Oncologie en lymfologie in de sportgynaecologie
Medscape = helpt om prestaties te verbeteren
100 jaar geleden bestond gynaecologie nog niet
- Chirurgen gingen opereren in hun zondagskostuum, zonder bescherming, zonder handen te
wassen en te ontsmetten
- Een hele evolutie doormaakt, waarbij men steeds minder agressief ging gaan ingrijpen
Sentinelklierbiopsie = Om de schildwachtklier te kunnen opsporen zal er voor de operatie een radio-
actieve stof worden ingespoten rondom de tumor. Enkele uren erna zal er via een scan op zoek
gegaan worden naar de eerste drainerende klier(en) en worden die gemarkeerd op de huid.
- Schildwachtklier/sentinelklier/poortwachterklier = de eerste lymfeklier, waarheen
kankercellen uitzaaien. Bij een schildwachtklierprocedure wordt geprobeerd juist deze
lymfeklier te onderzoeken, om via een kleine ingreep zo zeker mogelijk te weten of er
uitzaaiing naar de lymfklieren heeft plaatsgevonden.
o Door deze procedure uit te voeren is er een veel lager risico op lymfeoedeem dan
wanneer men direct de volledige okselklier gaat uitruimen
o Lymfeoedeem is een multimodaal insult; dwz naarmate men meer ingrijpende
ingrepen gaat uitvoeren ter hoogte van de borst en de oksel, er een verhoogd risico
zal zijn op lymfeoedeem
▪ + radiotherapie zorgt voor een vergroot risico op lymfeoedeem
▪ Bij Taxane is het risico op lymfeoedeem het grootste
o Combinatie van klieruitruiming + radiotherapie + chemo => grootste risico
o Risk calculator:
▪ Deze calculator houdt wel geen rekening met de genetische factor en fysieke
activiteit (toch wel 2 belangrijke factoren)
▪ Studie: afwezigheid van fysieke activiteit is een risicofactor voor het
ontwikkelen in lymfeoedeem !!!
▪ Studie: lymfeoedeem van het been na kankerbehandeling van de
baarmoeder
• Risico op lymfeoedeem: 36%
• Hoe meer men beweegt, hoe minder risico (40%) voor het
ontwikkelen van lymfeoedeem
Risico’s van okselklieruitruiming
= Okselbestraling en okselchirurgie
- Seroma => eerste dagen na een operatie (ophoping van lymfe onder de oksel of onder het
litteken van mastectomie).
- Kan weken blijven duren → zijn risicopatiënten voor het ontwikkelen van lymfoedeem.
- Zeker patiënten die preventieve kinesitherapie moeten krijgen!
- Koordvorming (Axillary Web Syndrome AWS) => lymfekanalen die fibroseren.
- Kan onder de oksel zijn, kan gaan tot aan de duim.
- Patiënten zijn serieus gehandicapt.
o Behandeling: koorden losmaken of door drainage wegkrijgen.
o Bij het voorkomen van kkordvorming, meer risico op een dikke arm.
, Complicaties van lymfoedeem:
- Celullitis, lymfangitis, erysipelas
- Lymforrea
- Pijn door compressie van de zenuwen
- Verlies van functie
- Depressie (durft arm niet te tonen)
- Ooit eens een vrouw dat heeft gevraagd voor amputatie na de borstamputatie
- Diep veneuze trombose
- Zie je niet veel : angiosarcoom = zwelling met bloed onder
o Soort rode ampulle (waarin precies bloed onder zit) → heel snel bij zijn!
Lymfoedeem checklist: wat men afraad bij lymfoedeem
- Geen bloeddruk meting
- Geen acupunctuur
- Geen bloed afnemen
- Geen injecties
Binnen deze lijst zijn er wel een aantal fouten merkbaar:
- Zo zal blijven sporten na een behandeling van een axillaire dissectie het risico NIET vergroten
op lymfeoedeem
o Risicofactoren
▪ Vermijden van een letsel thv de huid van de arm (minste schrammetjes
direct ontsmetten)
▪ Gewichtscontrole (obesitas)
▪ Tekort aan fysieke activiteit
Studie: alle mogelijke zaken die in verband kunnen gebracht worden met het risico op lymfeoedeem
Bv:
- Bloed afnemen aan aangedane zijde
- Bloeddruk meten aan de aangedane zijde
- Op de aangedane zijde slapen
- In de zon zitten
- …
Al deze voorgaande zaken vertoonden geen enkel verhoogd risico op het verkrijgen van
lymfeoedeem
Alleen langdurig in warme omgeving verblijven (sauna) verhoogt wel het risico op
lymfeoedeem
Recentere studie (2016): risico van drukveranderingen (vliegen, bloeddruk meten, bloedafnamen,..)
op het ontwikkelen van lymfeoedeem
- Enkel cellulitis en traumata verhoogde het risico op het ontwikkelen van lymfeoedeem
(sporten waar trauma’s ter hoogte van arm en schouder kunnen optreden: af te raden)
Studie (2010): gewichtheffen bij vrouwen met borstkanker gerelateerde lymfeoedeem
- Gewichtheffen met aangedane arm vertoont geen verhoogd risico
- Armsteunkous enkel aan te raden bij mensen die nog een lichte zwelling hebben of snel een
zwelling krijgen bij sporten
- Als er >5 lymfeklieren zijn weggenomen → meer kans op dikke arm in de controle groep
(rustende groep) tov de groep die met gewichten heft
Studie (review): met gewichten. Een verminderd risico op lymfoedeem.
- Bij zwaardere gewichten → spierkracht verbetert, beter bewegen. Verminderde zwelling en
minder symptomen van dikke arm die worden aangehaald.
Medscape = helpt om prestaties te verbeteren
100 jaar geleden bestond gynaecologie nog niet
- Chirurgen gingen opereren in hun zondagskostuum, zonder bescherming, zonder handen te
wassen en te ontsmetten
- Een hele evolutie doormaakt, waarbij men steeds minder agressief ging gaan ingrijpen
Sentinelklierbiopsie = Om de schildwachtklier te kunnen opsporen zal er voor de operatie een radio-
actieve stof worden ingespoten rondom de tumor. Enkele uren erna zal er via een scan op zoek
gegaan worden naar de eerste drainerende klier(en) en worden die gemarkeerd op de huid.
- Schildwachtklier/sentinelklier/poortwachterklier = de eerste lymfeklier, waarheen
kankercellen uitzaaien. Bij een schildwachtklierprocedure wordt geprobeerd juist deze
lymfeklier te onderzoeken, om via een kleine ingreep zo zeker mogelijk te weten of er
uitzaaiing naar de lymfklieren heeft plaatsgevonden.
o Door deze procedure uit te voeren is er een veel lager risico op lymfeoedeem dan
wanneer men direct de volledige okselklier gaat uitruimen
o Lymfeoedeem is een multimodaal insult; dwz naarmate men meer ingrijpende
ingrepen gaat uitvoeren ter hoogte van de borst en de oksel, er een verhoogd risico
zal zijn op lymfeoedeem
▪ + radiotherapie zorgt voor een vergroot risico op lymfeoedeem
▪ Bij Taxane is het risico op lymfeoedeem het grootste
o Combinatie van klieruitruiming + radiotherapie + chemo => grootste risico
o Risk calculator:
▪ Deze calculator houdt wel geen rekening met de genetische factor en fysieke
activiteit (toch wel 2 belangrijke factoren)
▪ Studie: afwezigheid van fysieke activiteit is een risicofactor voor het
ontwikkelen in lymfeoedeem !!!
▪ Studie: lymfeoedeem van het been na kankerbehandeling van de
baarmoeder
• Risico op lymfeoedeem: 36%
• Hoe meer men beweegt, hoe minder risico (40%) voor het
ontwikkelen van lymfeoedeem
Risico’s van okselklieruitruiming
= Okselbestraling en okselchirurgie
- Seroma => eerste dagen na een operatie (ophoping van lymfe onder de oksel of onder het
litteken van mastectomie).
- Kan weken blijven duren → zijn risicopatiënten voor het ontwikkelen van lymfoedeem.
- Zeker patiënten die preventieve kinesitherapie moeten krijgen!
- Koordvorming (Axillary Web Syndrome AWS) => lymfekanalen die fibroseren.
- Kan onder de oksel zijn, kan gaan tot aan de duim.
- Patiënten zijn serieus gehandicapt.
o Behandeling: koorden losmaken of door drainage wegkrijgen.
o Bij het voorkomen van kkordvorming, meer risico op een dikke arm.
, Complicaties van lymfoedeem:
- Celullitis, lymfangitis, erysipelas
- Lymforrea
- Pijn door compressie van de zenuwen
- Verlies van functie
- Depressie (durft arm niet te tonen)
- Ooit eens een vrouw dat heeft gevraagd voor amputatie na de borstamputatie
- Diep veneuze trombose
- Zie je niet veel : angiosarcoom = zwelling met bloed onder
o Soort rode ampulle (waarin precies bloed onder zit) → heel snel bij zijn!
Lymfoedeem checklist: wat men afraad bij lymfoedeem
- Geen bloeddruk meting
- Geen acupunctuur
- Geen bloed afnemen
- Geen injecties
Binnen deze lijst zijn er wel een aantal fouten merkbaar:
- Zo zal blijven sporten na een behandeling van een axillaire dissectie het risico NIET vergroten
op lymfeoedeem
o Risicofactoren
▪ Vermijden van een letsel thv de huid van de arm (minste schrammetjes
direct ontsmetten)
▪ Gewichtscontrole (obesitas)
▪ Tekort aan fysieke activiteit
Studie: alle mogelijke zaken die in verband kunnen gebracht worden met het risico op lymfeoedeem
Bv:
- Bloed afnemen aan aangedane zijde
- Bloeddruk meten aan de aangedane zijde
- Op de aangedane zijde slapen
- In de zon zitten
- …
Al deze voorgaande zaken vertoonden geen enkel verhoogd risico op het verkrijgen van
lymfeoedeem
Alleen langdurig in warme omgeving verblijven (sauna) verhoogt wel het risico op
lymfeoedeem
Recentere studie (2016): risico van drukveranderingen (vliegen, bloeddruk meten, bloedafnamen,..)
op het ontwikkelen van lymfeoedeem
- Enkel cellulitis en traumata verhoogde het risico op het ontwikkelen van lymfeoedeem
(sporten waar trauma’s ter hoogte van arm en schouder kunnen optreden: af te raden)
Studie (2010): gewichtheffen bij vrouwen met borstkanker gerelateerde lymfeoedeem
- Gewichtheffen met aangedane arm vertoont geen verhoogd risico
- Armsteunkous enkel aan te raden bij mensen die nog een lichte zwelling hebben of snel een
zwelling krijgen bij sporten
- Als er >5 lymfeklieren zijn weggenomen → meer kans op dikke arm in de controle groep
(rustende groep) tov de groep die met gewichten heft
Studie (review): met gewichten. Een verminderd risico op lymfoedeem.
- Bij zwaardere gewichten → spierkracht verbetert, beter bewegen. Verminderde zwelling en
minder symptomen van dikke arm die worden aangehaald.
