Academiejaar
2023 - 2024
Metafysica 2023
Claire Bonroy
,Inhoud
1 Inleiding..................................................................................................................................................................3
2 Cassirers cultuurfilosofische transformatie van Kants transcendentaalfilosofie...................................................6
3 Cassirers antropologische metafysica..................................................................................................................12
4 Cassirer over de taak van de filosofie na de metafysica......................................................................................18
5 Cassirer en Kant over filosofie in kosmopolitische zin.........................................................................................24
6 Heideggers metafysische project (en Kants rol daarin).......................................................................................29
7 Heideggers Daseinsanalyse (en de metafysische motivatie daarvoor)...............................................................35
8 Heideggers fenomenologisch-ontologische interpretatie van Kant....................................................................40
9 Cassirer en Heideggers twist over Kant: metafysica vs. transcendentaalfilosofie..............................................45
10 Cassirer en Heidegger over existentiële oriëntatie............................................................................................50
11 Cassirer en Heidegger over de taak van de filosofie..........................................................................................57
12 Het Davos debat.................................................................................................................................................61
Metafysica |2
, 1 Inleiding
Deel 1: Hoe heeft Kant de metafysica tot een probleem gemaakt?
Kant wordt gezien als degene die het einde van de metafysica heeft ingeluid.
Wat zegt Kant anders?
Kant zei dat we geen zekere kennis kunnen hebben over het bovenzintuiglijke > metafysica gaat
over wat het materiële overstijgt. Dus kunnen we niets zeker weten over metafysica
Er is een shift (= Copernicaanse revolutie) waar de dingen buiten ons zich wenden naar de
mogelijkheidsvoorwaarden van de ervaring (= a priori oordelen).
- De traditionele filo wordt vervangen door een transcendentaalfilo (over mogelijkheidsvoorwaarden
van ervaren)
- Dit lijkt een afscheid van de metafysica, want we hebben het niet meer over God maar over de
rede, het idee van God, het idee van de ziel etc.
Evolutie van het breukpunt
- Volgens Kants voorgangers hebben we een metafysisch verlangen en daar is geen probleem
mee, want we kunnen metafysische antwoorden krijgen. Het hangt allemaal af van de vrije
tijd die we hebben. Filo kan enkel bedreven worden door mensen met voldoende vrije tijd en
zo kunnen we het verlangen vervullen.
- Descartes installeert hier een eerste breukpunt door de basiszekerheden van de metafysica
in vraag te zetten. Hij heeft aanzet gegeven om het te betwijfelen, maar uiteindelijk zegt hij
dat we er toch zekerheid over kunnen krijgen.
- Kant gaat verder: hij behoudt dat we een metafysische behoefte hebben, maar we kunnen
niet tot zekerheden komen.
- Dilthey, Schopenhauer en Nietzsche gooien zelfs die behoefte van tafel
Cassirer volgt deze lijn in zekere zin. hij verwerpt traditionele metafysica. Hij vervangt het voor
cultuurfilosofie.
Kritiek van de zuivere rede (Kant)
- De mens stelt van nature metafysische vragen die we niet kunnen beantwoorden maar ook
niet kunnen laten vallen. Hoe is dat mogelijk?
- Kant maakt een onderscheid tussen metafysica als natuurlijke aanleg en als wetenschap
(wat de filosoof wilt bereiken, hij wil er zekere kennis over kunnen bemachtigen)
- de realiteit van metafysica als natuurlijke aanleg is een gegeven
- de realiteit van metafysica als wetenschap is geen gegeven.
- Op het einde zegt Kant: na alles wat ik ontdekt heb (nl. dat we geen zekere kennis kunnen
hebben over de dingen an sich), moet er een bron zijn van positieve kennis over de zaken die
de rede ons voorlegt.
Btw volgens Heidegger ontwortelt de filosofie ons en brengt het ons geen rust. Kant wil rust en
zekerheid.
Metafysica |3
, Waarom metafysica problematisch is
- We hebben het verlangen om rust en zekerheid te vinden. Maar vanaf het moment dat de
metafysica dat probeert, komt de metafysica in de problemen.
- We kunnen bv tegelijk bewijzen dat de onsterfelijke ziel wel en niet bestaat
Kant: er is dus een revolutie nodig, een andere methode. Geen logische principes maar kijken
naar de mogelijkheidsvoorwaarden voor ervaring. We moeten eerst een voorafgaand onderzoek
doen voor we naar het metafysisch onderzoek gaan. We zoeken eerst de bouwstenen van onze rede.
Kantiaanse vraag: hoe zijn synthetische a priori oordelen mogelijk? (zoek mss effe op wat da
nuweer was aub)
Herhaling: het is de clash tussen onze metafysische behoefte en de onzekerheid metafysica die het
uitgangspunt vormt voor de kritiek.
Kant, Cassirer en Heidegger
Centrale thema van het vak: wat is het lot van de metafysica volgens Kant, Cassirer en Heidegger?
Kant schetst de zuivere rede als verscheurd tussen de behoefte die de rede aanspoort en de
onmogelijkheid om ergens te landen. Kant heeft het over de interesse van de rede (inter-esse). We
zijn een tussenwezen dat iets wilt maar beseft dat het dat niet kan krijgen en we blijven staan in die
onzekerheid.
- Ook belangrijk voor Cassirer-
- Ook voor Heidegger is het tussen-wezen zijn essentieel. We vallen nooit samen met de wereld of
met onszelf.)
Cassirer en Heidegger volgen Kant naar de wending naar het subject (terwijl ze allebei de term
subject verwerpen) maar ze kijken specifieker naar het wezen dat we zijn, de menselijke conditie.
Van daaruit gaan ze kijken in welke mate de metafysica mogelijk is en of er een vervanger nodig is.
· Transcendentale analytica = bouwstenen van de ervaringskennis ontleden
· Transcendentale dialectiek: gaat over de problemen waar de zuivere rede in verward raakt.
Heidegger is vooral bezig met de transcendentale analytica. Cassirer ligt meer in lijn met
de transcendentale dialectiek.
Cassirer: we hebben afscheid genomen van de metafysica en nemen we iets anders
(cultuurfilosofie) in de plaats. Er was een metafysisch denken dat zekerheid bood maar als we het
niet vervangen, hebben we ook een probleem. We hadden ooit een metafysisch denken, gelukkig is
het weg maar we hebben iets anders nodig.
Heidegger: we zijn de metafysica vergeten. We zijn het diepe originele inzicht kwijtgeraakt en dat
moeten we terugvinden. We moeten terug naar het oorspronkelijke project van de metafysica en we
moeten erkennen dat de metafysica in zich een probleem is, we gaan er altijd mee blijven worstelen.
Ze staat radicaal tegen elkaar.
Metafysica |4
2023 - 2024
Metafysica 2023
Claire Bonroy
,Inhoud
1 Inleiding..................................................................................................................................................................3
2 Cassirers cultuurfilosofische transformatie van Kants transcendentaalfilosofie...................................................6
3 Cassirers antropologische metafysica..................................................................................................................12
4 Cassirer over de taak van de filosofie na de metafysica......................................................................................18
5 Cassirer en Kant over filosofie in kosmopolitische zin.........................................................................................24
6 Heideggers metafysische project (en Kants rol daarin).......................................................................................29
7 Heideggers Daseinsanalyse (en de metafysische motivatie daarvoor)...............................................................35
8 Heideggers fenomenologisch-ontologische interpretatie van Kant....................................................................40
9 Cassirer en Heideggers twist over Kant: metafysica vs. transcendentaalfilosofie..............................................45
10 Cassirer en Heidegger over existentiële oriëntatie............................................................................................50
11 Cassirer en Heidegger over de taak van de filosofie..........................................................................................57
12 Het Davos debat.................................................................................................................................................61
Metafysica |2
, 1 Inleiding
Deel 1: Hoe heeft Kant de metafysica tot een probleem gemaakt?
Kant wordt gezien als degene die het einde van de metafysica heeft ingeluid.
Wat zegt Kant anders?
Kant zei dat we geen zekere kennis kunnen hebben over het bovenzintuiglijke > metafysica gaat
over wat het materiële overstijgt. Dus kunnen we niets zeker weten over metafysica
Er is een shift (= Copernicaanse revolutie) waar de dingen buiten ons zich wenden naar de
mogelijkheidsvoorwaarden van de ervaring (= a priori oordelen).
- De traditionele filo wordt vervangen door een transcendentaalfilo (over mogelijkheidsvoorwaarden
van ervaren)
- Dit lijkt een afscheid van de metafysica, want we hebben het niet meer over God maar over de
rede, het idee van God, het idee van de ziel etc.
Evolutie van het breukpunt
- Volgens Kants voorgangers hebben we een metafysisch verlangen en daar is geen probleem
mee, want we kunnen metafysische antwoorden krijgen. Het hangt allemaal af van de vrije
tijd die we hebben. Filo kan enkel bedreven worden door mensen met voldoende vrije tijd en
zo kunnen we het verlangen vervullen.
- Descartes installeert hier een eerste breukpunt door de basiszekerheden van de metafysica
in vraag te zetten. Hij heeft aanzet gegeven om het te betwijfelen, maar uiteindelijk zegt hij
dat we er toch zekerheid over kunnen krijgen.
- Kant gaat verder: hij behoudt dat we een metafysische behoefte hebben, maar we kunnen
niet tot zekerheden komen.
- Dilthey, Schopenhauer en Nietzsche gooien zelfs die behoefte van tafel
Cassirer volgt deze lijn in zekere zin. hij verwerpt traditionele metafysica. Hij vervangt het voor
cultuurfilosofie.
Kritiek van de zuivere rede (Kant)
- De mens stelt van nature metafysische vragen die we niet kunnen beantwoorden maar ook
niet kunnen laten vallen. Hoe is dat mogelijk?
- Kant maakt een onderscheid tussen metafysica als natuurlijke aanleg en als wetenschap
(wat de filosoof wilt bereiken, hij wil er zekere kennis over kunnen bemachtigen)
- de realiteit van metafysica als natuurlijke aanleg is een gegeven
- de realiteit van metafysica als wetenschap is geen gegeven.
- Op het einde zegt Kant: na alles wat ik ontdekt heb (nl. dat we geen zekere kennis kunnen
hebben over de dingen an sich), moet er een bron zijn van positieve kennis over de zaken die
de rede ons voorlegt.
Btw volgens Heidegger ontwortelt de filosofie ons en brengt het ons geen rust. Kant wil rust en
zekerheid.
Metafysica |3
, Waarom metafysica problematisch is
- We hebben het verlangen om rust en zekerheid te vinden. Maar vanaf het moment dat de
metafysica dat probeert, komt de metafysica in de problemen.
- We kunnen bv tegelijk bewijzen dat de onsterfelijke ziel wel en niet bestaat
Kant: er is dus een revolutie nodig, een andere methode. Geen logische principes maar kijken
naar de mogelijkheidsvoorwaarden voor ervaring. We moeten eerst een voorafgaand onderzoek
doen voor we naar het metafysisch onderzoek gaan. We zoeken eerst de bouwstenen van onze rede.
Kantiaanse vraag: hoe zijn synthetische a priori oordelen mogelijk? (zoek mss effe op wat da
nuweer was aub)
Herhaling: het is de clash tussen onze metafysische behoefte en de onzekerheid metafysica die het
uitgangspunt vormt voor de kritiek.
Kant, Cassirer en Heidegger
Centrale thema van het vak: wat is het lot van de metafysica volgens Kant, Cassirer en Heidegger?
Kant schetst de zuivere rede als verscheurd tussen de behoefte die de rede aanspoort en de
onmogelijkheid om ergens te landen. Kant heeft het over de interesse van de rede (inter-esse). We
zijn een tussenwezen dat iets wilt maar beseft dat het dat niet kan krijgen en we blijven staan in die
onzekerheid.
- Ook belangrijk voor Cassirer-
- Ook voor Heidegger is het tussen-wezen zijn essentieel. We vallen nooit samen met de wereld of
met onszelf.)
Cassirer en Heidegger volgen Kant naar de wending naar het subject (terwijl ze allebei de term
subject verwerpen) maar ze kijken specifieker naar het wezen dat we zijn, de menselijke conditie.
Van daaruit gaan ze kijken in welke mate de metafysica mogelijk is en of er een vervanger nodig is.
· Transcendentale analytica = bouwstenen van de ervaringskennis ontleden
· Transcendentale dialectiek: gaat over de problemen waar de zuivere rede in verward raakt.
Heidegger is vooral bezig met de transcendentale analytica. Cassirer ligt meer in lijn met
de transcendentale dialectiek.
Cassirer: we hebben afscheid genomen van de metafysica en nemen we iets anders
(cultuurfilosofie) in de plaats. Er was een metafysisch denken dat zekerheid bood maar als we het
niet vervangen, hebben we ook een probleem. We hadden ooit een metafysisch denken, gelukkig is
het weg maar we hebben iets anders nodig.
Heidegger: we zijn de metafysica vergeten. We zijn het diepe originele inzicht kwijtgeraakt en dat
moeten we terugvinden. We moeten terug naar het oorspronkelijke project van de metafysica en we
moeten erkennen dat de metafysica in zich een probleem is, we gaan er altijd mee blijven worstelen.
Ze staat radicaal tegen elkaar.
Metafysica |4
