Architectuurtheorie
Les 1 : introductie
Vitruvius : 10 boeken over architectuur -> door herontdekking van vitruvius, door teksten
herinterpreteren nieuwe architectuur
- Klassieke ordes lang dominant geweest, in renaissance opnieuw geïnterpreteerd
Traktaten : handboeken hoe je moet bouwen
John Ruskin : boek verdediging van gotiek
- Schrijft over belang gotische architectuur
- 19de eeuw eerst ander soort teksten dan in 20ste eeuw : Charter van Athene etc :
regels
Einde 20ste eeuw : Charles Jencks : post modernisme geïntroduceerd in arch : boek is een
onderzoek, historisch overzicht
Kate Nesbitt
- Prescriptive : voorschrijft, die bepalend is voor arch : Corbusier 5 punten van
architectuur
- Proscriptive : omgekeerd, stedenbouwkundige regels : niet hoger bouwen dan 3
bouwlagen etc
- Affirmative : theorie die bevestigend werkt, restauratie : wat er is behouden
- Critical : kritische vragen stelt, problemen in samenleving die architectuur in hand
legt
Klassieke, moderne en postmoderne
- Klassieke : klassieke oudheid, classicisme : tempels etc
- Moderne : innovatie, nieuwe materialen : staal,
- Post-moderne : verzet beweging van het moderne, reactie op het moderne, terug
naar het oude gekeken, is ook een stijl
Klassieke bouwkunst
Griekse en Renaissance : klassieke Barok : klassieke
romeinse bouwkunst komt terug wordt ontregelt Neoclassicisme
bouwkunst
Oude Griekenland ( parthenon ) 700 – 200 v.c
- Dorische, ionisch, korintische
- Stenen constructies eerst in hout, later stenen overgebleven
- Gestapeld
Rome ( pantheon ) : verschuiving
- Koepels en eigen beton
1
,Verschil in bouwstijl tussen Romeinen en Grieken
- mens centraal, proporties, maatvoering, ideale mannelijke maat
( leonardo da vinci )
Firmitas, utilitas, venutas
- Stevig, functioneel en esthetisch
- Terug grijpen naar klassieke
Renaissance 1300 – 1600
- 3 bouwlagen
- Grote schaal gebouwen
- Symmetrie
Barok 1600 – 1750
- Strakke maatvoering begint te dansen
- San carlo alle quatro fontana, Rome
- Perspectieven uitvergroten
- Variaties in fronton -> geen structurele elementen, maar vormelijk
worden
Rocco
->verwijzen naar klassieke -> verschil 19de eeuw Pompei herontdekt ->
bedolven onder assen in vulkaan -> eeuw waar archeologie belangrijk is,
opgravingen etc
- Pompei sobere architectuur -> rocco los gelaten en wat is klassieke
arch -> terug soberheid in klassieke arch brengen
Moderne ( corbusier )
- Hedendaags
- Rechte lijnen, witte dozen
->moderne begon al vroeger : la citta ideale
- Dingen overlappen en beïnvloeden elkaar -> gaat niet
over arch stijl, maar wel perspectief : schilders op grote
schaal volgens mathematisch perspectief gaan
schilderen
- Mens vertrek punt -> moderne gaat uit van mens die
dingen bepaald
Rene Descartes : grondlegger van rationalisme, met geest alles begrijpen
- Mens niet alleen maat, maar ook gene is die begrijpt en in hand heeft
- Fundamenteel onderdeel van moderne
- Industrie
Vertrek punten moderne
- Rationele
- Vernieuwing
- Menselijke maat
2
,19de eeuw kritiek op menselijke maat, en 3 gegevens -> John Ruskin, the seven lamps of
architecture
- Crystal palace, Joseph Paxton : op korte tijd groot
gebouw neergezet -> andere manier van bouwen hiervoor
stenen gestapeld, structurene in elkaar geschroefd -> nu
assemblage -> gebouw verplaatsen
Bauhaus : ontworpen op model van fabriek, als school ingezet
- Productie op school
- Fabrieksarchitectuur : rationaliteit in zich
->ondertussen op zoek naar wat zijn grenzen van moderne -> dingen
verzoenen met elkaar
- Villa Savoye : huis als een machine
- Minoru Yasmasake, Pruitt-Igoe demolition : 20 jaar na opleving
vernield -> heel het project werkte niet, sociale problemen ->
einde van modernisme
Postmodern : we geloven niet meer grote verhalen -> na WOII geloof een crisis -> leerde
dat technologie niet leidde tot een betere wereld, technologie ingezet voor vreselijke
gebeurtenis -> geloof in technologie crisis
- Nog altijd technologische vooruit gang, minder verhalen -> eerder op
sciene fiction manier : Pompidou
Robert venturi
- Speelt met klassieke vormentaal
- Complexiteit tussen gevel, plan en snede
->postmoderne wereld instabiel -> niet meer duidelijke welke richting uit gaat
Les 2 : systematisering van denken : Frankerijk in 19de eeuw
Voorbodes van moderniteit in Ecole des beaux-arts en polytechnique
Franse verlichtingsarchitecten : 19de eeuw verlichting
- 19de eeuw veel dingen in vraag gesteld, en andere manier gezocht om wereld te
begrijpen
2 reacties :
- Conservatieve reactie : kijken naar verleden, boven halen
- Progressieve reactie : kijken naar toekomst
->verlichting tijd van ideeën en ideeën belangrijker dan realiteit
- Verlichtingsarchitecten : tekenen, sterke geometrie, grote schaal
3
, Verlichtingsarchitecten :
Etienne Boullée
- Traktaat : Essai sur l’art
- Projecten in neo-klassieke taal, idee heeft prioriteit
Kritiek op vitruvius : uit te voeren eerst nodig om te bedenken -> idee bouwen komt later pas
Cénotaphe a newton :
- 1 grote bol, meest ideale figuur, zuiver ->
gaat met deze vormentaal aan de slag
- Kosmos : overdag lichtbron en nachts
gaatjes, die sterren simuleert -> alles kan
uitgevonden en gebouwd worden
Claude Nicolas Le Doux
- Bol ideale vorm als woonruimte
- Projecten in neo-klassieke taal, geometrische vormen
- Geometrie toepassen op stedelijke schaal
- Cite ideale de chaux : idée ideale stad, stad in vormen
->plannen ideale stad leidt tot ideale samenleving
Art-et-senans : zoutwinningssite, in rand gebouwen
hiervoor, centraal directeurswoning -> symmetrie zorgt
voor ideale werkomstandigheden, zit machtsstructuur in,
controle
- Gezocht naar eenvoudige vormentaal : Dorische zuilen
- Uitpuren en uitzuiveren
Jean-Jacques Leque
- Imaginaire projecten met rijke beeldtaal, klassieke vocabulair maar ook
barok en rococo
- Interesse in exotische stijlen en andere talen
- Maakte iets barokkere ontwerpen
- Bolvorm komt terug
->sprekende architectuur maken essentie bij alle 3
- Ideeën over samenleving gaan communiceren via architectuur
- Form Follows function -> architectuur moet spreken naar samenleving toe
Sociale turbulentie
1. Franse revolutie ( 1789 – 1799 )
2. Napoleon : Frankrijk natie staat, keizerrijk ontstaan : politieke ontwikkelingen :
nieuwe samenleving bouwen, meter uitgevonden, standaardisering
19de eeuw moment van traktaten : hoe maak je architectuur -> handleidingen die
systematisch overzicht geven
4
Les 1 : introductie
Vitruvius : 10 boeken over architectuur -> door herontdekking van vitruvius, door teksten
herinterpreteren nieuwe architectuur
- Klassieke ordes lang dominant geweest, in renaissance opnieuw geïnterpreteerd
Traktaten : handboeken hoe je moet bouwen
John Ruskin : boek verdediging van gotiek
- Schrijft over belang gotische architectuur
- 19de eeuw eerst ander soort teksten dan in 20ste eeuw : Charter van Athene etc :
regels
Einde 20ste eeuw : Charles Jencks : post modernisme geïntroduceerd in arch : boek is een
onderzoek, historisch overzicht
Kate Nesbitt
- Prescriptive : voorschrijft, die bepalend is voor arch : Corbusier 5 punten van
architectuur
- Proscriptive : omgekeerd, stedenbouwkundige regels : niet hoger bouwen dan 3
bouwlagen etc
- Affirmative : theorie die bevestigend werkt, restauratie : wat er is behouden
- Critical : kritische vragen stelt, problemen in samenleving die architectuur in hand
legt
Klassieke, moderne en postmoderne
- Klassieke : klassieke oudheid, classicisme : tempels etc
- Moderne : innovatie, nieuwe materialen : staal,
- Post-moderne : verzet beweging van het moderne, reactie op het moderne, terug
naar het oude gekeken, is ook een stijl
Klassieke bouwkunst
Griekse en Renaissance : klassieke Barok : klassieke
romeinse bouwkunst komt terug wordt ontregelt Neoclassicisme
bouwkunst
Oude Griekenland ( parthenon ) 700 – 200 v.c
- Dorische, ionisch, korintische
- Stenen constructies eerst in hout, later stenen overgebleven
- Gestapeld
Rome ( pantheon ) : verschuiving
- Koepels en eigen beton
1
,Verschil in bouwstijl tussen Romeinen en Grieken
- mens centraal, proporties, maatvoering, ideale mannelijke maat
( leonardo da vinci )
Firmitas, utilitas, venutas
- Stevig, functioneel en esthetisch
- Terug grijpen naar klassieke
Renaissance 1300 – 1600
- 3 bouwlagen
- Grote schaal gebouwen
- Symmetrie
Barok 1600 – 1750
- Strakke maatvoering begint te dansen
- San carlo alle quatro fontana, Rome
- Perspectieven uitvergroten
- Variaties in fronton -> geen structurele elementen, maar vormelijk
worden
Rocco
->verwijzen naar klassieke -> verschil 19de eeuw Pompei herontdekt ->
bedolven onder assen in vulkaan -> eeuw waar archeologie belangrijk is,
opgravingen etc
- Pompei sobere architectuur -> rocco los gelaten en wat is klassieke
arch -> terug soberheid in klassieke arch brengen
Moderne ( corbusier )
- Hedendaags
- Rechte lijnen, witte dozen
->moderne begon al vroeger : la citta ideale
- Dingen overlappen en beïnvloeden elkaar -> gaat niet
over arch stijl, maar wel perspectief : schilders op grote
schaal volgens mathematisch perspectief gaan
schilderen
- Mens vertrek punt -> moderne gaat uit van mens die
dingen bepaald
Rene Descartes : grondlegger van rationalisme, met geest alles begrijpen
- Mens niet alleen maat, maar ook gene is die begrijpt en in hand heeft
- Fundamenteel onderdeel van moderne
- Industrie
Vertrek punten moderne
- Rationele
- Vernieuwing
- Menselijke maat
2
,19de eeuw kritiek op menselijke maat, en 3 gegevens -> John Ruskin, the seven lamps of
architecture
- Crystal palace, Joseph Paxton : op korte tijd groot
gebouw neergezet -> andere manier van bouwen hiervoor
stenen gestapeld, structurene in elkaar geschroefd -> nu
assemblage -> gebouw verplaatsen
Bauhaus : ontworpen op model van fabriek, als school ingezet
- Productie op school
- Fabrieksarchitectuur : rationaliteit in zich
->ondertussen op zoek naar wat zijn grenzen van moderne -> dingen
verzoenen met elkaar
- Villa Savoye : huis als een machine
- Minoru Yasmasake, Pruitt-Igoe demolition : 20 jaar na opleving
vernield -> heel het project werkte niet, sociale problemen ->
einde van modernisme
Postmodern : we geloven niet meer grote verhalen -> na WOII geloof een crisis -> leerde
dat technologie niet leidde tot een betere wereld, technologie ingezet voor vreselijke
gebeurtenis -> geloof in technologie crisis
- Nog altijd technologische vooruit gang, minder verhalen -> eerder op
sciene fiction manier : Pompidou
Robert venturi
- Speelt met klassieke vormentaal
- Complexiteit tussen gevel, plan en snede
->postmoderne wereld instabiel -> niet meer duidelijke welke richting uit gaat
Les 2 : systematisering van denken : Frankerijk in 19de eeuw
Voorbodes van moderniteit in Ecole des beaux-arts en polytechnique
Franse verlichtingsarchitecten : 19de eeuw verlichting
- 19de eeuw veel dingen in vraag gesteld, en andere manier gezocht om wereld te
begrijpen
2 reacties :
- Conservatieve reactie : kijken naar verleden, boven halen
- Progressieve reactie : kijken naar toekomst
->verlichting tijd van ideeën en ideeën belangrijker dan realiteit
- Verlichtingsarchitecten : tekenen, sterke geometrie, grote schaal
3
, Verlichtingsarchitecten :
Etienne Boullée
- Traktaat : Essai sur l’art
- Projecten in neo-klassieke taal, idee heeft prioriteit
Kritiek op vitruvius : uit te voeren eerst nodig om te bedenken -> idee bouwen komt later pas
Cénotaphe a newton :
- 1 grote bol, meest ideale figuur, zuiver ->
gaat met deze vormentaal aan de slag
- Kosmos : overdag lichtbron en nachts
gaatjes, die sterren simuleert -> alles kan
uitgevonden en gebouwd worden
Claude Nicolas Le Doux
- Bol ideale vorm als woonruimte
- Projecten in neo-klassieke taal, geometrische vormen
- Geometrie toepassen op stedelijke schaal
- Cite ideale de chaux : idée ideale stad, stad in vormen
->plannen ideale stad leidt tot ideale samenleving
Art-et-senans : zoutwinningssite, in rand gebouwen
hiervoor, centraal directeurswoning -> symmetrie zorgt
voor ideale werkomstandigheden, zit machtsstructuur in,
controle
- Gezocht naar eenvoudige vormentaal : Dorische zuilen
- Uitpuren en uitzuiveren
Jean-Jacques Leque
- Imaginaire projecten met rijke beeldtaal, klassieke vocabulair maar ook
barok en rococo
- Interesse in exotische stijlen en andere talen
- Maakte iets barokkere ontwerpen
- Bolvorm komt terug
->sprekende architectuur maken essentie bij alle 3
- Ideeën over samenleving gaan communiceren via architectuur
- Form Follows function -> architectuur moet spreken naar samenleving toe
Sociale turbulentie
1. Franse revolutie ( 1789 – 1799 )
2. Napoleon : Frankrijk natie staat, keizerrijk ontstaan : politieke ontwikkelingen :
nieuwe samenleving bouwen, meter uitgevonden, standaardisering
19de eeuw moment van traktaten : hoe maak je architectuur -> handleidingen die
systematisch overzicht geven
4
