Samenvatting PGO
Inhoud
Ecologische begrippen: .......................................................................................................................3
Bodemeigenschappen.........................................................................................................................4
Functie van de bodem: ....................................................................................................................4
Bedreigingen voor de bodem: .........................................................................................................4
Verschil bodem en grond: ...............................................................................................................4
Korrelgroottes/fracties:...................................................................................................................5
Grondsoorten: ................................................................................................................................6
Bodemsoorten: ...............................................................................................................................6
Vorming van landschappen: ................................................................................................................7
Grondwater ........................................................................................................................................8
Binding van water: ..........................................................................................................................9
Pf-curve: ....................................................................................................................................... 10
Watertransport in de plant: .......................................................................................................... 12
Bodemleven...................................................................................................................................... 13
Schimmels: mycorrihiza ................................................................................................................ 14
Bacteriën: Rhizobium .................................................................................................................... 15
Regen- en potworm: ..................................................................................................................... 15
Functies bodemleven: ................................................................................................................... 15
Voedingsstoffen voor de plant .......................................................................................................... 17
(a)biotische factoren die opname belemmeren ............................................................................. 17
Eutrofiëring ................................................................................................................................... 17
Hoofdelementen ........................................................................................................................... 18
Stikstof(N)anion: ....................................................................................................................... 18
P(fosfor)anion: .......................................................................................................................... 18
S(zwavel) anion: ........................................................................................................................ 18
Kalium(K): ................................................................................................................................. 18
Calcium(Ca): .............................................................................................................................. 19
Mg(magnesium): ....................................................................................................................... 19
Bouwelementen: .......................................................................................................................... 19
Spoorelementen ........................................................................................................................... 20
In de plant voorkomend(niet noodzakelijk) ................................................................................... 20
Zuurgraad en nutriënten: .............................................................................................................. 20
1
,Welke voedingstoffen worden geleverd door de verschillende bodems en in welke mate? ........... 20
Stikstofkringloop ........................................................................................................................... 20
Fosforkringloop............................................................................................................................. 21
C/N-verhouding ............................................................................................................................ 22
2
,Ecologische begrippen:
➔ Ecologie: De studie over de interacties(wisselwerking) tussen organismen en
levensgemeenschappen en hun omgeving. Oftewel: de interacties tussen abiotische
componenten en levende organismen.
➔ Abiotiek: deel van de leefomgeving of ecosystemen aan te duiden dat niet leeft. Dat kunnen
stoffen zijn zoals lucht, water, bodem, nutriënten maar ook factoren zoals warmte en licht.
➔ Biotiek: De biotiek staat voor alle levende organismen in een ecosysteem.
➔ Verschillende organisatie niveaus binnen de ecologie:
o Individueel:
▪ Habitat: leefgebied van een organisme of een levensgemeenschap
▪ Niche: de plaats/functie die een soort of populatie in een ecosysteem
inneemt. VB. Zo zijn boomalgen bijvoorbeeld in de habitat 'boomschors' te vinden
binnen de biotoop 'bos', hun niche kan dan o.a. worden gesteld op het beschikbaar
stellen van organische stoffen aan schimmels in ruil voor bescherming
▪ Biotoop: In een biotoop kunnen meerdere habitats voorkomen. door
abiotische factoren bepaald gebied(je) binnen een ecosysteem waar
organismen kunnen leven. De plek binnen een biosfeer.
o Populatie: is een groep organismen van één soort, die met elkaar in
dezelfde habitat leeft en ook werkelijk onderling voortplant een habitat.
o Gemeenschap: Alle populaties die binnen een bepaald gebied samen leven en waar
onderling interacties tussen plaatsvinden
o Ecosysteem: is een dynamisch complex van levensgemeenschappen van planten,
dieren en micro-organismen en hun niet-levende omgeving, die in een onderlinge
wisselwerking een functionele eenheid vormen.
o Biosfeer: Het gedeelte van de aarde waar leven mogelijk is, bijvoorbeeld de
atmosfeer en hydrosfeer.
3
, Bodemeigenschappen
Functie van de bodem:
- Bieden van een habitat voor organismen
- Draagkracht: leefmilieu voor dieren en planten
- Energievastlegging: adsorptie van licht, verwarming aarde.
- Structuur: van belang voor doorworteling, transport water en lucht en ruimte en niches voor
bodemorganismen
- Levering van voedingsstoffen voor plant en dier
- Waterregulatie: doorlatendheid voor water en watervasthoudend vermogen
- Levering schoon grondwater
- Ziektewerendheid in de landbouw
Bedreigingen voor de bodem:
- Verdroging: verschijnsel waarbij het grondwater daalt en de bodem dus minder vocht bevat.
- Verzuring: Zuurder worden van de bodem door uitstoot van bv auto’s, landbouwbedrijven en
fabrieken.
- Vermesting(eutrofiëring): Vermesting is vergroting van de voedselrijkdom van het milieu als
gevolg van het overmatig toedienen van voedingstoffen. Vermesting, ook wel eutrofiëring
genoemd, ontregelt ecologische processen in water en bodem.
- Verontreiniging: verontreiniging van de bodem door de mens waarbij er aan/ingebrachte
stoffen of materialen in de bodem zitten die er van nature niet voorkomen.
- Verzouting/verziling: bodem wordt zouter doordat de aanvoer zouten groter is dan afvoer.
- Verdichting: De bodem wordt op elkaar gedrukt door meestal zware machines. Verdichting
kan leiden tot een slechte beworteling van de bodem, waardoor de opname van water en
nutriënten wordt beperkt.
- Verslemping: Te weinig binding tussen bodemdeeltjes. Door de inslag van regendruppels
treedt schifting op. Daarbij verstoppen de fijnere lutum- en siltdeeltjes de poriën in de
bodem. Zo ontstaat een papperige slemplaag die na drogen een slempkorst vormt. Vooral
lichte kleigronden en lössgronden zijn gevoelig voor slemp.
- Inklinken: Bodemdaling door onttrekking van water aan de bodem (de grond wordt
gelijktijdig ook compacter en steviger).
- Erosie: Het wegspoelen van de bovenste bodemlaag door wind of water.
- Versnippering:
Verschil bodem en grond:
- Bodem: Dit is wanneer er lagen zijn ontstaan in de grond en er bodemvormende processen
zijn geweest.
o Bodemvormende processen:
▪ Ontwatering: oftwel rijping(droger worden van grond)
▪ Toename OS door vegetatie
▪ Homogenisatie door organismen
▪ Uitspoeling van ionen, kalk en zout met regen- en grondwater
▪ Daling pH(kalk wordt uitgespoeld)
- Grond: De korrelgrootte/Granulaire samenstelling van de bodem.
4
Inhoud
Ecologische begrippen: .......................................................................................................................3
Bodemeigenschappen.........................................................................................................................4
Functie van de bodem: ....................................................................................................................4
Bedreigingen voor de bodem: .........................................................................................................4
Verschil bodem en grond: ...............................................................................................................4
Korrelgroottes/fracties:...................................................................................................................5
Grondsoorten: ................................................................................................................................6
Bodemsoorten: ...............................................................................................................................6
Vorming van landschappen: ................................................................................................................7
Grondwater ........................................................................................................................................8
Binding van water: ..........................................................................................................................9
Pf-curve: ....................................................................................................................................... 10
Watertransport in de plant: .......................................................................................................... 12
Bodemleven...................................................................................................................................... 13
Schimmels: mycorrihiza ................................................................................................................ 14
Bacteriën: Rhizobium .................................................................................................................... 15
Regen- en potworm: ..................................................................................................................... 15
Functies bodemleven: ................................................................................................................... 15
Voedingsstoffen voor de plant .......................................................................................................... 17
(a)biotische factoren die opname belemmeren ............................................................................. 17
Eutrofiëring ................................................................................................................................... 17
Hoofdelementen ........................................................................................................................... 18
Stikstof(N)anion: ....................................................................................................................... 18
P(fosfor)anion: .......................................................................................................................... 18
S(zwavel) anion: ........................................................................................................................ 18
Kalium(K): ................................................................................................................................. 18
Calcium(Ca): .............................................................................................................................. 19
Mg(magnesium): ....................................................................................................................... 19
Bouwelementen: .......................................................................................................................... 19
Spoorelementen ........................................................................................................................... 20
In de plant voorkomend(niet noodzakelijk) ................................................................................... 20
Zuurgraad en nutriënten: .............................................................................................................. 20
1
,Welke voedingstoffen worden geleverd door de verschillende bodems en in welke mate? ........... 20
Stikstofkringloop ........................................................................................................................... 20
Fosforkringloop............................................................................................................................. 21
C/N-verhouding ............................................................................................................................ 22
2
,Ecologische begrippen:
➔ Ecologie: De studie over de interacties(wisselwerking) tussen organismen en
levensgemeenschappen en hun omgeving. Oftewel: de interacties tussen abiotische
componenten en levende organismen.
➔ Abiotiek: deel van de leefomgeving of ecosystemen aan te duiden dat niet leeft. Dat kunnen
stoffen zijn zoals lucht, water, bodem, nutriënten maar ook factoren zoals warmte en licht.
➔ Biotiek: De biotiek staat voor alle levende organismen in een ecosysteem.
➔ Verschillende organisatie niveaus binnen de ecologie:
o Individueel:
▪ Habitat: leefgebied van een organisme of een levensgemeenschap
▪ Niche: de plaats/functie die een soort of populatie in een ecosysteem
inneemt. VB. Zo zijn boomalgen bijvoorbeeld in de habitat 'boomschors' te vinden
binnen de biotoop 'bos', hun niche kan dan o.a. worden gesteld op het beschikbaar
stellen van organische stoffen aan schimmels in ruil voor bescherming
▪ Biotoop: In een biotoop kunnen meerdere habitats voorkomen. door
abiotische factoren bepaald gebied(je) binnen een ecosysteem waar
organismen kunnen leven. De plek binnen een biosfeer.
o Populatie: is een groep organismen van één soort, die met elkaar in
dezelfde habitat leeft en ook werkelijk onderling voortplant een habitat.
o Gemeenschap: Alle populaties die binnen een bepaald gebied samen leven en waar
onderling interacties tussen plaatsvinden
o Ecosysteem: is een dynamisch complex van levensgemeenschappen van planten,
dieren en micro-organismen en hun niet-levende omgeving, die in een onderlinge
wisselwerking een functionele eenheid vormen.
o Biosfeer: Het gedeelte van de aarde waar leven mogelijk is, bijvoorbeeld de
atmosfeer en hydrosfeer.
3
, Bodemeigenschappen
Functie van de bodem:
- Bieden van een habitat voor organismen
- Draagkracht: leefmilieu voor dieren en planten
- Energievastlegging: adsorptie van licht, verwarming aarde.
- Structuur: van belang voor doorworteling, transport water en lucht en ruimte en niches voor
bodemorganismen
- Levering van voedingsstoffen voor plant en dier
- Waterregulatie: doorlatendheid voor water en watervasthoudend vermogen
- Levering schoon grondwater
- Ziektewerendheid in de landbouw
Bedreigingen voor de bodem:
- Verdroging: verschijnsel waarbij het grondwater daalt en de bodem dus minder vocht bevat.
- Verzuring: Zuurder worden van de bodem door uitstoot van bv auto’s, landbouwbedrijven en
fabrieken.
- Vermesting(eutrofiëring): Vermesting is vergroting van de voedselrijkdom van het milieu als
gevolg van het overmatig toedienen van voedingstoffen. Vermesting, ook wel eutrofiëring
genoemd, ontregelt ecologische processen in water en bodem.
- Verontreiniging: verontreiniging van de bodem door de mens waarbij er aan/ingebrachte
stoffen of materialen in de bodem zitten die er van nature niet voorkomen.
- Verzouting/verziling: bodem wordt zouter doordat de aanvoer zouten groter is dan afvoer.
- Verdichting: De bodem wordt op elkaar gedrukt door meestal zware machines. Verdichting
kan leiden tot een slechte beworteling van de bodem, waardoor de opname van water en
nutriënten wordt beperkt.
- Verslemping: Te weinig binding tussen bodemdeeltjes. Door de inslag van regendruppels
treedt schifting op. Daarbij verstoppen de fijnere lutum- en siltdeeltjes de poriën in de
bodem. Zo ontstaat een papperige slemplaag die na drogen een slempkorst vormt. Vooral
lichte kleigronden en lössgronden zijn gevoelig voor slemp.
- Inklinken: Bodemdaling door onttrekking van water aan de bodem (de grond wordt
gelijktijdig ook compacter en steviger).
- Erosie: Het wegspoelen van de bovenste bodemlaag door wind of water.
- Versnippering:
Verschil bodem en grond:
- Bodem: Dit is wanneer er lagen zijn ontstaan in de grond en er bodemvormende processen
zijn geweest.
o Bodemvormende processen:
▪ Ontwatering: oftwel rijping(droger worden van grond)
▪ Toename OS door vegetatie
▪ Homogenisatie door organismen
▪ Uitspoeling van ionen, kalk en zout met regen- en grondwater
▪ Daling pH(kalk wordt uitgespoeld)
- Grond: De korrelgrootte/Granulaire samenstelling van de bodem.
4
