Pathologie: neurologie
Cerebrovasculair accident (CVA)
= acuut optreden van neurologische verschijnselen tgv afsluiting van hersenslagader door
trombus/ embool of tgv scheur van hersenslagader. Afsluiting leidt tot herseninfarct
(ischemisch CVA), scheur leidt tot hersenbloeding (hemorragisch CVA). 80-85% van de CVA’s
zijn herseninfarcten, 15-20% zijn hersenbloedingen. 2 belangrijke soorten hersenbloedingen:
intracerebrale bloedingen subarachnoïdale bloedingen.
Oorzaken
- Herseninfarct: atherosclerose (bv thv halsslagader)
- Hersenbloeding: hypertensie, aneurysma
Symptomen: herseninfarct
- Plotselinge spierzwakte of verlamming van het gezicht, van een arm of een been of
van 1 kant van het lichaam (hemiplegie)
- Plotseling wazig of helemaal niets zien, vooral aan 1 oog (gezichtsvelduitval)
- Plotselinge verwardheid, problemen met spreken (onduidelijke spraak) en problemen
met het begrijpen van gesproken taal
- Verlies van evenwicht en coördinatie
- Abnormaal gevoel of gevoelsverlies in een arm of een been of in 1 kant van het
lichaam
- Gedragsstoornissen
- Slikstoornissen
Symptomen: hersenbloeding
- Grotendeels hetzelfde als van een herseninfarct
- Plotse en hevige hoofdpijn
- Misselijkheid en braken
- Tijdelijk of langdurig bewustzijnsverlies
Diagnose
- Beeldvorming: CT-scan, MR
Verwikkelingen
- Aspiratiepneumonie
- Doorligwonden
- Diep veneuze trombose
Behandeling
- Acute fase (stroke-unit): herseninfarct = trombolytica, hersenbloeding = heelkunde
(verwijderen hematoom, afklemmen aneurysma)
- Revalidatiefase: terugwinnen verloren mogelijkheden
- Secundaire preventie: kans op nieuw CVA verminderen
Controle cardiovasculaire risicofactoren
Anti-aggregantia in geval een ischemisch CVA
Heelkunde in geval van stenose halsslagader
Indien VKF: acetylsalicylzuur of orale anticoagulantia
Prognose
- Al dan niet blijvende neurologische letsels, belangrijke doodsoorzaak, hersenbloeding
heeft in het algemeen een slechtere prognose dan herseninfarct
,Transiënte/ tijdelijke ischemische aanval (TIA)
= voorbijgaande periode van lokale neurologische tgv tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen.
Uitvalsverschijnselen zijn meestal binnen 1 of 2 uur verdwenen.
Oorzaak
- Atherosclerose
Symptomen
- Krachtsverlies bv thv een arm, spraakstoornissen, afhangende mondhoek…
Diagnose
- Gebaseerd op klinische verschijnselen
Behandeling
- Acetylsalicylzuur in lage dosis, evt heelkunde (igv stenose halsslagader)
Epilepsie
= aandoening gekenmerkt door het herhaaldelijk optreden van epilepsieaanvallen.
Epilepsieaanval wordt veroorzaakt door abnormale veranderingen in de elektrische activiteit
in een deel van de hersenschors of van de gehele hersenschors.
Oorzaken: aangeboren
- Geen anatomische afwijkingen in de hersenen
- Wss berustend op stofwisselingsstoornis waarbij erfelijkheid een rol speelt
- Begint meestal tijdens kinderjaren of in puberteit
- Manifesteert zich in veralgemeende aanvallen: tonisch-clonische aanval, absences
Oorzaken: verworven
- Als uiting van een hersenletsel
- Manifesteert zich meestal onder vorm van partiële aanvallen
Veralgemeende aanvallen
- Abnormale elektrische activiteit in de volledige hersenschors
- Verschillende soorten, o.a. tonisch-clonische aanvallen en absences
- Tonisch-clonische aanvallen beginnen met bewustzijnsverlies en algemene verstijving
van de spieren (tonische fase); gevolgd door hevige spiertrekkingen in beide armen
en benen (clonische fase)
- Absences kenmerken zich door kortdurende bewustzijnsdaling
Eenvoudige partiële (focale) aanvallen
Symptomen hangen af van het deel van de hersenschors waar de abnormale elektrische
activiteit plaatsvindt:
- Motorische zone: verstijving van spieren of spiertrekkingen (schokken) van een deel
van de arm of het been, van het hele lidmaat of zelfs van een volledige lichaamshelft
- Gevoelszone: tintelingen thv huid, branderig gevoel thv huid…
- Gehoor-, reuk-, smaak- of visuele zone: abnormale sensaties
Complexe partiële (focale) aanvallen
Ontstaan meestal in de temporale kwab
- Bewustzijnsdaling (contactverlies met buitenwereld), uitvoeren van eenvoudige en
herhaalde automatische handelingen waarvan patiënt zich gewoonlijk niets van
herinnert achteraf
Secundair veralgemeende partiële (focale) aanvallen
Abnormale elektrische activiteit, die oorspronkelijk beperkt is tot een bepaalde zone, breidt
zich uit tot volledige hersenschors
,Mogelijke symptomen tijdens epilepsieaanval
- Stoornissen in het bewustzijn
- Stoornissen van de motoriek: tonische krampen (stijfkrampen); clonische krampen
(krampachtige slaande bewegingen)
- Zintuiglijke symptomen: paresthesieën, abnormale reuksensaties, abnormale
smaaksensaties, optische hallucinaties, akoestische hallucinatie
- Vegetatieve verschijnselen: zweten, braken…
Diagnose
- EEG
Behandeling
- Regelmatig leven, voldoende nachtrust, vermijden van alcohol
- Anti-epileptica
Anti-epileptica
Maken de hersencellen minder gevoelig voor prikkels, zijn niet in staat epilepsie te genezen,
maar kunnen wel, mits regelmatige en stipte inname, de frequentie van de aanvallen
onderdrukken. Verschillende middelen: carbamazepine, valproïnezuur, fenytoïne. Om
aanvallen van epilepsie te stoppen kunnen benzodiazepines gebruikt worden (diazepam).
Hebben uiteenlopende werkingsmechanismes, maar meestal vertragen ze de overdracht van
prikkels thv neuronen. Sommige anti-epileptica doen dit door natriumkanalen in de
neuronen te blokkeren, andere anti-epileptica doen dit door de remmende effecten van
GABA te versterken.
Voor elke vorm van epilepsie bestaat er een voorkeursanti-epilepticum. Bij voorkeur
monotherapie: combinatie te vermijden wegens de ernst van de ongewenste en toxische
effecten.
Bijna alle anti-epileptica kunnen toxisch zijn voor het beenmerg en de lever.
Anti-epileptica zijn geneesmiddelen met een nauwe therapeutisch-toxische marge. Er dient
regelmatig een bloedonderzoek te gebeuren om de bloedspiegel van het anti-epilepticum te
bepalen.
Heel wat anti-epileptica hebben interacties met andere anti-epileptica en met vele andere
geneesmiddelen. Daardoor werken bv anticonceptiepil en sommige antistollingsmiddelen
minder goed.
, Migraine
= regelmatig terugkerende aanvallen van hoofdpijn, frequentie waarmee aanvallen optreden
is wisselend van persoon tot persoon
Oorzaak
- Combinatie van genetische en/ of omgevingsgebonden factoren (stress, sommige
voedingsmiddelen, alcohol, vermoeidheid…)
Symptomen
- Kloppende en bonzende hoofdpijn, meestal eenzijdig
- Misselijkheid, braken
- Overgevoeligheid voor lawaai, licht en bepaalde geuren
- Sociale of professionele activiteiten worden veelal belemmerd
- Pijn neemt toe bij beweging
- Migraine kan al dan niet gepaard gaan met een aura
Diagnose
- Klinisch beeld
Behandeling
- Vermijden uitlokkende factoren
- Tot de middelen die gebruikt worden bij de eerste symptomen van een aanval
behoren paracetamol, acetylsalicylzuur of een NSAI, oraal of rectaal, dikwijls samen
met een anti-emeticum, zoals metoclopramide
- Indien met bovengenoemde middelen onvoldoende resultaat wordt bekomen,
worden triptanen aangeraden. Triptanen zijn geneesmiddelen specifiek tegen
migraine ontwikkeld. Ze werken in op bepaalde receptoren van serotonine. Het
belangrijkste ongewenste effect van triptanen is het optreden van een beklemmend
gevoel in de borststreek; zijn om die reden tegenaangewezen bij patiënten met
coronair lijden.
Spanningshoofdpijn
= meestal lichte tot matige pijn die aanvoelt als een band om het hoofd
Oorzaak
- Onder meer stress
Symptomen
- Dubbelzijdige en niet-bonzende pijn die wordt omschreven als drukkend of knellend
gevoel rondom de schedel
- Gaat dikwijls gepaard met pijnlijke nekspieren
- Pijn kan 30’-1week duren
Diagnose
- Anamnese
Behandeling
- Kortdurende behandeling met paracetamol
Cerebrovasculair accident (CVA)
= acuut optreden van neurologische verschijnselen tgv afsluiting van hersenslagader door
trombus/ embool of tgv scheur van hersenslagader. Afsluiting leidt tot herseninfarct
(ischemisch CVA), scheur leidt tot hersenbloeding (hemorragisch CVA). 80-85% van de CVA’s
zijn herseninfarcten, 15-20% zijn hersenbloedingen. 2 belangrijke soorten hersenbloedingen:
intracerebrale bloedingen subarachnoïdale bloedingen.
Oorzaken
- Herseninfarct: atherosclerose (bv thv halsslagader)
- Hersenbloeding: hypertensie, aneurysma
Symptomen: herseninfarct
- Plotselinge spierzwakte of verlamming van het gezicht, van een arm of een been of
van 1 kant van het lichaam (hemiplegie)
- Plotseling wazig of helemaal niets zien, vooral aan 1 oog (gezichtsvelduitval)
- Plotselinge verwardheid, problemen met spreken (onduidelijke spraak) en problemen
met het begrijpen van gesproken taal
- Verlies van evenwicht en coördinatie
- Abnormaal gevoel of gevoelsverlies in een arm of een been of in 1 kant van het
lichaam
- Gedragsstoornissen
- Slikstoornissen
Symptomen: hersenbloeding
- Grotendeels hetzelfde als van een herseninfarct
- Plotse en hevige hoofdpijn
- Misselijkheid en braken
- Tijdelijk of langdurig bewustzijnsverlies
Diagnose
- Beeldvorming: CT-scan, MR
Verwikkelingen
- Aspiratiepneumonie
- Doorligwonden
- Diep veneuze trombose
Behandeling
- Acute fase (stroke-unit): herseninfarct = trombolytica, hersenbloeding = heelkunde
(verwijderen hematoom, afklemmen aneurysma)
- Revalidatiefase: terugwinnen verloren mogelijkheden
- Secundaire preventie: kans op nieuw CVA verminderen
Controle cardiovasculaire risicofactoren
Anti-aggregantia in geval een ischemisch CVA
Heelkunde in geval van stenose halsslagader
Indien VKF: acetylsalicylzuur of orale anticoagulantia
Prognose
- Al dan niet blijvende neurologische letsels, belangrijke doodsoorzaak, hersenbloeding
heeft in het algemeen een slechtere prognose dan herseninfarct
,Transiënte/ tijdelijke ischemische aanval (TIA)
= voorbijgaande periode van lokale neurologische tgv tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen.
Uitvalsverschijnselen zijn meestal binnen 1 of 2 uur verdwenen.
Oorzaak
- Atherosclerose
Symptomen
- Krachtsverlies bv thv een arm, spraakstoornissen, afhangende mondhoek…
Diagnose
- Gebaseerd op klinische verschijnselen
Behandeling
- Acetylsalicylzuur in lage dosis, evt heelkunde (igv stenose halsslagader)
Epilepsie
= aandoening gekenmerkt door het herhaaldelijk optreden van epilepsieaanvallen.
Epilepsieaanval wordt veroorzaakt door abnormale veranderingen in de elektrische activiteit
in een deel van de hersenschors of van de gehele hersenschors.
Oorzaken: aangeboren
- Geen anatomische afwijkingen in de hersenen
- Wss berustend op stofwisselingsstoornis waarbij erfelijkheid een rol speelt
- Begint meestal tijdens kinderjaren of in puberteit
- Manifesteert zich in veralgemeende aanvallen: tonisch-clonische aanval, absences
Oorzaken: verworven
- Als uiting van een hersenletsel
- Manifesteert zich meestal onder vorm van partiële aanvallen
Veralgemeende aanvallen
- Abnormale elektrische activiteit in de volledige hersenschors
- Verschillende soorten, o.a. tonisch-clonische aanvallen en absences
- Tonisch-clonische aanvallen beginnen met bewustzijnsverlies en algemene verstijving
van de spieren (tonische fase); gevolgd door hevige spiertrekkingen in beide armen
en benen (clonische fase)
- Absences kenmerken zich door kortdurende bewustzijnsdaling
Eenvoudige partiële (focale) aanvallen
Symptomen hangen af van het deel van de hersenschors waar de abnormale elektrische
activiteit plaatsvindt:
- Motorische zone: verstijving van spieren of spiertrekkingen (schokken) van een deel
van de arm of het been, van het hele lidmaat of zelfs van een volledige lichaamshelft
- Gevoelszone: tintelingen thv huid, branderig gevoel thv huid…
- Gehoor-, reuk-, smaak- of visuele zone: abnormale sensaties
Complexe partiële (focale) aanvallen
Ontstaan meestal in de temporale kwab
- Bewustzijnsdaling (contactverlies met buitenwereld), uitvoeren van eenvoudige en
herhaalde automatische handelingen waarvan patiënt zich gewoonlijk niets van
herinnert achteraf
Secundair veralgemeende partiële (focale) aanvallen
Abnormale elektrische activiteit, die oorspronkelijk beperkt is tot een bepaalde zone, breidt
zich uit tot volledige hersenschors
,Mogelijke symptomen tijdens epilepsieaanval
- Stoornissen in het bewustzijn
- Stoornissen van de motoriek: tonische krampen (stijfkrampen); clonische krampen
(krampachtige slaande bewegingen)
- Zintuiglijke symptomen: paresthesieën, abnormale reuksensaties, abnormale
smaaksensaties, optische hallucinaties, akoestische hallucinatie
- Vegetatieve verschijnselen: zweten, braken…
Diagnose
- EEG
Behandeling
- Regelmatig leven, voldoende nachtrust, vermijden van alcohol
- Anti-epileptica
Anti-epileptica
Maken de hersencellen minder gevoelig voor prikkels, zijn niet in staat epilepsie te genezen,
maar kunnen wel, mits regelmatige en stipte inname, de frequentie van de aanvallen
onderdrukken. Verschillende middelen: carbamazepine, valproïnezuur, fenytoïne. Om
aanvallen van epilepsie te stoppen kunnen benzodiazepines gebruikt worden (diazepam).
Hebben uiteenlopende werkingsmechanismes, maar meestal vertragen ze de overdracht van
prikkels thv neuronen. Sommige anti-epileptica doen dit door natriumkanalen in de
neuronen te blokkeren, andere anti-epileptica doen dit door de remmende effecten van
GABA te versterken.
Voor elke vorm van epilepsie bestaat er een voorkeursanti-epilepticum. Bij voorkeur
monotherapie: combinatie te vermijden wegens de ernst van de ongewenste en toxische
effecten.
Bijna alle anti-epileptica kunnen toxisch zijn voor het beenmerg en de lever.
Anti-epileptica zijn geneesmiddelen met een nauwe therapeutisch-toxische marge. Er dient
regelmatig een bloedonderzoek te gebeuren om de bloedspiegel van het anti-epilepticum te
bepalen.
Heel wat anti-epileptica hebben interacties met andere anti-epileptica en met vele andere
geneesmiddelen. Daardoor werken bv anticonceptiepil en sommige antistollingsmiddelen
minder goed.
, Migraine
= regelmatig terugkerende aanvallen van hoofdpijn, frequentie waarmee aanvallen optreden
is wisselend van persoon tot persoon
Oorzaak
- Combinatie van genetische en/ of omgevingsgebonden factoren (stress, sommige
voedingsmiddelen, alcohol, vermoeidheid…)
Symptomen
- Kloppende en bonzende hoofdpijn, meestal eenzijdig
- Misselijkheid, braken
- Overgevoeligheid voor lawaai, licht en bepaalde geuren
- Sociale of professionele activiteiten worden veelal belemmerd
- Pijn neemt toe bij beweging
- Migraine kan al dan niet gepaard gaan met een aura
Diagnose
- Klinisch beeld
Behandeling
- Vermijden uitlokkende factoren
- Tot de middelen die gebruikt worden bij de eerste symptomen van een aanval
behoren paracetamol, acetylsalicylzuur of een NSAI, oraal of rectaal, dikwijls samen
met een anti-emeticum, zoals metoclopramide
- Indien met bovengenoemde middelen onvoldoende resultaat wordt bekomen,
worden triptanen aangeraden. Triptanen zijn geneesmiddelen specifiek tegen
migraine ontwikkeld. Ze werken in op bepaalde receptoren van serotonine. Het
belangrijkste ongewenste effect van triptanen is het optreden van een beklemmend
gevoel in de borststreek; zijn om die reden tegenaangewezen bij patiënten met
coronair lijden.
Spanningshoofdpijn
= meestal lichte tot matige pijn die aanvoelt als een band om het hoofd
Oorzaak
- Onder meer stress
Symptomen
- Dubbelzijdige en niet-bonzende pijn die wordt omschreven als drukkend of knellend
gevoel rondom de schedel
- Gaat dikwijls gepaard met pijnlijke nekspieren
- Pijn kan 30’-1week duren
Diagnose
- Anamnese
Behandeling
- Kortdurende behandeling met paracetamol
