VZOM: Geneeskunde/Heelkunde: Pathologie: Neurologie
1. Cerebrovasculair accident of CVA (stroke of beroerte)
Wat? = acuut optreden van neurologische verschijnselen door afsluiting (trombose, embool) of ruptuur van slagaders in de hersenen.
- Afsluiting leidt tot herseninfarct (ischemisch CVA): 80 tot 85% van de CVA’s
- Scheur leidt tot hersenbloeding (hemorragisch CVA): 20 tot 15% van de CVA’s
Voorkomen Per jaar worden in België 23.000 mensen getroffen door een CVA.
75% van de CVA-patiënten zijn ouder dan 65 jaar en aantal stijgt exponentieel met de leeftijd.
Oorzaken Herseninfarct ontstaat ten gevolge van een afsluiting van een hersenbloedvat door cerebrale trombose of hersenembolie dat
wordt veroorzaakt door atherosclerose.
- Cerebrale trombose: trombus wordt gevormd in intracranieel bloedvat of extracranieel bloedvat dat leidt naar hersenen.
- Hersenembolie: trombus wordt gevormd in groot extracranieel bloedvat of in hartholte.
Hersenbloeding ontstaat door een scheur in een vloedvat te wijten aan hypertensie of misvorming aan de bloedvaten, bv. een
aneurysma.
- Intracerebrale bloeding: treedt binnen in de hersenen op als gevolg van voornamelijk hypertensie.
- Subarachnoïdale bloeding: treedt op tussen pia mater en arachnoidea als gevolg van een ruptuur van een aneurysma.
Symptomen Gevolgen zijn afhankelijk van de plaats van de afsluiting of bloeding in de hersenen:
CVA in linker hersenhelft - Verlamming rechter lichaamszijde
- Stoornissen in rechter gezichtsveld
- Taal- en spraakmoeilijkheden
- Traag en onzeker gedrag
CVA in rechter hersenhelft - Verlamming linker lichaamshelft
- Stoornissen in linker gezichtsveld
- Problemen met ruimtelijke waarneming
- Neiging eigen mogelijkheden te overschatten + verkeerd inschatten tijd en ruimte
- Initiatiefverlies
- Impulsief en gehaast gedrag
1
,VZOM: Geneeskunde/Heelkunde: Pathologie: Neurologie
CVA in gebied A. Carotis - Unilaterale verlammingsverschijnselen
- Sensibiliteitsstoornissen
CVA t.h.v. vertebrobasilair - Gezichtsstoornissen door aantasting occipitale hersenschors
gebied - Coördinatiestoornissen
- Spraakstoornissen
- Slikstoornissen
- Dubbelzien
Symptomen van een herseninfarct zijn afhankelijk van het gedeelte van de hersenen dat te weinig bloed en zuurstof heeft
gekregen:
- Halsslagaders aangetast gevoelsstoornissen en zwakte in 1 arm of been (hemiplegie)
- Wervelslagaders achteraan in hersenen duizeligheid, dubbelzien (gezichtsvelduitval)
- Oedeem in hersenen drukverhoging verdere beschadiging van hersenweefsel grotere neurologische uitval
- Inklemming van hersenstam door zeer hoge druk binnen de schedel ademhalingscentrum in hersenstam wordt
vervormd ademhalingsstoornissen of ademhalingsstilstand.
- Plotselinge verwardheid, problemen met spreken en taal, verlies van evenwicht, gedragsstoornissen, verlamming gezicht
Symptomen intracerebrale bloeding: symptomen worden erger naarmate bloeding toeneemt.
- Plotse, hevige hoofdpijn is bij ½ van de patiënten eerste symptoom
- Zwakte, verlamming, gevoelloosheid
- Verlies van spraak- of gezichtsvermogen
- Verwardheid
- Misselijkheid, braken
- Bewustzijnsverlies
Symptomen subarachnoïdale bloeding:
- Plotse, hevige hoofdpijn ten gevolge van prikkeling van hersenvliezen
- Toenemende slaperigheid
- Verwardheid
- Misselijkheid, braken als gevolg van prikkeling van hersenvliezen
- 25% van de patiënten vertoont neurologische symptomen: verlamming aan 1 zijde van lichaam
2
, VZOM: Geneeskunde/Heelkunde: Pathologie: Neurologie
Diagnose Zo snel mogelijk opname in stroke-unit = multidisciplinaire eenheid met medisch en paramedisch personeel dat gespecialiseerd is
in de opvang van cerebrovasculaire urgenties.
Door middel van CT-scan, bij voorkeur MR, onderscheid maken tussen herseninfarct of hersenbloeding.
Lumbaalpunctie: aanwezigheid van bloed in cerebrospinaal vocht bij subarachnoïdale bloeding.
Verwikkelingen - Aspiratiepneumonie als gevolg van slikstoornissen
- Doorligwonden
- Diep veneuze trombose
Behandeling Acute fase Doel bij een herseninfarct = weefselbeschadiging beperken:
- Oplossen trombus door IV toediening van trombolytica binnen de 3 uur
- Bij oedeem en verhoogde druk worden osmotische agentia (mannitol) toegediend
Acute-fase behandeling bij hersenbloeding:
- Operatief verwijderen hematoom
- Afklemmen aneurysma
- Verlagen bloeddruk indien deze te hoog is
- Toedienen antidoot indien bloeding te wijten is aan gebruik van orale anticoagulantia
Revalidatiefase Doel = terugwinnen van verloren capaciteiten: beschadigde cellen kunnen herstellen + andere gebieden
nemen functies over (plasticiteit) functieherstel
Meest spectaculaire vooruitgang is er tijdens eerste 6 maanden na het CVA.
Prognose - 1/3 herstelt
- 1/3 tot ½ blijft ernstig gehandicapt (neurologische letsels)
- ¼ tot 1/3 overlijdt binnen het jaar aan CVA zelf, longembolie, bronchopneumonie of cardiale aandoeningen
Preventie Primaire preventie Controle en/of behandeling cardiovasculaire risicofactoren: hypertensie, hypercholesterolemie,
diabetes, roken
3
1. Cerebrovasculair accident of CVA (stroke of beroerte)
Wat? = acuut optreden van neurologische verschijnselen door afsluiting (trombose, embool) of ruptuur van slagaders in de hersenen.
- Afsluiting leidt tot herseninfarct (ischemisch CVA): 80 tot 85% van de CVA’s
- Scheur leidt tot hersenbloeding (hemorragisch CVA): 20 tot 15% van de CVA’s
Voorkomen Per jaar worden in België 23.000 mensen getroffen door een CVA.
75% van de CVA-patiënten zijn ouder dan 65 jaar en aantal stijgt exponentieel met de leeftijd.
Oorzaken Herseninfarct ontstaat ten gevolge van een afsluiting van een hersenbloedvat door cerebrale trombose of hersenembolie dat
wordt veroorzaakt door atherosclerose.
- Cerebrale trombose: trombus wordt gevormd in intracranieel bloedvat of extracranieel bloedvat dat leidt naar hersenen.
- Hersenembolie: trombus wordt gevormd in groot extracranieel bloedvat of in hartholte.
Hersenbloeding ontstaat door een scheur in een vloedvat te wijten aan hypertensie of misvorming aan de bloedvaten, bv. een
aneurysma.
- Intracerebrale bloeding: treedt binnen in de hersenen op als gevolg van voornamelijk hypertensie.
- Subarachnoïdale bloeding: treedt op tussen pia mater en arachnoidea als gevolg van een ruptuur van een aneurysma.
Symptomen Gevolgen zijn afhankelijk van de plaats van de afsluiting of bloeding in de hersenen:
CVA in linker hersenhelft - Verlamming rechter lichaamszijde
- Stoornissen in rechter gezichtsveld
- Taal- en spraakmoeilijkheden
- Traag en onzeker gedrag
CVA in rechter hersenhelft - Verlamming linker lichaamshelft
- Stoornissen in linker gezichtsveld
- Problemen met ruimtelijke waarneming
- Neiging eigen mogelijkheden te overschatten + verkeerd inschatten tijd en ruimte
- Initiatiefverlies
- Impulsief en gehaast gedrag
1
,VZOM: Geneeskunde/Heelkunde: Pathologie: Neurologie
CVA in gebied A. Carotis - Unilaterale verlammingsverschijnselen
- Sensibiliteitsstoornissen
CVA t.h.v. vertebrobasilair - Gezichtsstoornissen door aantasting occipitale hersenschors
gebied - Coördinatiestoornissen
- Spraakstoornissen
- Slikstoornissen
- Dubbelzien
Symptomen van een herseninfarct zijn afhankelijk van het gedeelte van de hersenen dat te weinig bloed en zuurstof heeft
gekregen:
- Halsslagaders aangetast gevoelsstoornissen en zwakte in 1 arm of been (hemiplegie)
- Wervelslagaders achteraan in hersenen duizeligheid, dubbelzien (gezichtsvelduitval)
- Oedeem in hersenen drukverhoging verdere beschadiging van hersenweefsel grotere neurologische uitval
- Inklemming van hersenstam door zeer hoge druk binnen de schedel ademhalingscentrum in hersenstam wordt
vervormd ademhalingsstoornissen of ademhalingsstilstand.
- Plotselinge verwardheid, problemen met spreken en taal, verlies van evenwicht, gedragsstoornissen, verlamming gezicht
Symptomen intracerebrale bloeding: symptomen worden erger naarmate bloeding toeneemt.
- Plotse, hevige hoofdpijn is bij ½ van de patiënten eerste symptoom
- Zwakte, verlamming, gevoelloosheid
- Verlies van spraak- of gezichtsvermogen
- Verwardheid
- Misselijkheid, braken
- Bewustzijnsverlies
Symptomen subarachnoïdale bloeding:
- Plotse, hevige hoofdpijn ten gevolge van prikkeling van hersenvliezen
- Toenemende slaperigheid
- Verwardheid
- Misselijkheid, braken als gevolg van prikkeling van hersenvliezen
- 25% van de patiënten vertoont neurologische symptomen: verlamming aan 1 zijde van lichaam
2
, VZOM: Geneeskunde/Heelkunde: Pathologie: Neurologie
Diagnose Zo snel mogelijk opname in stroke-unit = multidisciplinaire eenheid met medisch en paramedisch personeel dat gespecialiseerd is
in de opvang van cerebrovasculaire urgenties.
Door middel van CT-scan, bij voorkeur MR, onderscheid maken tussen herseninfarct of hersenbloeding.
Lumbaalpunctie: aanwezigheid van bloed in cerebrospinaal vocht bij subarachnoïdale bloeding.
Verwikkelingen - Aspiratiepneumonie als gevolg van slikstoornissen
- Doorligwonden
- Diep veneuze trombose
Behandeling Acute fase Doel bij een herseninfarct = weefselbeschadiging beperken:
- Oplossen trombus door IV toediening van trombolytica binnen de 3 uur
- Bij oedeem en verhoogde druk worden osmotische agentia (mannitol) toegediend
Acute-fase behandeling bij hersenbloeding:
- Operatief verwijderen hematoom
- Afklemmen aneurysma
- Verlagen bloeddruk indien deze te hoog is
- Toedienen antidoot indien bloeding te wijten is aan gebruik van orale anticoagulantia
Revalidatiefase Doel = terugwinnen van verloren capaciteiten: beschadigde cellen kunnen herstellen + andere gebieden
nemen functies over (plasticiteit) functieherstel
Meest spectaculaire vooruitgang is er tijdens eerste 6 maanden na het CVA.
Prognose - 1/3 herstelt
- 1/3 tot ½ blijft ernstig gehandicapt (neurologische letsels)
- ¼ tot 1/3 overlijdt binnen het jaar aan CVA zelf, longembolie, bronchopneumonie of cardiale aandoeningen
Preventie Primaire preventie Controle en/of behandeling cardiovasculaire risicofactoren: hypertensie, hypercholesterolemie,
diabetes, roken
3
