M2 - 1.1 De individuele vraag
De wet van de vraag luidt: hoe hoger de prijs, hoe kleiner de gevraagde hoeveelheid.
De individuele vraag is dus het aantal eenheden dat een consument ergens van wil kopen bij een
bepaalde prijs. Daaruit volgt ook de betalingsbereidheid; het maximale bedrag dat de consument
ervoor wil geven.
In de afbeelding hiernaast zien we twee
grafieken over de individuele vraag van
balpennen. In de linker grafiek zien we de
discrete vraag. Dit betekent dat de prijs in
stapjes van gehele getallen (!) afneemt.
Bijvoorbeeld bij €4 wil de consument 1 pen,
maar bij €3 wil de consument er 2. In de
rechter grafiek zien we een continue vraag.
Dit betekent dat er dus niet meer gehele getallen gerekend kan worden. Bijvoorbeeld bij 1,5 pennen
voor €3,50.
Het consumentensurplus is de optelsom van het individuele consumentensurplus van alle
consumenten die het product kopen. Het individuele consumentensurplus is het verschil tussen de
prijs en de betalingsbereidheid voor alle eenheden die een consument van een product koopt. Ik
leg het uit met een voorbeeld.
Zie de bron hiernaast. Als je bereid bent om €0,60 te betalen voor een
appel, maar de appel kost eigenlijk €0,40, dan is je
consumentensurplus dus €0,20. En voor twee appels is het €0,50 -
€0,40 = €0,10. De optelsom komt dan uit op €0,30; dus dat is dan je
consumentensurplus.
In de bron hiernaast is het donkerblauw gekleurd. Omdat het hier over
het consumentensurplus van 1 persoon gaat, noemen we dit het
individuele consumentensurplus. Dit begrip is ook wel te vergelijken
met "girl math".
VOORBEELD
Gegeven is de individuele vraaglijn: qv = –10p + 200, waarbij p de prijs in euro’s is en qv de
gevraagde hoeveelheid.
Teken deze individuele vraaglijn. Zet daarbij qv op de x-as en laat qv oplopen tot 250, en zet p
op de y-as, oplopend tot 25. Teken het consumentensurplus als oppervlakte in de tekening bij een
prijs van p = € 15. En bereken daarna de waarde van het consumentensurplus bij p = € 15.
, Hiernaast is de vraaglijn getekend, met het
blauwe deel als consumenten surplus. We zien
dus dat het consumentensurplus alle prijzen
hoger of €15 zijn. Daarvoor hebben we een
driehoek getekend.
Om nu het consumentensurplus te berekenen
moeten we dus de oppervlakte van de driehoek
berekenen. We weten alleen hoe lang de
verticale zijde is (5) dus we moeten de
horizontale nog berekenen.
Dit doen we door de 15 in de gegeven formule in te vullen;
qv = -10 x 15 + 200 = 50
Met deze gegevens kunnen we nu de driehoek berekenen;
5 x 50 x 0,5 = 125
Dus het consumentensurplus is 125.
Factoren die de individuele vraag beïnvloeden;
1. Voorkeuren
2. Budget
3. Substitueerbare producten, een product dat de consument kan voorzien in de bevrediging
van dezelfde behoefte. Bijvoorbeeld een appel en een peer; allebei stillen ze de honger.
4. Complementaire producten, producten die alleen in combinatie met elkaar een behoefte
kunnen bevredigen. Bijvoorbeeld een spelcomputer en een spel.
5. Exogene factoren, een omstandigheid waarop betrokkenen geen invloed hebben.
Bijvoorbeeld dat de vraag naar ijs stijgt wanneer het zomer wordt. Hierdoor heb je
misschien langere rijen of stijgt de prijs.
1.2 De collectieve vraag
Een bedrijf wil natuurlijk graag van zoveel mogelijk mensen de betaalbereidheid weten, zodat ze
daarop hun prijzen kunnen aanpassen. Dit noemen we de collectieve vraag; de optelsom van alle
individuele vragen binnen een bepaalde groep.
De collectieve vraag kan worden afgeleid voor iedere willekeurige groep consumenten, zoals
leerlingen, inwoners van een dorp of inwoners van een land. Welke groep van toepassing is volgt
uit het afzetgebied; het gebied waarin de producent zijn product verkoopt.
In de afbeelding hieronder zien we dus ook de collectieve vraag. Bij een prijs van €5 worden
er in totaal 1 balpen gekocht, bij een prijs van €4 worden er in totaal 2 gekocht, bij een prijs van €3
worden er in totaal 4 gekocht, enzovoort. Ook zien we het consumentensurplus maar dat heeft er
nu nog niks mee te maken.
,De optelsom van alle individuele vraaglijnen geeft de collectieve vraaglijn. Ik leg dit ook aan de
hand van een voorbeeld.
VOORBEELD
Lisa en Liu hebben respectievelijk de volgende vraagfuncties:
qLisa = 7 – p, waarbij 0 ≤ p ≤ 7
qLiu = 14 – 2p, waarbij 0 ≤ p ≤ 7
Bereken de formule van de collectieve vraaglijn, en bereken het consumentensurplus bij p = 4.
Om de collectieve vraaglijn te berekenen tellen we de individuele bij elkaar op, of wiskundig
gezegd; Q = qLisa + qLiu. We vullen onze gegevens hierbij in.
7 – p + 14 – 2p = 21 – 3p dus de formule voor de collectieve vraaglijn is Q = 21 - 3p
We moeten nu de driehoek (het consumentensurplus) berekenen. Het consumentensurplus is p = 4,
dus we moeten weten wat de maximale p is. Dit doen we door Q = 0 in te vullen;
0 = 21 - 3p → 3p = 21 → p = 7
Dus de maximale p = 7. We weten dus nu de verticale zijde van de driehoek. De horizontale wisten
we ook al, want voor p = 4 geld 21 - 3 x 4 = 9. Hiermee berekenen we de driehoek.
(7 - 4) x 9 x 0,5 = 13,5. Dus het consumentensurplus bij p = 4 is €13,50.
1.3 Prijselasticiteit
De prijselasticiteit van de gevraagde hoeveelheid geeft aan hoeveel procent de gevraagde
hoeveelheid verandert als gevolg van een prijsverandering. Dit is de formule;
, Leer de onderstaande tabel uit je hoofd:
prijselasticiteit = 0 omzet stijgt
-1 < prijselasticiteit < 0 omzet stijgt → inelastisch
prijselasticiteit = -1 omzet blijft gelijk
prijselasticiteit < -1 omzet daalt → elastisch
prijselasticiteit = oneindig omzet verdwijnt
VOORBEELD
Gegeven is de formule Qv = –4p + 80.
Wat is de waarde van de prijselasticiteit bij een stijging van de prijs van 8 naar 10? En is de
prijselasticiteit elastisch of inelastisch?
Eerst berekenen we de procentuele verandering van de prijs;
De prijs stijgt met (10 – 8) / 8 × 100% = 25%.
Daarna de procentuele verandering van de vraag;
–4 × 8 + 80 = 48
–4 × 10 + 80 = 40.
In procenten is dat (40 – 48) / 48 × 100% = –16,7%.
De prijselasticiteit is dan –16,7% / +25% = –0,67.
Hij is dus inelastisch; de prijs stijgt in procenten harder dan dat de vraag afneemt.
VOORBEELD 2
De prijselasticiteit van gehakt is –0,2. Om de vraag naar gehakt 3% te laten stijgen, wat moet er
dan gebeuren met de prijs?
De gegevens die we al hebben vullen we in en rekenen het daarmee uit.
-0,2 = 3 / x
x = 3 / -0.2
x = -15
Dus de prijs moet met 15% dalen.
De kruislingse prijselasticiteit wordt gebruikt om de invloed op de gevraagde hoeveelheid van de
prijs van andere producten te meten. Dit is de formule;
De wet van de vraag luidt: hoe hoger de prijs, hoe kleiner de gevraagde hoeveelheid.
De individuele vraag is dus het aantal eenheden dat een consument ergens van wil kopen bij een
bepaalde prijs. Daaruit volgt ook de betalingsbereidheid; het maximale bedrag dat de consument
ervoor wil geven.
In de afbeelding hiernaast zien we twee
grafieken over de individuele vraag van
balpennen. In de linker grafiek zien we de
discrete vraag. Dit betekent dat de prijs in
stapjes van gehele getallen (!) afneemt.
Bijvoorbeeld bij €4 wil de consument 1 pen,
maar bij €3 wil de consument er 2. In de
rechter grafiek zien we een continue vraag.
Dit betekent dat er dus niet meer gehele getallen gerekend kan worden. Bijvoorbeeld bij 1,5 pennen
voor €3,50.
Het consumentensurplus is de optelsom van het individuele consumentensurplus van alle
consumenten die het product kopen. Het individuele consumentensurplus is het verschil tussen de
prijs en de betalingsbereidheid voor alle eenheden die een consument van een product koopt. Ik
leg het uit met een voorbeeld.
Zie de bron hiernaast. Als je bereid bent om €0,60 te betalen voor een
appel, maar de appel kost eigenlijk €0,40, dan is je
consumentensurplus dus €0,20. En voor twee appels is het €0,50 -
€0,40 = €0,10. De optelsom komt dan uit op €0,30; dus dat is dan je
consumentensurplus.
In de bron hiernaast is het donkerblauw gekleurd. Omdat het hier over
het consumentensurplus van 1 persoon gaat, noemen we dit het
individuele consumentensurplus. Dit begrip is ook wel te vergelijken
met "girl math".
VOORBEELD
Gegeven is de individuele vraaglijn: qv = –10p + 200, waarbij p de prijs in euro’s is en qv de
gevraagde hoeveelheid.
Teken deze individuele vraaglijn. Zet daarbij qv op de x-as en laat qv oplopen tot 250, en zet p
op de y-as, oplopend tot 25. Teken het consumentensurplus als oppervlakte in de tekening bij een
prijs van p = € 15. En bereken daarna de waarde van het consumentensurplus bij p = € 15.
, Hiernaast is de vraaglijn getekend, met het
blauwe deel als consumenten surplus. We zien
dus dat het consumentensurplus alle prijzen
hoger of €15 zijn. Daarvoor hebben we een
driehoek getekend.
Om nu het consumentensurplus te berekenen
moeten we dus de oppervlakte van de driehoek
berekenen. We weten alleen hoe lang de
verticale zijde is (5) dus we moeten de
horizontale nog berekenen.
Dit doen we door de 15 in de gegeven formule in te vullen;
qv = -10 x 15 + 200 = 50
Met deze gegevens kunnen we nu de driehoek berekenen;
5 x 50 x 0,5 = 125
Dus het consumentensurplus is 125.
Factoren die de individuele vraag beïnvloeden;
1. Voorkeuren
2. Budget
3. Substitueerbare producten, een product dat de consument kan voorzien in de bevrediging
van dezelfde behoefte. Bijvoorbeeld een appel en een peer; allebei stillen ze de honger.
4. Complementaire producten, producten die alleen in combinatie met elkaar een behoefte
kunnen bevredigen. Bijvoorbeeld een spelcomputer en een spel.
5. Exogene factoren, een omstandigheid waarop betrokkenen geen invloed hebben.
Bijvoorbeeld dat de vraag naar ijs stijgt wanneer het zomer wordt. Hierdoor heb je
misschien langere rijen of stijgt de prijs.
1.2 De collectieve vraag
Een bedrijf wil natuurlijk graag van zoveel mogelijk mensen de betaalbereidheid weten, zodat ze
daarop hun prijzen kunnen aanpassen. Dit noemen we de collectieve vraag; de optelsom van alle
individuele vragen binnen een bepaalde groep.
De collectieve vraag kan worden afgeleid voor iedere willekeurige groep consumenten, zoals
leerlingen, inwoners van een dorp of inwoners van een land. Welke groep van toepassing is volgt
uit het afzetgebied; het gebied waarin de producent zijn product verkoopt.
In de afbeelding hieronder zien we dus ook de collectieve vraag. Bij een prijs van €5 worden
er in totaal 1 balpen gekocht, bij een prijs van €4 worden er in totaal 2 gekocht, bij een prijs van €3
worden er in totaal 4 gekocht, enzovoort. Ook zien we het consumentensurplus maar dat heeft er
nu nog niks mee te maken.
,De optelsom van alle individuele vraaglijnen geeft de collectieve vraaglijn. Ik leg dit ook aan de
hand van een voorbeeld.
VOORBEELD
Lisa en Liu hebben respectievelijk de volgende vraagfuncties:
qLisa = 7 – p, waarbij 0 ≤ p ≤ 7
qLiu = 14 – 2p, waarbij 0 ≤ p ≤ 7
Bereken de formule van de collectieve vraaglijn, en bereken het consumentensurplus bij p = 4.
Om de collectieve vraaglijn te berekenen tellen we de individuele bij elkaar op, of wiskundig
gezegd; Q = qLisa + qLiu. We vullen onze gegevens hierbij in.
7 – p + 14 – 2p = 21 – 3p dus de formule voor de collectieve vraaglijn is Q = 21 - 3p
We moeten nu de driehoek (het consumentensurplus) berekenen. Het consumentensurplus is p = 4,
dus we moeten weten wat de maximale p is. Dit doen we door Q = 0 in te vullen;
0 = 21 - 3p → 3p = 21 → p = 7
Dus de maximale p = 7. We weten dus nu de verticale zijde van de driehoek. De horizontale wisten
we ook al, want voor p = 4 geld 21 - 3 x 4 = 9. Hiermee berekenen we de driehoek.
(7 - 4) x 9 x 0,5 = 13,5. Dus het consumentensurplus bij p = 4 is €13,50.
1.3 Prijselasticiteit
De prijselasticiteit van de gevraagde hoeveelheid geeft aan hoeveel procent de gevraagde
hoeveelheid verandert als gevolg van een prijsverandering. Dit is de formule;
, Leer de onderstaande tabel uit je hoofd:
prijselasticiteit = 0 omzet stijgt
-1 < prijselasticiteit < 0 omzet stijgt → inelastisch
prijselasticiteit = -1 omzet blijft gelijk
prijselasticiteit < -1 omzet daalt → elastisch
prijselasticiteit = oneindig omzet verdwijnt
VOORBEELD
Gegeven is de formule Qv = –4p + 80.
Wat is de waarde van de prijselasticiteit bij een stijging van de prijs van 8 naar 10? En is de
prijselasticiteit elastisch of inelastisch?
Eerst berekenen we de procentuele verandering van de prijs;
De prijs stijgt met (10 – 8) / 8 × 100% = 25%.
Daarna de procentuele verandering van de vraag;
–4 × 8 + 80 = 48
–4 × 10 + 80 = 40.
In procenten is dat (40 – 48) / 48 × 100% = –16,7%.
De prijselasticiteit is dan –16,7% / +25% = –0,67.
Hij is dus inelastisch; de prijs stijgt in procenten harder dan dat de vraag afneemt.
VOORBEELD 2
De prijselasticiteit van gehakt is –0,2. Om de vraag naar gehakt 3% te laten stijgen, wat moet er
dan gebeuren met de prijs?
De gegevens die we al hebben vullen we in en rekenen het daarmee uit.
-0,2 = 3 / x
x = 3 / -0.2
x = -15
Dus de prijs moet met 15% dalen.
De kruislingse prijselasticiteit wordt gebruikt om de invloed op de gevraagde hoeveelheid van de
prijs van andere producten te meten. Dit is de formule;
