Flor Volckaert
Religie, zingeving en levensbeschouwing 3
Module 1: omgaan met verschil
Het artikel "Oit is de taal die gesproken wordt" (- Blikopener) aan de volledige inhoud van
module 1 linken.
Zinnen uit de tekst Link met module 1
‘Ik erger me aan de discussies na de aanslagen in Brussel’ Door recente gebeurtenissen (aanslagen in Brussel) →
(…) religieus gemotiveerde angst neemt toe
‘De wereld indelen in uwe categorieën is een begrijpelijk We zijn angstig door de amygdala, die vanaf de
psychologisch mechanisme om de dingen overzichtelijk te geboorte aanwezig is
houden,…’ Doordat we angstig zijn gaan we zorgen voor onze
eigen veiligheid (= narcistische emotie). Dit is voedsel
voor het soort-zoekt- soort; wij -zij denken.
‘Zwart en wit bestaan, maar daartussen zitten gigantisch Moslims in België vormen geen homogene
veel tinten grijs.’ gemeenschap. Ook tussen de Moslims is de diversiteit
erg groot.
‘Aan beide kanten hoor je ‘bij ons is dat niet zo’, ‘ja maar het Etnificatie: mensen definiëren zich snel in termen van
zijn jullie die’, ‘jullie willen niet’. Wij-zij, jullie-ons, dat etnische of religieuze identiteit en zetten zich af tegen
denken hebben velen alvast gemeenschappelijk.’ andere etnische groepen.
‘Jongeren spreken uit wat ze in de wandelgangen horen.’ = valkuil van angst
Leerlingen durven soms geen geïsoleerd standpunt in
te nemen. Ze kunnen zich aansluiten omwille van
iemands reputatie (reputationele) of om informatie te
verkrijgen (informationele).
‘We mogen hen niet demoniseren. We kunnen er mee aan We moeten een katholieke dialoogschool creëren
de slag gaan. (…) Dit door de dialoog ernstig te nemen. Door waarin dialoog centraal staat in de klas. De rol van de
te luisteren. Wat ze zeggen is juist, waarom en waar halen leerkracht is hierbij belangrijk. Je moet een
ze het vandaan?’ onderscheid kunnen maken tussen je eigen
persoonlijke LBS identiteit, je professionele identiteit
en de institutionele identiteit.
‘Uiteraard is dialoog niet genoeg. Er zijn maatregelen en Dit slaat op de tools.
investeringen.’
Via de verplichte en verdiepende impulsen in het digitaal leerpad de leerinhoud van
module 1 a) linken, b) verdiepen.
De leerinhoud van module 1 via een Edumatic toetssysteem verwerken.
1
,Flor Volckaert
Angstige tijden
De waan van verlichte religieuze verdraagzaamheid
De waan van de religieuze verdraagzaamheid' verklaren.
Door Verlichting: religieus verdraagzame samenlevingen
Door recente gebeurtenissen (geweld tussen verschillende religieuze groeperingen): angst
Zie ook: ‘het uniform van de extremistische islam’: boerkini op strand verboden
Dit toont aan dat religieus gemotiveerde angst toeneemt
Deze angst staat de omgang met diversiteit in de weg.
Wat is angst?
Dat angst een 'primitieve emotie' is verklaren.
Amygdala (hersenen) speelt een belangrijke rol in het overbrengen van angstsignalen → bij iedereen
aanwezig (zelf bij dieren); ook bij baby’s.
= instinct
Zonder angst overleven we het leven niet.
Dat angst een 'narcistische emotie' is verklaren.
Wie angstig is, denkt enkel maar aan zichzelf en de veiligheid van zichzelf; we houden geen rekening
met andere groepen.
- Dit denken aan zichzelf hoort bij soort zoekt soort; we worden gelokt door de groep waar we
iets gemeenschappelijks mee hebben.
= voedsel voor het wij- zij denken
➔ Wie dat wel doet: ‘held’
Hoe werkt angst?
De werking van angst verwoorden.
Er is een reëel probleem, een concrete aanleiding
We projecteren angst vaak op iets wat er weinig mee te maken heeft.
o Angst= primitieve emotie, dus vaak weinig rationeel onderbouwd.
▪ We gaan zoeken naar de gemakkelijkste verklaring. Deze is te vinden in de
heuristiek van de beschikbaarheid (zie verder)
Voorbeeld: Het is makkelijker om moslims de schuld te geven van al het geweld (= niet rationele
beslissing), dan op zoek te gaan naar de onderliggende factoren waarom de integratie van nieuwkomers
zo moeilijk verloopt.
Angst wordt gevoed door idee van verborgen vijand.
Voorbeeld: In griezelverhalen is er altijd sluwe tegenstander die zich schuilhoudt en zijn ware aard pas
toont als het slachtoffer geen kant meer op kan.
2
,Flor Volckaert
↔ kan je de vijand ‘doorzien’, dan ben je een ‘held’ met superieur inzicht
De valkuilen van angst
De valkuilen van angst a) verwoorden, b) herkennen in actuele casussen.
1. Heuristiek van de beschikbaarheid
Wanneer mensen veel te horen krijgen over een specifiek gevaar, dan zijn ze eerder geneigd om dat
gevaar groter in te schatten dan het werkelijk is en de gevaren van alternatieven juist te onderschatten.
→ Het gevaar wordt niet rationeel beoordeelt
2. Cascade
Uit schaamte of angst durven mensen geen geïsoleerd standpunt in te nemen.
- Ze spelen een grote rol bij etnificatie
o Mensen definiëren zich heel snel in termen van een bepaalde etnische en religieuze
identiteit (zonder zelf een geïsoleerd standpunt te durven innemen) en zetten zich
daarmee af tegen een andere etnische groep
o = wij-zij; ligt aan de basis van etnisch geweld
Er zijn 2 opties:
1. De reputationele cascade: men sluit zich aan omwille van de reputatie van sommige mensen.
2. De informationele cascade: men sluit zich aan om op die manier bijkomende informatie te
verwerven.
Voorbeeld: burgemeester Bloombergs overdreef in zijn uitspraken om voorzichtig te zijn voor een
aankomende orkaan. Hij probeerde een informationele cascade in gang te zetten. → positief effect van
angst. (P. 19)
Voorbeeld: Facebookgroepen ‘Ge zijt van … als ge…’ is een voorbeeld van een informationele cascade.
Wanneer wordt angst goed gebruikt?
Dat angst positief is, verklaren.
Het is levensnoodzakelijk
Voorbeeld van burgemeester Bloombergs: zie bovenaan
Angst voor het verschil
De vraag 'leidt diversiteit tot wantrouwen?" genuanceerd beantwoorden.
- Angstgevoelens staan de ontmoeting met de ander in de weg. Het bemoeilijkt het samenleven
in hyperdiverse samenleving.
- De individualisering voedt het wij- zij denken
Robert Putman: deed onderzoek naar de menselijke diversiteit
Gemeenschapsgevoel brokkelt af → daling onderling vertrouwen
3
, Flor Volckaert
Conclusie Putman:
o Grote aanwezigheid van minderheden ondergraaft samenhang in de maatschappij
o Daling in vertrouwen van zowel bevolkingsgroepen als in mens in het algemeen
→ dus: door aanwezigheid van mensen van andere bevolkingsgroepen is er een
verminderde solidariteit en er ontstaat een sociaal isolement.
Dit werd verspreid door rechtste politici
Er kwamen nog onderzoeken, sommigen bevestigden Putmans idee, anderen spraken het tegen.
Meest nefaste gevolgen van diversiteit werden geconstateerd in de VS
Moeten we ons hier bij neerleggen? Neen.
In een school (= multi-culturele samenleving) moet je bouwen aan een cultuur van ontmoeting.
Islam
Het begrip 'islam' uitleggen. overgave
Islam= ‘overgave aan Allah (God)’
Universele en altijd aanwezige situatie van wezens universele
onderwerping
orde: in
tegenover de Schepper harmonie zijn
o Islam, niet de islam ISLAM
Interne pluraliteit
Er zijn 2 betekenissen van islam:
1. ISLAM= Weg naar vrede waarin de mens/ dier de balans din= geloof vrede
zoekt tussen onderwerping en overgave aan God
Onderwerping en overgave zijn nodig om vrede te bereiken
o Onderwerping: hoe onderwerpt God alle mensen? (ook de niet-gelovigen?)
→ Door de natuurwetten (Fz, instincten), wetten
o Overgave: geloven in iets
Er moet een evenwicht bereikt worden tussen de wetten (onderwerping) en het geloven in iets
(overgave)
Voorbeeld:
- Iedereen moet zich houden aan de wetten, maar er ook in geloven.
o Dictatuur: iedereen in onderworpen, zonder weinig overgave
o Anarchie: alleen maar overgave, zonder weinig onderwerping
o Beter: democratie
2. ISLAM= toestand waarin alle schepsels zich bevinden
Dieren hebben geen geloof (overgave) nodig; ze zijn volledig instinctief onderworpen aan de
natuurwetten (onderwerping). Wij hebben ook overgave nodig om vrede te bereiken.
Schepsels in onderwerping Schepsels in overgave
Dieren, planten, materie, lichaam van de mens Ziel van de mens
4
Religie, zingeving en levensbeschouwing 3
Module 1: omgaan met verschil
Het artikel "Oit is de taal die gesproken wordt" (- Blikopener) aan de volledige inhoud van
module 1 linken.
Zinnen uit de tekst Link met module 1
‘Ik erger me aan de discussies na de aanslagen in Brussel’ Door recente gebeurtenissen (aanslagen in Brussel) →
(…) religieus gemotiveerde angst neemt toe
‘De wereld indelen in uwe categorieën is een begrijpelijk We zijn angstig door de amygdala, die vanaf de
psychologisch mechanisme om de dingen overzichtelijk te geboorte aanwezig is
houden,…’ Doordat we angstig zijn gaan we zorgen voor onze
eigen veiligheid (= narcistische emotie). Dit is voedsel
voor het soort-zoekt- soort; wij -zij denken.
‘Zwart en wit bestaan, maar daartussen zitten gigantisch Moslims in België vormen geen homogene
veel tinten grijs.’ gemeenschap. Ook tussen de Moslims is de diversiteit
erg groot.
‘Aan beide kanten hoor je ‘bij ons is dat niet zo’, ‘ja maar het Etnificatie: mensen definiëren zich snel in termen van
zijn jullie die’, ‘jullie willen niet’. Wij-zij, jullie-ons, dat etnische of religieuze identiteit en zetten zich af tegen
denken hebben velen alvast gemeenschappelijk.’ andere etnische groepen.
‘Jongeren spreken uit wat ze in de wandelgangen horen.’ = valkuil van angst
Leerlingen durven soms geen geïsoleerd standpunt in
te nemen. Ze kunnen zich aansluiten omwille van
iemands reputatie (reputationele) of om informatie te
verkrijgen (informationele).
‘We mogen hen niet demoniseren. We kunnen er mee aan We moeten een katholieke dialoogschool creëren
de slag gaan. (…) Dit door de dialoog ernstig te nemen. Door waarin dialoog centraal staat in de klas. De rol van de
te luisteren. Wat ze zeggen is juist, waarom en waar halen leerkracht is hierbij belangrijk. Je moet een
ze het vandaan?’ onderscheid kunnen maken tussen je eigen
persoonlijke LBS identiteit, je professionele identiteit
en de institutionele identiteit.
‘Uiteraard is dialoog niet genoeg. Er zijn maatregelen en Dit slaat op de tools.
investeringen.’
Via de verplichte en verdiepende impulsen in het digitaal leerpad de leerinhoud van
module 1 a) linken, b) verdiepen.
De leerinhoud van module 1 via een Edumatic toetssysteem verwerken.
1
,Flor Volckaert
Angstige tijden
De waan van verlichte religieuze verdraagzaamheid
De waan van de religieuze verdraagzaamheid' verklaren.
Door Verlichting: religieus verdraagzame samenlevingen
Door recente gebeurtenissen (geweld tussen verschillende religieuze groeperingen): angst
Zie ook: ‘het uniform van de extremistische islam’: boerkini op strand verboden
Dit toont aan dat religieus gemotiveerde angst toeneemt
Deze angst staat de omgang met diversiteit in de weg.
Wat is angst?
Dat angst een 'primitieve emotie' is verklaren.
Amygdala (hersenen) speelt een belangrijke rol in het overbrengen van angstsignalen → bij iedereen
aanwezig (zelf bij dieren); ook bij baby’s.
= instinct
Zonder angst overleven we het leven niet.
Dat angst een 'narcistische emotie' is verklaren.
Wie angstig is, denkt enkel maar aan zichzelf en de veiligheid van zichzelf; we houden geen rekening
met andere groepen.
- Dit denken aan zichzelf hoort bij soort zoekt soort; we worden gelokt door de groep waar we
iets gemeenschappelijks mee hebben.
= voedsel voor het wij- zij denken
➔ Wie dat wel doet: ‘held’
Hoe werkt angst?
De werking van angst verwoorden.
Er is een reëel probleem, een concrete aanleiding
We projecteren angst vaak op iets wat er weinig mee te maken heeft.
o Angst= primitieve emotie, dus vaak weinig rationeel onderbouwd.
▪ We gaan zoeken naar de gemakkelijkste verklaring. Deze is te vinden in de
heuristiek van de beschikbaarheid (zie verder)
Voorbeeld: Het is makkelijker om moslims de schuld te geven van al het geweld (= niet rationele
beslissing), dan op zoek te gaan naar de onderliggende factoren waarom de integratie van nieuwkomers
zo moeilijk verloopt.
Angst wordt gevoed door idee van verborgen vijand.
Voorbeeld: In griezelverhalen is er altijd sluwe tegenstander die zich schuilhoudt en zijn ware aard pas
toont als het slachtoffer geen kant meer op kan.
2
,Flor Volckaert
↔ kan je de vijand ‘doorzien’, dan ben je een ‘held’ met superieur inzicht
De valkuilen van angst
De valkuilen van angst a) verwoorden, b) herkennen in actuele casussen.
1. Heuristiek van de beschikbaarheid
Wanneer mensen veel te horen krijgen over een specifiek gevaar, dan zijn ze eerder geneigd om dat
gevaar groter in te schatten dan het werkelijk is en de gevaren van alternatieven juist te onderschatten.
→ Het gevaar wordt niet rationeel beoordeelt
2. Cascade
Uit schaamte of angst durven mensen geen geïsoleerd standpunt in te nemen.
- Ze spelen een grote rol bij etnificatie
o Mensen definiëren zich heel snel in termen van een bepaalde etnische en religieuze
identiteit (zonder zelf een geïsoleerd standpunt te durven innemen) en zetten zich
daarmee af tegen een andere etnische groep
o = wij-zij; ligt aan de basis van etnisch geweld
Er zijn 2 opties:
1. De reputationele cascade: men sluit zich aan omwille van de reputatie van sommige mensen.
2. De informationele cascade: men sluit zich aan om op die manier bijkomende informatie te
verwerven.
Voorbeeld: burgemeester Bloombergs overdreef in zijn uitspraken om voorzichtig te zijn voor een
aankomende orkaan. Hij probeerde een informationele cascade in gang te zetten. → positief effect van
angst. (P. 19)
Voorbeeld: Facebookgroepen ‘Ge zijt van … als ge…’ is een voorbeeld van een informationele cascade.
Wanneer wordt angst goed gebruikt?
Dat angst positief is, verklaren.
Het is levensnoodzakelijk
Voorbeeld van burgemeester Bloombergs: zie bovenaan
Angst voor het verschil
De vraag 'leidt diversiteit tot wantrouwen?" genuanceerd beantwoorden.
- Angstgevoelens staan de ontmoeting met de ander in de weg. Het bemoeilijkt het samenleven
in hyperdiverse samenleving.
- De individualisering voedt het wij- zij denken
Robert Putman: deed onderzoek naar de menselijke diversiteit
Gemeenschapsgevoel brokkelt af → daling onderling vertrouwen
3
, Flor Volckaert
Conclusie Putman:
o Grote aanwezigheid van minderheden ondergraaft samenhang in de maatschappij
o Daling in vertrouwen van zowel bevolkingsgroepen als in mens in het algemeen
→ dus: door aanwezigheid van mensen van andere bevolkingsgroepen is er een
verminderde solidariteit en er ontstaat een sociaal isolement.
Dit werd verspreid door rechtste politici
Er kwamen nog onderzoeken, sommigen bevestigden Putmans idee, anderen spraken het tegen.
Meest nefaste gevolgen van diversiteit werden geconstateerd in de VS
Moeten we ons hier bij neerleggen? Neen.
In een school (= multi-culturele samenleving) moet je bouwen aan een cultuur van ontmoeting.
Islam
Het begrip 'islam' uitleggen. overgave
Islam= ‘overgave aan Allah (God)’
Universele en altijd aanwezige situatie van wezens universele
onderwerping
orde: in
tegenover de Schepper harmonie zijn
o Islam, niet de islam ISLAM
Interne pluraliteit
Er zijn 2 betekenissen van islam:
1. ISLAM= Weg naar vrede waarin de mens/ dier de balans din= geloof vrede
zoekt tussen onderwerping en overgave aan God
Onderwerping en overgave zijn nodig om vrede te bereiken
o Onderwerping: hoe onderwerpt God alle mensen? (ook de niet-gelovigen?)
→ Door de natuurwetten (Fz, instincten), wetten
o Overgave: geloven in iets
Er moet een evenwicht bereikt worden tussen de wetten (onderwerping) en het geloven in iets
(overgave)
Voorbeeld:
- Iedereen moet zich houden aan de wetten, maar er ook in geloven.
o Dictatuur: iedereen in onderworpen, zonder weinig overgave
o Anarchie: alleen maar overgave, zonder weinig onderwerping
o Beter: democratie
2. ISLAM= toestand waarin alle schepsels zich bevinden
Dieren hebben geen geloof (overgave) nodig; ze zijn volledig instinctief onderworpen aan de
natuurwetten (onderwerping). Wij hebben ook overgave nodig om vrede te bereiken.
Schepsels in onderwerping Schepsels in overgave
Dieren, planten, materie, lichaam van de mens Ziel van de mens
4
