Samenvatting HOOFDSTUK 8: MIDDELGERELATEERDE EN VERSLAVINGSSTOORNISSEN

HOOFDSTUK 8:
MIDDELGERELATEERDE EN
VERSLAVINGSSTOORNISSEN
Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen
Leerdoelen.......................................................................................................................... 2
Begrippen........................................................................................................................... 3
Psychoactieve middelen..................................................................................................... 3
Gebruik en misbruik............................................................................................................ 3
MMM model – VAD.............................................................................................................. 3
Gebruik / verstoord gebruik................................................................................................ 4
Gebruik / misbruik........................................................................................................... 4
Terminologie problematisch gebruik...................................................................................4
Cirkels van stoornis in gebruik............................................................................................ 5
Cerebrale cirkel controleverlies.......................................................................................6
middelgerelateerde en verslavingsstoornissen...................................................................6
Stoornis door een middel / medicatie.................................................................................7
Intoxicatie........................................................................................................................ 7
onttrekkingssyndroom..................................................................................................... 7
Stoornis in het gebruik van….............................................................................................. 8
Specifieke kenmerken stoornis in gebruik.......................................................................8
Stoornis in gebruik van…................................................................................................. 8
Epidemiologie.................................................................................................................. 8
Stadia in afhankelijkheid.................................................................................................. 9
Gokstoornis......................................................................................................................... 9
psychische stoornissen door …......................................................................................... 10
Indeling van middelen................................................................................................... 10
Polydrugsgebruik........................................................................................................... 10
Indeling DSM 5............................................................................................................... 10
Indeling drugswiel.......................................................................................................... 11
Psycholeptica – verdovende.......................................................................................12
Psycholeptica Opioïden............................................................................................... 14
Opiaten....................................................................................................................... 14
Psycho-analeptica....................................................................................................... 16
Psychodysleptica........................................................................................................ 18
Theoretische perspectieven.............................................................................................. 21

1

, Mens-middel-milieu model............................................................................................. 21
motieven om middelen te gerbuiken..........................................................................21
Waarom blijven gebruiken.......................................................................................... 22
Cirkels van stoornis in gebruik....................................................................................22
Biologisch: neurotransmitters........................................................................................22
Biologisch: genetica....................................................................................................... 23
Psychologisch: leerperspectieven..................................................................................23
Psychologisch: cognitieve perspectieven.......................................................................24
Psychologisch: psychodynamische perspectieven.........................................................24
Sociaal-culturele perspectieven.....................................................................................24
Samenvatting theoretische perspectieven........................................................................25
Diathese-stress-model...................................................................................................... 25
Behandelingsmodellen...................................................................................................... 26
Situering behandeling.................................................................................................... 26
Biologische benadering.................................................................................................. 27
Biologische benaderingen: medicatie.........................................................................27
Niet-professionele supportgroepen................................................................................28
Intramurale behandeling............................................................................................... 28
Psychodynamische therapie.......................................................................................... 29
Gedragstherapie............................................................................................................ 29
Training voor terugvalpreventie....................................................................................30
Begeleiding.................................................................................................................... 31
Effectieve behandeling.................................................................................................. 31
Samenvatting behandelingsmodellen...............................................................................31




LEERDOELEN



2

,- 8.1 Je kan gebruik en verstoord gebruik van middelen genuanceerd beschrijven aan
de hand van het MMM-model en de metafoor van paard en ruiter.

- 8.2 Je kan de middelgerelateerde stoornissen situeren in de DSM-5 als stoornissen in
het gebruik van een middel (1), intoxicatie door een middel(2), onttrekkingssyndroom
van een middel en psychische stoornis veroorzaakt door een middel (3) en deze
beschrijven.

- 8.3 Je kan de term verslaving en de gedragsmatige vormen van verslaving
beschrijven en in verband brengen met de middelgerelateerde stoornissen.

- 8.4 Je kan de indeling in en kenmerken van de soorten middelen beschrijven aan de
hand van het drugwiel van de VAD.

- 8.5 Je kan de theoretische perspectieven op stoornissen in het gebruik beschrijven
vanuit het MMM-model als toepassing van het biopsychosociaal model

- 8.6 Je kan de behandelingen van middelgerelateerde stoornissen beschrijven en
belangrijke aspecten in begeleiding

BEGRIPPEN
Alcoholisme Amfetaminen Barbituraten Cocaïne
Crack Craving / zucht Detoxificatie Drugsmisbruik
Ecstasy Endorfinen Fysiologische Heroïne
afhankelijkheid
Intoxicatie Marihuana Morfine Narcotica
Onttrekkingssyndroo Stimulantia Tolerantie Verslaving
m

PSYCHOACTIEVE MIDDELEN
- In onze samenleving worden we overspoeld met psychoactieve stoffen die… (bv.
koffie, wijn, red bull …)
o stemming veranderen
o waarneming vertekenen
o ons oppeppen
o ons kalmeren
o onze wereld op zijn kop zetten

GEBRUIK EN MISBRUIK
- Waarom beginnen mensen middelen te gebruiken?
- Wanneer misbruik of verstoord gebruik?

MMM MODEL – VAD
- 3 groepen
o Mens
 Beschermende factoren
 Risicofactoren
o Middel


3

,  Beschermende factoren
 Risicofactoren
o Milieu
 Beschermende factoren
 Risicofactoren

GEBRUIK / VERSTOORD GEBRUIK
Waarom beginnen mensen middelen te gebruiken?
- Oorzaken liggen vooral op niveau op milieu en mens
o Milieu
 Beschikbaarheid
 Sociale invloed / sociale druk
 Rebelleren of confirmeren
o Mens
 Plezier versterken
 Ongenoegen weg te duwen
 Fysieke pijn te bestrijden
 …
Wanneer is het misbruik?
- Geen scherp te trekken grens, risicozone

GEBRUIK / MISBRUIK

- Zelftesten op www.druglijn.be
o bv. zelftest alcohol, cannabis en internet op Canvas in begin van de module
hoofdstuk 8
- DSM 5: grens tussen gebruik en verstoord gebruik ligt bij “aanzienlijke belemmering
in dagelijks functioneren”
o Problemen bij nakomen verantwoordelijkheden
 Bv. Je kan niet naar de les gaan omdat je de avond ervoor te veel
gedronken hebt
o Fysiek riskant gedrag
 bv. rijden onder invloed, drinken terwijl je zwanger bent
o Frequente interpersoonlijke problemen
 Bv. ruzie maken met mensen tijdens het uitgaan




TERMINOLOGIE PROBLEMATISCH GEBRUIK

- Veel verschillende termen in praktijk


4