RECHTSMETHODIEK
(2020-2021)
Professor Dirk Vanheule
,I. INLEIDING
II. HET OBJECTIEVE RECHT
A. HET OBJECTIEVE EN HET SUBJECTIEVE RECHT
1. Het objectieve recht
= het geheel aan rechtsregels dat op een bepaald moment op een bepaalde plaats
van toepassing is.
Geheel aan rechtsregels:
Grotendeels gedragsregelen die abstract geformuleerd zijn en een algemene
draagwijdte hebben, zodat deze van toepassing zijn op alle gelijkaardige concrete
gevallen.
a. Imperatief dwingend: men kan er niet van afwijken
Voor zaken van openbare orde of goede zeden.
b. Suppletief-aanvullend: toepasselijk tenzij wanneer men zelf een afwijkende
regeling heeft uitgewerkt
+ bijkomende regels die het institutionele kader vormen voor de toepassing en
afdwinging van de gedragsregels.
Organisatie staatsmachten en procedure regels
Opgelegd, ontvangen en bekrachtigd door maatschappij
Doel:
Ordening van de maatschappij door rechtszekerheid te bieden en
rechtvaardigheid te waarborgen
Afdwingbaar:
Door of krachtens het maatschappelijk gezag; uitvoering en bij overtreding
sactionering.
2. Het subjectieve recht
= de concrete aanspraak die men aan een rechtsregel uit het objectieve recht
ontleent
OF
, = juridisch bekrachtigde bevoegdheid of aanspraak die een rechtssubject op een
bepaalde zaak of jegens een bepaalde persoon kan uitoefenen om zijn of haar eigen
doelstellingen te verwezelijken
Een rechtsregel bevat 3 elementen:
1) Rechtssubject
= diegene die rechten en plichten kan hebben en voorwie de rechtsregel gevolgen
met zich meebrengt.
Kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn!
2) Rechtsfeit
= feit waaraan de rechtsregel rechtsgevolgen verbindt
NIET gesteld met het oog op rechtsgevolgen!
Pas op: verschil met rechtshandeling (= handelingen die door de mens worden
gesteld met het oog op de rechtsgevolgen die het recht daaraan verbindt)
3) Rechtsgevolg
= gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
o Het ontstaan, wijzigen en uitdoven van subjectieve rechten en
rechtsplichten
o de sanctionering ervan bij overtreding van een rechtsplicht
o wijziging in de rechtstoestand van een rechtssubject
B. OVERZICHT VAN HET OBJECTIEVE RECHT
1. De opdeling in rechtstakken of gebieden
a. Privaatrecht
Regelt de status van het individuele rechtssubject en de verhoudingen tussen de
rechtssubjecten onderling in een private context.
De rechtssubjecten staan op gelijke voet tov elkaar en beschikken over vrijheid
om hun leven te regelen.
- Kan aanvullende werking hebben (suppletief karakter):
Mogelijkheid om af te wijken of keuzes te maken tussen die
oplossingen die de wetgever heeft uitgewerkt voor de regeling van
onderlinge verhoudingen.
, - Kan dwingend karakter hebben:
Kan relatief door de beschermde partij worden ingeroepen.
Kan absoluut ingeroepen worden wanneer zij de openbare
orde of goede zeden raken. Dit is dan door de rechter
ambtshalve toe te passen.
b. Publiekrecht
Beheerst de uitoefening van het staatsgezag
- Organisatie van de (overheids)instellingen
- Hun werking onderling en tegenover de rechtsonderhorigen
- In essentie verbonden met de uitoefening van het staatsgezag
- Ondergeschiktheid van de burger aan de overheid
- Meestal imperatief en de overheid zelf zal de overtreding ervan
sanctioneren.
Onderscheid privaat- en publiekrecht is niet absoluut:
- Moderne welvaartsstaat en grotere rol voor de overheid in private
aangelegenhedeen
- Soms gebruik van zowel publiek- als privaatrechtelijke technieken
door de overheid
(2020-2021)
Professor Dirk Vanheule
,I. INLEIDING
II. HET OBJECTIEVE RECHT
A. HET OBJECTIEVE EN HET SUBJECTIEVE RECHT
1. Het objectieve recht
= het geheel aan rechtsregels dat op een bepaald moment op een bepaalde plaats
van toepassing is.
Geheel aan rechtsregels:
Grotendeels gedragsregelen die abstract geformuleerd zijn en een algemene
draagwijdte hebben, zodat deze van toepassing zijn op alle gelijkaardige concrete
gevallen.
a. Imperatief dwingend: men kan er niet van afwijken
Voor zaken van openbare orde of goede zeden.
b. Suppletief-aanvullend: toepasselijk tenzij wanneer men zelf een afwijkende
regeling heeft uitgewerkt
+ bijkomende regels die het institutionele kader vormen voor de toepassing en
afdwinging van de gedragsregels.
Organisatie staatsmachten en procedure regels
Opgelegd, ontvangen en bekrachtigd door maatschappij
Doel:
Ordening van de maatschappij door rechtszekerheid te bieden en
rechtvaardigheid te waarborgen
Afdwingbaar:
Door of krachtens het maatschappelijk gezag; uitvoering en bij overtreding
sactionering.
2. Het subjectieve recht
= de concrete aanspraak die men aan een rechtsregel uit het objectieve recht
ontleent
OF
, = juridisch bekrachtigde bevoegdheid of aanspraak die een rechtssubject op een
bepaalde zaak of jegens een bepaalde persoon kan uitoefenen om zijn of haar eigen
doelstellingen te verwezelijken
Een rechtsregel bevat 3 elementen:
1) Rechtssubject
= diegene die rechten en plichten kan hebben en voorwie de rechtsregel gevolgen
met zich meebrengt.
Kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen zijn!
2) Rechtsfeit
= feit waaraan de rechtsregel rechtsgevolgen verbindt
NIET gesteld met het oog op rechtsgevolgen!
Pas op: verschil met rechtshandeling (= handelingen die door de mens worden
gesteld met het oog op de rechtsgevolgen die het recht daaraan verbindt)
3) Rechtsgevolg
= gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
o Het ontstaan, wijzigen en uitdoven van subjectieve rechten en
rechtsplichten
o de sanctionering ervan bij overtreding van een rechtsplicht
o wijziging in de rechtstoestand van een rechtssubject
B. OVERZICHT VAN HET OBJECTIEVE RECHT
1. De opdeling in rechtstakken of gebieden
a. Privaatrecht
Regelt de status van het individuele rechtssubject en de verhoudingen tussen de
rechtssubjecten onderling in een private context.
De rechtssubjecten staan op gelijke voet tov elkaar en beschikken over vrijheid
om hun leven te regelen.
- Kan aanvullende werking hebben (suppletief karakter):
Mogelijkheid om af te wijken of keuzes te maken tussen die
oplossingen die de wetgever heeft uitgewerkt voor de regeling van
onderlinge verhoudingen.
, - Kan dwingend karakter hebben:
Kan relatief door de beschermde partij worden ingeroepen.
Kan absoluut ingeroepen worden wanneer zij de openbare
orde of goede zeden raken. Dit is dan door de rechter
ambtshalve toe te passen.
b. Publiekrecht
Beheerst de uitoefening van het staatsgezag
- Organisatie van de (overheids)instellingen
- Hun werking onderling en tegenover de rechtsonderhorigen
- In essentie verbonden met de uitoefening van het staatsgezag
- Ondergeschiktheid van de burger aan de overheid
- Meestal imperatief en de overheid zelf zal de overtreding ervan
sanctioneren.
Onderscheid privaat- en publiekrecht is niet absoluut:
- Moderne welvaartsstaat en grotere rol voor de overheid in private
aangelegenhedeen
- Soms gebruik van zowel publiek- als privaatrechtelijke technieken
door de overheid
