Criminologische psychologie
CRIMINOLOGISCHE WETENSCHAPPEN
Prof:
KU LEUVEN | 2024-2025
, Janne Avonds
Examen en toelichting vak
- Examen: 6 stpnt, gesloten boek, 25 meerkeuzevragen, 1 open vraag op 5 punten die mag puntsgewijs of
schematisch.
- Vak: ppt’s, reader, notities, inhoudstafel. ( alle zijn te kennen voor examen).
- Lessen blijven er 1 week opstaan.
1
, Janne Avonds
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ...................................................................................................................................................................... 2
DEEL 1: ................................................................................................................................................................................. 10
Inleidende les + HF 1 ............................................................................................................................................................ 12
1. Een schets van de criminologische psychologie ......................................................................................................... 12
1.1 De ontwikkeling van de criminologische psychologie .................................................................................................... 12
1.2 Verschillende vormen van binnen de criminologie toegepaste psychologie ................................................................. 14
1.3 Wat is criminologische psychologie? .............................................................................................................................. 15
1.4 Criminaliteit, afwijkend gedrag en de strafbaarstelling ervan als referentiekader voor de criminologische psychologie
.............................................................................................................................................................................................. 15
1.5 Verklaringsmodellen voor criminaliteit .......................................................................................................................... 16
HF 2: bio psychosociale verklaringen voor het plegen van criminaliteit ............................................................................... 17
2.1 Het complexe samenspel tussen biologische, psychologische en sociale factoren als verklaring voor crimineel gedrag . 17
2.2 Biologische factoren ........................................................................................................................................................... 17
2.2.1. De aandacht voor biologische verklaringen: uitgangspunt ........................................................................................ 17
2.2.2. Een lange, controversiële traditie met aandacht voor biologische verklaringen ....................................................... 18
2.2.3. Kritische kanttekeningen bij de aandacht voor biologische factoren ........................................................................ 19
2.2.4.Een dwarsdoorsnede van de biologische factoren ..................................................................................................... 20
Leeftijd.............................................................................................................................................................................. 20
Geslacht ............................................................................................................................................................................ 21
Genen en erfelijkheid ....................................................................................................................................................... 24
Neurofysiologie en-psychologie ....................................................................................................................................... 25
Syndromen ....................................................................................................................................................................... 27
Temperament & arousal .................................................................................................................................................. 27
Biochemische processen & neurotransmitters ................................................................................................................ 28
Hormonen ........................................................................................................................................................................ 29
Varia ................................................................................................................................................................................. 30
2.3 Psychologische factoren ..................................................................................................................................................... 30
2.3.1 de aandacht voor psychologische factoren: uitgangspunt.......................................................................................... 30
2.3.2 een dwarsdoorsnede van de psychologische factoren ............................................................................................... 30
Persoonlijkheid ................................................................................................................................................................. 30
Intelligentie ...................................................................................................................................................................... 33
Cognities ........................................................................................................................................................................... 34
Emoties ( komt niet in reader) ......................................................................................................................................... 36
Mentale stoornissen......................................................................................................................................................... 38
2
, Janne Avonds
2.3.3 Psychologische tests .................................................................................................................................................... 41
De (on)zin van persoonlijkheidstests ............................................................................................................................... 41
Intelligentietests ............................................................................................................................................................... 41
Het meten van psychopathie: PCL-R ................................................................................................................................ 41
Classificatie van mentale stoornissen: DSM-V-TR ............................................................................................................ 42
Psychopathologievragenlijsten ........................................................................................................................................ 42
2.4 De sociale factoren ............................................................................................................................................................. 42
2.4.1 De aandacht voor sociale factoren: uitgangspunt ...................................................................................................... 42
2.4.2 Een dwarsdoorsnede van de sociale factoren............................................................................................................. 43
2.4.2.1 De familiale omgeving .......................................................................................................................................... 43
2.4.2.2 Relaties met peers ............................................................................................................................................... 45
2.4.2.3 Buurtkenmerken .................................................................................................................................................. 46
HF 3: Het blijven plegen van criminaliteit vs. Het stopzetten van de criminele carrière ....................................................... 47
3.1 Wat is een recidive? ........................................................................................................................................................... 47
3.1.1 Recidive als containerbegrip ....................................................................................................................................... 47
3.1.2 Verschillende vormen van recidive ............................................................................................................................. 47
3.1.3 Recidivisten & veelplegers .......................................................................................................................................... 48
3.1.4 Prevalentie .................................................................................................................................................................. 49
Specifieke misdrijven & recidive ...................................................................................................................................... 49
Prevalentie in naburige landen ........................................................................................................................................ 50
3.2 Van nothing works naar what works? ................................................................................................................................ 50
3.2.1. Van nothing works … .................................................................................................................................................. 50
3.2.2. … naar what works? ................................................................................................................................................... 50
3.3 Wat is desistance? .............................................................................................................................................................. 51
3.3.1 Het stopzetten van de criminele carrière .................................................................................................................... 51
3.3.2 Prevalentie ............................................................................................................................................................. 51
3.4 Welke factoren dragen bij aan recidive dan wel desistance? ............................................................................................ 52
3.4.1. Criminogene factoren ( bij recidive) ........................................................................................................................... 52
Criminogene factoren: acht centrale factoren voor recidive ........................................................................................... 52
3.4.2. Protectieve factoren (bij desistance) ......................................................................................................................... 53
1. Leeftijd .................................................................................................................................................................... 53
2. Veranderingen en levensgebeurtenissen ............................................................................................................... 53
3. Cognitieve processen en identiteitsveranderingen ................................................................................................ 54
4. Sancties .................................................................................................................................................................. 54
3.5 Theoretische modellen met het oog op rehabilitatie van daders ...................................................................................... 55
3.5.1.Het Risk Need Responsivity model (RNR).................................................................................................................... 55
3
CRIMINOLOGISCHE WETENSCHAPPEN
Prof:
KU LEUVEN | 2024-2025
, Janne Avonds
Examen en toelichting vak
- Examen: 6 stpnt, gesloten boek, 25 meerkeuzevragen, 1 open vraag op 5 punten die mag puntsgewijs of
schematisch.
- Vak: ppt’s, reader, notities, inhoudstafel. ( alle zijn te kennen voor examen).
- Lessen blijven er 1 week opstaan.
1
, Janne Avonds
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ...................................................................................................................................................................... 2
DEEL 1: ................................................................................................................................................................................. 10
Inleidende les + HF 1 ............................................................................................................................................................ 12
1. Een schets van de criminologische psychologie ......................................................................................................... 12
1.1 De ontwikkeling van de criminologische psychologie .................................................................................................... 12
1.2 Verschillende vormen van binnen de criminologie toegepaste psychologie ................................................................. 14
1.3 Wat is criminologische psychologie? .............................................................................................................................. 15
1.4 Criminaliteit, afwijkend gedrag en de strafbaarstelling ervan als referentiekader voor de criminologische psychologie
.............................................................................................................................................................................................. 15
1.5 Verklaringsmodellen voor criminaliteit .......................................................................................................................... 16
HF 2: bio psychosociale verklaringen voor het plegen van criminaliteit ............................................................................... 17
2.1 Het complexe samenspel tussen biologische, psychologische en sociale factoren als verklaring voor crimineel gedrag . 17
2.2 Biologische factoren ........................................................................................................................................................... 17
2.2.1. De aandacht voor biologische verklaringen: uitgangspunt ........................................................................................ 17
2.2.2. Een lange, controversiële traditie met aandacht voor biologische verklaringen ....................................................... 18
2.2.3. Kritische kanttekeningen bij de aandacht voor biologische factoren ........................................................................ 19
2.2.4.Een dwarsdoorsnede van de biologische factoren ..................................................................................................... 20
Leeftijd.............................................................................................................................................................................. 20
Geslacht ............................................................................................................................................................................ 21
Genen en erfelijkheid ....................................................................................................................................................... 24
Neurofysiologie en-psychologie ....................................................................................................................................... 25
Syndromen ....................................................................................................................................................................... 27
Temperament & arousal .................................................................................................................................................. 27
Biochemische processen & neurotransmitters ................................................................................................................ 28
Hormonen ........................................................................................................................................................................ 29
Varia ................................................................................................................................................................................. 30
2.3 Psychologische factoren ..................................................................................................................................................... 30
2.3.1 de aandacht voor psychologische factoren: uitgangspunt.......................................................................................... 30
2.3.2 een dwarsdoorsnede van de psychologische factoren ............................................................................................... 30
Persoonlijkheid ................................................................................................................................................................. 30
Intelligentie ...................................................................................................................................................................... 33
Cognities ........................................................................................................................................................................... 34
Emoties ( komt niet in reader) ......................................................................................................................................... 36
Mentale stoornissen......................................................................................................................................................... 38
2
, Janne Avonds
2.3.3 Psychologische tests .................................................................................................................................................... 41
De (on)zin van persoonlijkheidstests ............................................................................................................................... 41
Intelligentietests ............................................................................................................................................................... 41
Het meten van psychopathie: PCL-R ................................................................................................................................ 41
Classificatie van mentale stoornissen: DSM-V-TR ............................................................................................................ 42
Psychopathologievragenlijsten ........................................................................................................................................ 42
2.4 De sociale factoren ............................................................................................................................................................. 42
2.4.1 De aandacht voor sociale factoren: uitgangspunt ...................................................................................................... 42
2.4.2 Een dwarsdoorsnede van de sociale factoren............................................................................................................. 43
2.4.2.1 De familiale omgeving .......................................................................................................................................... 43
2.4.2.2 Relaties met peers ............................................................................................................................................... 45
2.4.2.3 Buurtkenmerken .................................................................................................................................................. 46
HF 3: Het blijven plegen van criminaliteit vs. Het stopzetten van de criminele carrière ....................................................... 47
3.1 Wat is een recidive? ........................................................................................................................................................... 47
3.1.1 Recidive als containerbegrip ....................................................................................................................................... 47
3.1.2 Verschillende vormen van recidive ............................................................................................................................. 47
3.1.3 Recidivisten & veelplegers .......................................................................................................................................... 48
3.1.4 Prevalentie .................................................................................................................................................................. 49
Specifieke misdrijven & recidive ...................................................................................................................................... 49
Prevalentie in naburige landen ........................................................................................................................................ 50
3.2 Van nothing works naar what works? ................................................................................................................................ 50
3.2.1. Van nothing works … .................................................................................................................................................. 50
3.2.2. … naar what works? ................................................................................................................................................... 50
3.3 Wat is desistance? .............................................................................................................................................................. 51
3.3.1 Het stopzetten van de criminele carrière .................................................................................................................... 51
3.3.2 Prevalentie ............................................................................................................................................................. 51
3.4 Welke factoren dragen bij aan recidive dan wel desistance? ............................................................................................ 52
3.4.1. Criminogene factoren ( bij recidive) ........................................................................................................................... 52
Criminogene factoren: acht centrale factoren voor recidive ........................................................................................... 52
3.4.2. Protectieve factoren (bij desistance) ......................................................................................................................... 53
1. Leeftijd .................................................................................................................................................................... 53
2. Veranderingen en levensgebeurtenissen ............................................................................................................... 53
3. Cognitieve processen en identiteitsveranderingen ................................................................................................ 54
4. Sancties .................................................................................................................................................................. 54
3.5 Theoretische modellen met het oog op rehabilitatie van daders ...................................................................................... 55
3.5.1.Het Risk Need Responsivity model (RNR).................................................................................................................... 55
3