie?
1. Procureur des Konings
2. Eerste substituten
= Vervangers van de PdK (meestal magistraten met meer ervaring)
3. Substituten
4. Parketjuristen (= Juridisch voorbereidend werk voor de magistraat)
o Gewone PJ (geen handtekeningsbevoegdheid)
o Gedelegeerde PJ
▪ Handtekeningsbevoegdheid
▪ Mogen alle onderzoeksmaatregelen doen als de PdK, maar geen arrestaties
▪ Benoemd en twee jaar ervaring
5. Magistraten in opleiding (MIO)
= Juristen met bepaalde ervaring, die een examen gedaan hebben om magistraat te worden
6. Parketsecretariaat
= Administratie
De strafvordering instellen = de zaak aanhangig maken bij de rechter
In het opsporingsonderzoek vordert de PdK voor de strafrechtbanken
= vonnisgerechten
In het gerechtelijk onderzoek vordert de PdK voor het onderzoeksgerecht
= de raadkamer of kamer van inbeschuldigingstelling
Het OM oordeelt over de vervolging op basis van het opportuniteitsbeginsel:
De PdK oordeelt dus zelf het zinvol is om te vervolgen (aanhangig maken) of dat niet te doen
(seponeren)
2025-2026
Strafprocesrecht
SAMENVATTING
, 1
INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1 Inleiding _________________________________________________________ 6
1 Definitie en situering van het strafprocesrecht ________________________________________ 6
2 Accusatoire en inquisitoire rechtspleging ____________________________________________ 6
3 Voornaamste bronnen van het strafprocesrecht _______________________________________ 6
Hoofdstuk 2 Vorderingen die uit een misdrijf ontstaan ______________________________ 7
1 De strafvordering ________________________________________________________________ 7
1.1 De uitoefening van de strafvordering ______________________________________________________ 7
1.1.1 Het Openbaar Ministerie ____________________________________________________________ 7
1.1.2 De burgerlijke partij _______________________________________________________________ 10
1.2 Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend? ___________________________________________ 11
1.3 Wijze van uitoefening van de strafvordering _______________________________________________ 11
1.4 Hinderpalen bij de uitoefening van de strafvordering ________________________________________ 12
1.4.1 Schorsing van de strafvordering ingevolge de persoon van de verdachte ____________________ 12
1.4.2 Schorsing van de strafvordering ingevolge een prejudicieel geschil _________________________ 12
1.5 Verval van strafvordering ______________________________________________________________ 13
1. Overlijden van de verdachte ___________________________________________________________ 13
2. Ontbinding of vereffening van een rechtspersoon _________________________________________ 13
3. Amnestie __________________________________________________________________________ 13
4. Opheffing van de strafwet ____________________________________________________________ 13
5. Minnelijke schikking _________________________________________________________________ 13
6. Bemiddeling in strafzaken / strafbemiddeling _____________________________________________ 13
7. Dading ____________________________________________________________________________ 13
8. Onmiddellijke inning bij verkeersovertredingen ___________________________________________ 13
9. De administratie geldboete____________________________________________________________ 13
10. De verjaring van de strafvordering _____________________________________________________ 14
11. Het rechterlijk gewijsde – non bis in idem _______________________________________________ 14
2 De burgerlijke vordering _________________________________________________________ 15
2.1 De burgerlijke vordering voor de strafrechter ______________________________________________ 15
2.1.1 Voor de strafvordering is ingesteld ___________________________________________________ 15
2.1.2 Nadat de strafvordering is ingesteld __________________________________________________ 15
2.1.3 Na de uitspraak over de strafvordering ________________________________________________ 16
2.2 De burgerlijke vordering voor de burgerlijke rechter ________________________________________ 16
2.2.1 De strafvordering werd (nog) niet ingesteld ____________________________________________ 16
2.2.2 de strafvordering wordt ingesteld tijdens of voor de burgerlijke vordering ___________________ 16
Hoofdstuk 3 Opsporing en onderzoek van strafbare feiten __________________________ 17
1 De opsporingsambtenaren _______________________________________________________ 17
1.1 De opsporingsambtenaren van de geïntegreerde politie _____________________________________ 17
1.2 De andere opsporingsambtenaren _______________________________________________________ 17
1.3 Officieren van de gerechtelijke politie ____________________________________________________ 17
2 Het Opsporingsonderzoek ________________________________________________________ 19
2.1 Rol van het Openbaar Ministerie ________________________________________________________ 19
2.2 Kenmerken van het opsporingsonderzoek _________________________________________________ 20
2.2.1 Geheim _________________________________________________________________________ 20
, 2
2.2.2 Schriftelijk _______________________________________________________________________ 20
2.2.3 Niet-tegensprekelijk _______________________________________________________________ 20
2.3 Het minionderzoek of de mini-instructie __________________________________________________ 20
3 Het gerechtelijk onderzoek _______________________________________________________ 21
3.1 Rol van de onderzoeksrechter en saisine __________________________________________________ 22
3.1.1 Rol, onafhankelijkheid, onpartijdigheid________________________________________________ 22
3.1.2 Saisine van de onderzoeksrechter ____________________________________________________ 22
3.2 Rol van het Openbaar Ministerie ________________________________________________________ 23
3.3 Kenmerken van het gerechtelijk onderzoek ________________________________________________ 24
3.3.1 Geheim _________________________________________________________________________ 24
3.3.2 Schriftelijk _______________________________________________________________________ 24
3.3.3 Niet-tegensprekelijk _______________________________________________________________ 24
4 Onderzoeksdaden en bevoegdheden _______________________________________________ 25
4.1 Het proces-verbaal (pv) ________________________________________________________________ 25
4.2 Het verhoor _________________________________________________________________________ 26
4.2.1 Vooraf: de Salduz-wetgeving ________________________________________________________ 26
4.2.2 Een persoon aan wie geen misdrijf ten laste wordt gelegd ________________________________ 27
4.2.3 Het verhoor van een verdachte ______________________________________________________ 27
4.2.4 Voor alle verhoren geldt ___________________________________________________________ 28
4.2.5 Verhoor van getuigen ______________________________________________________________ 28
4.3 Het plaatsbezoek _____________________________________________________________________ 29
4.4 Aanstelling van een deskundige _________________________________________________________ 29
4.5 Huiszoeking _________________________________________________________________________ 29
4.6 Netwerkzoeking ______________________________________________________________________ 30
4.7 Inbeslagname _______________________________________________________________________ 31
4.8 Maatregelen inzake telefoniegebruik en gebruik van elektronische communicatie ________________ 31
4.8.1 Identificatie van de gebruiker _______________________________________________________ 31
4.8.2 Lokalisering van telefoongesprekken _________________________________________________ 32
4.8.3 Afluisteren, kennisnemen en opnemen van privécommunicatie en –telecommunicatie _________ 32
4.9 Direct afluisteren _____________________________________________________________________ 33
4.10 Dwangmiddelen tegen personen _______________________________________________________ 33
4.11 Fouillering – onderzoek aan het lichaam _________________________________________________ 33
Fouillering ___________________________________________________________________________ 33
Onderzoek aan het lichaam _____________________________________________________________ 34
4.12 Het DNA-onderzoek _________________________________________________________________ 34
4.12.1 In het opsporingsonderzoek _______________________________________________________ 34
4.12.2 In het gerechtelijk onderzoek ______________________________________________________ 35
4.12.3 Vermiste personen _______________________________________________________________ 35
4.13 De bijzondere opsporingsmethoden (BOM) ______________________________________________ 36
4.13.1 Algemene bepalingen ____________________________________________________________ 36
4.13.2 Observatie _____________________________________________________________________ 36
4.13.3 Infiltratie _______________________________________________________________________ 36
4.13.4 Informantenwerking _____________________________________________________________ 37
4.13.5 Wettigheidscontrole _____________________________________________________________ 37
4.14 De inkijkoperatie ____________________________________________________________________ 37
4.15 Het onderscheppen van post __________________________________________________________ 38
4.16 Het inwinnen van bankgegevens _______________________________________________________ 38
5 Tussenkomst van de partijen in het onderzoek _______________________________________ 39
5.1 Inzage van het dossier _________________________________________________________________ 39
, 3
5.2 Opheffing van een onderzoekshandeling __________________________________________________ 40
5.3 Verzoek tot bijkomende onderzoekshandelingen ___________________________________________ 40
6 Vrijheidsberoving en de wet op de voorlopige hechtenis _______________________________ 41
6.1 Arrestatie ___________________________________________________________________________ 41
6.1.1 Bij betrapping op heterdaad ________________________________________________________ 41
6.1.2 Buiten heterdaad _________________________________________________________________ 42
6.1.3 Bijstand van een advocaat bij arrestatie _______________________________________________ 42
6.1.4 Het bevel tot medebrenging ________________________________________________________ 42
6.2 De voorlopige hechtenis _______________________________________________________________ 43
6.2.1 Het bevel tot aanhouding __________________________________________________________ 43
Hoofdstuk 4 Afsluiting van het onderzoek – rechtspleging voor de onderzoeksgerechten _ 45
1 Afsluiting van het opsporingsonderzoek _____________________________________________ 45
1.1 Klassering zonder gevolg: seponeren _____________________________________________________ 45
1.2 Verval van strafvordering door betaling van een geldsom (VSBG) = minnelijke schikking____________ 46
Voorwaarden m.b.t. de vastgestelde misdrijven: ____________________________________________ 46
Voorwaarden m.b.t. eventuele schade van het slachtoffer ____________________________________ 46
Modaliteiten _________________________________________________________________________ 46
Gevolgen ____________________________________________________________________________ 46
1.3 Strafbemiddeling _____________________________________________________________________ 47
Principes_____________________________________________________________________________ 47
Voorwaarden _________________________________________________________________________ 47
Modaliteiten _________________________________________________________________________ 47
Gevolgen ____________________________________________________________________________ 47
1.4 Voorafgaande erkenning van schuld: VES of guilty plea ______________________________________ 48
1.5 Spijtoptanten ________________________________________________________________________ 48
1.6 Rechtstreekse dagvaarding _____________________________________________________________ 49
Principe van de rechtstreekse dagvaarding _________________________________________________ 49
Vorm en inhoud _______________________________________________________________________ 49
Wijze van betekening __________________________________________________________________ 49
Dagvaardingstermijn ___________________________________________________________________ 49
2 Toezicht op en afsluiting van het gerechtelijk onderzoek _______________________________ 50
2.1 De raadkamer als onderzoeksgerecht ____________________________________________________ 50
2.1.1 Samenstelling en bevoegdheid ______________________________________________________ 50
2.1.2 Rechtspleging ____________________________________________________________________ 50
2.1.3 Beslissingen en gevolgen ___________________________________________________________ 51
2.1.4 Rechtsmiddelen __________________________________________________________________ 52
2.2. De raadkamer als vonnisgerecht ________________________________________________________ 53
2.2.1 Internering ______________________________________________________________________ 53
2.2.2 Opschorting _____________________________________________________________________ 54
2.3. De kamer van inbeschuldigingstelling als onderzoeksgerecht _________________________________ 55
2.3.1 Samenstelling ____________________________________________________________________ 55
2.3.2 Rechtspleging ____________________________________________________________________ 55
2.3.3 Taken __________________________________________________________________________ 55
2.3.4 Rechtsmiddelen __________________________________________________________________ 56
2.4 kamer van inbeschuldigingstelling als vonnisgerecht ________________________________________ 57
2.4.1 Internering ______________________________________________________________________ 57
2.4.2 Opschorting _____________________________________________________________________ 57
Hoofdstuk 5 Rechtspleging voor de vonnisgerechten _______________________________ 59
, 4
1 Enkele algemene principes en fundamentele waarborgen ______________________________ 59
1.1 Eerlijk proces ________________________________________________________________________ 59
1.1.1 Wapengelijkheid __________________________________________________________________ 59
1.1.2 Zwijgrecht _______________________________________________________________________ 59
1.1.3 Vermoeden van onschuld __________________________________________________________ 59
1.1.4 Aanwezigheid op de rechtszitting ____________________________________________________ 60
1.1.5 Houding van de magistraten ________________________________________________________ 60
1.1.6 Recht op informatie _______________________________________________________________ 60
1.1.7 Recht om zichzelf te verdedigen en de vrije keuze van advocaat ___________________________ 61
1.1.8 Taalgebruik op zittingen ____________________________________________________________ 61
1.1.9 Motivering van de rechterlijke beslissingen ____________________________________________ 61
1.1.10 Recht op hoger beroep ___________________________________________________________ 61
1.2 Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter ________________________________________ 61
1.3 Openbaarheid _______________________________________________________________________ 62
1.3.1 Openbaarheid van behandeling______________________________________________________ 62
1.3.2 Openbaarheid van uitspraak ________________________________________________________ 62
1.4 Mondeling karakter ___________________________________________________________________ 62
1.5 Tegenspraak_________________________________________________________________________ 62
1.6 Redelijke termijn _____________________________________________________________________ 63
2 De vonnisgerechten _____________________________________________________________ 64
3 Het verloop van de rechtspleging voor de gewone strafgerechten ________________________ 66
3.1 De Aanhangigmaking __________________________________________________________________ 66
3.1.1. De rechtstreekse dagvaarding ______________________________________________________ 66
3.1.2 Andere vormen van aanhangigmaken _________________________________________________ 66
3.2 De verschijning van de partijen __________________________________________________________ 67
3.2.1 Verstek _________________________________________________________________________ 67
3.2.2 Verschijning in persoon of vertegenwoordigd door een advocaat __________________________ 67
3.3 Conclusies in strafzaken _______________________________________________________________ 67
3.3.1 Dwingende conclusies _____________________________________________________________ 67
3.3.2 Sancties bij niet tijdige neerlegging ___________________________________________________ 67
3.3.3 Uitzondering op wering van laattijdige conclusies _______________________________________ 67
3.4 Onderzoek ten terechtzitting ___________________________________________________________ 68
3.4.1 Ondervraging van de beklaagde _____________________________________________________ 68
3.4.2 Getuigenverhoor _________________________________________________________________ 68
3.4.3 Deskundigen _____________________________________________________________________ 68
3.4.4 Plaatsbezoek _____________________________________________________________________ 68
3.4.5 Maatschappelijke enquête__________________________________________________________ 69
3.5 De behandeling ter zitting ______________________________________________________________ 70
3.6 Proces-verbaal van de terechtzitting _____________________________________________________ 71
4 Het verloop van de rechtspleging voor het hof van assisen ______________________________ 72
4.1 De rechtspleging voor de aanvang van de terechtzitting _____________________________________ 72
4.1.1 De procureur-generaal _____________________________________________________________ 72
4.1.2 De voorzitter _____________________________________________________________________ 72
4.2 De rechtspleging ter zitting _____________________________________________________________ 73
4.2.1 De preliminaire zitting _____________________________________________________________ 73
4.2.2 De zitting ten gronde ______________________________________________________________ 73
5 Het bewijs in het strafprocesrecht _________________________________________________ 76
5.1 De bewijslast ________________________________________________________________________ 76
, 5
5.1.1 Het vermoeden van onschuld _______________________________________________________ 76
5.1.2 Drager van de bewijslast ___________________________________________________________ 76
5.1.3 Omvang van bewijslast ____________________________________________________________ 76
5.2 De bewijsvoering _____________________________________________________________________ 77
5.2.1 Vrijheid van bewijs ________________________________________________________________ 77
5.2.2 Onrechtmatig bewijs ______________________________________________________________ 77
5.2.3 Niet toelaatbaar bewijs ____________________________________________________________ 77
5.3 De bewijsmiddelen ___________________________________________________________________ 78
5.4 De bewijswaardering __________________________________________________________________ 78
6 De uitspraak ___________________________________________________________________ 79
6.1 Basisbeginselen ______________________________________________________________________ 79
6.2 Uitspraak over de strafvordering en de burgerlijke vordering _________________________________ 80
Uitspraak over strafvordering en eventueel over burgerlijke vordering ___________________________ 80
Na uitspraak over strafvordering volgt uitspraak over de burgerlijke vordering. ____________________ 80
6.3 Motivering __________________________________________________________________________ 81
7 Rechtsmiddelen ________________________________________________________________ 82
7.1 Verzet ______________________________________________________________________________ 82
7.2 Hoger beroep ________________________________________________________________________ 84
7.3 Cassatieberoep ______________________________________________________________________ 85
Hoofdstuk 6 De strafuitvoering ________________________________________________ 86
1 De vrijheidsstraf _______________________________________________________________________ 86
2. Uitvoering van de werkstraf _____________________________________________________________ 86
3. Uitvoering van de geldboete _____________________________________________________________ 86
, 6
HOOFDSTUK 1 INLEIDING
1 DEFINITIE EN SITUERING VAN HET STRAFPROCESRECHT
Strafrecht in de ruime zin omvat materieel strafrecht en formeel strafrecht
Materieel strafrecht Formeel strafrecht
Strafrecht in de enge zin Strafprocesrecht
→ Beschrijft welke daden of onthoudingen een misdrijf → Beschrijft de manier waarop de overheid
uitmaken het strafrecht correct moet toepassen
→ Beschrijft welke straf de wet voorziet voor deze feiten
→ De theorie van het strafrecht wordt
→ Beschrijft welke omstandigheden een invloed kunnen
omgezet in actie in het strafprocesrecht
hebben op de toepassing van deze straffen en maatregelen
Strafprocesrecht of strafvordering is het geheel van rechtsregels die gevolgd moeten worden in verband met
1. De vaststelling of een misdrijf werd gepleegd
2. Door wie het werd gepleegd
3. Hoe straffen opleggen
4. De werking en bevoegdheden van de instellingen
Strafprocesrecht verdeeld in 4 fasen
onderzoek vordering berechting strafuitvoering
- Vordering gaat altijd uit van het parket
- Berechting door de rechter, waarbij deze zich uitspreekt over schuld en onschuld
Doelstellingen van het strafprocesrecht is dubbel:
1. Strafprocesrecht moet efficiënt zijn => maatschappij heeft recht op bescherming
2. Strafprocesrecht moet willekeur vermijden => er mogen geen onschuldige mensen worden vervolgd of
gestraft , het individu moet beschermd worden tegen onrechtvaardig ingrijpen van de overheid.
2 ACCUSATOIRE EN INQUISITOIRE RECHTSPLEGING
Accusatoire rechtspleging Inquisitoire rechtspleging
Kenmerken 1. Mondeling 1. Schriftelijk
2. Geheim
2. Openbaar
3. Niet-tegensprekelijk
3. Tegensprekelijk (interactie)
voorbeeld Griekse en Romeinse tijd Spaanse inquisitie
Bescherming van het individu: aanklager en Mensen werden door vage beschuldigingen opgepakt en
aangeklaagde staan op gelijke voet gemarteld tot ze bekenden
Belgisch strafprocesrecht is een gemengd systeem
=> Het onderzoek is inquisitoir maar de berechting is accusatoir
Vb. Financiële fraude, er kan, zonder dat je het zelf weet, een onderzoek lopen naar de fraude die je pleegt (inquisitoir). Op
een bepaald moment zal he worden verhoord, je weet dus dat er een onderzoek loopt (accusatoir)
3 VOORNAAMSTE BRONNEN VAN HET STRAFPROCESRECHT
- Wetboek van Strafvordering = Sv.
- Wet houdende voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering = V.T.Sv.
, 7
HOOFDSTUK 2 VORDERINGEN DIE UIT EEN MISDRIJF ONTSTAAN
Wat is een strafvordering?
Een vordering die het OM ( = het openbaar ministerie) kan instellen in de naam van de maatschappij om de
pleger van een misdrijf te sanctioneren
Principe = bevoegdheid Openbaar Ministerie art. 28quater, 2e lid Sv. => het parket procureur des konings
= openbare aanklager = de staande magistratuur
- Enkel OM kan een zaak aanhangig maken bij de rechtbank op strafrechtelijk niveau
- Opportuniteitsbeginsel = OM kan kiezen welk gevolg ze geven aan een zaak, 1 van die keuzes kan zijn
het aanhangig maken van een zaak bij de rechtbank (= dagvaarding instellen)
Het parket/OM = de vertegenwoordiger in rechte van de maatschappij
- In naam van de maatschappij een beklaagde voor de rechtbank gaan brengen EN vorderen om een straf
Wat is een burgerlijke vordering?
Een vordering door de benadeelde of het slachtoffer (=vraag om schadevergoeding of teruggave) als er als
gevolg van het misdrijf ook schade is ontstaan.
Schadevergoeding of teruggave
- Lichamelijke of materiële schade
- Morele schade
1 DE STRAFVORDERING
1.1 DE UITOEFENING VAN DE STRAFVORDERING
1.1.1 Het Openbaar Ministerie
Art. 28quater, lid 2 Sv. : procureur des konings oefent de strafvordering uit
A. Wie is het openbaar ministerie?
1. Procureur des Konings
2. Eerste substituten
= Vervangers van de PdK (meestal magistraten met meer ervaring)
3. Substituten
4. Parketjuristen (= Juridisch voorbereidend werk voor de magistraat)
o Gewone PJ (geen handtekeningsbevoegdheid)
o Gedelegeerde PJ
▪ Handtekeningsbevoegdheid
▪ Mogen alle onderzoeksmaatregelen doen als de PdK, maar geen arrestaties
▪ Benoemd en twee jaar ervaring
5. Magistraten in opleiding (MIO)
= Juristen met bepaalde ervaring, die een examen gedaan hebben om magistraat te worden
6. Parketsecretariaat
= Administratie
De strafvordering instellen = de zaak aanhangig maken bij de rechter
In het opsporingsonderzoek vordert de PdK voor de strafrechtbanken
= vonnisgerechten
In het gerechtelijk onderzoek vordert de PdK voor het onderzoeksgerecht
= de raadkamer of kamer van inbeschuldigingstelling
Het OM oordeelt over de vervolging op basis van het opportuniteitsbeginsel:
De PdK oordeelt dus zelf het zinvol is om te vervolgen (aanhangig maken) of dat niet te doen
(seponeren)
