Academiejaar
2024 - 2025
Socialezekerheidsrecht
,Inhoud
1 Thema 1: Sociale zekerheid en socialezekerheidsrecht.........................................................................................6
1.1 Wat is sociale zekerheid?............................................................................................................................6
1.1.1 Focus op alledaagse menselijke noden...........................................................................................6
1.1.2 Gebruikelijke betekenis...................................................................................................................6
1.1.3 Sociale zekerheid in zijn situationele/teleologische betekenis.......................................................7
1.1.4 Sociale zekerheid in zijn instrumentele betekenis..........................................................................8
1.2 Wat is socialezekerheidsrecht?..................................................................................................................9
1.2.1 Definitie...........................................................................................................................................9
1.2.2 Voorwerp & karakter van het socialezekerheidsrecht (stricto sensu)............................................9
1.2.3 Technieken: sociale verzekering & sociale bijstand......................................................................10
1.2.4 Het recht op sociale zekerheid als mensenrecht..........................................................................19
1.2.5 De verdeling van bevoegdheden in het domein van de sociale zekerheid..................................24
1.2.6 Omkadering van de regelgeving in het domein van de sociale zekerheid...................................25
1.3 Bijlagen......................................................................................................................................................27
2 Thema 2: Sociale verzekeringen naar Belgisch recht...........................................................................................32
2.1 Deel I: De verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen..................................33
2.1.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................33
2.1.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................35
2.1.3 Verzekering geneeskundige verzorging........................................................................................36
2.1.4 De uitkeringsverzekering...............................................................................................................43
2.1.5 Administratieve organisatie..........................................................................................................47
2.1.6 Financiële organisatie....................................................................................................................48
2.1.7 Bijlagen..........................................................................................................................................48
2.2 Deel 2: De werkloosheidsverzekering.......................................................................................................50
2.2.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................50
2.2.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................51
2.2.3 Doel...............................................................................................................................................51
2.2.4 Voorwaarden ter toekenning van prestaties................................................................................51
2.2.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................55
2.2.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................56
2.2.7 Bijlagen..........................................................................................................................................57
2.3 Deel 3: De gezinsbijslagenverzekering......................................................................................................59
2.3.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................60
2.3.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................62
2.3.3 Doel...............................................................................................................................................62
2.3.4 Voorwaarden ter toekenning van prestaties................................................................................62
2.3.5 Prestaties.......................................................................................................................................63
Socialezekerheidsrecht |
, 2.3.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................66
2.3.7 Bijlagen..........................................................................................................................................68
2.4 Deel 4: De verplichte pensioenverzekeringen..........................................................................................69
2.4.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................70
2.4.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................72
2.4.3 Doel...............................................................................................................................................73
2.4.4 Rustpensioenen (algemeen).........................................................................................................73
2.4.5 Bijzonder rustpensioen gewezen echtgenoot (werknemer of zelfstandige)................................77
2.4.6 Overlevingspensioenen (algemeen)..............................................................................................77
2.4.7 Bijzonder overlevingspensioen gewezen echtgenoot (ambtenaar).............................................79
2.4.8 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................79
2.5 Deel 5: Beginselen van de bijdrageregelingen & de indeling in beroepscategorieën..............................80
2.5.1 Beginselen van de bijdragenregelingen........................................................................................81
2.5.2 De indeling in beroepscategorieën...............................................................................................83
2.5.3 Bijlagen..........................................................................................................................................85
3.1 Tegemoetkomingen voor personen met een handicap...........................................................................86
3.1.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................86
3.1.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................87
3.1.3 Doel...............................................................................................................................................87
3.1.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................87
3.1.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................89
3.1.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................90
3.2 Het recht op maatschappelijke integratie................................................................................................90
3.2.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................91
3.2.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................91
3.2.3 Doel...............................................................................................................................................91
3.2.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................91
3.2.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................93
3.2.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................95
3.3 De inkomensgarantie voor ouderen.........................................................................................................96
3.3.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................96
3.3.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................96
3.3.3 Doel...............................................................................................................................................96
3.3.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................96
3.3.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................97
3.3.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................98
3.4 Maatschappelijke dienstverlening van het OCMW..................................................................................98
3.4.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................98
Socialezekerheidsrecht |
, 3.4.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................99
3.4.3 Doel.............................................................................................................................................100
3.4.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.....................................................................................100
3.4.5 Voorziene prestaties...................................................................................................................102
3.4.6 Administratieve en financiële organisatie...................................................................................103
3.4.7 Bijlagen........................................................................................................................................104
4 Administratief- en procesrechtelijke aspecten..................................................................................................105
4.1 Het handvest van de sociaal verzekerde................................................................................................105
4.1.1 Situering......................................................................................................................................105
4.1.2 Toepassingsgebied......................................................................................................................106
4.1.3 Algemene verplichtingen instellingen sociale zekerheid............................................................106
4.1.4 Regels inzake de toekenning van prestaties...............................................................................106
4.1.5 Terugvordering van onverschuldigd betaalde prestaties...........................................................107
4.2 Geschillenbeslechting.............................................................................................................................108
Doelstelling en inhoud opleidingsonderdeel
Bijbrengen basiskennis Belgisch socialezekerheidsrecht vanuit historisch, fundamenteel en
positiefrechtelijk perspectief
Socialezekerheidsrecht |
2024 - 2025
Socialezekerheidsrecht
,Inhoud
1 Thema 1: Sociale zekerheid en socialezekerheidsrecht.........................................................................................6
1.1 Wat is sociale zekerheid?............................................................................................................................6
1.1.1 Focus op alledaagse menselijke noden...........................................................................................6
1.1.2 Gebruikelijke betekenis...................................................................................................................6
1.1.3 Sociale zekerheid in zijn situationele/teleologische betekenis.......................................................7
1.1.4 Sociale zekerheid in zijn instrumentele betekenis..........................................................................8
1.2 Wat is socialezekerheidsrecht?..................................................................................................................9
1.2.1 Definitie...........................................................................................................................................9
1.2.2 Voorwerp & karakter van het socialezekerheidsrecht (stricto sensu)............................................9
1.2.3 Technieken: sociale verzekering & sociale bijstand......................................................................10
1.2.4 Het recht op sociale zekerheid als mensenrecht..........................................................................19
1.2.5 De verdeling van bevoegdheden in het domein van de sociale zekerheid..................................24
1.2.6 Omkadering van de regelgeving in het domein van de sociale zekerheid...................................25
1.3 Bijlagen......................................................................................................................................................27
2 Thema 2: Sociale verzekeringen naar Belgisch recht...........................................................................................32
2.1 Deel I: De verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen..................................33
2.1.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................33
2.1.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................35
2.1.3 Verzekering geneeskundige verzorging........................................................................................36
2.1.4 De uitkeringsverzekering...............................................................................................................43
2.1.5 Administratieve organisatie..........................................................................................................47
2.1.6 Financiële organisatie....................................................................................................................48
2.1.7 Bijlagen..........................................................................................................................................48
2.2 Deel 2: De werkloosheidsverzekering.......................................................................................................50
2.2.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................50
2.2.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................51
2.2.3 Doel...............................................................................................................................................51
2.2.4 Voorwaarden ter toekenning van prestaties................................................................................51
2.2.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................55
2.2.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................56
2.2.7 Bijlagen..........................................................................................................................................57
2.3 Deel 3: De gezinsbijslagenverzekering......................................................................................................59
2.3.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................60
2.3.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................62
2.3.3 Doel...............................................................................................................................................62
2.3.4 Voorwaarden ter toekenning van prestaties................................................................................62
2.3.5 Prestaties.......................................................................................................................................63
Socialezekerheidsrecht |
, 2.3.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................66
2.3.7 Bijlagen..........................................................................................................................................68
2.4 Deel 4: De verplichte pensioenverzekeringen..........................................................................................69
2.4.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................70
2.4.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................72
2.4.3 Doel...............................................................................................................................................73
2.4.4 Rustpensioenen (algemeen).........................................................................................................73
2.4.5 Bijzonder rustpensioen gewezen echtgenoot (werknemer of zelfstandige)................................77
2.4.6 Overlevingspensioenen (algemeen)..............................................................................................77
2.4.7 Bijzonder overlevingspensioen gewezen echtgenoot (ambtenaar).............................................79
2.4.8 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................79
2.5 Deel 5: Beginselen van de bijdrageregelingen & de indeling in beroepscategorieën..............................80
2.5.1 Beginselen van de bijdragenregelingen........................................................................................81
2.5.2 De indeling in beroepscategorieën...............................................................................................83
2.5.3 Bijlagen..........................................................................................................................................85
3.1 Tegemoetkomingen voor personen met een handicap...........................................................................86
3.1.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................86
3.1.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................87
3.1.3 Doel...............................................................................................................................................87
3.1.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................87
3.1.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................89
3.1.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................90
3.2 Het recht op maatschappelijke integratie................................................................................................90
3.2.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................91
3.2.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................91
3.2.3 Doel...............................................................................................................................................91
3.2.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................91
3.2.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................93
3.2.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................95
3.3 De inkomensgarantie voor ouderen.........................................................................................................96
3.3.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................96
3.3.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................96
3.3.3 Doel...............................................................................................................................................96
3.3.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.......................................................................................96
3.3.5 Voorziene prestaties.....................................................................................................................97
3.3.6 Administratieve en financiële organisatie.....................................................................................98
3.4 Maatschappelijke dienstverlening van het OCMW..................................................................................98
3.4.1 Schets van de historische ontwikkeling........................................................................................98
Socialezekerheidsrecht |
, 3.4.2 Huidige basiswetgeving.................................................................................................................99
3.4.3 Doel.............................................................................................................................................100
3.4.4 Voorwaarden ter toekenning prestaties.....................................................................................100
3.4.5 Voorziene prestaties...................................................................................................................102
3.4.6 Administratieve en financiële organisatie...................................................................................103
3.4.7 Bijlagen........................................................................................................................................104
4 Administratief- en procesrechtelijke aspecten..................................................................................................105
4.1 Het handvest van de sociaal verzekerde................................................................................................105
4.1.1 Situering......................................................................................................................................105
4.1.2 Toepassingsgebied......................................................................................................................106
4.1.3 Algemene verplichtingen instellingen sociale zekerheid............................................................106
4.1.4 Regels inzake de toekenning van prestaties...............................................................................106
4.1.5 Terugvordering van onverschuldigd betaalde prestaties...........................................................107
4.2 Geschillenbeslechting.............................................................................................................................108
Doelstelling en inhoud opleidingsonderdeel
Bijbrengen basiskennis Belgisch socialezekerheidsrecht vanuit historisch, fundamenteel en
positiefrechtelijk perspectief
Socialezekerheidsrecht |
