Ondernemingsrecht
College 1:
Voorbereiding
H1: Ondernemingsvormen
H3: Vermogensstructuur, par 3.6 & 3.7
H6: Vertegenwoordiging, par 6.3 en 6.4
H7: Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, par 7.7 en 7.8
Hoofdstuk 1 Ondernemingsvormen
Inleiding
Het ondernemingsrecht regelt 3 onderwerpen:
1. Structuur; juridische organisatie, de inrichting. Ondernemingsrecht = organisatierecht.
2. Transacties; vertegenwoordigen van de organisatie.
3. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid; functionarissen.
Personenvennootschappen:
- 2 of meer natuurlijke personen of rechtspersonen
- Zelf geen eigendom of dragen van rechten en plichten maten/vennoten worden
gebonden
- De maten/vennoten zijn persoonlijk aansprakelijk
- Eindigt met uittreden of einde maten/vennoten.
- Voorbeelden:
o Maatschap
o Vennootschap onder firma (VOF)
o Commanditaire vennootschap (CV)
Rechtspersonen:
- Heeft rechtspersoonlijkheid = gelijk gesteld aan een natuurlijk persoon (art. 2:5 BW)
o Kan eigendom hebben, overeenkomsten aangaan, procederen en gedaagd worden.
o Kan een strafbaar feit plegen
o Haar bestaan is onafhankelijk van oprichters, bestuurder, aandeelhouders of leden.
- Oprichting bij notariële akte, waarbij statuten worden vastgelegd.
- Één of meerdere organen: in ieder geval een bestuur; eenheid binnen de rechtspersoon met
beslissingsbevoegdheid krachtens wet of statuten.
- Voorbeelden:
o Vereniging, coöperatie (U.A., B.A., W.A.)
o Onderlinge waarborgmaatschappij
o Stichting
o BV/NV
o Social enterprise (B.V.m)
Intern:
Interne besluitvorming van leden van de organen van de vennootschap
- Structuur; juridische organisaties (“organisatorisch verband”)
- Organen: onderlinge rechten en bevoegdheden
- Verantwoordelijkheden (interne aansprakelijkheid)
1
,Interne verantwoordelijkheid:
Bestuurder: verantwoordelijkheid – aansprakelijkheid
- Inspanningsverbintenis: inzetten voor een behoorlijke vervulling van zijn taak (art. 2:9 BW)
- Inzicht + zorgvuldigheid die mag worden verwacht bij een bestuurder.
- Aansprakelijkheid: onmiskenbare ernstig verwijtbare tekortkoming in inspanningsverbintenis.
Interne aansprakelijkheid:
- Hoofdelijke aansprakelijkheid voor iedere bestuurder voor de schade aan de rechtspersoon
door onbehoorlijk bestuur.
- Disculpatie indien bestuurder bewijst dat:
o Mede gelet op anderen toebedeelde taken hij geen ernstig verwijt en
o Hij niet nalatig is geweest in treffen maatregelen ter afwending gevolgen.
- De rechtspersoon kan de bestuurder niet vrijwaren voor deze aansprakelijkheid.
Extern:
rechtspersoon neemt deel aan het rechtsverkeer middels vertegenwoordigers (bestuur,
procuratiehouders, gevolmachtigden)
- Wie mogen namens de onderneming handelen
- Rechtsverhoudingen met derden; wie is extern aansprakelijk?
Externe bevoegdheid | Externe aansprakelijkheid
- Bestuurders handelen op bevoegdheid voortvloeiend uit de wet en zo mogelijk beperkt door
de statuten. (“vier ogen principe”, bijzondere bepalingen – stichting/vereniging)
- Bevoegdelijk handelend bestuurder bindt de vennootschap; wanprestatie, onrechtmatige
daad, strafbaar feit gepleegd door vennootschap in beginsel toerekenbaar aan
vennootschap.
1.1 BV (art. 2:175 – 2:274 BW)
De BV heeft één of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal. Je kunt in een BV participeren
door het hebben van een aandeel, een BV wordt daarom ook wel een kapitaalvennootschap
genoemd.
- Bij oprichting minimaal 1 aandeel uitgeven. Maar één aandeelhouder = eenpersoons-BV.
Functies van het aandeel:
- Middel voor het aantrekken van vermogen (art. 2:191 BW)
- Winstverdeling (art. 2:216 BW)
o Recht op een gedeelte van de winst (dividend).
o In beginsel is, hoe meer aandelen je bezit, des te groter het winstrecht. Dit kan in de
statuten anders worden geregeld (art. 2:216 lid 6-7 BW)
- Stemrecht (art. 2:228 BW), zeggenschap in de BV.
o In beginsel is ieder aandeel, één stem, kan in de statuten anders geregeld worden.
(art. 2:228 lid 4 BW)
Beslotenheid van de BV
- De BV is besloten, de aandelen staan op naam en overdracht kan in beginsel niet vrijelijk
plaatsvinden. Eerst moeten de aandelen aan de medeaandeelhouders worden aangeboden
(art. 2:195 lid 1 BW).
- De statuten kunnen de aandelenoverdracht vrij maken.
2
, - Blokkeringsregelingen hebben tot gevolg dat aandelen in een BV niet zonder meer vrij
verhandelbaar zijn (art. 2:195 BW).
- De overdracht van aandelen bij een BV kan slechts bij notariële akte.
- Alle houders moeten in een register (van het bestuur van de bv) worden opgenomen. (art.
2:194 BW)
Aansprakelijkheid
- De aandeelhouders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van de BV is
verricht.
- Art. 2:175 BW: een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam
van de vennootschap wordt verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn
aandelen behoort te worden gestort in de verliezen van de vennootschap bij te dragen.
- Er is een gunstig aansprakelijkheidsregime voor de aandeelhouders.
De Statuten
- De BV wordt geregeerd door haar statuten: interne regels die door de
oprichters/aandeelhouders zelf zijn opgesteld voor de organisatie.
- Bij oprichting dienen voor de 1e keer statuten op te worden gesteld (art. 2:177 BW)
- De statuten liggen op het kantoor van het handelsregister ter inzage = openbaar. (art. 2:180
lid 1 BW).
Modernisering van het BV-recht
- Per 1 oktober 2012, is het BV-recht grondig herzien.
- Doel: ondernemerschap te bevorderen (aantrekkelijker maken voor starters).
1.2 NV (art. 2:64 – 2:174 BW)
Verschil NV/BV
- NV = in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal (art. 2.64 BW)
- Voor de BV is het maatschappelijk kapitaal facultatief & bij de BV kan het volstaan als er
maar één aandeel wordt uitgegeven.
- Het minimumkapitaal van een NV = 45.000,- (art 2:67 lid 2 BW)
Functies van het aandeel (zelfde als bij een BV)
1. Aantrekken van vermogen (art. 2:80 BW)
2. Winstverdeling (art. 2:105 BW)
3. Stemrecht (art. 2:118 BW)
Bij een NV hoeven aandelen niet op naam te luiden, mogen ook aan toonder.
- Een NV mag wel aandelen op naam uitgeven (art. 2:82 lid 1 BW), dan moet het bestuur een
register bijhouden met aandelen op naam (art. 2:85 BW).
-
Verschillen tussen de NV en BV
NV BV
Verplicht maatschappelijk kapitaal Optioneel maatschappelijk kapitaal
(statuten)
Verplicht minimumkapitaal Geen minimumkapitaal
Minimumverhouding tussen Geen minimumverhouding
maatschappelijk, geplaatst en
gestort kapitaal
Zowel aandelen op naam als aan Alleen aandelen op naam
toonder
3
, Aandelen zijn vrijwel altijd vrij Aandelen moeten bij overdracht eerst aan
overdraagbaar medeaandeelhouders worden
aangeboden, tenzij in de statuten anders
is bepaald.
Social enterprise/BVm
Definitie Europese unie 2011:
- Maatschappelijke doelstelling staat boven het maken van winst
- Opereert ondernemend en ontwikkelt/biedt goederen aan op een innovatieve manier
- Winst voornamelijk geherinvesteerd
- De organisatie wordt gemanaged op een transparante en verantwoorde wijze.
1.3 De Maatschap (boek 7A art. 1655 – 1688) en
vennootschap onder Firma (art. 16-34 K)
Personenvenootschap: Samenwerking ter uitoefening van een beroep tussen twee of meer
personen. (de personen zijn de schakels, (bij BV/NV zijn dit de aandelen))
- Maatschap
o Stille maatschap
o Openbare maatschap
- Vennootschap onder Firma (VOF)
- Commanditaire vennootschap (CV)
Maatschap (boek 7A art. 1655-1688 BW)
- Overeenkomst, waarbij 2 of meer personen zich verbinden om iets in gemeenschap te
brengen, met het oogmerk om het daaruit ontstaande voordeel met elkaar te delen.
- Inbreng, al hetgeen wat naar economische maatstaven kan worden gewaardeerd (arbeid,
goederen, gebouwen geld etc.) – afgescheiden vermogen waarop de deelnemers gezamenlijk
recht hebben.
- Persoonsgebonden:
o Eindigt bij opzegging/overlijden van een van de maten, of door
curatele/faillissement/schuldsanering door een van de maten.
o Tenzij voortzettingsbeding (art. 7A:1688BW)
o De overdracht van het maatschapsbelang is beperkt mogelijk, met instemming
andere maten.
- Intern: besluiten tussen maten o.b.v. consensus of compromis
o Individueel vetorecht
4
College 1:
Voorbereiding
H1: Ondernemingsvormen
H3: Vermogensstructuur, par 3.6 & 3.7
H6: Vertegenwoordiging, par 6.3 en 6.4
H7: Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid, par 7.7 en 7.8
Hoofdstuk 1 Ondernemingsvormen
Inleiding
Het ondernemingsrecht regelt 3 onderwerpen:
1. Structuur; juridische organisatie, de inrichting. Ondernemingsrecht = organisatierecht.
2. Transacties; vertegenwoordigen van de organisatie.
3. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid; functionarissen.
Personenvennootschappen:
- 2 of meer natuurlijke personen of rechtspersonen
- Zelf geen eigendom of dragen van rechten en plichten maten/vennoten worden
gebonden
- De maten/vennoten zijn persoonlijk aansprakelijk
- Eindigt met uittreden of einde maten/vennoten.
- Voorbeelden:
o Maatschap
o Vennootschap onder firma (VOF)
o Commanditaire vennootschap (CV)
Rechtspersonen:
- Heeft rechtspersoonlijkheid = gelijk gesteld aan een natuurlijk persoon (art. 2:5 BW)
o Kan eigendom hebben, overeenkomsten aangaan, procederen en gedaagd worden.
o Kan een strafbaar feit plegen
o Haar bestaan is onafhankelijk van oprichters, bestuurder, aandeelhouders of leden.
- Oprichting bij notariële akte, waarbij statuten worden vastgelegd.
- Één of meerdere organen: in ieder geval een bestuur; eenheid binnen de rechtspersoon met
beslissingsbevoegdheid krachtens wet of statuten.
- Voorbeelden:
o Vereniging, coöperatie (U.A., B.A., W.A.)
o Onderlinge waarborgmaatschappij
o Stichting
o BV/NV
o Social enterprise (B.V.m)
Intern:
Interne besluitvorming van leden van de organen van de vennootschap
- Structuur; juridische organisaties (“organisatorisch verband”)
- Organen: onderlinge rechten en bevoegdheden
- Verantwoordelijkheden (interne aansprakelijkheid)
1
,Interne verantwoordelijkheid:
Bestuurder: verantwoordelijkheid – aansprakelijkheid
- Inspanningsverbintenis: inzetten voor een behoorlijke vervulling van zijn taak (art. 2:9 BW)
- Inzicht + zorgvuldigheid die mag worden verwacht bij een bestuurder.
- Aansprakelijkheid: onmiskenbare ernstig verwijtbare tekortkoming in inspanningsverbintenis.
Interne aansprakelijkheid:
- Hoofdelijke aansprakelijkheid voor iedere bestuurder voor de schade aan de rechtspersoon
door onbehoorlijk bestuur.
- Disculpatie indien bestuurder bewijst dat:
o Mede gelet op anderen toebedeelde taken hij geen ernstig verwijt en
o Hij niet nalatig is geweest in treffen maatregelen ter afwending gevolgen.
- De rechtspersoon kan de bestuurder niet vrijwaren voor deze aansprakelijkheid.
Extern:
rechtspersoon neemt deel aan het rechtsverkeer middels vertegenwoordigers (bestuur,
procuratiehouders, gevolmachtigden)
- Wie mogen namens de onderneming handelen
- Rechtsverhoudingen met derden; wie is extern aansprakelijk?
Externe bevoegdheid | Externe aansprakelijkheid
- Bestuurders handelen op bevoegdheid voortvloeiend uit de wet en zo mogelijk beperkt door
de statuten. (“vier ogen principe”, bijzondere bepalingen – stichting/vereniging)
- Bevoegdelijk handelend bestuurder bindt de vennootschap; wanprestatie, onrechtmatige
daad, strafbaar feit gepleegd door vennootschap in beginsel toerekenbaar aan
vennootschap.
1.1 BV (art. 2:175 – 2:274 BW)
De BV heeft één of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal. Je kunt in een BV participeren
door het hebben van een aandeel, een BV wordt daarom ook wel een kapitaalvennootschap
genoemd.
- Bij oprichting minimaal 1 aandeel uitgeven. Maar één aandeelhouder = eenpersoons-BV.
Functies van het aandeel:
- Middel voor het aantrekken van vermogen (art. 2:191 BW)
- Winstverdeling (art. 2:216 BW)
o Recht op een gedeelte van de winst (dividend).
o In beginsel is, hoe meer aandelen je bezit, des te groter het winstrecht. Dit kan in de
statuten anders worden geregeld (art. 2:216 lid 6-7 BW)
- Stemrecht (art. 2:228 BW), zeggenschap in de BV.
o In beginsel is ieder aandeel, één stem, kan in de statuten anders geregeld worden.
(art. 2:228 lid 4 BW)
Beslotenheid van de BV
- De BV is besloten, de aandelen staan op naam en overdracht kan in beginsel niet vrijelijk
plaatsvinden. Eerst moeten de aandelen aan de medeaandeelhouders worden aangeboden
(art. 2:195 lid 1 BW).
- De statuten kunnen de aandelenoverdracht vrij maken.
2
, - Blokkeringsregelingen hebben tot gevolg dat aandelen in een BV niet zonder meer vrij
verhandelbaar zijn (art. 2:195 BW).
- De overdracht van aandelen bij een BV kan slechts bij notariële akte.
- Alle houders moeten in een register (van het bestuur van de bv) worden opgenomen. (art.
2:194 BW)
Aansprakelijkheid
- De aandeelhouders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van de BV is
verricht.
- Art. 2:175 BW: een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam
van de vennootschap wordt verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn
aandelen behoort te worden gestort in de verliezen van de vennootschap bij te dragen.
- Er is een gunstig aansprakelijkheidsregime voor de aandeelhouders.
De Statuten
- De BV wordt geregeerd door haar statuten: interne regels die door de
oprichters/aandeelhouders zelf zijn opgesteld voor de organisatie.
- Bij oprichting dienen voor de 1e keer statuten op te worden gesteld (art. 2:177 BW)
- De statuten liggen op het kantoor van het handelsregister ter inzage = openbaar. (art. 2:180
lid 1 BW).
Modernisering van het BV-recht
- Per 1 oktober 2012, is het BV-recht grondig herzien.
- Doel: ondernemerschap te bevorderen (aantrekkelijker maken voor starters).
1.2 NV (art. 2:64 – 2:174 BW)
Verschil NV/BV
- NV = in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal (art. 2.64 BW)
- Voor de BV is het maatschappelijk kapitaal facultatief & bij de BV kan het volstaan als er
maar één aandeel wordt uitgegeven.
- Het minimumkapitaal van een NV = 45.000,- (art 2:67 lid 2 BW)
Functies van het aandeel (zelfde als bij een BV)
1. Aantrekken van vermogen (art. 2:80 BW)
2. Winstverdeling (art. 2:105 BW)
3. Stemrecht (art. 2:118 BW)
Bij een NV hoeven aandelen niet op naam te luiden, mogen ook aan toonder.
- Een NV mag wel aandelen op naam uitgeven (art. 2:82 lid 1 BW), dan moet het bestuur een
register bijhouden met aandelen op naam (art. 2:85 BW).
-
Verschillen tussen de NV en BV
NV BV
Verplicht maatschappelijk kapitaal Optioneel maatschappelijk kapitaal
(statuten)
Verplicht minimumkapitaal Geen minimumkapitaal
Minimumverhouding tussen Geen minimumverhouding
maatschappelijk, geplaatst en
gestort kapitaal
Zowel aandelen op naam als aan Alleen aandelen op naam
toonder
3
, Aandelen zijn vrijwel altijd vrij Aandelen moeten bij overdracht eerst aan
overdraagbaar medeaandeelhouders worden
aangeboden, tenzij in de statuten anders
is bepaald.
Social enterprise/BVm
Definitie Europese unie 2011:
- Maatschappelijke doelstelling staat boven het maken van winst
- Opereert ondernemend en ontwikkelt/biedt goederen aan op een innovatieve manier
- Winst voornamelijk geherinvesteerd
- De organisatie wordt gemanaged op een transparante en verantwoorde wijze.
1.3 De Maatschap (boek 7A art. 1655 – 1688) en
vennootschap onder Firma (art. 16-34 K)
Personenvenootschap: Samenwerking ter uitoefening van een beroep tussen twee of meer
personen. (de personen zijn de schakels, (bij BV/NV zijn dit de aandelen))
- Maatschap
o Stille maatschap
o Openbare maatschap
- Vennootschap onder Firma (VOF)
- Commanditaire vennootschap (CV)
Maatschap (boek 7A art. 1655-1688 BW)
- Overeenkomst, waarbij 2 of meer personen zich verbinden om iets in gemeenschap te
brengen, met het oogmerk om het daaruit ontstaande voordeel met elkaar te delen.
- Inbreng, al hetgeen wat naar economische maatstaven kan worden gewaardeerd (arbeid,
goederen, gebouwen geld etc.) – afgescheiden vermogen waarop de deelnemers gezamenlijk
recht hebben.
- Persoonsgebonden:
o Eindigt bij opzegging/overlijden van een van de maten, of door
curatele/faillissement/schuldsanering door een van de maten.
o Tenzij voortzettingsbeding (art. 7A:1688BW)
o De overdracht van het maatschapsbelang is beperkt mogelijk, met instemming
andere maten.
- Intern: besluiten tussen maten o.b.v. consensus of compromis
o Individueel vetorecht
4
