Criminalistiek
Criminalistiek, een van de deelgebieden binnen de forensische wetenschap, richt zich op de
toepassing van wetenschappelijke methoden binnen strafrechtelijke onderzoeken. Deze discipline
wordt beheerst door de juridische normen voor toelaatbaar bewijs in het strafprocesrecht.
Multidisciplinair wetenschappelijk vakgebied dat zich bezighoudt met het analyseren
/interpreteren van bewijs, ten dienste van de rechtspleging
Criminalistiek omvat een breed scala aan vakgebieden, zoals sporenanalyse, scheikunde
(bijvoorbeeld toxicologie), forensische DNA-analyse, onderzoek naar verboden stoffen en
brandrestenanalyse.
Het belangrijkste verschil tussen Criminologie en Criminalistiek is dat de eerste zich richt op de
studie van misdaad en de oorzaken ervan, terwijl de laatste zich richt op het onderzoeken en
oplossen van misdaden door middel van wetenschappelijke technieken.
Wat is forensisch onderzoek?
Forensisch onderzoek is het onderzoeken van sporen om vragen te beantwoorden in strafzaken.
○ Forensisch onderzoek helpt bij het opsporen van daders of de oorzaken van (mogelijke)
misdrijven op basis van wetenschappelijk bewijsvoering.
Het doel is om te achterhalen van wie biologisch sporenmateriaal afkomstig is, ten behoeve van
opsporing en vervolging in strafzaken.
Het omvat een breed scala aan activiteiten, van het veiligstellen van sporen op de plaats delict tot
het analyseren van DNA in een laboratorium
Forensisch onderzoek is heel breed. Criminalistiek is eigenlijk een tak van forensisch onderzoek.
Forensisch onderzoek steeds belangrijker, want verdachten en getuigen steeds minder bereid om
verklaringen af te leggen.
○ Verdediging brengt alternatieve scenario’s naar voren, waardoor forensisch onderzoek ook nog
niet klaar is voor de deskundige als hij zijn rapport aflevert, want daarna komt verdediging
met alternatief scenario.
Plaats delict onderzoeken
PD-onderzoek vormt een essentieel onderdeel van het strafrechtelijk proces en wordt ingezet in
alle fasen: opsporing, vervolging en berechting. Het biedt een basis voor verdere sporenanalyses
en de toepassing van resultaten in strafrechtelijke procedures.
o Plaats delict is de plek waar een (mogelijk strafbaar) feit heeft plaatsgevonden of waar
mogelijk sporen zijn achtergelaten of achtergebleven van dit feit.
o Op basis van de sporen en het sporenbeeld wordt geprobeerd antwoord te krijgen op de vraag
wat er is gebeurd en wie de betrokkenen zijn.
Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel om een gestructureerde aanpak te waarborgen:
oriëntatiefase, voorbereidende fase, uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van resultaten.
1) Oriëntatiefase: Eerste observatie van het PD zonder wijzigingen. Opstellen van hypothesen en
scenario’s.
▪ Je moet gaan inkaderen, want je kunt niet alles onderzoeken. Je bent gebonden aan tijd,
geld en middelen die je kunt inzetten.
2) Voorbereidende fase: Ontwikkeling van een plan van aanpak met inachtneming van FO-
normen voor het verzamelen en behandelen van sporen.
▪ Wat voor deskundigen nodig?
▪ FO-normen zijn stappenplannen voor de forensische opsporing, in samenspraak met
NFI, voor zo hoog mogelijke kwaliteit
3) Uitvoeringsfase: Uitvoeren van het plan, veiligstellen van sporen, continu bijstellen van
hypothesen en scenario’s.
4) Afrondingsfase: Evalueren van de resultaten en rapporteren aan de leider van het onderzoek.
▪ Als je te vroeg je onderzoek afrondt, kun je de daarna de PD moeilijk herstellen.
5) Vastleggen van resultaten: Opstellen van proces-verbaal met bevindingen, uitgevoerde
onderzoeken en veiliggestelde sporen.
▪ Rapporteren is belangrijk, want anders heeft het geen waarde als bewijs.
, Doelen: verdachten opsporen, gebeurtenissen reconstrueren (om te bepalen waar sporen te vinden
zijn), bijdragen aan bewijsvoeren, uitsluiten van personen of scenario’s.
○ De selectie van sporen is afhankelijk van het doel van het onderzoek en er wordt een balans
gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Niet alle sporen kunnen worden veiliggesteld
vanwege tijd- en kostenbeperkingen.
○ De onderzoeker probeert af te leiden welke handelingen zijn verricht tijdens het misdrijf om
te bepalen waar contactsporen te verwachten zijn.
○ Verschil sporen (bv vingerafdruk) en sporendrager (bv. klink waar vingerafdruk zit)
sporendragers kun je vaak verplaatsen, spoor zelf op PD zelf bemonsteren.
○ Verstorende factoren: het weer, hulpverlening (hulpverlening gaat boven sporenonderzoek),
tijdsbestek, contaminatie etc.
○ Sporen die aanvankelijk irrelevant lijken, kunnen later cruciaal blijken. Vaak is de plaats
delict dan al niet meer beschikbaar en kan het spoor niet meer worden veiliggesteld.
Prestatie-indicatoren voor PD-onderzoek
o Effectiviteit: De mate waarin het PD-onderzoek bijdraagt aan het oplossen van zaken en het
ondersteunen van bewijsvoering.
o Efficiëntie: Balans vinden tussen minimale tijd, middelen en maximale opbrengst zonder
kwaliteitsverlies.
o Kwaliteit: De nauwkeurigheid, reproduceerbaarheid en volledigheid van het onderzoek.
Wetgeving
○ Artikel 125 Sv geeft de bevoegdheid om maatregelen te nemen tot bewaking of afsluiting van
de PD, zodat het onderzoek ongestoord kan plaatsvinden. De rechter of ambtenaar kan
bevelen dat niemand zich verwijdert of gebruik maakt van communicatievoorzieningen.
○ Artikel 151 Sv geeft de officier van justitie of de hulpofficier de bevoegdheid om plaatsen te
betreden voor een schouw.
Rollen
Politie:
o Forensische opsporing: Gebruikt sporenonderzoek om scenario’s te vormen over wat er is
gebeurd en wie betrokkenen zijn.
o Tactische opsporing: Voert buurtonderzoeken uit, hoort slachtoffers en getuigen, en analyseert
camerabeelden, ANPR-registraties, financiële en telefoongegevens.
▪ De tactische recherche verzamelt informatie over strafbare feiten en verdachte
personen. Een rechercheur probeert onder meer te achterhalen wat er precies is gebeurd
en welk motief de dader had. Om meer te weten te komen, ondervraagt hij slachtoffers,
getuigen en buurtbewoners. Ook kijkt hij of er voor en na het delict opvallende dingen
zijn gebeurd. Zo wordt het plaatje steeds completer. Het forensisch onderzoek kan
daarbij helpen en aan de hand van verzameld sporenmateriaal kunnen verdachten in
beeld worden gebracht.
Officier van Justitie (OvJ):
o Doel: waarheidsvinding.
o Geeft leiding aan het opsporingsonderzoek en is verantwoordelijk voor de vervolging.
o Gebruikt PD-resultaten om scenario’s te toetsen en richting te geven aan het onderzoek.
o Beslist over het inzetten van bevoegdheden en vervolging bij voldoende bewijs.
o Forensisch officier: Ondersteunt de zaaksofficier met forensische kennis en prioriteert sporen
die verder onderzocht moeten worden, gezien beperkte onderzoekscapaciteit.
▪ Is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de forensische opsporing.
Forensisch deskundigen:
o Onderzoeken veiliggestelde sporen of bemonsterde objecten in laboratoria (bv. NFI).
o Beantwoorden vragen over aard, herkomst en activiteitniveau van sporen.
Advocatuur:
o Verdedigt verdachten en kan alternatieve scenario’s ondersteunen met PD-resultaten om een
eerlijk proces en lagere straf te bepleiten.
, Rechter:
o Oordeelt over schuld of onschuld en bepaalt een passende straf.
o Overweegt bewijs van zowel het OM als de verdediging.
o Gebruikt de resultaten van PD-onderzoek en forensische analyses om tot een oordeel te
komen.
Bijdrage van PD-resultaten aan strafrechtelijke processen
o Opsporing: PD-onderzoek biedt richting aan het identificeren van verdachten.
o Vervolging: Levert bewijzen die scenario’s kunnen ondersteunen of uitsluiten.
o Bewijsvoering: Helpt bij het vaststellen van de rol van een verdachte en de toedracht van een
misdrijf.
Contaminatie
Soorten contaminatie
○ Direct: een stuk van overtuiging direct contamineren: iets vastpakken waardoor bv. speeksel of
huidcellen van jou op het voorwerp komen.
○ Secondary (en zo verder): bv. je brengt bloed dat je veiligstelt over naar een ander spoor dat je
gaat veilig stellen dat kunnen we eigenlijk niet vaststellen in het lab, we weten niet of het
gebeurd is.
Maatregelen om contaminatie (vervuiling; direct, secondair, tertiair etc.) te voorkomen
○ Plek afzetten, beschermende kleding aan, gevonden sporen in aparte ruimtes, direct contact
beperken, niet hoesten, training die wordt gegeven etc.
○ Strenge protocollen: Alle laboratoriumhandelingen gebeuren volgens protocollen en
gevalideerde onderzoeksmethoden.
▪ De mensen die sporen veiligstellen gebruiken standaardmethoden (FO-normen), om zo
min mogelijk vragen te krijgen over de wijze. De normen die daarvoor opgesteld zijn,
zijn er ook om contaminatie te voorkomen.
○ Chain of Custody: Er is een proces voor het veiligstellen, transporteren, onderzoeken en
opslaan van onderzoeksmateriaal (stukken van overtuiging) om de integriteit van en de
verantwoording over het onderzoeksmateriaal eenduidig en achteraf aantoonbaar vast te
leggen.
▪ Alle stappen documenteren die betrekking hebben op het stuk van overtuiging (SvO).
o Als er iets mis is gegaan, wordt dat gerapporteerd.
▪ Belangrijk voor rechtmatigheid en betrouwbaarheid
o Rechtmatigheid: volgens de regels verkregen, verantwoordingsverplichting of
alles goed is verlopen.
o Betrouwbaarheid: niet gecontamineerd of gemanipuleerd
○ Uitvoerende onderzoekers krijgen alleen informatie die direct relevant is voor het onderzoek
om vooringenomenheid en tunnelvisie te voorkomen.
○ Minimale hoeveelheden lichaamsvloeistoffen kunnen ervoor zorgen dat het DNA-profiel van
het contactspoor niet meer is vast te stellen. Daarom moet de bemonstering onder strenge
condities gebeuren.
○ Eliminatie DNA-databank: Het NFI heeft een eliminatie DNA-databank met profielen van
medewerkers en bezoekers om bij een eventuele contaminatie te kunnen vaststellen of die
afkomstig kan zijn van medewerkers of bezoekers
Gevonden sporen in verband brengen met specifieke handelingen of betrokkenheid van een
verdachte op de plaats delict
Dit is belangrijk, want de relevantie van een spoor hangt sterk af van de context en de relatie tot
het misdrijf. Het enkel vaststellen van de aanwezigheid van een spoor is niet genoeg; de context en
de relatie tot het delict moeten worden onderzocht om tot een betekenisvolle conclusie te komen.
○ Delictgerelateerdheid: De centrale vraag bij elk forensisch onderzoek is of het spoor een
relatie heeft met het misdrijf. Het is niet genoeg om enkel vast te stellen dat een spoor
aanwezig is; het moet ook duidelijk zijn hoe dit spoor relevant is voor de zaak.
, ▪ Je moet altijd op zoek naar de context en de delictgerelateerdheid. Kijken wat binnen de
context van het scenario relevante sporen zijn.
o Indicatoren die wijzen op een strafrechtelijke context: kijken wat
getuigenverklaringen zeggen, weten wat er ongeveer gebeurd is, locatie (op
sporendrager maar ook locatie waar het delict heeft voorgedaan; bv. op station
andere context dan in iemands huis), tijdsbestek, alternatieve verklaringen,
bekend referentiemateriaal etc.
o Zaak is dus nog niet rond als je een DNA-spoor hebt gevonden.
○ Het verbinden van sporen aan specifieke handelingen helpt bij het reconstrueren van de
gebeurtenissen op de plaats delict.
○ Bij het onderzoeken van sporen is het belangrijk om verschillende hypothesen te overwegen
over hoe een spoor op een bepaalde plaats terecht is gekomen.
○ Biologische contactsporen kunnen indirect worden overgedragen via een andere persoon of
een object. Het is belangrijk om deze mogelijkheid mee te nemen in de analyse en de
resultaten te bezien onder verschillende hypothesen.
○ Naast de herkomst van het spoor (het bronniveau), is het van belang om te onderzoeken hoe
het celmateriaal op een stuk van overtuiging is terechtgekomen (het activiteitniveau). Deze
informatie helpt bij het begrijpen van de relatie van het spoor tot het misdrijf.
Biologisch onderzoek
Het biologisch onderzoek is onderverdeeld in verschillende activiteiten die sterk met elkaar zijn
verweven:
1) Onderzoek naar en van biologische sporen
▪ Het onderzoek naar biologische sporen begint met de criminalistische analyse van de
stukken van overtuiging. Uitgangspunt is de onderzoeksvraag van de aanvrager van het
onderzoek (technische recherche en het OM of de verdediging).
o Doen geen blind onderzoek, we moeten weten wat we moeten onderzoeken.
Bv. is iemand ergens vastgehouden, moeten we opzoek naar bloed, speeksel,
sperma? Etc. als je dat niet weet van te voren, kost 1 kledingstuk misschien al
10.000 euro. Moet informatie hebben van de politie om te weten waar je
rekening mee moet houden en waar je naar moet zoeken.
▪ Er zijn drie groepen biologische sporen: lichaamsvloeistoffen (bloed, sperma en
speeksel), haren en biologische sporen waarvan de aard niet is te bepalen: van deze
sporen is met de huidige technieken niet vast te stellen tot welke lichaamscellen ze
behoren. Veelal betreffen het biologische contactsporen.
o In eerste instantie is het sporenonderzoek altijd gericht op sporen van
lichaamsvloeistoffen en op haren. Levert dit onderzoek geen of onvoldoende
bruikbaar resultaat op, dan kan men onderzoek naar biologische contactsporen
overwegen. (zie kopje ‘biologische contactsporen’)
▪ Sporen worden gemonsterd door bv. uit te knippen, over te brengen op een wattenstaafje
op speciaal ontwikkeld tape. Niet-verplaatsbare sporen worden op de PD zelf
veiliggesteld.
▪ Forensisch haaronderzoek: Op basis van de uiterlijke kenmerken van de haren
vergelijken forensisch haardeskundigen de verschillende veiliggestelde haren in een zaak
met elkaar en met de referentieharen van slachtoffer, verdachte en/of andere
betrokkenen. Daarnaast beoordelen ze of de veiliggestelde haren geschikt zijn voor
vergelijkend DNA-onderzoek.
▪ Is er biologisch celmateriaal aanwezig? Wat is de aard van het celmateriaal? Waar? Wat?
Hoe veiligstellen?
2) DNA-onderzoek en analyse van de verkregen resultaten
▪ Het doel van de forensische DNA-analyse is uit biologische sporen en
referentiemateriaal van personen (meestal wangslijmvlies) een DNA-profiel te
verkrijgen.
Criminalistiek, een van de deelgebieden binnen de forensische wetenschap, richt zich op de
toepassing van wetenschappelijke methoden binnen strafrechtelijke onderzoeken. Deze discipline
wordt beheerst door de juridische normen voor toelaatbaar bewijs in het strafprocesrecht.
Multidisciplinair wetenschappelijk vakgebied dat zich bezighoudt met het analyseren
/interpreteren van bewijs, ten dienste van de rechtspleging
Criminalistiek omvat een breed scala aan vakgebieden, zoals sporenanalyse, scheikunde
(bijvoorbeeld toxicologie), forensische DNA-analyse, onderzoek naar verboden stoffen en
brandrestenanalyse.
Het belangrijkste verschil tussen Criminologie en Criminalistiek is dat de eerste zich richt op de
studie van misdaad en de oorzaken ervan, terwijl de laatste zich richt op het onderzoeken en
oplossen van misdaden door middel van wetenschappelijke technieken.
Wat is forensisch onderzoek?
Forensisch onderzoek is het onderzoeken van sporen om vragen te beantwoorden in strafzaken.
○ Forensisch onderzoek helpt bij het opsporen van daders of de oorzaken van (mogelijke)
misdrijven op basis van wetenschappelijk bewijsvoering.
Het doel is om te achterhalen van wie biologisch sporenmateriaal afkomstig is, ten behoeve van
opsporing en vervolging in strafzaken.
Het omvat een breed scala aan activiteiten, van het veiligstellen van sporen op de plaats delict tot
het analyseren van DNA in een laboratorium
Forensisch onderzoek is heel breed. Criminalistiek is eigenlijk een tak van forensisch onderzoek.
Forensisch onderzoek steeds belangrijker, want verdachten en getuigen steeds minder bereid om
verklaringen af te leggen.
○ Verdediging brengt alternatieve scenario’s naar voren, waardoor forensisch onderzoek ook nog
niet klaar is voor de deskundige als hij zijn rapport aflevert, want daarna komt verdediging
met alternatief scenario.
Plaats delict onderzoeken
PD-onderzoek vormt een essentieel onderdeel van het strafrechtelijk proces en wordt ingezet in
alle fasen: opsporing, vervolging en berechting. Het biedt een basis voor verdere sporenanalyses
en de toepassing van resultaten in strafrechtelijke procedures.
o Plaats delict is de plek waar een (mogelijk strafbaar) feit heeft plaatsgevonden of waar
mogelijk sporen zijn achtergelaten of achtergebleven van dit feit.
o Op basis van de sporen en het sporenbeeld wordt geprobeerd antwoord te krijgen op de vraag
wat er is gebeurd en wie de betrokkenen zijn.
Het onderzoek volgt een 5-fasenmodel om een gestructureerde aanpak te waarborgen:
oriëntatiefase, voorbereidende fase, uitvoeringsfase, afrondingsfase, vastleggen van resultaten.
1) Oriëntatiefase: Eerste observatie van het PD zonder wijzigingen. Opstellen van hypothesen en
scenario’s.
▪ Je moet gaan inkaderen, want je kunt niet alles onderzoeken. Je bent gebonden aan tijd,
geld en middelen die je kunt inzetten.
2) Voorbereidende fase: Ontwikkeling van een plan van aanpak met inachtneming van FO-
normen voor het verzamelen en behandelen van sporen.
▪ Wat voor deskundigen nodig?
▪ FO-normen zijn stappenplannen voor de forensische opsporing, in samenspraak met
NFI, voor zo hoog mogelijke kwaliteit
3) Uitvoeringsfase: Uitvoeren van het plan, veiligstellen van sporen, continu bijstellen van
hypothesen en scenario’s.
4) Afrondingsfase: Evalueren van de resultaten en rapporteren aan de leider van het onderzoek.
▪ Als je te vroeg je onderzoek afrondt, kun je de daarna de PD moeilijk herstellen.
5) Vastleggen van resultaten: Opstellen van proces-verbaal met bevindingen, uitgevoerde
onderzoeken en veiliggestelde sporen.
▪ Rapporteren is belangrijk, want anders heeft het geen waarde als bewijs.
, Doelen: verdachten opsporen, gebeurtenissen reconstrueren (om te bepalen waar sporen te vinden
zijn), bijdragen aan bewijsvoeren, uitsluiten van personen of scenario’s.
○ De selectie van sporen is afhankelijk van het doel van het onderzoek en er wordt een balans
gezocht tussen volledigheid en haalbaarheid. Niet alle sporen kunnen worden veiliggesteld
vanwege tijd- en kostenbeperkingen.
○ De onderzoeker probeert af te leiden welke handelingen zijn verricht tijdens het misdrijf om
te bepalen waar contactsporen te verwachten zijn.
○ Verschil sporen (bv vingerafdruk) en sporendrager (bv. klink waar vingerafdruk zit)
sporendragers kun je vaak verplaatsen, spoor zelf op PD zelf bemonsteren.
○ Verstorende factoren: het weer, hulpverlening (hulpverlening gaat boven sporenonderzoek),
tijdsbestek, contaminatie etc.
○ Sporen die aanvankelijk irrelevant lijken, kunnen later cruciaal blijken. Vaak is de plaats
delict dan al niet meer beschikbaar en kan het spoor niet meer worden veiliggesteld.
Prestatie-indicatoren voor PD-onderzoek
o Effectiviteit: De mate waarin het PD-onderzoek bijdraagt aan het oplossen van zaken en het
ondersteunen van bewijsvoering.
o Efficiëntie: Balans vinden tussen minimale tijd, middelen en maximale opbrengst zonder
kwaliteitsverlies.
o Kwaliteit: De nauwkeurigheid, reproduceerbaarheid en volledigheid van het onderzoek.
Wetgeving
○ Artikel 125 Sv geeft de bevoegdheid om maatregelen te nemen tot bewaking of afsluiting van
de PD, zodat het onderzoek ongestoord kan plaatsvinden. De rechter of ambtenaar kan
bevelen dat niemand zich verwijdert of gebruik maakt van communicatievoorzieningen.
○ Artikel 151 Sv geeft de officier van justitie of de hulpofficier de bevoegdheid om plaatsen te
betreden voor een schouw.
Rollen
Politie:
o Forensische opsporing: Gebruikt sporenonderzoek om scenario’s te vormen over wat er is
gebeurd en wie betrokkenen zijn.
o Tactische opsporing: Voert buurtonderzoeken uit, hoort slachtoffers en getuigen, en analyseert
camerabeelden, ANPR-registraties, financiële en telefoongegevens.
▪ De tactische recherche verzamelt informatie over strafbare feiten en verdachte
personen. Een rechercheur probeert onder meer te achterhalen wat er precies is gebeurd
en welk motief de dader had. Om meer te weten te komen, ondervraagt hij slachtoffers,
getuigen en buurtbewoners. Ook kijkt hij of er voor en na het delict opvallende dingen
zijn gebeurd. Zo wordt het plaatje steeds completer. Het forensisch onderzoek kan
daarbij helpen en aan de hand van verzameld sporenmateriaal kunnen verdachten in
beeld worden gebracht.
Officier van Justitie (OvJ):
o Doel: waarheidsvinding.
o Geeft leiding aan het opsporingsonderzoek en is verantwoordelijk voor de vervolging.
o Gebruikt PD-resultaten om scenario’s te toetsen en richting te geven aan het onderzoek.
o Beslist over het inzetten van bevoegdheden en vervolging bij voldoende bewijs.
o Forensisch officier: Ondersteunt de zaaksofficier met forensische kennis en prioriteert sporen
die verder onderzocht moeten worden, gezien beperkte onderzoekscapaciteit.
▪ Is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de forensische opsporing.
Forensisch deskundigen:
o Onderzoeken veiliggestelde sporen of bemonsterde objecten in laboratoria (bv. NFI).
o Beantwoorden vragen over aard, herkomst en activiteitniveau van sporen.
Advocatuur:
o Verdedigt verdachten en kan alternatieve scenario’s ondersteunen met PD-resultaten om een
eerlijk proces en lagere straf te bepleiten.
, Rechter:
o Oordeelt over schuld of onschuld en bepaalt een passende straf.
o Overweegt bewijs van zowel het OM als de verdediging.
o Gebruikt de resultaten van PD-onderzoek en forensische analyses om tot een oordeel te
komen.
Bijdrage van PD-resultaten aan strafrechtelijke processen
o Opsporing: PD-onderzoek biedt richting aan het identificeren van verdachten.
o Vervolging: Levert bewijzen die scenario’s kunnen ondersteunen of uitsluiten.
o Bewijsvoering: Helpt bij het vaststellen van de rol van een verdachte en de toedracht van een
misdrijf.
Contaminatie
Soorten contaminatie
○ Direct: een stuk van overtuiging direct contamineren: iets vastpakken waardoor bv. speeksel of
huidcellen van jou op het voorwerp komen.
○ Secondary (en zo verder): bv. je brengt bloed dat je veiligstelt over naar een ander spoor dat je
gaat veilig stellen dat kunnen we eigenlijk niet vaststellen in het lab, we weten niet of het
gebeurd is.
Maatregelen om contaminatie (vervuiling; direct, secondair, tertiair etc.) te voorkomen
○ Plek afzetten, beschermende kleding aan, gevonden sporen in aparte ruimtes, direct contact
beperken, niet hoesten, training die wordt gegeven etc.
○ Strenge protocollen: Alle laboratoriumhandelingen gebeuren volgens protocollen en
gevalideerde onderzoeksmethoden.
▪ De mensen die sporen veiligstellen gebruiken standaardmethoden (FO-normen), om zo
min mogelijk vragen te krijgen over de wijze. De normen die daarvoor opgesteld zijn,
zijn er ook om contaminatie te voorkomen.
○ Chain of Custody: Er is een proces voor het veiligstellen, transporteren, onderzoeken en
opslaan van onderzoeksmateriaal (stukken van overtuiging) om de integriteit van en de
verantwoording over het onderzoeksmateriaal eenduidig en achteraf aantoonbaar vast te
leggen.
▪ Alle stappen documenteren die betrekking hebben op het stuk van overtuiging (SvO).
o Als er iets mis is gegaan, wordt dat gerapporteerd.
▪ Belangrijk voor rechtmatigheid en betrouwbaarheid
o Rechtmatigheid: volgens de regels verkregen, verantwoordingsverplichting of
alles goed is verlopen.
o Betrouwbaarheid: niet gecontamineerd of gemanipuleerd
○ Uitvoerende onderzoekers krijgen alleen informatie die direct relevant is voor het onderzoek
om vooringenomenheid en tunnelvisie te voorkomen.
○ Minimale hoeveelheden lichaamsvloeistoffen kunnen ervoor zorgen dat het DNA-profiel van
het contactspoor niet meer is vast te stellen. Daarom moet de bemonstering onder strenge
condities gebeuren.
○ Eliminatie DNA-databank: Het NFI heeft een eliminatie DNA-databank met profielen van
medewerkers en bezoekers om bij een eventuele contaminatie te kunnen vaststellen of die
afkomstig kan zijn van medewerkers of bezoekers
Gevonden sporen in verband brengen met specifieke handelingen of betrokkenheid van een
verdachte op de plaats delict
Dit is belangrijk, want de relevantie van een spoor hangt sterk af van de context en de relatie tot
het misdrijf. Het enkel vaststellen van de aanwezigheid van een spoor is niet genoeg; de context en
de relatie tot het delict moeten worden onderzocht om tot een betekenisvolle conclusie te komen.
○ Delictgerelateerdheid: De centrale vraag bij elk forensisch onderzoek is of het spoor een
relatie heeft met het misdrijf. Het is niet genoeg om enkel vast te stellen dat een spoor
aanwezig is; het moet ook duidelijk zijn hoe dit spoor relevant is voor de zaak.
, ▪ Je moet altijd op zoek naar de context en de delictgerelateerdheid. Kijken wat binnen de
context van het scenario relevante sporen zijn.
o Indicatoren die wijzen op een strafrechtelijke context: kijken wat
getuigenverklaringen zeggen, weten wat er ongeveer gebeurd is, locatie (op
sporendrager maar ook locatie waar het delict heeft voorgedaan; bv. op station
andere context dan in iemands huis), tijdsbestek, alternatieve verklaringen,
bekend referentiemateriaal etc.
o Zaak is dus nog niet rond als je een DNA-spoor hebt gevonden.
○ Het verbinden van sporen aan specifieke handelingen helpt bij het reconstrueren van de
gebeurtenissen op de plaats delict.
○ Bij het onderzoeken van sporen is het belangrijk om verschillende hypothesen te overwegen
over hoe een spoor op een bepaalde plaats terecht is gekomen.
○ Biologische contactsporen kunnen indirect worden overgedragen via een andere persoon of
een object. Het is belangrijk om deze mogelijkheid mee te nemen in de analyse en de
resultaten te bezien onder verschillende hypothesen.
○ Naast de herkomst van het spoor (het bronniveau), is het van belang om te onderzoeken hoe
het celmateriaal op een stuk van overtuiging is terechtgekomen (het activiteitniveau). Deze
informatie helpt bij het begrijpen van de relatie van het spoor tot het misdrijf.
Biologisch onderzoek
Het biologisch onderzoek is onderverdeeld in verschillende activiteiten die sterk met elkaar zijn
verweven:
1) Onderzoek naar en van biologische sporen
▪ Het onderzoek naar biologische sporen begint met de criminalistische analyse van de
stukken van overtuiging. Uitgangspunt is de onderzoeksvraag van de aanvrager van het
onderzoek (technische recherche en het OM of de verdediging).
o Doen geen blind onderzoek, we moeten weten wat we moeten onderzoeken.
Bv. is iemand ergens vastgehouden, moeten we opzoek naar bloed, speeksel,
sperma? Etc. als je dat niet weet van te voren, kost 1 kledingstuk misschien al
10.000 euro. Moet informatie hebben van de politie om te weten waar je
rekening mee moet houden en waar je naar moet zoeken.
▪ Er zijn drie groepen biologische sporen: lichaamsvloeistoffen (bloed, sperma en
speeksel), haren en biologische sporen waarvan de aard niet is te bepalen: van deze
sporen is met de huidige technieken niet vast te stellen tot welke lichaamscellen ze
behoren. Veelal betreffen het biologische contactsporen.
o In eerste instantie is het sporenonderzoek altijd gericht op sporen van
lichaamsvloeistoffen en op haren. Levert dit onderzoek geen of onvoldoende
bruikbaar resultaat op, dan kan men onderzoek naar biologische contactsporen
overwegen. (zie kopje ‘biologische contactsporen’)
▪ Sporen worden gemonsterd door bv. uit te knippen, over te brengen op een wattenstaafje
op speciaal ontwikkeld tape. Niet-verplaatsbare sporen worden op de PD zelf
veiliggesteld.
▪ Forensisch haaronderzoek: Op basis van de uiterlijke kenmerken van de haren
vergelijken forensisch haardeskundigen de verschillende veiliggestelde haren in een zaak
met elkaar en met de referentieharen van slachtoffer, verdachte en/of andere
betrokkenen. Daarnaast beoordelen ze of de veiliggestelde haren geschikt zijn voor
vergelijkend DNA-onderzoek.
▪ Is er biologisch celmateriaal aanwezig? Wat is de aard van het celmateriaal? Waar? Wat?
Hoe veiligstellen?
2) DNA-onderzoek en analyse van de verkregen resultaten
▪ Het doel van de forensische DNA-analyse is uit biologische sporen en
referentiemateriaal van personen (meestal wangslijmvlies) een DNA-profiel te
verkrijgen.
