Leerboek NKO
1. Anatomie en fysiologie van het oor en het vestibulaire systeem
1.1. Indeling van het oor
Indeling = anatomisch, embryologisch en fysiologisch.
Ook nog onderscheid tussen:
• N. Cochlearis → deel van n. Vestibulocochlearis
• Centraal auditief systeem → nucleus cochlearis,… tot mediale temporale hersenschors
1.2. Embryologie
Oorschelp → 1ste en 2e kieuwboog.
Gehoorgang → 1ste kieuwspleet.
Uitwendige gehoorgang → ectoderm.
Oor definitieve vorm op 20w.
Middenoorholte & buis van Eustachius → entoderm
(1ste kieuwzak).
Gehoorbeentjes → mesoderm (hamer en aambeeld
1ste, stijgbeugel 2e).
→ bij problemen vaak gecombineerde afwijkingen van oorschelp, gehoorgang en middenoor.
Labyrint → apart ectoderm: oorplacode.
cochlea + sacculus ontstaan uit onderste helft, halfcirkelvormige kanalen en utriculus uit bovenste.
Labyrint is af na 3m ZS. Hierna geen teratogene schade meer mogelijk.
→ vaak gecombineerde ontwikkelingsstoornis van cochlea en sacculus.
Gecombineerde congenitale afwijkingen uitwendig oor en middenoor samen met
binnenoordysplasie zijn zeldzaam aangezien ze verschillende origines hebben.
,1.3. Anatomie van het buitenoor
1.3.1. Oorschelp
Kraakbeen bedekt met huid + perichondrium.
Oorlel = vet en huid.
Grote variaties in uitzicht.
Functie = minimaal.
1.3.2. Uitwendige gehoorgang
3cm lang.
Lateraal kraakbeen, mediaal benig deel (2/3e vs
1/3e ).
Overgang kraakbeen → benig deel is versmald,
hier blijven corpora aliena meestal steken.
Water vaak opgehoopt net voor trommelvlies
doordat gehoorgang daar dieper en wijder
wordt.
Bekleding gehoorgang = huid. Dunner op benig
gedeelte: hier meer pijnlijk.
Innervatie door meerdere perifere zenuwen.
N. Vagus zorgt voor hoestreflex bij prikkeling gehoorgang;
Functie gehoorgang = bescherming tegen beschadiging.
→ tragus, oorhaar, gebogen vorm, vernauwing.
Geleiding van geluid = onveranderd doorheen gehoorgang.
Enkel tussen 2000-3000 Hz versterking van 10 dB.
Cerumenprop geeft gehoorverlies als alles is afgesloten. Vaak acuut.
Oorsmeer geproduceerd door cerumenklieren in huid van kraakbeengedeelte.
Bevat lipiden, AZ en mineralen. Lage pH + bactericide werking.
Beschermt huid tegen infecties + water.
Chronische otitis externa of bestraling kan productie inhiberen.
1.4. Anatomie van het middenoor
Middenoor = trommelholte + gehoorbeentjes (3) + middenoorspieren (2).
Vooraan: buis van Eustachius, achteraan: open verbinding met cellen van mastoïd.
,1.4.1. Trommelholte (cavum tympani)
Epitympanum Mesotympanum Hypotympanum
Ook ‘koepelholte’ Deel achter trommelvlies, ook Onder bodem van gehoorgang
wel ‘trommelholte’
Bevat grootste deel hamer en Bevat deel van keten: lange Bevat geen structuren
aambeeld. incusbeen + stapes
En de spiertjes
Holte bekleed met slijmvlies.
Trilharen en mucusklieren aan begin buis Eustachius en in hypotympanum.
Rest van middenoor is dun slijmvlies (eenlagig en plat).
Kinderen mucusklieren > sereuze klieren. Ouderen omgekeerde.
Rondom hamer en aambeeld: luchtpockets van slijmvliesbladen.
Beluchting naar epitympanum verloopt via 2 openingen in slijmvliesblad tussen koepelholte en
trommelholte. Bladen spelen rol bij uitbreiding van ontstekingen.
Bezenuwing:
• N. Glossopharyngeus → n. Tympanicus
• N. Trigeminus → n. Auriculotemporalis
• N. Vagus → auriculaire tak.
bezenuwing ook naar kaakgebied → vaak uitstraling naar oor
1.4.2. Trommelvlies
Dun, grijs membraan.
Verdeling in pars tensa en pars flaccida (shrapnellmembraan).
Pars tensa 3 lagen, van buiten naar binnen:
1. Huidlaag, loopt door naar huid van benige gehoorgang.
2. Laag van circulaire en radiaire elastische en bindweefselvezels. Lopen door tot volgende
laag. Zorgen voor stevigheid en elasticiteit.
3. Annulus fibrocartilagineus: deel dat in een richeltje in de benige gehoorgang ligt.
Pars flaccida heeft geen structurele binnenlaag en is slap.
Trommelvlies heeft conusvorm. Midden = umbo van hamersteel (uiteinde). Stevig vast aan
bindweefsellaag.
Hier liggen ook 2 horizontale ligamenten; ligamentum mallei ant en post.
Vormen grens tussen flaccida en tensa.
, 1.4.3. Oriëntatiepunten van het trommelvlies
1. Processus brevis (processus lateralis mallei)
= lateraal uitsteeksel hamersteel. Te zien als wit knobbeltje in trommelvlies in 1ste kwadrant.
2. Umbo
= uiteinde hamersteel + midden van trommelvlies. Te zien in midden van de 4 kwadranten.
3. Lichtreflex
= driehoekige reflectie van umbo naar voor-onder. Ook wel 2e kwadrant genoemd.
Afwezigheid wijst op abnormale stand of samenstelling van trommelvlies.
1 = Processus brevis.
2 = Umbo.
3 = Lichtreflex.
4 = Pars flaccida.
5 = Voorwelving benige gehoorgang.
1.4.4. Gehoorbeentjesketen
Malleus = hamer.
Steel zit vast aan trommelvlies. Hals is
opgehangen met 2 ligamenten in
epitympanum.
Kop ligt in epitympanum tegen incus.
Incus = aambeeld.
Opgehangen aan 2 ligamenten in
epitympanum (aan lichaam en korte
been).
Lange been ligt in mesotympanum en
vormt gewricht met kop van stapes.
Stapes = stijgbeugel.
Ligt in ovale nis, opgehangen in
venster met ligamentum annulare
stapedis aan voetplaat.
1.4.5. Middenoorspiertjes
m. Stapedius m. Tensor tympani
Loopt van processus pyramidalis naar kop Loopt van mediale wand cacum tympani
stapes. (canalis tensor tympani, bevat processus
cochleariformis) naar hals malleus.
N. Facialis N. Trigeminus
Spant aan bij geluid > 85 dB Amper nog een functie.
→ demping van 15 dB bij lage frequenties. Spant vooral aan bij trigeminusprikkels
Amper bescherming tegen harde geluiden. (oogbolstimulatie).
Soms stapediusreflexmeting bij diagnostiek.
1. Anatomie en fysiologie van het oor en het vestibulaire systeem
1.1. Indeling van het oor
Indeling = anatomisch, embryologisch en fysiologisch.
Ook nog onderscheid tussen:
• N. Cochlearis → deel van n. Vestibulocochlearis
• Centraal auditief systeem → nucleus cochlearis,… tot mediale temporale hersenschors
1.2. Embryologie
Oorschelp → 1ste en 2e kieuwboog.
Gehoorgang → 1ste kieuwspleet.
Uitwendige gehoorgang → ectoderm.
Oor definitieve vorm op 20w.
Middenoorholte & buis van Eustachius → entoderm
(1ste kieuwzak).
Gehoorbeentjes → mesoderm (hamer en aambeeld
1ste, stijgbeugel 2e).
→ bij problemen vaak gecombineerde afwijkingen van oorschelp, gehoorgang en middenoor.
Labyrint → apart ectoderm: oorplacode.
cochlea + sacculus ontstaan uit onderste helft, halfcirkelvormige kanalen en utriculus uit bovenste.
Labyrint is af na 3m ZS. Hierna geen teratogene schade meer mogelijk.
→ vaak gecombineerde ontwikkelingsstoornis van cochlea en sacculus.
Gecombineerde congenitale afwijkingen uitwendig oor en middenoor samen met
binnenoordysplasie zijn zeldzaam aangezien ze verschillende origines hebben.
,1.3. Anatomie van het buitenoor
1.3.1. Oorschelp
Kraakbeen bedekt met huid + perichondrium.
Oorlel = vet en huid.
Grote variaties in uitzicht.
Functie = minimaal.
1.3.2. Uitwendige gehoorgang
3cm lang.
Lateraal kraakbeen, mediaal benig deel (2/3e vs
1/3e ).
Overgang kraakbeen → benig deel is versmald,
hier blijven corpora aliena meestal steken.
Water vaak opgehoopt net voor trommelvlies
doordat gehoorgang daar dieper en wijder
wordt.
Bekleding gehoorgang = huid. Dunner op benig
gedeelte: hier meer pijnlijk.
Innervatie door meerdere perifere zenuwen.
N. Vagus zorgt voor hoestreflex bij prikkeling gehoorgang;
Functie gehoorgang = bescherming tegen beschadiging.
→ tragus, oorhaar, gebogen vorm, vernauwing.
Geleiding van geluid = onveranderd doorheen gehoorgang.
Enkel tussen 2000-3000 Hz versterking van 10 dB.
Cerumenprop geeft gehoorverlies als alles is afgesloten. Vaak acuut.
Oorsmeer geproduceerd door cerumenklieren in huid van kraakbeengedeelte.
Bevat lipiden, AZ en mineralen. Lage pH + bactericide werking.
Beschermt huid tegen infecties + water.
Chronische otitis externa of bestraling kan productie inhiberen.
1.4. Anatomie van het middenoor
Middenoor = trommelholte + gehoorbeentjes (3) + middenoorspieren (2).
Vooraan: buis van Eustachius, achteraan: open verbinding met cellen van mastoïd.
,1.4.1. Trommelholte (cavum tympani)
Epitympanum Mesotympanum Hypotympanum
Ook ‘koepelholte’ Deel achter trommelvlies, ook Onder bodem van gehoorgang
wel ‘trommelholte’
Bevat grootste deel hamer en Bevat deel van keten: lange Bevat geen structuren
aambeeld. incusbeen + stapes
En de spiertjes
Holte bekleed met slijmvlies.
Trilharen en mucusklieren aan begin buis Eustachius en in hypotympanum.
Rest van middenoor is dun slijmvlies (eenlagig en plat).
Kinderen mucusklieren > sereuze klieren. Ouderen omgekeerde.
Rondom hamer en aambeeld: luchtpockets van slijmvliesbladen.
Beluchting naar epitympanum verloopt via 2 openingen in slijmvliesblad tussen koepelholte en
trommelholte. Bladen spelen rol bij uitbreiding van ontstekingen.
Bezenuwing:
• N. Glossopharyngeus → n. Tympanicus
• N. Trigeminus → n. Auriculotemporalis
• N. Vagus → auriculaire tak.
bezenuwing ook naar kaakgebied → vaak uitstraling naar oor
1.4.2. Trommelvlies
Dun, grijs membraan.
Verdeling in pars tensa en pars flaccida (shrapnellmembraan).
Pars tensa 3 lagen, van buiten naar binnen:
1. Huidlaag, loopt door naar huid van benige gehoorgang.
2. Laag van circulaire en radiaire elastische en bindweefselvezels. Lopen door tot volgende
laag. Zorgen voor stevigheid en elasticiteit.
3. Annulus fibrocartilagineus: deel dat in een richeltje in de benige gehoorgang ligt.
Pars flaccida heeft geen structurele binnenlaag en is slap.
Trommelvlies heeft conusvorm. Midden = umbo van hamersteel (uiteinde). Stevig vast aan
bindweefsellaag.
Hier liggen ook 2 horizontale ligamenten; ligamentum mallei ant en post.
Vormen grens tussen flaccida en tensa.
, 1.4.3. Oriëntatiepunten van het trommelvlies
1. Processus brevis (processus lateralis mallei)
= lateraal uitsteeksel hamersteel. Te zien als wit knobbeltje in trommelvlies in 1ste kwadrant.
2. Umbo
= uiteinde hamersteel + midden van trommelvlies. Te zien in midden van de 4 kwadranten.
3. Lichtreflex
= driehoekige reflectie van umbo naar voor-onder. Ook wel 2e kwadrant genoemd.
Afwezigheid wijst op abnormale stand of samenstelling van trommelvlies.
1 = Processus brevis.
2 = Umbo.
3 = Lichtreflex.
4 = Pars flaccida.
5 = Voorwelving benige gehoorgang.
1.4.4. Gehoorbeentjesketen
Malleus = hamer.
Steel zit vast aan trommelvlies. Hals is
opgehangen met 2 ligamenten in
epitympanum.
Kop ligt in epitympanum tegen incus.
Incus = aambeeld.
Opgehangen aan 2 ligamenten in
epitympanum (aan lichaam en korte
been).
Lange been ligt in mesotympanum en
vormt gewricht met kop van stapes.
Stapes = stijgbeugel.
Ligt in ovale nis, opgehangen in
venster met ligamentum annulare
stapedis aan voetplaat.
1.4.5. Middenoorspiertjes
m. Stapedius m. Tensor tympani
Loopt van processus pyramidalis naar kop Loopt van mediale wand cacum tympani
stapes. (canalis tensor tympani, bevat processus
cochleariformis) naar hals malleus.
N. Facialis N. Trigeminus
Spant aan bij geluid > 85 dB Amper nog een functie.
→ demping van 15 dB bij lage frequenties. Spant vooral aan bij trigeminusprikkels
Amper bescherming tegen harde geluiden. (oogbolstimulatie).
Soms stapediusreflexmeting bij diagnostiek.
