ZIEKTEMECHANISMEN
RAF SCIOT: ALGEMENE PATHOLOGIE
Examen:
Microscoop-beelden: niet kennen
Kleine lettertjes in cursus: niet kennen
Schriftelijk met 2 open vragen
o 1 klinische beschrijving van casus met bepaalde termen wat betekenen
termen in deze context
o 1 begrip die je moet uitleggen: wat zit erachter, waarvoor dient het, waar
in weefsels
Penalisatieregel alles studeren!
Powerpoints NIET op voorhand!
,Inhoudsopgave
BLOEMLEZING...............................................................................................4
HOOFDSTUK 1: ZIEKTE EN DIAGNOSE..............................................................5
ZIEKTE, DIAGNOSE, ROL VAN HISTOPATHOLOGIE.........................................................................5
DOELSTELLING MORFOLOGISCH ONDERZOEK..............................................................................5
METHODES IN PATHOLOGIE..................................................................................................... 6
Cytopathologie............................................................................................................. 6
Histopathologie............................................................................................................ 6
Autopsie....................................................................................................................... 7
HOOFDSTUK 2: CELPATHOLOGIE: CELLULAIRE ADAPTATIE ALS REACTIE OP
CELBESCHADIGING.........................................................................................8
REVERSIBELE BESCHADIGING.................................................................................................. 8
Atrofie.......................................................................................................................... 8
Hypertrofie................................................................................................................... 8
Hyperplasie.................................................................................................................. 9
Metaplasie.................................................................................................................... 9
Intracellulaire stapeling..............................................................................................10
Heat shock of cellulaire stress respons......................................................................11
IRREVERSIBELE BESCHADIGING.............................................................................................. 11
Coagulatienecrose...................................................................................................... 12
Liquefactienecrose..................................................................................................... 12
Gangreen................................................................................................................... 12
Speciale vormen van necrose....................................................................................13
Apoptose/anoikis........................................................................................................ 13
HOOFDSTUK 3: EXTRACELLULAIRE PATHOLOGIE.............................................14
COLLAGEENZIEKTEN............................................................................................................ 14
ELASTINE PATHOLOGIE......................................................................................................... 15
PROTEOGLYCAAN PATHOLOGIE.............................................................................................. 15
PATHOLOGIE VAN LAMINA BASALIS......................................................................................... 15
AMYLOIDOSE...................................................................................................................... 15
Classificatie van types amyloïd..................................................................................16
Klinische presentatie van amyloïd..............................................................................17
behandeling............................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 4: DE ONTSTEKING....................................................................19
INLEIDING......................................................................................................................... 19
DE EXSUDATIEVE ONTSTEKING.............................................................................................. 19
Vaatveranderingen..................................................................................................... 20
Vochtverplaatsingen.................................................................................................. 20
Uittreden van cellen uit de vaten...............................................................................21
De afwikkeling van de exsudatieve ontsteking...........................................................22
DE PROLIFERATIEVE ONTSTEKING........................................................................................... 23
HELING EN HERSTEL............................................................................................................ 25
Stoornissen in de heling van de huidwonde...............................................................25
HOOFDSTUK 5: TUMOREN.............................................................................27
DEFINITIE TUMOR............................................................................................................... 27
HISTOLOGISCHE DIAGNOSE VAN TUMOREN...............................................................................28
, Type tumor................................................................................................................. 28
Agressiviteit tumor..................................................................................................... 29
Gradering en stadiëring van tumoren........................................................................31
Morfologische tumormerkers......................................................................................32
GROEI VAN KANKERS........................................................................................................... 32
Initiatie en promotie................................................................................................... 33
Tumor progressie en heterogeniteit...........................................................................33
VERSPREIDING VAN KANKERS................................................................................................ 35
Patronen van uitbreiding............................................................................................35
Mechanismen van invasie en metastaseren...............................................................38
PRECANCEREUZE LETSELS.................................................................................................... 39
Metaplasie.................................................................................................................. 39
Dysplasie.................................................................................................................... 40
Goedaardige tumoren als premaligne letsels.............................................................40
Andere premaligne letsels.......................................................................................... 41
EFFECT VAN DE TUMOR OP GASTHEER....................................................................................41
EFFECT VAN GASTHEER OP TUMOR: VERDEDIGINGSMECHANISMEN.................................................42
Verdediging tegen tumoren.......................................................................................42
, BLOEMLEZING
Nature – gain of function – astrocyten omgevormd om neuronen te vervangen die
verloren zijn in de ziekte van Parkinson
o Bestaande cellen ombouwen om ontbrekende cellen
Ontsteking en inflammatie
o Inflammatoire processen bij moeder hebben invloed bij ontwikkeling van
hersenen van kind
Axogenese
o Groeiconus vindt zijn weg door chemotrofe stoffen (netrine en semaforine)
o Deze moleculen spelen ook rol in acute chronische inflammatie
o Ook in het uitbouwen in omgeving van tumoren
o Blokkade van netrines heeft rol in de groei van bepaalde kankers
Amyloïdose
Trucjes van kankers
o Borstkankers behouden een reservoir van subklonale diversiteit tijdens
expansie
o Ontwikkelen constant nieuwe chromosomale afwijkingen (bereiken nooit
definitief genotype, verandert continu natuurlijke selectie selecteert
kanker kloon die toch verder kan overleven (stopt nooit)
o Hersenneuronen worden gekaapt door kankercellen waarbij neuronen alles
doen om het de kankercellen zo aangenaam te maken
Vermomming als fibroblast: epitheliale-mesenchymale transitie
= EMT (speciale vorm van metaplasie)
o Kankercellen laten drones los die het immuunsysteem blokkeren
o Relatie tussen inflammatie en kanker
Inflammatoire omgeving faciliteert groei van kanker (in long bv)
o Neutrofielen hebben een dubbele rol: kunnen tumorgroei blokkeren maar
ook faciliteren
o Cancer-associated fibroblasts (CAF)
Fibroblast tussen kankercellen is GEEN neutrale cel!
o Macrofagen spelen rol bij ontwikkeling tumoren
M1 macrofagen
M2 macrofagen
Extracellulaire matrix en kanker
o Kwaliteit van de extracellulaire matrix bepaalt ontwikkeling van kanker
Bv: matrix visco-elasticiteit
o Obesitas = groter risico op kankerontwikkeling
Door matrix: tumor micro-omgeving
o Cellen die niet meer delen – dormancy (vallen in slaap)
o ECM als hallmark van kanker en metastase
Vloeibare biopsie en kanker
o Obv analyses in het bloed een idee over welke kankerprocessen zich
afspelen (doordat kankercellen DNA vrijgeven in het bloed)
o Circulerend tumoraal DNA gebruiken om een idee te krijgen hoe bepaalde
therapieën werken bij bepaalde tumoren
o Maar: discrepantie tussen analyse van klassieke biopsie vs vloeibare
biopsie (niet 100% hetzelfde, dus niet vervangbaar)
RAF SCIOT: ALGEMENE PATHOLOGIE
Examen:
Microscoop-beelden: niet kennen
Kleine lettertjes in cursus: niet kennen
Schriftelijk met 2 open vragen
o 1 klinische beschrijving van casus met bepaalde termen wat betekenen
termen in deze context
o 1 begrip die je moet uitleggen: wat zit erachter, waarvoor dient het, waar
in weefsels
Penalisatieregel alles studeren!
Powerpoints NIET op voorhand!
,Inhoudsopgave
BLOEMLEZING...............................................................................................4
HOOFDSTUK 1: ZIEKTE EN DIAGNOSE..............................................................5
ZIEKTE, DIAGNOSE, ROL VAN HISTOPATHOLOGIE.........................................................................5
DOELSTELLING MORFOLOGISCH ONDERZOEK..............................................................................5
METHODES IN PATHOLOGIE..................................................................................................... 6
Cytopathologie............................................................................................................. 6
Histopathologie............................................................................................................ 6
Autopsie....................................................................................................................... 7
HOOFDSTUK 2: CELPATHOLOGIE: CELLULAIRE ADAPTATIE ALS REACTIE OP
CELBESCHADIGING.........................................................................................8
REVERSIBELE BESCHADIGING.................................................................................................. 8
Atrofie.......................................................................................................................... 8
Hypertrofie................................................................................................................... 8
Hyperplasie.................................................................................................................. 9
Metaplasie.................................................................................................................... 9
Intracellulaire stapeling..............................................................................................10
Heat shock of cellulaire stress respons......................................................................11
IRREVERSIBELE BESCHADIGING.............................................................................................. 11
Coagulatienecrose...................................................................................................... 12
Liquefactienecrose..................................................................................................... 12
Gangreen................................................................................................................... 12
Speciale vormen van necrose....................................................................................13
Apoptose/anoikis........................................................................................................ 13
HOOFDSTUK 3: EXTRACELLULAIRE PATHOLOGIE.............................................14
COLLAGEENZIEKTEN............................................................................................................ 14
ELASTINE PATHOLOGIE......................................................................................................... 15
PROTEOGLYCAAN PATHOLOGIE.............................................................................................. 15
PATHOLOGIE VAN LAMINA BASALIS......................................................................................... 15
AMYLOIDOSE...................................................................................................................... 15
Classificatie van types amyloïd..................................................................................16
Klinische presentatie van amyloïd..............................................................................17
behandeling............................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 4: DE ONTSTEKING....................................................................19
INLEIDING......................................................................................................................... 19
DE EXSUDATIEVE ONTSTEKING.............................................................................................. 19
Vaatveranderingen..................................................................................................... 20
Vochtverplaatsingen.................................................................................................. 20
Uittreden van cellen uit de vaten...............................................................................21
De afwikkeling van de exsudatieve ontsteking...........................................................22
DE PROLIFERATIEVE ONTSTEKING........................................................................................... 23
HELING EN HERSTEL............................................................................................................ 25
Stoornissen in de heling van de huidwonde...............................................................25
HOOFDSTUK 5: TUMOREN.............................................................................27
DEFINITIE TUMOR............................................................................................................... 27
HISTOLOGISCHE DIAGNOSE VAN TUMOREN...............................................................................28
, Type tumor................................................................................................................. 28
Agressiviteit tumor..................................................................................................... 29
Gradering en stadiëring van tumoren........................................................................31
Morfologische tumormerkers......................................................................................32
GROEI VAN KANKERS........................................................................................................... 32
Initiatie en promotie................................................................................................... 33
Tumor progressie en heterogeniteit...........................................................................33
VERSPREIDING VAN KANKERS................................................................................................ 35
Patronen van uitbreiding............................................................................................35
Mechanismen van invasie en metastaseren...............................................................38
PRECANCEREUZE LETSELS.................................................................................................... 39
Metaplasie.................................................................................................................. 39
Dysplasie.................................................................................................................... 40
Goedaardige tumoren als premaligne letsels.............................................................40
Andere premaligne letsels.......................................................................................... 41
EFFECT VAN DE TUMOR OP GASTHEER....................................................................................41
EFFECT VAN GASTHEER OP TUMOR: VERDEDIGINGSMECHANISMEN.................................................42
Verdediging tegen tumoren.......................................................................................42
, BLOEMLEZING
Nature – gain of function – astrocyten omgevormd om neuronen te vervangen die
verloren zijn in de ziekte van Parkinson
o Bestaande cellen ombouwen om ontbrekende cellen
Ontsteking en inflammatie
o Inflammatoire processen bij moeder hebben invloed bij ontwikkeling van
hersenen van kind
Axogenese
o Groeiconus vindt zijn weg door chemotrofe stoffen (netrine en semaforine)
o Deze moleculen spelen ook rol in acute chronische inflammatie
o Ook in het uitbouwen in omgeving van tumoren
o Blokkade van netrines heeft rol in de groei van bepaalde kankers
Amyloïdose
Trucjes van kankers
o Borstkankers behouden een reservoir van subklonale diversiteit tijdens
expansie
o Ontwikkelen constant nieuwe chromosomale afwijkingen (bereiken nooit
definitief genotype, verandert continu natuurlijke selectie selecteert
kanker kloon die toch verder kan overleven (stopt nooit)
o Hersenneuronen worden gekaapt door kankercellen waarbij neuronen alles
doen om het de kankercellen zo aangenaam te maken
Vermomming als fibroblast: epitheliale-mesenchymale transitie
= EMT (speciale vorm van metaplasie)
o Kankercellen laten drones los die het immuunsysteem blokkeren
o Relatie tussen inflammatie en kanker
Inflammatoire omgeving faciliteert groei van kanker (in long bv)
o Neutrofielen hebben een dubbele rol: kunnen tumorgroei blokkeren maar
ook faciliteren
o Cancer-associated fibroblasts (CAF)
Fibroblast tussen kankercellen is GEEN neutrale cel!
o Macrofagen spelen rol bij ontwikkeling tumoren
M1 macrofagen
M2 macrofagen
Extracellulaire matrix en kanker
o Kwaliteit van de extracellulaire matrix bepaalt ontwikkeling van kanker
Bv: matrix visco-elasticiteit
o Obesitas = groter risico op kankerontwikkeling
Door matrix: tumor micro-omgeving
o Cellen die niet meer delen – dormancy (vallen in slaap)
o ECM als hallmark van kanker en metastase
Vloeibare biopsie en kanker
o Obv analyses in het bloed een idee over welke kankerprocessen zich
afspelen (doordat kankercellen DNA vrijgeven in het bloed)
o Circulerend tumoraal DNA gebruiken om een idee te krijgen hoe bepaalde
therapieën werken bij bepaalde tumoren
o Maar: discrepantie tussen analyse van klassieke biopsie vs vloeibare
biopsie (niet 100% hetzelfde, dus niet vervangbaar)
