Samenvatting publiekrecht prof Vanheulen

deel 2 bronnen en beginselen van
het recht

geschreven door

dams-elena




De website voor het Kopen en Verkopen van je Samenvattingen

Op Stuvia vind je de beste samenvattingen, notities en ander studiemateriaal. Voor alle toetsen,
examens en cursussen. Bekijk het aanbod op Stuvia.




www.stuvia.com




Gedownload door: yosraelbettioui | Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?

, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen


Elena Dams



Elementen van het Publiekrecht
Het staatsrecht
ALGEMENE KENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAAT

DE NATIONALE SOEVEREINITEIT

 Art. 33 GW: “Alle machten gaan uit van de natie. Zij worden
uitgeoefend op wijze bij de Grondwet bepaald.”
 Geen van de gestelde machten is soeverein
 Soevereiniteitsoverdracht in internationale context
o Art. 34 GW
 België heeft deel van nationale macht overgedragen aan
Europese Unie bij toetreding EU

EEN RECHTSSTAAT

 België is een rechtstaat (overheid is gebonden door het recht)
 Beperkingen
o Bevoegdheidsbeperking (grondwetgever heeft zelf de
bevoegdheden van de staatsmachten beperkt)
 Horizontale scheiding der machten
 Verticale verdeling van bevoegdheden
o Grondrechten (zelfs als een wetgever / regering bevoegd is
moeten ze nog steeds de grondrechten eerbiedigen)
 Grondwet
 Internationale verdragen
 Alle rechten en vrijheden staan in de Grondwet, titel 2 (lezen voor
examen!)

DE SCHEIDING DER MACHTEN

 Montesquieu: ‘iedereen die macht heeft, kan de macht
misbruiken’
 Trias politica
o Geen strikte scheiding, maar ‘checks and balances’
 Extreme scheiding: elke orgaan heeft specifieke
functie
o Samenwerking
 Totstandkoming wetgeving
 Strafvordering en uitvoering horizontale scheiding der
machten
o Controle
 Parlementaire meerderheid

1

Gedownload door: yosraelbettioui | Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?

, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen


Elena Dams


 Art. 159 GW (controle legaliteit)
 Rekenhof (controle legaliteit)

EEN REPRESENTATIEVE EN PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE

 Onrechtstreekse vertegenwoordiging burger (door
volksverkiezingen)
o Parlement + Koning & regering: wetgevende macht
o Koning & regering: uitvoerende macht
 Politieke verantwoording tegenover parlement
 Behoeft parlementaire meerderheid

ERFELIJKE EN CONSTITUTIONELE MONARCHIE

 Monarchie = staatshoofd is koning
 Staatshoofd via nakomelingen in rechte lijn van Leopold 1 (art.
85 GW.)
o Koning der Belgen
o 1991: afschaffing Salische wet
 Enkel mannelijke troonopvolgers kunnen troon
bezetten
o Bij gebrek van nakomelingen: Koning benoemt opvolger
met instemming van parlement
 Koning is onverantwoordelijk
o Handelt onder politieke verantwoordelijkheid (“dekking”)
van minister
o Medeondertekening minister (art. 106 GW.)
 Koning is onschendbaar (kan nooit voor de rechtbank worden
gedaagd)

EEN FEDERALE STAAT
STAATSVORMEN

 Eenheidsstaat
 Confederale staat of Statenbond
o Samengaan van 2 onafhankelijke staten die sommige
bevoegdheden samen uitvoeren, maar geen nieuwe
statelijke entiteit vormen
 Federale staat
o 2 bevoegdheidsniveaus, op elke niveau wetgevende en
uitvoerende macht (mogelijks rechtsprekende macht)
 Federale niveau
 Deelstatelijke niveau
o Federalisme



2

Gedownload door: yosraelbettioui | Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?

, Stuvia - Koop en Verkoop de Beste Samenvattingen


Elena Dams


o Confederalisme (in Vlaamse context vaker en vaker over
gesproken)
 Hogere autonomie op niveau van deelstaten
 Minder sterke aandacht voor cohesie en integratie op
federale niveau




 Federale staat: kenmerken (geen enkele federale staat is
identiek)
o Onderscheiden bevoegdheidsniveaus met macht en
instellingen
o Grondwettelijk verankerde verdeling van bevoegdheden in
bevoegdheidsdomeinen
o Participatie van deelstaten aan federale wetgeving en
herziening Grondwet
 In VS: op federaal niveau heb je federaal congress
 House of representatives (verkozen door heel
de VS)
 Senate: 2 senatoren per deelstaat
o Specifieke regeling voor fiscaliteit en financiering
o Regeling voor beslechting van bevoegdheidsconflicten



 België oorspronkelijk unitaire staat, nu federale staat


BELGIË: VAN UNITAIRE STAAT NAAR FEDERALE STAAT

 Belgische evolutie – het unitaire België:
1. 1831: unitaire staat
 Officiële taal = Frans (besluit voorlopig bewind 1830)
 In Grondwet staan enkel nationale instellingen
 Koning, senaat, regering, parlement,…
 Gebruik van Nederlands
 1873: strafzaken
 1878: bestuurszaken
 1883: onderwijs
 1898: Nederlands als officiële taal
 Dubbele vraag naar autonomie
 Taalkundig (Vlaanderen)
o 1962: vastlegging van 4 taalgebieden en
territorialiteitsbeginsel

3

Gedownload door: yosraelbettioui | Wil jij €76 per
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar. maand verdienen?