Samenvatting Het einde van de moderniteit

FILOSOFIE
09/12/2020
Hoofdstuk 4: Het einde van de moderniteit (19de -20ste)
Het einde van de moderniteit
1. Revolutie(s)
 1789: Franse Revolutie als hoogtepunt van de Verlichting  na het hoogtepunt, volgt
de afdaling
- Hoogtepunt: bestorming van de Bastille
- Breuk met Ancien Regime
- Apotheose van de moderniteit
- Meest redelijke samenleving
- Romantiek (reactie op Franse Revolutie)
o De mens is niet alleen een redelijke wezen
o Belang van emoties en passies
- Economische omstandigheden hadden een enorm grote impact om geschiedenis
 Belangrijkste factor: Industriële Revolutie
- Hoogtepunt snelheid productie
- Dilemma: overproductie of stilstand?
o Ofwel blijven produceren, hoe meer producten, hoe lager prijs, hoe groter
werkloosheid
o Ofwel stilstand, maar dan ook werkloosheid
o Altijd slecht voor werknemers (constant problemen)
o Leidde tot revoluties en opstanden
- Opstand arbeiders
o Commune van Parijs (1871)
 Een communistische commune
 Marxistische klasse probeerde een klasseloze maatschappij te bereiken
 Lukte niet, maar toonde de gevoelens
 Oplossing pas 20ste eeuw  welvaarstaat (producenten zijn eigenlijk ook
consumenten, werkt enkel bij model van eeuwige groei)
o Sabotage
 Machines als oorsprong van problemen
 Sabotage van machines

1

,  Duidelijk teken dat de industrialisering was slecht voor arbeiders
 In heel Europa
 Breuklijn tussen jongere en oudere generaties (boek ‘Vaders en zonen’)
o Russische revolutie (1917)
 Gewone volk kwam op tegen de aristocratie
 Een waarschuwing voor andere landen
 Onderdrukking van socialistische revoluties
- Mensen geloven niet meer in de modernistische hoop


2. De grenzen van het geloof in de wetenschap
 Moderne filosofie = vooruitgangsgeloof
- Illustratie 1: Hegel
o Traag, stelselmatig proces van ontwikkeling en vrijheid
o Iedereen dacht dat het binnenkort beter zou zijn
- Illustratie 2: August Comte en positivisme
o Fase 1: Theologisch (kinderlijk)
 Veel problemen omdat mensheid nog steeds kinderlijk is
 De mens verklaard de wereld aan de hand van bovennatuurlijke krachten,
die in mythen ten tonele werden gevoerd
o Fase 2: Metafysische (puberaal)
 Abstracte begrippen hebben de gepersonifieerde krachten vervangen als
verklaringsmodel
o Fase 3: Wetenschappelijk (volwassen)
 Heel sterk geloof in vooruitgang
 Het denken laat zich nog slechts leiden door de observatie, en introduceert
van daaruit de wetmatigheden van de werkelijkheid
- Vooruitgang als christelijk artefact?
o Secularisering van een christelijke manier om naar de wereld te kijken
o Grieken: geen idee van vooruitgang (cyclisch besef van tijd)
o Christendom: openbaring gaat komen, Jezus komt terug …  elke dag is een
dag dichter het einde van de tijden
 Gevoel van naderend onheil
- Wetenschap en wereldoorlogen

2