Samenvatting algemeen boekhouden en
kostprijsberekening
Hoofdstuk 5: Kapitaal en schulden op lange termijn
Het eigen vermogen van de onderneming
Eigen vermogen = De waarde van de onderneming voor haar eigenaars, de eigenaars brengen
middelen in waardoor de onderneming kan beginnen werken.
! Het wordt hier beperkt tot NV
Je hebt 10 miljoen euro en je gaat die inbrengen → 10 miljoen in schijven inbrengen want je
hebt eerste jaren niet zoveel geld nodig
Geplaatst kapitaal = Bedrag dat je kan inbrengen, dus 10 miljoen
Niet-opgevraagde kapitaal = Stuk dat we nog niet inbrengen maar voor later houden
! Eigenaars zijn dan wel verplicht die 10 miljoen in te brengen, hebben het zo naar
buitenwereld gecommuniceerd dus iedereen gaat ervan uit dat die 10 miljoen in de
onderneming ingebracht zal worden.
➔ Je kan dit bewijzen door aandelen. Als je 10% van onderneming hebt gefinancierd en dus
10% zal inbrengen, krijg je 10% van de aandelen.
De oprichting van een NV
Als eerste moeten er financiële middelen vergaard worden → Geeft recht op gedeeltelijk
eigendomsrecht in de vorm van aandelen
! Indien aandelen aan toonder, dan kunnen deze zonder veel formaliteiten verhandeld worden
Aandeel:
• Op naam = Moeilijker te verkopen/verhandelen, bv. Bij familieonderneming en ze
willen verhinderen dat aandelen doorgegeven worden aan iemand anders. In statuten
wordt vastgelegd wat procedure is om aandelen toch over te dragen uiteindelijk
• Aan toonder = Zoals geld dat je hebt, loutere feit dat je briefje hebt doet vermoeden
dat je eigenaar bent. Het is eenvoudig ervan af te geraken als je wilt.
Aandeel bestaat uit 2 stukken:
• Maandloon van het aandeel
• Coupons = Er hangen zegeltjes aan aandeel dat je kan afscheuren
o Om aandeelhouder toe te laten bepaalde rechten uit te oefenen. Bv. Als
onderneming winst maakt, betalen ze deel winst uit aan eigenaars
(aandeelhouders). Ze zeggen dat je coupon X moet binnenbrengen, en dan krijg
je X winst. Eens deze coupon afgeknipt is, kan je het geen 2 keer gebruiken.
,2 manieren om onderneming op te rechten:
• Directe methode = Je wilt onderneming oprichten en hebt genoeg geld. Je brengt dit
in, akte wordt ondertekend bij notaris
• Indirecte methode = Je doet aanbod aan kapitaalmarkt om in te tekenen op
onderneming. Bv. ‘500 miljoen euro nodig, wie doet er mee’. Als je aan genoeg geld
geraakt, wordt onderneming opgericht en anders niet.
Directe oprichting
Directe oprichting = Oprichten storten het kapitaal of een gedeelte hiervan (minstens ¼, min.
€61.500) op een geblokkeerde rekening en gaan naar de notaris voor authentieke akte
Geplaatst kapitaal = Het ingetekend kapitaal
Opgevraagd kapitaal = Deel van het kapitaal dat onmiddellijk betaald werd
Niet-opgevraagd kapitaal = Het deel van het kapitaal dat later opgevraagd zal worden.
! Niet opgevraagd kapitaal (101) heeft altijd een debetsaldo hoewel het een passiefrekening
is → Correctie op de rekening Geplaatst kapitaal (100)
! Eventuele oprichtingskosten worden ofwel onmiddellijk ten laste gelegd van het eerste
boekjaar via Diverse financiële kosten, of activering voor een geleidelijke tenlastelegging
! Als een aandeelhouder in gebreke blijft, werd er in de statuten een op te volgen procedure
opgenomen
! Kan dat statuten in mogelijkheid vervroegde stortingen voorziet → Soort KT-lening aan
onderneming die eventueel vergoed wordt
Indirecte oprichting
Indirecte oprichting of oprichting door intekening:
• In bijlagen Belgisch Staatsblad maken initiatiefnemers het ontwerpstatuut van de op
te richten onderneming bekend
• Geïnteresseerden kunnen intekenen
• Inbrengen worden gestort op een geblokkeerde rekening
• Wanneer er voldoende intekeningen zijn wordt overgaan tot de feitelijk oprichting
d.m.v. een authentieke akte
o Tot op dit moment een voorlopige boekhouding die bij oprichting afgesloten
wordt
Inbrengen in natura
Waardebepaling van natura is cruciaal element, o.a. om aantal aandelen toe te kennen →
Schatting via wettelijke regels, o.m. controle door revisor
! Er is BTW verschuldigd als de inbreng niet een algemeenheid van goederen of een volledige
bedrijfsafdeling betreft
,! Niet-recupereerbare BTW mag beschouwd worden als een deel van de oprichtingskosten
! Soms ook aantal schuldenrekeningen crediteren, bv. Als onderneming schulden van
inbrengers overneemt
Stel je brengt 10 miljoen in en partner brengt gebouw in waarvan je afspreekt dat het 10
miljoen waard is → Elk helft ingebracht en elk helft aandelen. Maar als partner beweert dat
gebouw 20 miljoen waard is, kloppen verhoudingen niet meer en is onderneming meer waard
➔ Er moet systeem zijn op waarde te bepalen van inbreng in natura, niet zomaar onderling
afspreken
Kapitaalsverhogingen
Kan dat onderneming na X-aantal jaar behoefte heeft nieuw kapitaal aan te trekken (bv.
Nieuwe investeringen, liquiditeitsproblemen, groeifinanciering, …)→ Kapitaalsverhoging:
• Bestaande eigenaars vragen bij te storten
• Nieuwe mede-eigenaars zoeken
Waarde van aandelen
Waarde van een aandeel:
• Nominale waarde = De waarde tegen dewelke het aandeel oorspronkelijk werd
uitgebracht bij oprichten onderneming
o Waarde kapitaal delen door aantal aandelen
o €20 in voorbeeld geschreven notities
• Boekwaarde = De waarde van een aandeel volgens de boekhouding
o Boekhoudkundige waarde EV delen door aantal aandelen
o € 30 in voorbeeld geschreven notities
• Intrinsieke waarde = Kan je interpreteren als de echte waarde, boekhouding moet
oprecht en getrouw beeld nastreven maar slaagt er niet altijd in (bv. Belasting toelage
nog moeten betalen, je moet meer betalen aan belastingen dus is echte waarde kleiner
dan echte boekwaarde)
o Het is de reële waarde van een aandeel, rekening houdend met de effectieve
marktwaarde van de verschillende activa- en passiva-elementen
o Als reële waarde hoger is dan boekwaarde heb je stille reserves
• Beurswaarde = Waarde waaraan aandeel verhandeld wordt op de beurs, de koers
! In principe: Beurswaarde = intrinsieke waarde = boekwaarde, maar is niet altijd realiteit
Boven pari = Nieuwe aandelen worden aangeboden aan een prijs boven de nominale waarden
(bv. Intrinsieke waarde is beduidend hoger dan de nominale) → Verschil uitgifteprijs en
nominale waarde wordt geboekt op rekening ‘Uitgiftepremies’
Directe kapitaalsverhogingen
Verlopen zoals boekingen directe oprichting, met als enige verschil het optreden van
uitgiftepremies
, Indirecte kapitaalsverhogen
Gelijkaardig aan directe oprichting, alleen niet meer boeken in voorlopige boekhouding:
• Beslissing tot kapitaalsverhoging door Algemene Vergadering
• Openbare intekening
• Definitieve kapitaalsverhoging
Andere vormen van kapitaalsverhoging
De nominale waarde van het kapitaal kan verhoogd worden zonder dat de waarde van het EV
verandert → Herwaarderingswaarden of Reserves overhevelen naar het Geplaatst kapitaal.
! Door incorporatie van de reserves gaat wel de eventuele beschikbaarheid ervan verloren
Reden dergelijke kapitaalsverhogingen:
• Aanpassing nominale waarde van de aandelen aan de intrinsieke waarde
• Het toekennen van (gratis) bonusaandelen aan de aandeelhouders, dan kan
verhandelbaarheid van de aandelen toenemen
o Via Diverse rechten en verplichtingen (09)
! Reële kapitaalsverhoging ontstaat als schulden omgezet worden in kapitaal (bv. Conversie
obligaties in aandelen) met instemming betrokken schuldeisers
Kapitaalsvermindering
Kapitaal verminderen als onderneming bv. Overgekapitaliseerd is → Aandeelhouders deel van
wat ze ingebracht hebben terugbetalen → Men gaat er van uit dat aandeelhouder geen
normaal rendement kan verwezenlijken met een gedeelte van het door hem ingebrachte
kapitaal omdat in de onderneming te veel kapitaal aanwezig is om de normale
bedrijfsactiviteiten uit te oefenen. Om aandeelhouder in staat te stellen een normaal
rendement te realiseren d.m.v. alternatieve aanwendingen overtollige kapitaal, wordt hem
dit terugbetaald
! Hierbij mag geen nadeel berokkend worden aan derden, zoals schuldeisers
Andere reden voor kapitaalsvermindering is een te groot bedrag aan gecumuleerde verliezen
→ Verhogen kredietwaardigheid onderneming, dividenduitkeringen mogelijk maken of latere
kapitaalsverhogingen voorbereiden
! EV is niet opeisbaar dus aandeelhouders kunnen niet zomaar geld terugvragen.
➔ Procedurele stappen volgen voor kapitaalvermindering.
! In beide gevallen mogen kapitaalsverminderingen niet verward worden met een
kapitaalaflossing, waarbij de onderneming, uit verwezenlijkte winsten, aandeelhouders een
gedeelte of het geheel van de waarde van aandelen in hun bezit terugbetaald. Deze
terugbetalingen worden fiscaal gelijkgesteld met dividenduitkeringen
! Aandelen die volledig afgelost zijn, worden vervangen door bewijzen van deelgerechtigheid
en geven dezelfde rechten als houders van niet afgeloste aandelen, m.u.v. recht op
kostprijsberekening
Hoofdstuk 5: Kapitaal en schulden op lange termijn
Het eigen vermogen van de onderneming
Eigen vermogen = De waarde van de onderneming voor haar eigenaars, de eigenaars brengen
middelen in waardoor de onderneming kan beginnen werken.
! Het wordt hier beperkt tot NV
Je hebt 10 miljoen euro en je gaat die inbrengen → 10 miljoen in schijven inbrengen want je
hebt eerste jaren niet zoveel geld nodig
Geplaatst kapitaal = Bedrag dat je kan inbrengen, dus 10 miljoen
Niet-opgevraagde kapitaal = Stuk dat we nog niet inbrengen maar voor later houden
! Eigenaars zijn dan wel verplicht die 10 miljoen in te brengen, hebben het zo naar
buitenwereld gecommuniceerd dus iedereen gaat ervan uit dat die 10 miljoen in de
onderneming ingebracht zal worden.
➔ Je kan dit bewijzen door aandelen. Als je 10% van onderneming hebt gefinancierd en dus
10% zal inbrengen, krijg je 10% van de aandelen.
De oprichting van een NV
Als eerste moeten er financiële middelen vergaard worden → Geeft recht op gedeeltelijk
eigendomsrecht in de vorm van aandelen
! Indien aandelen aan toonder, dan kunnen deze zonder veel formaliteiten verhandeld worden
Aandeel:
• Op naam = Moeilijker te verkopen/verhandelen, bv. Bij familieonderneming en ze
willen verhinderen dat aandelen doorgegeven worden aan iemand anders. In statuten
wordt vastgelegd wat procedure is om aandelen toch over te dragen uiteindelijk
• Aan toonder = Zoals geld dat je hebt, loutere feit dat je briefje hebt doet vermoeden
dat je eigenaar bent. Het is eenvoudig ervan af te geraken als je wilt.
Aandeel bestaat uit 2 stukken:
• Maandloon van het aandeel
• Coupons = Er hangen zegeltjes aan aandeel dat je kan afscheuren
o Om aandeelhouder toe te laten bepaalde rechten uit te oefenen. Bv. Als
onderneming winst maakt, betalen ze deel winst uit aan eigenaars
(aandeelhouders). Ze zeggen dat je coupon X moet binnenbrengen, en dan krijg
je X winst. Eens deze coupon afgeknipt is, kan je het geen 2 keer gebruiken.
,2 manieren om onderneming op te rechten:
• Directe methode = Je wilt onderneming oprichten en hebt genoeg geld. Je brengt dit
in, akte wordt ondertekend bij notaris
• Indirecte methode = Je doet aanbod aan kapitaalmarkt om in te tekenen op
onderneming. Bv. ‘500 miljoen euro nodig, wie doet er mee’. Als je aan genoeg geld
geraakt, wordt onderneming opgericht en anders niet.
Directe oprichting
Directe oprichting = Oprichten storten het kapitaal of een gedeelte hiervan (minstens ¼, min.
€61.500) op een geblokkeerde rekening en gaan naar de notaris voor authentieke akte
Geplaatst kapitaal = Het ingetekend kapitaal
Opgevraagd kapitaal = Deel van het kapitaal dat onmiddellijk betaald werd
Niet-opgevraagd kapitaal = Het deel van het kapitaal dat later opgevraagd zal worden.
! Niet opgevraagd kapitaal (101) heeft altijd een debetsaldo hoewel het een passiefrekening
is → Correctie op de rekening Geplaatst kapitaal (100)
! Eventuele oprichtingskosten worden ofwel onmiddellijk ten laste gelegd van het eerste
boekjaar via Diverse financiële kosten, of activering voor een geleidelijke tenlastelegging
! Als een aandeelhouder in gebreke blijft, werd er in de statuten een op te volgen procedure
opgenomen
! Kan dat statuten in mogelijkheid vervroegde stortingen voorziet → Soort KT-lening aan
onderneming die eventueel vergoed wordt
Indirecte oprichting
Indirecte oprichting of oprichting door intekening:
• In bijlagen Belgisch Staatsblad maken initiatiefnemers het ontwerpstatuut van de op
te richten onderneming bekend
• Geïnteresseerden kunnen intekenen
• Inbrengen worden gestort op een geblokkeerde rekening
• Wanneer er voldoende intekeningen zijn wordt overgaan tot de feitelijk oprichting
d.m.v. een authentieke akte
o Tot op dit moment een voorlopige boekhouding die bij oprichting afgesloten
wordt
Inbrengen in natura
Waardebepaling van natura is cruciaal element, o.a. om aantal aandelen toe te kennen →
Schatting via wettelijke regels, o.m. controle door revisor
! Er is BTW verschuldigd als de inbreng niet een algemeenheid van goederen of een volledige
bedrijfsafdeling betreft
,! Niet-recupereerbare BTW mag beschouwd worden als een deel van de oprichtingskosten
! Soms ook aantal schuldenrekeningen crediteren, bv. Als onderneming schulden van
inbrengers overneemt
Stel je brengt 10 miljoen in en partner brengt gebouw in waarvan je afspreekt dat het 10
miljoen waard is → Elk helft ingebracht en elk helft aandelen. Maar als partner beweert dat
gebouw 20 miljoen waard is, kloppen verhoudingen niet meer en is onderneming meer waard
➔ Er moet systeem zijn op waarde te bepalen van inbreng in natura, niet zomaar onderling
afspreken
Kapitaalsverhogingen
Kan dat onderneming na X-aantal jaar behoefte heeft nieuw kapitaal aan te trekken (bv.
Nieuwe investeringen, liquiditeitsproblemen, groeifinanciering, …)→ Kapitaalsverhoging:
• Bestaande eigenaars vragen bij te storten
• Nieuwe mede-eigenaars zoeken
Waarde van aandelen
Waarde van een aandeel:
• Nominale waarde = De waarde tegen dewelke het aandeel oorspronkelijk werd
uitgebracht bij oprichten onderneming
o Waarde kapitaal delen door aantal aandelen
o €20 in voorbeeld geschreven notities
• Boekwaarde = De waarde van een aandeel volgens de boekhouding
o Boekhoudkundige waarde EV delen door aantal aandelen
o € 30 in voorbeeld geschreven notities
• Intrinsieke waarde = Kan je interpreteren als de echte waarde, boekhouding moet
oprecht en getrouw beeld nastreven maar slaagt er niet altijd in (bv. Belasting toelage
nog moeten betalen, je moet meer betalen aan belastingen dus is echte waarde kleiner
dan echte boekwaarde)
o Het is de reële waarde van een aandeel, rekening houdend met de effectieve
marktwaarde van de verschillende activa- en passiva-elementen
o Als reële waarde hoger is dan boekwaarde heb je stille reserves
• Beurswaarde = Waarde waaraan aandeel verhandeld wordt op de beurs, de koers
! In principe: Beurswaarde = intrinsieke waarde = boekwaarde, maar is niet altijd realiteit
Boven pari = Nieuwe aandelen worden aangeboden aan een prijs boven de nominale waarden
(bv. Intrinsieke waarde is beduidend hoger dan de nominale) → Verschil uitgifteprijs en
nominale waarde wordt geboekt op rekening ‘Uitgiftepremies’
Directe kapitaalsverhogingen
Verlopen zoals boekingen directe oprichting, met als enige verschil het optreden van
uitgiftepremies
, Indirecte kapitaalsverhogen
Gelijkaardig aan directe oprichting, alleen niet meer boeken in voorlopige boekhouding:
• Beslissing tot kapitaalsverhoging door Algemene Vergadering
• Openbare intekening
• Definitieve kapitaalsverhoging
Andere vormen van kapitaalsverhoging
De nominale waarde van het kapitaal kan verhoogd worden zonder dat de waarde van het EV
verandert → Herwaarderingswaarden of Reserves overhevelen naar het Geplaatst kapitaal.
! Door incorporatie van de reserves gaat wel de eventuele beschikbaarheid ervan verloren
Reden dergelijke kapitaalsverhogingen:
• Aanpassing nominale waarde van de aandelen aan de intrinsieke waarde
• Het toekennen van (gratis) bonusaandelen aan de aandeelhouders, dan kan
verhandelbaarheid van de aandelen toenemen
o Via Diverse rechten en verplichtingen (09)
! Reële kapitaalsverhoging ontstaat als schulden omgezet worden in kapitaal (bv. Conversie
obligaties in aandelen) met instemming betrokken schuldeisers
Kapitaalsvermindering
Kapitaal verminderen als onderneming bv. Overgekapitaliseerd is → Aandeelhouders deel van
wat ze ingebracht hebben terugbetalen → Men gaat er van uit dat aandeelhouder geen
normaal rendement kan verwezenlijken met een gedeelte van het door hem ingebrachte
kapitaal omdat in de onderneming te veel kapitaal aanwezig is om de normale
bedrijfsactiviteiten uit te oefenen. Om aandeelhouder in staat te stellen een normaal
rendement te realiseren d.m.v. alternatieve aanwendingen overtollige kapitaal, wordt hem
dit terugbetaald
! Hierbij mag geen nadeel berokkend worden aan derden, zoals schuldeisers
Andere reden voor kapitaalsvermindering is een te groot bedrag aan gecumuleerde verliezen
→ Verhogen kredietwaardigheid onderneming, dividenduitkeringen mogelijk maken of latere
kapitaalsverhogingen voorbereiden
! EV is niet opeisbaar dus aandeelhouders kunnen niet zomaar geld terugvragen.
➔ Procedurele stappen volgen voor kapitaalvermindering.
! In beide gevallen mogen kapitaalsverminderingen niet verward worden met een
kapitaalaflossing, waarbij de onderneming, uit verwezenlijkte winsten, aandeelhouders een
gedeelte of het geheel van de waarde van aandelen in hun bezit terugbetaald. Deze
terugbetalingen worden fiscaal gelijkgesteld met dividenduitkeringen
! Aandelen die volledig afgelost zijn, worden vervangen door bewijzen van deelgerechtigheid
en geven dezelfde rechten als houders van niet afgeloste aandelen, m.u.v. recht op
