PARTIM PROF. VAN BOXCLAER
INLEIDING → Wat?, definities, terminologie, indelingen
Psycholeptica
• Opiaten: morfine, heroine, methadon, …
o Historiek, voorkomen, gebruik
o Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o Opname en eliminatie: impact van type gebruik (roken, IV injectie, …) op neurofarmacologisch effect
o Werking
o Aspect misbruik, afhankelijkheid, tolerantie, onthoudingsverschijnselen, reward pathway
• Snuifmiddelen
o Gassen, solventen, lachgas, …
Stimulantia
• Cocaine, amfetamines, crack, …
o Historiek, voorkomen, gebruik
o Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o Designer drugs (XTC, …), druglabs
Psychedelica
• LSD, psylo's, mescaline, …
o De psychedelische ervaring
o Voorkomen, gebruik, effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o XTC (specifieke effecten en neveneffecten, …)
Cannabinoïden
• Historiek, voorkomen (hasj, marihuana, …), gebruik
• Effecten en neveneffecten, ongewenste effecten, nuttige effecten
• Afhankelijkheid (fysisch vs. psychisch)
Partydrugs, Legal high, NPS
• Legal highs (ook alcohol (wel legaal))
• Party drugs
o Designer drugs
o Recreatieve drugs (ketamine, GHB (liquid XTC))
o “Nouveau riche” drugs
1
,PSYCHOFARMACA
• Drugs, psychofarmaca (= geneesmiddelen), illegale drugs, …
• We worden er allemaal mee geconfronteerd …
o Fenomeen is niet meer weg te denken uit onze samenleving
▪ Vb. war on drugs zorgde niet voor verandering
▪ Er zit bovendien een stijgende lijn in druggebruik → grafieken niet inhoudelijk kennen, gewoon
tendensen onthouden
EINDELIJK STATUS QUO?
• Stijgende lijn MAAR toch afvlakking
• Eindelijk een min of meer status quo omtrent druggebruik
• Misschien wel plateau bereikt in gebruiksfrequentie,
zeker niet in soorten drugs
o Hoeveelheid drugs is afgevlakt
o Maar de aantal / soorten drugs zijn enorm
gestegen
▪ Exponentiële curve
▪ Klassieke drugs zijn echter niet
verdwenen
• Nog steeds veel de 'klassieke drugs'
o The big five
▪ C, C, A, X, H
▪ = Cocaïne, Cannabis, Amfetamine,
XTC, Heroïne
o MDMA = XTC → veel drugs hebben een
moeilijke chemische naam
o Roepnaam:
▪ Vb. XTC → naam afkomstig uit het
drugmilieu
▪ Vb. cocaïne is ook een roepnaam
2
, • Explosie van nieuwe drugs, chemicaliën …
o Professionalisering syntheselabs → volledige ontwikkeling in labo
o Internet !!!
▪ Verkoop
▪ Bekendmaking
▪ Synthese laboratoria
• Doen chemische variaties op illegale producten
• Gebruiker als proefkonijn
• Chemisch afval als probleem → worden gedumpt
Drug Use, Drug Addicts and Treatment Total Population: N = 16.000.000
• Benzodiazepines = groepsnaam voor
slaapmiddelen
• Tabak / nicotine zorgt voor afhankelijkheid
→ verslavend product
• Alcohol: heel veel gebruik – redelijk wat
verslaafden MAAR verschil is groot – ook
mensen in behandeling
• Heroïne veroorzaakt zeer snel
afhankelijkheid/verslaafdheid – veel
mensen in behandeling
o Methadon = substitutiemiddel om
verslaafden te behandelen
• Cocaïne: minder behandelde mensen want er is weinig ‘gereedschap’ om te behandelen
• Cannabis: veel gebruikers – weinig behandeling
• XTC weinig cijfers – veel gebruik
➔ Gebruik en afhankelijkheid kunnen sterk verschillen
➔ Aantal gebruikers: tabak en alcohol springt er sterk uit → maatschappij moet eigenlijk hierop focussen
MAATSCHAPPELIJK: PRIMAIRE FOCUS?
• Alcohol !!!
o 14% dagelijkse gebruikers
o 6% overconsumptie (> 14 eenheden vrouwen 21 eenheden mannen)
▪ Opmerking: oude richtlijn, VAD
• Nu: max 10 eenheden/week, maakt niet uit of je man of vrouw bent
• 1 eenheid = 1 standaardglas (1 pint, 1 glas wijn)
▪ 15-24 j. ~ > 6 glazen & binge drinken (= coma zuipen)
▪ 55-65 jaar: 15,6% mannen > 21 eenheden - 9,2% vrouwen > 14 glazen
• Tabak
o De laatste 20 jaar hele evolutie rondom gebruik. Ondanks roken op trein en vliegtuig afgeschaft gebruik
betrekkelijk weinig gedaald.
o In elke sigaretten minsten 20 trucjes om meer nicotine op te nemen en je verslaafd te maken.
→ Legale producten
→ In de les zullen we het vooral hebben over illegale producten
→ Er heerst rond deze twee factoren ook een hele grote sociale kost in vergelijking met illegale drugs.
3
, EPIDEMIOLOGIE: ALGEMENE VASTSTELLINGEN
• Prevalentie van middelenproblemen is hoog!
• Gevolgen middelenproblemen massaal
o Voor individu
o Voor maatschappij
• Maar … aantal echt verslaafden opvallend minder dan aantal gebruikers …
o Ongeveer 6% van de gebruikers zijn afhankelijk / verslaafd
o Veel gebruikers die niet verslaafd zijn → heeft te maken met individuele karakteristieken
o Verslavingen zijn zeer complex – we weten er nog weinig over (oorzaak, …)
• Kwetsbaarheid en/of protectieve factoren ???
MIDDELENAFHANKELIJKHEID…
• Eigenlijk slechts een deel van het probleem
o Middel is slechts 1 luikje
o Het middel zelf is niet zo van belang → er wordt altijd wel iets gebruikt als middel → vb. verslaving
aan gokken, gamen, smartphone, …
▪ Druggebruik, drugmisbruik, verslaving is MEER dan alleen het middel, de drug
• Model 'Zinberg' M-M-M (3-M model)
o Drug – Middel
o Set (factoren in het individu) - Mens
o Setting (factoren in fysieke en sociale omgeving) – Milieu
• Verslavingsdeskundigen stellen vandaag zelfs dat 'verslaving' niets met het middel te maken heeft
o PS: middel kan ook activiteit zijn: gokken, gamen, …
• Dit luik van het opleidingonderdeel:
o Het 'middel' … drugs
o Eigenlijk beter psychofarmaca
▪ = (genees)middelen die op de psyche ingrijpen
• Drug → geneesmiddel ?
o Verschil zit in de terminologie
o “what’s in a name”
o → eigenlijk 1 grote groep ! → stoffen die een invloed uitoefenen op de psyche
o Maar de maatschappij / wetgever maakt onderscheid
• Drugs
o Producten die men zonder ernstige reden inneemt om zijn gevoelens, bewustzijn te veranderen en
waarbij men aan zijn persoon en/of aan de gemeenschap schade berokkent.
▪ Niet medische context = zonder ernstige reden
• Middelengebruik niet nodig om gezondheid in stand te houden
• Zonder ernstige reden; “als ik het niet neem krijg ik heel erge
ontwenningsverschijnselen”
o Elke inname van een lichaamsvreemde stof heeft neveneffecten
4
INLEIDING → Wat?, definities, terminologie, indelingen
Psycholeptica
• Opiaten: morfine, heroine, methadon, …
o Historiek, voorkomen, gebruik
o Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o Opname en eliminatie: impact van type gebruik (roken, IV injectie, …) op neurofarmacologisch effect
o Werking
o Aspect misbruik, afhankelijkheid, tolerantie, onthoudingsverschijnselen, reward pathway
• Snuifmiddelen
o Gassen, solventen, lachgas, …
Stimulantia
• Cocaine, amfetamines, crack, …
o Historiek, voorkomen, gebruik
o Effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o Designer drugs (XTC, …), druglabs
Psychedelica
• LSD, psylo's, mescaline, …
o De psychedelische ervaring
o Voorkomen, gebruik, effecten en neveneffecten, schadelijke effecten
o XTC (specifieke effecten en neveneffecten, …)
Cannabinoïden
• Historiek, voorkomen (hasj, marihuana, …), gebruik
• Effecten en neveneffecten, ongewenste effecten, nuttige effecten
• Afhankelijkheid (fysisch vs. psychisch)
Partydrugs, Legal high, NPS
• Legal highs (ook alcohol (wel legaal))
• Party drugs
o Designer drugs
o Recreatieve drugs (ketamine, GHB (liquid XTC))
o “Nouveau riche” drugs
1
,PSYCHOFARMACA
• Drugs, psychofarmaca (= geneesmiddelen), illegale drugs, …
• We worden er allemaal mee geconfronteerd …
o Fenomeen is niet meer weg te denken uit onze samenleving
▪ Vb. war on drugs zorgde niet voor verandering
▪ Er zit bovendien een stijgende lijn in druggebruik → grafieken niet inhoudelijk kennen, gewoon
tendensen onthouden
EINDELIJK STATUS QUO?
• Stijgende lijn MAAR toch afvlakking
• Eindelijk een min of meer status quo omtrent druggebruik
• Misschien wel plateau bereikt in gebruiksfrequentie,
zeker niet in soorten drugs
o Hoeveelheid drugs is afgevlakt
o Maar de aantal / soorten drugs zijn enorm
gestegen
▪ Exponentiële curve
▪ Klassieke drugs zijn echter niet
verdwenen
• Nog steeds veel de 'klassieke drugs'
o The big five
▪ C, C, A, X, H
▪ = Cocaïne, Cannabis, Amfetamine,
XTC, Heroïne
o MDMA = XTC → veel drugs hebben een
moeilijke chemische naam
o Roepnaam:
▪ Vb. XTC → naam afkomstig uit het
drugmilieu
▪ Vb. cocaïne is ook een roepnaam
2
, • Explosie van nieuwe drugs, chemicaliën …
o Professionalisering syntheselabs → volledige ontwikkeling in labo
o Internet !!!
▪ Verkoop
▪ Bekendmaking
▪ Synthese laboratoria
• Doen chemische variaties op illegale producten
• Gebruiker als proefkonijn
• Chemisch afval als probleem → worden gedumpt
Drug Use, Drug Addicts and Treatment Total Population: N = 16.000.000
• Benzodiazepines = groepsnaam voor
slaapmiddelen
• Tabak / nicotine zorgt voor afhankelijkheid
→ verslavend product
• Alcohol: heel veel gebruik – redelijk wat
verslaafden MAAR verschil is groot – ook
mensen in behandeling
• Heroïne veroorzaakt zeer snel
afhankelijkheid/verslaafdheid – veel
mensen in behandeling
o Methadon = substitutiemiddel om
verslaafden te behandelen
• Cocaïne: minder behandelde mensen want er is weinig ‘gereedschap’ om te behandelen
• Cannabis: veel gebruikers – weinig behandeling
• XTC weinig cijfers – veel gebruik
➔ Gebruik en afhankelijkheid kunnen sterk verschillen
➔ Aantal gebruikers: tabak en alcohol springt er sterk uit → maatschappij moet eigenlijk hierop focussen
MAATSCHAPPELIJK: PRIMAIRE FOCUS?
• Alcohol !!!
o 14% dagelijkse gebruikers
o 6% overconsumptie (> 14 eenheden vrouwen 21 eenheden mannen)
▪ Opmerking: oude richtlijn, VAD
• Nu: max 10 eenheden/week, maakt niet uit of je man of vrouw bent
• 1 eenheid = 1 standaardglas (1 pint, 1 glas wijn)
▪ 15-24 j. ~ > 6 glazen & binge drinken (= coma zuipen)
▪ 55-65 jaar: 15,6% mannen > 21 eenheden - 9,2% vrouwen > 14 glazen
• Tabak
o De laatste 20 jaar hele evolutie rondom gebruik. Ondanks roken op trein en vliegtuig afgeschaft gebruik
betrekkelijk weinig gedaald.
o In elke sigaretten minsten 20 trucjes om meer nicotine op te nemen en je verslaafd te maken.
→ Legale producten
→ In de les zullen we het vooral hebben over illegale producten
→ Er heerst rond deze twee factoren ook een hele grote sociale kost in vergelijking met illegale drugs.
3
, EPIDEMIOLOGIE: ALGEMENE VASTSTELLINGEN
• Prevalentie van middelenproblemen is hoog!
• Gevolgen middelenproblemen massaal
o Voor individu
o Voor maatschappij
• Maar … aantal echt verslaafden opvallend minder dan aantal gebruikers …
o Ongeveer 6% van de gebruikers zijn afhankelijk / verslaafd
o Veel gebruikers die niet verslaafd zijn → heeft te maken met individuele karakteristieken
o Verslavingen zijn zeer complex – we weten er nog weinig over (oorzaak, …)
• Kwetsbaarheid en/of protectieve factoren ???
MIDDELENAFHANKELIJKHEID…
• Eigenlijk slechts een deel van het probleem
o Middel is slechts 1 luikje
o Het middel zelf is niet zo van belang → er wordt altijd wel iets gebruikt als middel → vb. verslaving
aan gokken, gamen, smartphone, …
▪ Druggebruik, drugmisbruik, verslaving is MEER dan alleen het middel, de drug
• Model 'Zinberg' M-M-M (3-M model)
o Drug – Middel
o Set (factoren in het individu) - Mens
o Setting (factoren in fysieke en sociale omgeving) – Milieu
• Verslavingsdeskundigen stellen vandaag zelfs dat 'verslaving' niets met het middel te maken heeft
o PS: middel kan ook activiteit zijn: gokken, gamen, …
• Dit luik van het opleidingonderdeel:
o Het 'middel' … drugs
o Eigenlijk beter psychofarmaca
▪ = (genees)middelen die op de psyche ingrijpen
• Drug → geneesmiddel ?
o Verschil zit in de terminologie
o “what’s in a name”
o → eigenlijk 1 grote groep ! → stoffen die een invloed uitoefenen op de psyche
o Maar de maatschappij / wetgever maakt onderscheid
• Drugs
o Producten die men zonder ernstige reden inneemt om zijn gevoelens, bewustzijn te veranderen en
waarbij men aan zijn persoon en/of aan de gemeenschap schade berokkent.
▪ Niet medische context = zonder ernstige reden
• Middelengebruik niet nodig om gezondheid in stand te houden
• Zonder ernstige reden; “als ik het niet neem krijg ik heel erge
ontwenningsverschijnselen”
o Elke inname van een lichaamsvreemde stof heeft neveneffecten
4
