Criminologie en mensenrechten
Inleiding: Situering van de criminologie in een mensenrechtenperspectief
o Foto’s waarbij het gaat over (grootschalige) schending van mensenrechten
Staatsgreep Chili
- 18 september 1973
- President wordt afgezet en generaal neemt zijn plaats over
Krijgsheer uit Congo
- Eerste die zich heeft moeten verantwoorden voor het strafhof
- Schuldig aan oorlogsmisdaden en schending van mensenrechten
Milošević
- Probeerde Joegoslavië te redden door Slovenië, Kroatië, Bosnië en, niet te
vergeten, Kosovo te onderwerpen aan Servi
Hitler
- Is democratisch verkozen
- Kan men mensrechten beschermen in een dictatuur? Of enkel in een dictatuur?
Russische invasie van Oekraïne
- Oorlog = zorgt voor geweld oorlogsmisdaden schending van de
mensenrechten
Asielzoekers
- Verblijf in een land obv een vluchtelingen statuut
- Is een lange procedure + er zijn veel aanvragen + plaatstekort = duurt lang
- Lampedusa= per dag evenveel migranten aangekomen als dat er wonen op het
eiland
o Mensenrechten hier ook in gevaar
WK voetbal quatar
- Waarom kampioenschap daar? = geld + corruptie
- Connectie met mensenrechten: bij de bouw voor de stadia mensen uitgebuit
- Politiek en mensenrechten liggen dicht bij elkaar
Maatregelen Brusselse gevangenissen
- Gedetineerde mochten tijdens coronatijd amper bezoek krijgen van familie en
advocaat
Toezicht
- Commissie van toezicht (CTRG)
o Nationaal niveau
- Internationaal = CPT
o Europees niveau
- OPCAT
o Hoogste niveau/ globaal
o Is ingewikkeld want gaat over verschillende systemen
o Gaat ook over andere rechten buiten mensenrechten
Politie luchthaven Charleroi
- Ook een mensenrechten kwestie
- Slowaakse meneer vreemd gedrag op vliegtuig + begint zichzelf te verwonden in
cel = politie houdt hem in bedwang = te hard aangepakt = man gestorven
- Toezicht organen voor politie
Luchthaven zaventem mag politie camera’s installeren?
1
, - Reizigers willen niet allemaal op camera staan
- DUS mensenrechten = afweging van privacy en beschermen mensen
- Zelfde met contactopsporing bij corona = afweging privacy en beschermen
mensen
Module 1: Oorsprong en ontwikkeling van fundamentele rechten
o Kernwoorden mensenrechten
- Gelijkheid
- Vrijheid
- Vrede
- Hoop
- Waardigheid
- Justice
o Beknopt historisch overzicht
1.1 Plichten en rechten
o Codex van hammurabi (ca. 1780 v.C.):
= een codex met rechten voor burgers die zelfs de koning niet kon aanpassen want in
steen gegrift
Was de koning van Mesopotamië
- Deed graag goede dingen voor zijn volk
- Probeerde een overzicht te maken van regels voor in zijn rijk
Steen gevonden
- Op de steen rechten die inwoners van hammurabi hadden gegrafeerd
- Waarom op steen griften?
• Dan weet iedereen ze
• De koning kan deze rechten dan niet zomaar aanpassen (want staan
in steen gegrift)
Welke rechten stonden op de codex?
- Zijn procesrechten (= regels voor als iemand voor de rechter moet komen)
- Bv:
• Als iemand een ander onterecht beoordeeld van moord = krijgt zelf
de doodstraf
• MAAR iemand die een andere terecht beschuldigd = krijgt een
beloning
• Meineed = ook doodstraf
• Regels rond soldaten en leger
• Regels rond boeren
• Regels rond koop en verkoop, huur en verhuur
2
, • Regels rond familie
o Griekenland en Rome:
Athene (500-300 v.C.): burgerrechten en politieke rechten voor burgers
Domocratie uitegvonden
wordt vaak gebruikt als voorbeeld voor de westerse democratie
o Macht aan het volk geven = democratie
Het volk !! = geldt dus niet voor mensen die geen burger zijn
o Hier zijn politieke rechten voor nodig
= stemmen om iemand te verkiezen die in hun naam gaat spreken + ook
om zelf te spreken
o Dit zorgt dan voor burgerrechten
MAAR dit geldt niet voor slaven en vrouwen
Dus enkel democratie voor mannelijke burgers
Ulpianus (3de eeuw):
Grondlegger van het romeinse recht op het vlak van mensenrechten
- Is nog steeds de basis van ons ceviel recht/ burgerlijk recht
- Is het begin waarbij mensen zich bepaalde rechten kunnen toe-eigenen
In het statelijk recht = ontstaat een onderscheid tussen recht voor eigen burgers
en niet-burgers (=die van ergens anders komen maar wel wonen in het Romeinse
rijk)
- Ius civile = rechten burgers van het romeinse rijk (!! Niet slaven en vrouwen)
- ius gentium = rechten niet-burgers van het romeinse rijk
- ius naturale = rechten voor alle menselijke wezens
• ! is nieuw
• idee dat mensen rechten hebben puur omdat ze mens zijn
• Deze waren wel voor iedereen (bv recht op leven)
o Middeleeuwen:
Basis voor de huidige mensenrechten ontstaan dan
Magna Carta (1215): “no taxation without representation”
Soort van overeenkomst tussen:
- De koning en de edelen (baronnen) in Engeland
Is de periode van de kruistocht
- Veel ridders trekken naar Jerusalem
- De koning van Engeland vertrekt ook op kruistocht = maar sterft hierbij
- Troon Engeland moet dus overgenomen worden
• Jongere broer Jan zonder land neemt troon over
• Voerde graag oorlog
• MAAR dit kost veel geld
• Verhoogde belastingen om deze oorlogen te kunnen betalen
o Belastingen aan leenmannen in ruil voor
bescherming
o De leenmannen zijn het hier niet mee eens en
komen in opstand
o Zeggen dat ze enkel willen betalen als ze ook zichzelf
konden vertegenwoordigen
• Baronnen/ edellieden nemen deel macht van de koning af
+ dwingen de koning tot een overeenkomst
3
, o Deze overeenkomst = is de Magna Carta
o Eerste geschreven document waarin personen die
niet tot de koning zijn zich uiten + hun rechten
opeisen tav de koning
• Wat staat hier bv in?
o Domein dat mannen achterlaten na dood mogen
hun vrouw zelf houden en zelf gaan bewerken
moeten niet hertrouwen
- No tacation without representation
• Is nog geen parlement
• MAAR is het begin van een parlement waar er
vertegenwoordigers van het volk hun macht willen omzetten
in inspraak
• DUS koning kon hierdoor niet zomaar bepalen om
belastingen te vragen aan leenmannen/ onderdanen zonder
dat deze vertegenwoordigt werden
o Dus geen belastingen zonder dat leenmannen deel
zijn van het grotere bestuur voor hun
vertegenwoordiging
Thomas van Aquino (ca. 1270):
Theocratische samenleving
Kijkt naar de plichten van de gelovige in een theocratische samenleving
En de rechten om dat geloof vorm te geven
- Hier ook geen rechten voor slaven
• WEL gesproken over vrouwen hier
• Maar staan lager dan mannen
- Theocratische samenlevingen = geloof staat voorop/ God is hoogste wet
• Staat tegenover democratie
Een van de kernvaders:
Kijkt naar rechten vanuit de theologie
Gaat geloofsgemeenschap vormgeven
1.2 Van natuurrecht tot natuurlijke rechten : 17 de en 18de eeuw
o Renaissance:
Britse Bill of Rights (1689):
100 jaar voor de Franse revolutie
- Britse revolutie
zorgt opnieuw voor meer machtsverdeling tussen de koning en
vertegenwoordiger van het volk
- Koning heeft weinig keuze
- De toegevingen die hij moet doen = staan in de bill of rights
- Koning heeft dus geen absolute macht meer
De bill of rights = is dus een compromis (uit de 17e eeuw)
- Contract tussen koning + vertegenwoordigers van het volk (de edellieden /
dus hoogste van het volk/ baronnen)
4
Inleiding: Situering van de criminologie in een mensenrechtenperspectief
o Foto’s waarbij het gaat over (grootschalige) schending van mensenrechten
Staatsgreep Chili
- 18 september 1973
- President wordt afgezet en generaal neemt zijn plaats over
Krijgsheer uit Congo
- Eerste die zich heeft moeten verantwoorden voor het strafhof
- Schuldig aan oorlogsmisdaden en schending van mensenrechten
Milošević
- Probeerde Joegoslavië te redden door Slovenië, Kroatië, Bosnië en, niet te
vergeten, Kosovo te onderwerpen aan Servi
Hitler
- Is democratisch verkozen
- Kan men mensrechten beschermen in een dictatuur? Of enkel in een dictatuur?
Russische invasie van Oekraïne
- Oorlog = zorgt voor geweld oorlogsmisdaden schending van de
mensenrechten
Asielzoekers
- Verblijf in een land obv een vluchtelingen statuut
- Is een lange procedure + er zijn veel aanvragen + plaatstekort = duurt lang
- Lampedusa= per dag evenveel migranten aangekomen als dat er wonen op het
eiland
o Mensenrechten hier ook in gevaar
WK voetbal quatar
- Waarom kampioenschap daar? = geld + corruptie
- Connectie met mensenrechten: bij de bouw voor de stadia mensen uitgebuit
- Politiek en mensenrechten liggen dicht bij elkaar
Maatregelen Brusselse gevangenissen
- Gedetineerde mochten tijdens coronatijd amper bezoek krijgen van familie en
advocaat
Toezicht
- Commissie van toezicht (CTRG)
o Nationaal niveau
- Internationaal = CPT
o Europees niveau
- OPCAT
o Hoogste niveau/ globaal
o Is ingewikkeld want gaat over verschillende systemen
o Gaat ook over andere rechten buiten mensenrechten
Politie luchthaven Charleroi
- Ook een mensenrechten kwestie
- Slowaakse meneer vreemd gedrag op vliegtuig + begint zichzelf te verwonden in
cel = politie houdt hem in bedwang = te hard aangepakt = man gestorven
- Toezicht organen voor politie
Luchthaven zaventem mag politie camera’s installeren?
1
, - Reizigers willen niet allemaal op camera staan
- DUS mensenrechten = afweging van privacy en beschermen mensen
- Zelfde met contactopsporing bij corona = afweging privacy en beschermen
mensen
Module 1: Oorsprong en ontwikkeling van fundamentele rechten
o Kernwoorden mensenrechten
- Gelijkheid
- Vrijheid
- Vrede
- Hoop
- Waardigheid
- Justice
o Beknopt historisch overzicht
1.1 Plichten en rechten
o Codex van hammurabi (ca. 1780 v.C.):
= een codex met rechten voor burgers die zelfs de koning niet kon aanpassen want in
steen gegrift
Was de koning van Mesopotamië
- Deed graag goede dingen voor zijn volk
- Probeerde een overzicht te maken van regels voor in zijn rijk
Steen gevonden
- Op de steen rechten die inwoners van hammurabi hadden gegrafeerd
- Waarom op steen griften?
• Dan weet iedereen ze
• De koning kan deze rechten dan niet zomaar aanpassen (want staan
in steen gegrift)
Welke rechten stonden op de codex?
- Zijn procesrechten (= regels voor als iemand voor de rechter moet komen)
- Bv:
• Als iemand een ander onterecht beoordeeld van moord = krijgt zelf
de doodstraf
• MAAR iemand die een andere terecht beschuldigd = krijgt een
beloning
• Meineed = ook doodstraf
• Regels rond soldaten en leger
• Regels rond boeren
• Regels rond koop en verkoop, huur en verhuur
2
, • Regels rond familie
o Griekenland en Rome:
Athene (500-300 v.C.): burgerrechten en politieke rechten voor burgers
Domocratie uitegvonden
wordt vaak gebruikt als voorbeeld voor de westerse democratie
o Macht aan het volk geven = democratie
Het volk !! = geldt dus niet voor mensen die geen burger zijn
o Hier zijn politieke rechten voor nodig
= stemmen om iemand te verkiezen die in hun naam gaat spreken + ook
om zelf te spreken
o Dit zorgt dan voor burgerrechten
MAAR dit geldt niet voor slaven en vrouwen
Dus enkel democratie voor mannelijke burgers
Ulpianus (3de eeuw):
Grondlegger van het romeinse recht op het vlak van mensenrechten
- Is nog steeds de basis van ons ceviel recht/ burgerlijk recht
- Is het begin waarbij mensen zich bepaalde rechten kunnen toe-eigenen
In het statelijk recht = ontstaat een onderscheid tussen recht voor eigen burgers
en niet-burgers (=die van ergens anders komen maar wel wonen in het Romeinse
rijk)
- Ius civile = rechten burgers van het romeinse rijk (!! Niet slaven en vrouwen)
- ius gentium = rechten niet-burgers van het romeinse rijk
- ius naturale = rechten voor alle menselijke wezens
• ! is nieuw
• idee dat mensen rechten hebben puur omdat ze mens zijn
• Deze waren wel voor iedereen (bv recht op leven)
o Middeleeuwen:
Basis voor de huidige mensenrechten ontstaan dan
Magna Carta (1215): “no taxation without representation”
Soort van overeenkomst tussen:
- De koning en de edelen (baronnen) in Engeland
Is de periode van de kruistocht
- Veel ridders trekken naar Jerusalem
- De koning van Engeland vertrekt ook op kruistocht = maar sterft hierbij
- Troon Engeland moet dus overgenomen worden
• Jongere broer Jan zonder land neemt troon over
• Voerde graag oorlog
• MAAR dit kost veel geld
• Verhoogde belastingen om deze oorlogen te kunnen betalen
o Belastingen aan leenmannen in ruil voor
bescherming
o De leenmannen zijn het hier niet mee eens en
komen in opstand
o Zeggen dat ze enkel willen betalen als ze ook zichzelf
konden vertegenwoordigen
• Baronnen/ edellieden nemen deel macht van de koning af
+ dwingen de koning tot een overeenkomst
3
, o Deze overeenkomst = is de Magna Carta
o Eerste geschreven document waarin personen die
niet tot de koning zijn zich uiten + hun rechten
opeisen tav de koning
• Wat staat hier bv in?
o Domein dat mannen achterlaten na dood mogen
hun vrouw zelf houden en zelf gaan bewerken
moeten niet hertrouwen
- No tacation without representation
• Is nog geen parlement
• MAAR is het begin van een parlement waar er
vertegenwoordigers van het volk hun macht willen omzetten
in inspraak
• DUS koning kon hierdoor niet zomaar bepalen om
belastingen te vragen aan leenmannen/ onderdanen zonder
dat deze vertegenwoordigt werden
o Dus geen belastingen zonder dat leenmannen deel
zijn van het grotere bestuur voor hun
vertegenwoordiging
Thomas van Aquino (ca. 1270):
Theocratische samenleving
Kijkt naar de plichten van de gelovige in een theocratische samenleving
En de rechten om dat geloof vorm te geven
- Hier ook geen rechten voor slaven
• WEL gesproken over vrouwen hier
• Maar staan lager dan mannen
- Theocratische samenlevingen = geloof staat voorop/ God is hoogste wet
• Staat tegenover democratie
Een van de kernvaders:
Kijkt naar rechten vanuit de theologie
Gaat geloofsgemeenschap vormgeven
1.2 Van natuurrecht tot natuurlijke rechten : 17 de en 18de eeuw
o Renaissance:
Britse Bill of Rights (1689):
100 jaar voor de Franse revolutie
- Britse revolutie
zorgt opnieuw voor meer machtsverdeling tussen de koning en
vertegenwoordiger van het volk
- Koning heeft weinig keuze
- De toegevingen die hij moet doen = staan in de bill of rights
- Koning heeft dus geen absolute macht meer
De bill of rights = is dus een compromis (uit de 17e eeuw)
- Contract tussen koning + vertegenwoordigers van het volk (de edellieden /
dus hoogste van het volk/ baronnen)
4
