Samenvatting Reader Coaching 1
Bode & Arends: Optimale ontwikkeling, persoonlijke doelen en zelfregulatie
Optimale ontwikkeling door doelmanagement
De term optimale ontwikkeling beschrijft een ideale toestand waarin een persoon gedurende zijn of
haar leven steeds weer zeer hoge niveaus van functioneren bereikt.
Veel in onze ontwikkeling is al vastgelegd in biologische programma’s, naast deze programma’s
vormt de culturele en historische context kaders voor individuele ontwikkeling (wetten, gebruiken,
waarden en normen). Op deze manier worden sommige ontwikkelingsrichtingen door de context
bevorderd, terwijl andere ontmoedigd worden.
Deze biologische programma’s en culturele patronen laten echter nog veel ruimte over voor
handelingen en activiteiten die de eigen ontwikkeling richting, vorm en inhoud geven.
De ontwikkeling vormgeven is de toekomst vormgeven. Een manier om over de toekomst na te
denken, is door prioriteiten te stellen en uit te vinden wat voor ons persoonlijk belangrijk is, wat we
graag willen bereiken en in welke richting we onze toekomstige stappen zien. Als deze ideeën en
wensen concreter worden en een eerste realiteitscheck hebben doorstaan, spreek je van
persoonlijke doelen.
Een ander aspect is de positieve relatie tussen doelen en welbevinden.
1. Alleen al het formuleren, hebben en nastreven van persoonlijke doelen impliceert
commitment en bevestigt het gevoel zinvol bezig te zijn.
2. Het gevoel doelen te kunnen bereiken en daarmee tot op zekere hoogte controle uit te
oefenen op de omgeving is verbonden met een positief zelfbeeld en positieve gevoelens.
3. De perceptie van progressie, het benaderen van het doel, wordt als positief ervaren.
De inhoud van doelen is belangrijk voor de relatie met het welbevinden: het is aan te raden naar
doelen te streven waarmee men zich identificeert of waaraan men plezier beleeft.
Het is belangrijk de doelen zo veel mogelijk in overeenstemming met de heersende cultuur te
formuleren, monitoring en sociale evaluatiemomenten in te bouwen en meer naar sociale en
zelfoverstijgende doelen te streven.
Een ander belangrijk onderdeel is het omgaan met doelen die door veranderende
levensomstandigheden ernstig bedreigd of onbereikbaar zijn geworden.
1. Doelen aanpassen.
2. Doelen loslaten.
3. Nieuwe doelen vinden.
Noodzakelijk bij doelmanagement is de vaardigheid om te schakelen tussen verschillende strategieën
om flexibel op de omgeving te kunnen reageren (zelfregulatie).
TOTE is een zelfregulatieproces. Basisassumptie is dat de motivatie voor menselijk gedrag gezien kan
worden als het willen verkleinen van de discrepantie tussen de gewenste en huidige toestand.
Test: wat is mijn doel en hoe sta ik er nu voor?
Operate: welke acties kan ik ondernemen om dichterbij mijn doel te komen?
Test: ben ik door mijn handelingen dichterbij mijn doel gekomen? (Anders weer naar
operate)
Exit: ik heb mijn doel bereikt, er zijn geen verdere activiteiten nodig.
,Het is niet alleen belangrijk te reflecteren op de stand van zaken, maar ook om vanuit die reflectie te
zoeken naar de handelingen om onze persoonlijke doelen te kunnen bereiken. Hierdoor sturen we
onze eigen ontwikkeling in de gewenste richting en kunnen we op tijd corrigeren.
Doelmanagement: de discrepantie tussen de huidige en gewenste situatie wordt niet opgelost door
het veranderen van de huidige situatie, maar door het herdefiniëren van de gewenste situatie.
Operate beschrijft hierbij activiteiten die het doel aanpassen aan de actuele toestand en niet
andersom. Exit betekent ook hier dat de gewenste en actuele situatie met elkaar in
overeenstemming zijn.
, Hiemstra & Bohlmeijer: De sterkekantenbenadering
De kern van de sterkekantenbenadering is dat niet de problemen, gebreken en tekortkomingen,
maar juist de successen, persoonlijke kwaliteiten en sterke kanten van mensen het vertrekpunt
vormen voor verandering.
Motivatie tot verandering
Als we een verandering willen bewerkstellingen, dan ligt het voor de hand om eerst het probleem te
definiëren en vervolgens te kijken hoe we dit probleem kunnen oplossen (probleemgerichte
benadering). We zijn ons er vaak niet van bewust dat we deze benadering toepassen.
Vaak is er sprake van een diagnostisering, waar een norm of standaard definieert wat normaal, goed
of voldoende is. En daar waar een negatieve afwijking van deze norm wordt geconstateerd, is
vervolgens sprake van een probleem dat moet worden verholpen.
Probleemgerichte benadering versus sterkekantenbenadering:
Een belangrijk nadeel van de probleemgerichte aanpak is dat het vaak moeilijk is om mensen op deze
manier te motiveren om zich gedurende langere tijd in te zetten voor verandering en ontwikkeling.
De motiverende kracht van deze aanpak is beperkt. Zodra het probleem minder aanwezig is, neemt
ook de motivatie om er iets aan te doen af.
Dit is vooral een probleem in situaties waarin het eigen initiatief, de creativiteit en het
doorzettingsvermogen van de betrokkenen van doorslaggevend belang zijn om verandering op
langere termijn te bewerkstelligen. In dit soort situaties kan een sterkekantenbenadering een
waardevol alternatief bieden.
Verandercyclus
Links: probleemgerichte aanpak Rechts: sterkekantenaanpak
Bode & Arends: Optimale ontwikkeling, persoonlijke doelen en zelfregulatie
Optimale ontwikkeling door doelmanagement
De term optimale ontwikkeling beschrijft een ideale toestand waarin een persoon gedurende zijn of
haar leven steeds weer zeer hoge niveaus van functioneren bereikt.
Veel in onze ontwikkeling is al vastgelegd in biologische programma’s, naast deze programma’s
vormt de culturele en historische context kaders voor individuele ontwikkeling (wetten, gebruiken,
waarden en normen). Op deze manier worden sommige ontwikkelingsrichtingen door de context
bevorderd, terwijl andere ontmoedigd worden.
Deze biologische programma’s en culturele patronen laten echter nog veel ruimte over voor
handelingen en activiteiten die de eigen ontwikkeling richting, vorm en inhoud geven.
De ontwikkeling vormgeven is de toekomst vormgeven. Een manier om over de toekomst na te
denken, is door prioriteiten te stellen en uit te vinden wat voor ons persoonlijk belangrijk is, wat we
graag willen bereiken en in welke richting we onze toekomstige stappen zien. Als deze ideeën en
wensen concreter worden en een eerste realiteitscheck hebben doorstaan, spreek je van
persoonlijke doelen.
Een ander aspect is de positieve relatie tussen doelen en welbevinden.
1. Alleen al het formuleren, hebben en nastreven van persoonlijke doelen impliceert
commitment en bevestigt het gevoel zinvol bezig te zijn.
2. Het gevoel doelen te kunnen bereiken en daarmee tot op zekere hoogte controle uit te
oefenen op de omgeving is verbonden met een positief zelfbeeld en positieve gevoelens.
3. De perceptie van progressie, het benaderen van het doel, wordt als positief ervaren.
De inhoud van doelen is belangrijk voor de relatie met het welbevinden: het is aan te raden naar
doelen te streven waarmee men zich identificeert of waaraan men plezier beleeft.
Het is belangrijk de doelen zo veel mogelijk in overeenstemming met de heersende cultuur te
formuleren, monitoring en sociale evaluatiemomenten in te bouwen en meer naar sociale en
zelfoverstijgende doelen te streven.
Een ander belangrijk onderdeel is het omgaan met doelen die door veranderende
levensomstandigheden ernstig bedreigd of onbereikbaar zijn geworden.
1. Doelen aanpassen.
2. Doelen loslaten.
3. Nieuwe doelen vinden.
Noodzakelijk bij doelmanagement is de vaardigheid om te schakelen tussen verschillende strategieën
om flexibel op de omgeving te kunnen reageren (zelfregulatie).
TOTE is een zelfregulatieproces. Basisassumptie is dat de motivatie voor menselijk gedrag gezien kan
worden als het willen verkleinen van de discrepantie tussen de gewenste en huidige toestand.
Test: wat is mijn doel en hoe sta ik er nu voor?
Operate: welke acties kan ik ondernemen om dichterbij mijn doel te komen?
Test: ben ik door mijn handelingen dichterbij mijn doel gekomen? (Anders weer naar
operate)
Exit: ik heb mijn doel bereikt, er zijn geen verdere activiteiten nodig.
,Het is niet alleen belangrijk te reflecteren op de stand van zaken, maar ook om vanuit die reflectie te
zoeken naar de handelingen om onze persoonlijke doelen te kunnen bereiken. Hierdoor sturen we
onze eigen ontwikkeling in de gewenste richting en kunnen we op tijd corrigeren.
Doelmanagement: de discrepantie tussen de huidige en gewenste situatie wordt niet opgelost door
het veranderen van de huidige situatie, maar door het herdefiniëren van de gewenste situatie.
Operate beschrijft hierbij activiteiten die het doel aanpassen aan de actuele toestand en niet
andersom. Exit betekent ook hier dat de gewenste en actuele situatie met elkaar in
overeenstemming zijn.
, Hiemstra & Bohlmeijer: De sterkekantenbenadering
De kern van de sterkekantenbenadering is dat niet de problemen, gebreken en tekortkomingen,
maar juist de successen, persoonlijke kwaliteiten en sterke kanten van mensen het vertrekpunt
vormen voor verandering.
Motivatie tot verandering
Als we een verandering willen bewerkstellingen, dan ligt het voor de hand om eerst het probleem te
definiëren en vervolgens te kijken hoe we dit probleem kunnen oplossen (probleemgerichte
benadering). We zijn ons er vaak niet van bewust dat we deze benadering toepassen.
Vaak is er sprake van een diagnostisering, waar een norm of standaard definieert wat normaal, goed
of voldoende is. En daar waar een negatieve afwijking van deze norm wordt geconstateerd, is
vervolgens sprake van een probleem dat moet worden verholpen.
Probleemgerichte benadering versus sterkekantenbenadering:
Een belangrijk nadeel van de probleemgerichte aanpak is dat het vaak moeilijk is om mensen op deze
manier te motiveren om zich gedurende langere tijd in te zetten voor verandering en ontwikkeling.
De motiverende kracht van deze aanpak is beperkt. Zodra het probleem minder aanwezig is, neemt
ook de motivatie om er iets aan te doen af.
Dit is vooral een probleem in situaties waarin het eigen initiatief, de creativiteit en het
doorzettingsvermogen van de betrokkenen van doorslaggevend belang zijn om verandering op
langere termijn te bewerkstelligen. In dit soort situaties kan een sterkekantenbenadering een
waardevol alternatief bieden.
Verandercyclus
Links: probleemgerichte aanpak Rechts: sterkekantenaanpak
