11.7 Stress is een reactie op levensgebeurtenissen
Stress is een type reactie dat doorgaans een onaangenamen staat
inhoudt, zoals angst of spanning.
Stressor is iets in de externe situatie dat als bedreigend of veeleisend
wordt ervaren en daarom stress veroorzaakt.
Stress roept een copingreactie op, wat een poging is om de stressor te
vermijden, eraan te ontsnappen of te minimaliseren.
Stress wordt onderverdeeld in 2 typen:
- Eustress: de stress van positieve gebeurtenissen
- Distress: de stress van negatieve gebeurtenissen
Beide typen belasten het lichaam.
Psychologen verdelen stressoren in 3 categorieën:
- Grote stressoren in het leven: veranderingen die centrale gebieden
van het leven van mensen onder druk zetten
o VOORBEELD: het krijgen van je eerste kind
o Het schadelijks als het onvoorspelbaar en oncontroleerbaar is
- Chronische stress: een reeks aanhoudende uitdagingen die vaak
verband houden met langdurige ziekte, armoede of mantelzorg
o Schadelijkst als het onvoorspelbaar en oncontroleerbaar is en
heeft ernstige gevolgen
- Dagelijkse ergernissen: kleine, alledaags irritaties en ergernissen
o VOORBEELD: rijden in druk verkeer, omgaan met lastige
mensen of wachten in de rij.
Conflicten met andere mensen lijken bijv. een cumulatief schadelijk effect
te hebben op de gezondheid en het welzijn.
Mensen die lid zijn van gemarginaliseerde groepen ervaren
discriminatiegerelateerde stress gedurende hun hele leven. Net als
chronische stress kan discriminatiegerelateerde stress overal en altijd
voorkomen. Deze stress is gedocumenteerd in relatie tot ras/etniciteit,
genderidentiteit, handicap en immigratiestatus.
11.8 Stress heeft fysiologische componenten
Bij stress in een stressvolle situatie activeert de hypothalamus eerst het
sympathische zenuwstelsel, dat de bijnieren activeert, om adrenaline en
noradrenaline vrij te geven.
Binnen enkele seconden stelt de reactie van het sympathische
zenuwstelsel op een stressor het organisme in staat om alle energie te
richten op het omgaan met de bedreiging die voorhanden is.
,Cannon bedacht de term vecht-of-vluchtreactie om de fysiologische
voorbereiding van dieren op een aanval te beschrijven. Vanuit het
evolutionair perspectief is het vermogen om effectief met stressoren om te
gaan belangrijk voor overleving en voortplanting.
1. Ondertussen stuurt de hypothalamus in de
HPA-as een chemische boodschap naar de
hypofyse.
2. De hypofyse stuurt een hormoon dat door de
bloedbaan reist
3. Uiteindelijk bereikt het ook de bijnieren
4. De bijnieren scheiden vervolgens het
stresshormoon cortisol af, dat door het hele
lichaam circuleert
5. Cortisol verhoogt de hoeveelheid glucose in
de bloedbaan en oefent het andere effecten
uit die snelle energiebronnen mobiliseren en
het lichaam voorbereiden op verwondingen
De cortisol bespaart energie door sommige
processen te vertragen zoals de spijsvertering.
Cortisol heeft ook verschillende effecten op het
immuunsysteem, het mechanisme van het lichaam om om te gaan met
binnendringende micro-organismen zoals allergieën, bacteriën en
virussen.
Wanneer cortisol de hypothalamus bereikt, activeert het een negatieve
feedbacklus om de HPA-as uit te schakelen. Cortisol geeft de hippocampus
en amygdala signalen om geheugen te coderen en emoties te verwerken
die verband houden met stress.
Hersengebieden met receptoren voor cortisol kunnen na verloop van tijd
minder gevoelig worden voor de effecten van cortisol als ze er te vaak aan
worden blootgesteld.
Overmatig cortisol beschadigt neuronen in hersengebieden zoals de
hippocampus, die belangrijk is voor het opslaan van
langetermijnherinneringen.
Seyle bedacht het algemeen aanpassingssyndroom die 3 fases heeft:
- Alarmfase: dezelfde noodreactie als Cannons vecht-of-vluchtreactie.
Fysiologische reacties zoals
de afgifte van cortisol en
epinefrine
- Weestandfase: het lichaam
bereidt zich voor op een
langere, aanhoudende
verdediging tegen de
stressor
, - Uitputtingsfase: verschillende fysiologische immuunsystemen falen.
Lichaamsorganen die al zwak waren voor de stress, zijn de eerste
die falen.
Allostatische belasting verwijst naar de
manier waarop biologische systemen,
waaronder het stress-, spijsverterings-,
immuun-, cardiovasculaire en hormonale
systeem, veranderen na herhaalde of
chronische stressvolle gebeurtenissen. Na
verloop van tijd kunnen deze ervaringen
ervoor zorgen dat de systemen in
bepaalde toestanden ‘vastlopen’ en
minder goed reageren op veranderende
omstandigheden in de wereld.
Via epigenetica leidt het effect van stress
op moeders ook tot veranderd sociaal gedrag bij hun nakomelingen. Zeer
stressvolle ervaringen kunnen dus gedrag over generaties heen
beïnvloeden.
Taylor en collega’s stellen dat vrouwen, in zeer algemene termen,
reageren op stress door hun nageslacht te beschermen en te verzorgen,
en door allianties te vormen met sociale groepen om risico’s voor
individuen, inclusief zichzelf, te verminderen. Zij bedachten de term
tend-and-befriend-reactie.
Flexibiliteit in ons gedrag is een kenmerk van de menselijke psychologie.
De stressreactie bereidt ons lichaam voor op verschillende acties, zodat
we het gedrag kunnen vertonen dat het meest adaptief zou zijn in elke
context.
11.9 Stress verstoort het immuunsysteem
Seyle’s punt was dat stress de functies van het immuunsysteem
verandert.
Meer dan 300 onderzoeken hebben aangetoond dat kortetermijnstress het
immuunsysteem versterkt, terwijl chronische stress het verzwakt,
waardoor het lichaam minder goed in staat is om met infecties om te
gaan.
Het immuunsysteem bestaat uit witte bloedcellen (lymfocyten):
- B-cellen: produceert antilichamen
o Eiwitmoleculen die zich hechten aan vreemde stoffen en
markeren ze voor vernietiging. Sommige B-cellen onthouden
, specifieke indringers, waardoor ze in de toekomst
gemakkelijker te identificeren zijn.
- T-cellen: helpen bij het direct aanvallen van de indringers en ook bij
het vergroten van de kracht van immuunrespons
- Natural killer-cellen: vooral krachtig in het doden van virussen en
helpen ook bij het aanvallen van tumoren.
Korte stressoren zoals examen, verminderen tijdelijk de effectiviteit van
natural killer-cellen. Het lichaam geneest daarom langzamer wanneer
mensen gestrest zijn dan wanneer niet.
Wanneer de allostatische belasting hoog is omdat de stressreactie te vaak
of te intens wordt geactiveerd, wordt de werking van het immuunsysteem
aangetast en nemen de waarschijnlijkheid en ernst van slechte
gezondheid toe.
Chronische stress, vooral wanneer geassocieerd met veranderingen in
sociale rollen of identiteit – zoals vluchteling worden- heeft de grootste
impact op het immuunsysteem.
11.10 Stress verhoogt het risico op hartziekten
Genetica is een van de vele factoren die hartziekten bepalen, maar 2
belangrijke determinanten zijn gezondheidsgedrag (bijv. eetgewooneten,
roken) en een klein aantal persoonlijkheidskenmerken die verband houden
met de manier waarop mensen reageren op stress.
Onderzoek toonde aan dat een set persoonlijkheidstrekken hartziekten
voorspelde: type A-gedragspatroon. Type A beschrijft mensen die
competitief, prestatiegericht, agressief, vijandig, ongeduldig en tijdsdruk
zijn, rusteloos en niet in staat om te ontspannen. Deze hebben meer kans
om coronaire hartziekten te ontwikkelen.
Recenter onderzoek heeft aangetoond dat alleen bepaalde componenten
van het Type-A- gedragspatroon verband houden met hartziekten. De
meest giftige factor op de lijst is vijandigheid.
Depressie is op zichzelf geen component van type A-gedrag en het is
mogelijk dat een hartaandoening mensen vijandig en depressief maakt.
Vijandige, boze mensen lopen een groter risico op ernstige ziektes en een
eerdere dood dan mensen met optimistischere en gelukkigere
persoonlijkheden.
Stress en negatieve emoties kunnen op 3 manieren hartproblemen
veroorzaken:
1. Mensen gaan vaak om met deze toestanden door middel van gedrag
dat slecht is voor de gezondheid
Stress is een type reactie dat doorgaans een onaangenamen staat
inhoudt, zoals angst of spanning.
Stressor is iets in de externe situatie dat als bedreigend of veeleisend
wordt ervaren en daarom stress veroorzaakt.
Stress roept een copingreactie op, wat een poging is om de stressor te
vermijden, eraan te ontsnappen of te minimaliseren.
Stress wordt onderverdeeld in 2 typen:
- Eustress: de stress van positieve gebeurtenissen
- Distress: de stress van negatieve gebeurtenissen
Beide typen belasten het lichaam.
Psychologen verdelen stressoren in 3 categorieën:
- Grote stressoren in het leven: veranderingen die centrale gebieden
van het leven van mensen onder druk zetten
o VOORBEELD: het krijgen van je eerste kind
o Het schadelijks als het onvoorspelbaar en oncontroleerbaar is
- Chronische stress: een reeks aanhoudende uitdagingen die vaak
verband houden met langdurige ziekte, armoede of mantelzorg
o Schadelijkst als het onvoorspelbaar en oncontroleerbaar is en
heeft ernstige gevolgen
- Dagelijkse ergernissen: kleine, alledaags irritaties en ergernissen
o VOORBEELD: rijden in druk verkeer, omgaan met lastige
mensen of wachten in de rij.
Conflicten met andere mensen lijken bijv. een cumulatief schadelijk effect
te hebben op de gezondheid en het welzijn.
Mensen die lid zijn van gemarginaliseerde groepen ervaren
discriminatiegerelateerde stress gedurende hun hele leven. Net als
chronische stress kan discriminatiegerelateerde stress overal en altijd
voorkomen. Deze stress is gedocumenteerd in relatie tot ras/etniciteit,
genderidentiteit, handicap en immigratiestatus.
11.8 Stress heeft fysiologische componenten
Bij stress in een stressvolle situatie activeert de hypothalamus eerst het
sympathische zenuwstelsel, dat de bijnieren activeert, om adrenaline en
noradrenaline vrij te geven.
Binnen enkele seconden stelt de reactie van het sympathische
zenuwstelsel op een stressor het organisme in staat om alle energie te
richten op het omgaan met de bedreiging die voorhanden is.
,Cannon bedacht de term vecht-of-vluchtreactie om de fysiologische
voorbereiding van dieren op een aanval te beschrijven. Vanuit het
evolutionair perspectief is het vermogen om effectief met stressoren om te
gaan belangrijk voor overleving en voortplanting.
1. Ondertussen stuurt de hypothalamus in de
HPA-as een chemische boodschap naar de
hypofyse.
2. De hypofyse stuurt een hormoon dat door de
bloedbaan reist
3. Uiteindelijk bereikt het ook de bijnieren
4. De bijnieren scheiden vervolgens het
stresshormoon cortisol af, dat door het hele
lichaam circuleert
5. Cortisol verhoogt de hoeveelheid glucose in
de bloedbaan en oefent het andere effecten
uit die snelle energiebronnen mobiliseren en
het lichaam voorbereiden op verwondingen
De cortisol bespaart energie door sommige
processen te vertragen zoals de spijsvertering.
Cortisol heeft ook verschillende effecten op het
immuunsysteem, het mechanisme van het lichaam om om te gaan met
binnendringende micro-organismen zoals allergieën, bacteriën en
virussen.
Wanneer cortisol de hypothalamus bereikt, activeert het een negatieve
feedbacklus om de HPA-as uit te schakelen. Cortisol geeft de hippocampus
en amygdala signalen om geheugen te coderen en emoties te verwerken
die verband houden met stress.
Hersengebieden met receptoren voor cortisol kunnen na verloop van tijd
minder gevoelig worden voor de effecten van cortisol als ze er te vaak aan
worden blootgesteld.
Overmatig cortisol beschadigt neuronen in hersengebieden zoals de
hippocampus, die belangrijk is voor het opslaan van
langetermijnherinneringen.
Seyle bedacht het algemeen aanpassingssyndroom die 3 fases heeft:
- Alarmfase: dezelfde noodreactie als Cannons vecht-of-vluchtreactie.
Fysiologische reacties zoals
de afgifte van cortisol en
epinefrine
- Weestandfase: het lichaam
bereidt zich voor op een
langere, aanhoudende
verdediging tegen de
stressor
, - Uitputtingsfase: verschillende fysiologische immuunsystemen falen.
Lichaamsorganen die al zwak waren voor de stress, zijn de eerste
die falen.
Allostatische belasting verwijst naar de
manier waarop biologische systemen,
waaronder het stress-, spijsverterings-,
immuun-, cardiovasculaire en hormonale
systeem, veranderen na herhaalde of
chronische stressvolle gebeurtenissen. Na
verloop van tijd kunnen deze ervaringen
ervoor zorgen dat de systemen in
bepaalde toestanden ‘vastlopen’ en
minder goed reageren op veranderende
omstandigheden in de wereld.
Via epigenetica leidt het effect van stress
op moeders ook tot veranderd sociaal gedrag bij hun nakomelingen. Zeer
stressvolle ervaringen kunnen dus gedrag over generaties heen
beïnvloeden.
Taylor en collega’s stellen dat vrouwen, in zeer algemene termen,
reageren op stress door hun nageslacht te beschermen en te verzorgen,
en door allianties te vormen met sociale groepen om risico’s voor
individuen, inclusief zichzelf, te verminderen. Zij bedachten de term
tend-and-befriend-reactie.
Flexibiliteit in ons gedrag is een kenmerk van de menselijke psychologie.
De stressreactie bereidt ons lichaam voor op verschillende acties, zodat
we het gedrag kunnen vertonen dat het meest adaptief zou zijn in elke
context.
11.9 Stress verstoort het immuunsysteem
Seyle’s punt was dat stress de functies van het immuunsysteem
verandert.
Meer dan 300 onderzoeken hebben aangetoond dat kortetermijnstress het
immuunsysteem versterkt, terwijl chronische stress het verzwakt,
waardoor het lichaam minder goed in staat is om met infecties om te
gaan.
Het immuunsysteem bestaat uit witte bloedcellen (lymfocyten):
- B-cellen: produceert antilichamen
o Eiwitmoleculen die zich hechten aan vreemde stoffen en
markeren ze voor vernietiging. Sommige B-cellen onthouden
, specifieke indringers, waardoor ze in de toekomst
gemakkelijker te identificeren zijn.
- T-cellen: helpen bij het direct aanvallen van de indringers en ook bij
het vergroten van de kracht van immuunrespons
- Natural killer-cellen: vooral krachtig in het doden van virussen en
helpen ook bij het aanvallen van tumoren.
Korte stressoren zoals examen, verminderen tijdelijk de effectiviteit van
natural killer-cellen. Het lichaam geneest daarom langzamer wanneer
mensen gestrest zijn dan wanneer niet.
Wanneer de allostatische belasting hoog is omdat de stressreactie te vaak
of te intens wordt geactiveerd, wordt de werking van het immuunsysteem
aangetast en nemen de waarschijnlijkheid en ernst van slechte
gezondheid toe.
Chronische stress, vooral wanneer geassocieerd met veranderingen in
sociale rollen of identiteit – zoals vluchteling worden- heeft de grootste
impact op het immuunsysteem.
11.10 Stress verhoogt het risico op hartziekten
Genetica is een van de vele factoren die hartziekten bepalen, maar 2
belangrijke determinanten zijn gezondheidsgedrag (bijv. eetgewooneten,
roken) en een klein aantal persoonlijkheidskenmerken die verband houden
met de manier waarop mensen reageren op stress.
Onderzoek toonde aan dat een set persoonlijkheidstrekken hartziekten
voorspelde: type A-gedragspatroon. Type A beschrijft mensen die
competitief, prestatiegericht, agressief, vijandig, ongeduldig en tijdsdruk
zijn, rusteloos en niet in staat om te ontspannen. Deze hebben meer kans
om coronaire hartziekten te ontwikkelen.
Recenter onderzoek heeft aangetoond dat alleen bepaalde componenten
van het Type-A- gedragspatroon verband houden met hartziekten. De
meest giftige factor op de lijst is vijandigheid.
Depressie is op zichzelf geen component van type A-gedrag en het is
mogelijk dat een hartaandoening mensen vijandig en depressief maakt.
Vijandige, boze mensen lopen een groter risico op ernstige ziektes en een
eerdere dood dan mensen met optimistischere en gelukkigere
persoonlijkheden.
Stress en negatieve emoties kunnen op 3 manieren hartproblemen
veroorzaken:
1. Mensen gaan vaak om met deze toestanden door middel van gedrag
dat slecht is voor de gezondheid
