Ontwikkeling en Psychopathologie
Week 1 | De ontwikkelingspsychopathologische benadering
Ontwikkelingspsychopathologie is het begrijpen van de ontwikkeling van psychopathologie
en dit onderzoeken vanuit de levensloop.
Bij psychopathologie horen 4 D’s:
1. Distress: de psychopathologie zorgt voor emotioneel lijden.
2. Disfunctioneren: iemand kan niet goed functioneren in het dagelijks leven.
3. Deviantie: het wijkt af van het “normale”.
4. Danger: je bent een gevaar voor jezelf en voor anderen.
Als er sprake is van meerdere D’s, dan spreek je van abnormaal gedrag.
Om te bepalen of het typisch of afwijkend gedrag is, is het ook belangrijk om de context mee
te nemen. In de ene context kan gedrag anders zijn dan in een andere context. Soms is er
sprake van abnormaal gedrag in de ene context en normaal gedrag in de andere context. Ook
moet je goed naar de leeftijd kijken. Bij een peuter kan bepaald gedrag heel normaal zijn,
maar bij een tiener is dit afwijkend.
Mishandelde kinderen zijn extra gevoelig voor signalen van gevaar. Dit noem je de negativity
bias. Dan heeft een persoon meer aandacht voor negatieve signalen. Dit kan handig zijn in
gevaarlijke situaties (adaptief), maar het is lastig in veilige situaties (maladaptief).
Binnen de ontwikkelingspsychopathologie heb je 5 principes.
1. De ontwikkeling van psychopathologie moet begrepen worden aan de hand van
typische ontwikkeling.
2. De ontwikkeling van psychopathologie wordt bepaald door meerdere risico- en
beschermende factoren.
3. De impact van deze risico- en beschermende factoren verandert door de levensloop.
4. Psychopathologie is transactioneel.
a. Het kind verandert de omgeving en de omgeving verandert het kind. Als je een
interventie uitoefent op de omgeving, dan zal dit ook impact hebben op het
kind.
5. Psychopathologie is een slechte aanpassing. Het is een mismatch tussen individu en
omgeving.
a. Is dit dan een probleem van de omgeving of van het kind zelf? Moeten we de
omgeving niet aanpassen?
,De ontwikkeling van psychopathologie wordt dus bepaald door beschermende en
risicofactoren. Deze factoren zijn biologisch, psychologisch en sociaal.
Afb.: bij equifinaliteit gaat het om verschillende oorzaken die leiden tot hetzelfde gevolg. Bij
multifinaliteit gaat het om dezelfde risicofactor die leidt tot verschillende uitkomsten.
Het Multiple Deficit Model beweert dat een stoornis niet ontstaat door 1 ding. Het is een
optelsom. Hoe meer dingen, hoe voller de emmer raakt. Het is cumulatief effect, want
uiteindelijk kan de emmer dus overstromen. Ook sluit het model aan bij de
continuümgedachte, dus er is niet sprake van wel of geen stoornis, maar het betekent dat
mensen met een paar risicofactoren lichte klachten hebben en mensen met meer risicofactoren
hebben ook meer klachten.
Het kwetsbaarheid-stressmodel gaat ervanuit dat mensen verschillen in de kwetsbaarheid voor
het ontwikkelen van psychopathologie.
Lage kwetsbaarheid + veel omgevingsstressoren = geen psychopathologie.
Hoge kwetsbaarheid + veel omgevingsstressoren = wel psychopathologie.
,De ontwikkeling van psychopathologie wordt dus bepaald door meerdere risico- en
beschermende factoren. Voor dit principe kan je het biopsychosociaal model gebruiken.
Vanuit dit model kan de ontwikkeling van psychopathologie verklaard worden door
verschillende factoren. De biologische factoren gaan over de genen, de hersenen, hormonen,
neurotransmitters en de fysieke gezondheid. De psychologische factoren gaan over het
geheugen, de denkstijl, de aandacht, het IQ, het temperament, het zelfvertrouwen en de
emotieregulatie. De sociale factoren zijn de ouders, broers/zussen, de SES, vrienden, school,
je wijk en je cultuur.
Een moeilijk temperament op jonge leeftijd kan leiden tot gedragsproblemen op later leeftijd.
Hierin zie je een lijn. Maar er kan dus sprake zijn van equifinaliteit, dus als je geen moeilijk
temperament hebt, dan kan dit wel leiden tot gedragsproblemen en er is sprake van
multifinaliteit. Bij een moeilijk temperament heb je meerdere eindpunten. Dan spreek je dus
over discontinuïteit, omdat er eigenlijk een eindpunt is die je niet verwacht. Er is dan geen lijn
meer.
Het biomedisch model stelt dat alle verklarende factoren biomedisch zijn. Dit model is
ontoereikend, want de context en psychologische factoren zijn ook relevant.
De impact van risico- en beschermende factoren verandert dus over de tijd heen. Tijdens de
zwangerschap is de leefstijl van de moeder heel erg belangrijk. In de vroege kindertijd is een
veilige hechting met ouders heel belangrijk en in de adolescentie zie je dat de aansluiting met
leeftijdsgenoten een belangrijke factor is.
, Jonge kinderen hebben een plastisch brein, dus een slechte invloed heeft vooral een grote
impact op jonge kinderen. Een voordeel hiervan is wel dat jonge kinderen een goed
aanpassingsvermogen hebben. Een begrip wat hierbij past is neurale plasticiteit. Dit betekent
maakbaarheid of veranderlijkheid van het brein.
Een experiment dat hierbij past, is het experiment van Hubel en Wiesel met de kittens. Ze
naaiden 1 oog van de kitten dicht. Dit noem je deprivatie van een visueel punt. Na 3 maanden
waren deze kittens blind aan 1 oog. Hieruit blijkt dat de omgeving erg van belang is voor de
hersen ontwikkeling.
Etiologie = oorzaken.
De ontwikkeling van de psychopathologie is dus een samenspel tussen beschermende en
risicofactoren.
Een diagnose heeft eigenlijk 2 definities. De smalle definitie is het toewijzen van een
classificatie volgens de DSM. De brede definitie is een probleem- of situatiebeschrijving.
We kennen 2 categorische classificatiesystemen. Dat zijn de ICD-10 en de DSM-5. Deze
systemen geven eigenlijk namen aan kenmerken. Een persoon kan wel of niet voldoen aan de
criteria (categorisch).
Bij de DSM gaat het om kwalitatieve verschillen. Je hebt de stoornis wel of je hebt het niet.
Daarbij kan het soms moeilijk zijn om die grens te bepalen. Er wordt onderscheid gemaakt op
basis van symptomen die dan zichtbaar zijn. Dit betekent dat de etiologie niet wordt
meegenomen.
Is een psychische stoornis anders dan normaal gedrag of is het een extreme vorm van normaal
gedrag? Als je categorisch kijkt dan is een psychische stoornis een aparte categorie, dus het is
anders dan normaal gedrag. Je bent dan kwalitatief anders. Ook ga je ervanuit dat als je met
een categorische blik kijkt dan de oorzaken anders zijn bij een stoornis. Als je kijkt in
dimensies dan is een stoornis een extreme vorm van normaal gedrag en plaats je het dus op
een continuüm. Het verschil tussen iemand met een stoornis en normaal gedrag is dan dus
kwantitatief. Ook zijn de oorzaken hetzelfde bij iemand met een stoornis, alleen zijn deze
sterker.
Week 1 | De ontwikkelingspsychopathologische benadering
Ontwikkelingspsychopathologie is het begrijpen van de ontwikkeling van psychopathologie
en dit onderzoeken vanuit de levensloop.
Bij psychopathologie horen 4 D’s:
1. Distress: de psychopathologie zorgt voor emotioneel lijden.
2. Disfunctioneren: iemand kan niet goed functioneren in het dagelijks leven.
3. Deviantie: het wijkt af van het “normale”.
4. Danger: je bent een gevaar voor jezelf en voor anderen.
Als er sprake is van meerdere D’s, dan spreek je van abnormaal gedrag.
Om te bepalen of het typisch of afwijkend gedrag is, is het ook belangrijk om de context mee
te nemen. In de ene context kan gedrag anders zijn dan in een andere context. Soms is er
sprake van abnormaal gedrag in de ene context en normaal gedrag in de andere context. Ook
moet je goed naar de leeftijd kijken. Bij een peuter kan bepaald gedrag heel normaal zijn,
maar bij een tiener is dit afwijkend.
Mishandelde kinderen zijn extra gevoelig voor signalen van gevaar. Dit noem je de negativity
bias. Dan heeft een persoon meer aandacht voor negatieve signalen. Dit kan handig zijn in
gevaarlijke situaties (adaptief), maar het is lastig in veilige situaties (maladaptief).
Binnen de ontwikkelingspsychopathologie heb je 5 principes.
1. De ontwikkeling van psychopathologie moet begrepen worden aan de hand van
typische ontwikkeling.
2. De ontwikkeling van psychopathologie wordt bepaald door meerdere risico- en
beschermende factoren.
3. De impact van deze risico- en beschermende factoren verandert door de levensloop.
4. Psychopathologie is transactioneel.
a. Het kind verandert de omgeving en de omgeving verandert het kind. Als je een
interventie uitoefent op de omgeving, dan zal dit ook impact hebben op het
kind.
5. Psychopathologie is een slechte aanpassing. Het is een mismatch tussen individu en
omgeving.
a. Is dit dan een probleem van de omgeving of van het kind zelf? Moeten we de
omgeving niet aanpassen?
,De ontwikkeling van psychopathologie wordt dus bepaald door beschermende en
risicofactoren. Deze factoren zijn biologisch, psychologisch en sociaal.
Afb.: bij equifinaliteit gaat het om verschillende oorzaken die leiden tot hetzelfde gevolg. Bij
multifinaliteit gaat het om dezelfde risicofactor die leidt tot verschillende uitkomsten.
Het Multiple Deficit Model beweert dat een stoornis niet ontstaat door 1 ding. Het is een
optelsom. Hoe meer dingen, hoe voller de emmer raakt. Het is cumulatief effect, want
uiteindelijk kan de emmer dus overstromen. Ook sluit het model aan bij de
continuümgedachte, dus er is niet sprake van wel of geen stoornis, maar het betekent dat
mensen met een paar risicofactoren lichte klachten hebben en mensen met meer risicofactoren
hebben ook meer klachten.
Het kwetsbaarheid-stressmodel gaat ervanuit dat mensen verschillen in de kwetsbaarheid voor
het ontwikkelen van psychopathologie.
Lage kwetsbaarheid + veel omgevingsstressoren = geen psychopathologie.
Hoge kwetsbaarheid + veel omgevingsstressoren = wel psychopathologie.
,De ontwikkeling van psychopathologie wordt dus bepaald door meerdere risico- en
beschermende factoren. Voor dit principe kan je het biopsychosociaal model gebruiken.
Vanuit dit model kan de ontwikkeling van psychopathologie verklaard worden door
verschillende factoren. De biologische factoren gaan over de genen, de hersenen, hormonen,
neurotransmitters en de fysieke gezondheid. De psychologische factoren gaan over het
geheugen, de denkstijl, de aandacht, het IQ, het temperament, het zelfvertrouwen en de
emotieregulatie. De sociale factoren zijn de ouders, broers/zussen, de SES, vrienden, school,
je wijk en je cultuur.
Een moeilijk temperament op jonge leeftijd kan leiden tot gedragsproblemen op later leeftijd.
Hierin zie je een lijn. Maar er kan dus sprake zijn van equifinaliteit, dus als je geen moeilijk
temperament hebt, dan kan dit wel leiden tot gedragsproblemen en er is sprake van
multifinaliteit. Bij een moeilijk temperament heb je meerdere eindpunten. Dan spreek je dus
over discontinuïteit, omdat er eigenlijk een eindpunt is die je niet verwacht. Er is dan geen lijn
meer.
Het biomedisch model stelt dat alle verklarende factoren biomedisch zijn. Dit model is
ontoereikend, want de context en psychologische factoren zijn ook relevant.
De impact van risico- en beschermende factoren verandert dus over de tijd heen. Tijdens de
zwangerschap is de leefstijl van de moeder heel erg belangrijk. In de vroege kindertijd is een
veilige hechting met ouders heel belangrijk en in de adolescentie zie je dat de aansluiting met
leeftijdsgenoten een belangrijke factor is.
, Jonge kinderen hebben een plastisch brein, dus een slechte invloed heeft vooral een grote
impact op jonge kinderen. Een voordeel hiervan is wel dat jonge kinderen een goed
aanpassingsvermogen hebben. Een begrip wat hierbij past is neurale plasticiteit. Dit betekent
maakbaarheid of veranderlijkheid van het brein.
Een experiment dat hierbij past, is het experiment van Hubel en Wiesel met de kittens. Ze
naaiden 1 oog van de kitten dicht. Dit noem je deprivatie van een visueel punt. Na 3 maanden
waren deze kittens blind aan 1 oog. Hieruit blijkt dat de omgeving erg van belang is voor de
hersen ontwikkeling.
Etiologie = oorzaken.
De ontwikkeling van de psychopathologie is dus een samenspel tussen beschermende en
risicofactoren.
Een diagnose heeft eigenlijk 2 definities. De smalle definitie is het toewijzen van een
classificatie volgens de DSM. De brede definitie is een probleem- of situatiebeschrijving.
We kennen 2 categorische classificatiesystemen. Dat zijn de ICD-10 en de DSM-5. Deze
systemen geven eigenlijk namen aan kenmerken. Een persoon kan wel of niet voldoen aan de
criteria (categorisch).
Bij de DSM gaat het om kwalitatieve verschillen. Je hebt de stoornis wel of je hebt het niet.
Daarbij kan het soms moeilijk zijn om die grens te bepalen. Er wordt onderscheid gemaakt op
basis van symptomen die dan zichtbaar zijn. Dit betekent dat de etiologie niet wordt
meegenomen.
Is een psychische stoornis anders dan normaal gedrag of is het een extreme vorm van normaal
gedrag? Als je categorisch kijkt dan is een psychische stoornis een aparte categorie, dus het is
anders dan normaal gedrag. Je bent dan kwalitatief anders. Ook ga je ervanuit dat als je met
een categorische blik kijkt dan de oorzaken anders zijn bij een stoornis. Als je kijkt in
dimensies dan is een stoornis een extreme vorm van normaal gedrag en plaats je het dus op
een continuüm. Het verschil tussen iemand met een stoornis en normaal gedrag is dan dus
kwantitatief. Ook zijn de oorzaken hetzelfde bij iemand met een stoornis, alleen zijn deze
sterker.
