lOMoARcPSD|11211767
Psychische kwetsbaarheid
1. Psychisch welbevinden
1.1.Definitie welbevinden
Welbevinden gaat over een belevingstoestand die omwille van verschillende redenen kan wijzigen.
Het is iets dat subjectief bepaald wordt. De verschillende componenten die er deel van uitmaken zijn
belangrijk : lichamelijk, geestelijk en sociaal je goed voelen.
1.2. Welbevinden vanuit een wetenschappelijk perspectief
Onder invloed van positieve psychologie is er sinds begin 21ste eeuw een groeiende
wetenschappelijke aandacht voor welbevinden.
1.3.Geestelijke gezondheid als component van welbevinden?
1.3.1. Definitie van geestelijke gezondheid
Geestelijke gezondheid wordt gedefinieerd als een staat van welzijn waarin elk individu zijn/haar
eigen potentieel realiseert, kan omgaan met de normale spanningen van het leven, productief en
vruchtbaar kan werken en in staat is om een bijdrage te leveren aan zijn/haar gemeenschap. (WHO,
2014).
1.3.2. Geestelijke gezondheid : je kan het zelf positief beïnvloeden.
Geestelijke gezondheid betekent niet dat je leven een ‘happy story’ is. Maar wel dat je over
voldoende veerkracht kan beschikken, wanneer het leven lastiger wordt. Veerkracht = dat je ondanks
ongunstige omstandigheden toch je leven op de rails kunt houden. GG / veerkracht kan je actief
beïnvloeden. Door stil te staan bij goede momenten, je eigen gedachten onderzoeken en anders
bekijken.
, lOMoARcPSD|11211767
Onderzoek laat zien dat er globaal 5 overkoepelende strategieën zijn die mensen inzetten om
individuele veerkracht te versterken :
- Actief zijn
- Verbondenheid met medemensen
- Van betekenis zijn
- Iets nieuws uitproberen
- Zelfbewust in het leven staan
Inzetten op deze punten werkt beschermd naar psychische problemen toe.
1.3.3. Geestelijke gezondheid bevorderen : een meersporenbeleid
Alleen focussen op individuele veerkracht is niet voldoende om GG te bevorderen. Zo wordt alleen
aandacht op individu geplaatst en niet op context. Geestelijk welbevinden wordt ook beïnvloed door
omgevingsfactoren (steun anderen, stabiele/steunende omgeving). Een goede afstemming tussen
individu en omgeving is belangrijk om geestelijke gezondheid te verzekeren. Aandacht voor
meersporenbeleid is aangewezen, dat beleid bestaat uit 5 elementen:
- Aandacht voor basisnoden en basisbehoeften (gezonde voeding, voldoende slaap,..)
- Aandacht opdat men zich verbonden kan voelen. (erbij horen, sociale steun,..)
- Kunnen leren en ontwikkelen (toegang tot onderwijs,..)
- Over aangepaste coping beschikken (humor, doorzettingsvermogen, sensitiviteit,..)
- Aandacht voor het versterken van identiteit (positieve ervaringen
kindertijd,..) Deze factoren werken beschermend naar GG toe.
Voorbeeld :
“Misschien kan je dit wel zien als mijn afscheidsbrief, ik weet het niet. Ik ben bang, voel me moe, ten
einde raad. Het zal me nooit lukken om mijn droom waar te maken. Ik denk bijna constant aan ‘er
niet meer zijn’. Ik heb het gevoel dat niets mij nog lukt, ik ben een loser, zielig, alleen en in de steek
gelaten. Ik hoor nooit iemand, dus niemand zou me missen. Ik denk veel aan situaties die me zouden
kunnen ombrengen. Ik begrijp mezelf niet, ik weet niet waarom ik me zo blijf voelen, want ik wil dit
echt niet! Ik doe mezelf pijn, op mijn billen, buik en armen. Ik ben een last voor iedereen. Wat doe ik
hier eigenlijk nog??... KAPOT!!! Datum staat vast…”
Hoe kunnen we Emma ondersteunen? Zorgen dat ze naast snijden, nog andere vaardigheden krijgt
om rust te vinden in hoofd, minder lijden te voelen.
➔ Coping (manier omgaan met gevoel) versterken en veerkracht verhogen.
Emma ondersteunen in het leren herkennen van haar eigen signalen + inzicht creëren in wat ze kan
doen om zichzelf te helpen wanneer ze het lastig heeft.
➔ Bewustzijn verhogen en meer zelfkennis ontwikkelen
Emma helpen inzien dat het een fijn gevoel oplevert om tijd door te brengen met vrienden en
familie, helpt om haar beter en meer gewaardeerd te voelen. Daarnaast dat professionele hulp zéér
helpend is om zich ondersteund te voelen in haar lijden en een uitweg te vinden in de moeilijkheden.
➔ Verbondenheid en ondersteuning
, lOMoARcPSD|11211767
Emma bewust maken dat sport, lichaamsbeweging het hoofd kan ‘leegmaken’, en daarnaast dat
ondernemend zijn helpt.
➔ Actief zijn
2. Stigmatisering en geestelijke gezondheidszorg
2.1.Inleidende oefening
2.2.Stigma & discriminatie
2.2.1. Kenmerken van normaliteit volgens Rosenhahn & Seligman
Ze onderscheiden 7 bepaalde factoren. Hoe meer van deze factoren aanwezig zijn, hoe duidelijker ze op
voorgrond treden.
Persoonlijk lijden persoon lijdt onder zijn problemen
De disfunctionaliteit van gedrag wanneer gedrag het eigen dagelijks &
beroepsmatig functioneren belemmert, relaties
ondermijnt, als het het gedrag het
welbevinden van anderen verstoort.
Irrationeel & onbegrijpelijk gedrag iemands gedrag als “abnormaal” te
bestempelen als anderen in zijn gedrag
geen logica/zin kunnen ontdekken.
Onvoorspelbaarheid & uit behoefte aan voorspelbaarheid &
controleverlies beheersing van dagelijkse leven, kan
een bedreigend gevoel ontstaan als een
onvoorspelbare gedraging zich stelt.
Opvallend & onconventioneel gedrag gedrag dat sterk afwijkt van eigen manier van
gedragen.
Gedrag dat ongemakkelijk gevoel bij lachen tijdens begrafenis
andere
Het overtreden van morele normen die men
teweegbrengt iemand die altijd attent was, die nu grof is.
voor zichzelf hanteert
Vanuit een normatief kader zullen we stelen als fout zien, vanuit biomedisch kader zien we het eerder
als ziekte (kleptomanie). Afhankelijk van welke bril we opzetten, geven we gedrag een naam en
betekenis.
2.2.2. Percepties op ‘normaal’ en ‘abnormaal’
2.2.2.1. Maatschappijbeeld als beïnvloedende factor
Maatschappijopvattingen beïnvloeden de beeldvorming, vroeger. In 18 e eeuw werden mensen met
psychische aandoening beschouwd als heksen. Wie zelfmoord pleegde, werd niet kerkelijk begraven.
De maatschappij als cultuur is ook van invloed op het tot stand komen van psychische problemen.
Onze maatschappij-cultuur wordt gekenmerkt door grote aandacht voor maakbaarheid (zichzelf kan
overstijgen), perfectionisme, sterke appreciatie voor wie presteert. Het is ook een cultuur van genot
en onmiddellijke behoeftebevrediging, ze is ook sterk gericht op individu, minder op netwerk,….
Psychische kwetsbaarheid
1. Psychisch welbevinden
1.1.Definitie welbevinden
Welbevinden gaat over een belevingstoestand die omwille van verschillende redenen kan wijzigen.
Het is iets dat subjectief bepaald wordt. De verschillende componenten die er deel van uitmaken zijn
belangrijk : lichamelijk, geestelijk en sociaal je goed voelen.
1.2. Welbevinden vanuit een wetenschappelijk perspectief
Onder invloed van positieve psychologie is er sinds begin 21ste eeuw een groeiende
wetenschappelijke aandacht voor welbevinden.
1.3.Geestelijke gezondheid als component van welbevinden?
1.3.1. Definitie van geestelijke gezondheid
Geestelijke gezondheid wordt gedefinieerd als een staat van welzijn waarin elk individu zijn/haar
eigen potentieel realiseert, kan omgaan met de normale spanningen van het leven, productief en
vruchtbaar kan werken en in staat is om een bijdrage te leveren aan zijn/haar gemeenschap. (WHO,
2014).
1.3.2. Geestelijke gezondheid : je kan het zelf positief beïnvloeden.
Geestelijke gezondheid betekent niet dat je leven een ‘happy story’ is. Maar wel dat je over
voldoende veerkracht kan beschikken, wanneer het leven lastiger wordt. Veerkracht = dat je ondanks
ongunstige omstandigheden toch je leven op de rails kunt houden. GG / veerkracht kan je actief
beïnvloeden. Door stil te staan bij goede momenten, je eigen gedachten onderzoeken en anders
bekijken.
, lOMoARcPSD|11211767
Onderzoek laat zien dat er globaal 5 overkoepelende strategieën zijn die mensen inzetten om
individuele veerkracht te versterken :
- Actief zijn
- Verbondenheid met medemensen
- Van betekenis zijn
- Iets nieuws uitproberen
- Zelfbewust in het leven staan
Inzetten op deze punten werkt beschermd naar psychische problemen toe.
1.3.3. Geestelijke gezondheid bevorderen : een meersporenbeleid
Alleen focussen op individuele veerkracht is niet voldoende om GG te bevorderen. Zo wordt alleen
aandacht op individu geplaatst en niet op context. Geestelijk welbevinden wordt ook beïnvloed door
omgevingsfactoren (steun anderen, stabiele/steunende omgeving). Een goede afstemming tussen
individu en omgeving is belangrijk om geestelijke gezondheid te verzekeren. Aandacht voor
meersporenbeleid is aangewezen, dat beleid bestaat uit 5 elementen:
- Aandacht voor basisnoden en basisbehoeften (gezonde voeding, voldoende slaap,..)
- Aandacht opdat men zich verbonden kan voelen. (erbij horen, sociale steun,..)
- Kunnen leren en ontwikkelen (toegang tot onderwijs,..)
- Over aangepaste coping beschikken (humor, doorzettingsvermogen, sensitiviteit,..)
- Aandacht voor het versterken van identiteit (positieve ervaringen
kindertijd,..) Deze factoren werken beschermend naar GG toe.
Voorbeeld :
“Misschien kan je dit wel zien als mijn afscheidsbrief, ik weet het niet. Ik ben bang, voel me moe, ten
einde raad. Het zal me nooit lukken om mijn droom waar te maken. Ik denk bijna constant aan ‘er
niet meer zijn’. Ik heb het gevoel dat niets mij nog lukt, ik ben een loser, zielig, alleen en in de steek
gelaten. Ik hoor nooit iemand, dus niemand zou me missen. Ik denk veel aan situaties die me zouden
kunnen ombrengen. Ik begrijp mezelf niet, ik weet niet waarom ik me zo blijf voelen, want ik wil dit
echt niet! Ik doe mezelf pijn, op mijn billen, buik en armen. Ik ben een last voor iedereen. Wat doe ik
hier eigenlijk nog??... KAPOT!!! Datum staat vast…”
Hoe kunnen we Emma ondersteunen? Zorgen dat ze naast snijden, nog andere vaardigheden krijgt
om rust te vinden in hoofd, minder lijden te voelen.
➔ Coping (manier omgaan met gevoel) versterken en veerkracht verhogen.
Emma ondersteunen in het leren herkennen van haar eigen signalen + inzicht creëren in wat ze kan
doen om zichzelf te helpen wanneer ze het lastig heeft.
➔ Bewustzijn verhogen en meer zelfkennis ontwikkelen
Emma helpen inzien dat het een fijn gevoel oplevert om tijd door te brengen met vrienden en
familie, helpt om haar beter en meer gewaardeerd te voelen. Daarnaast dat professionele hulp zéér
helpend is om zich ondersteund te voelen in haar lijden en een uitweg te vinden in de moeilijkheden.
➔ Verbondenheid en ondersteuning
, lOMoARcPSD|11211767
Emma bewust maken dat sport, lichaamsbeweging het hoofd kan ‘leegmaken’, en daarnaast dat
ondernemend zijn helpt.
➔ Actief zijn
2. Stigmatisering en geestelijke gezondheidszorg
2.1.Inleidende oefening
2.2.Stigma & discriminatie
2.2.1. Kenmerken van normaliteit volgens Rosenhahn & Seligman
Ze onderscheiden 7 bepaalde factoren. Hoe meer van deze factoren aanwezig zijn, hoe duidelijker ze op
voorgrond treden.
Persoonlijk lijden persoon lijdt onder zijn problemen
De disfunctionaliteit van gedrag wanneer gedrag het eigen dagelijks &
beroepsmatig functioneren belemmert, relaties
ondermijnt, als het het gedrag het
welbevinden van anderen verstoort.
Irrationeel & onbegrijpelijk gedrag iemands gedrag als “abnormaal” te
bestempelen als anderen in zijn gedrag
geen logica/zin kunnen ontdekken.
Onvoorspelbaarheid & uit behoefte aan voorspelbaarheid &
controleverlies beheersing van dagelijkse leven, kan
een bedreigend gevoel ontstaan als een
onvoorspelbare gedraging zich stelt.
Opvallend & onconventioneel gedrag gedrag dat sterk afwijkt van eigen manier van
gedragen.
Gedrag dat ongemakkelijk gevoel bij lachen tijdens begrafenis
andere
Het overtreden van morele normen die men
teweegbrengt iemand die altijd attent was, die nu grof is.
voor zichzelf hanteert
Vanuit een normatief kader zullen we stelen als fout zien, vanuit biomedisch kader zien we het eerder
als ziekte (kleptomanie). Afhankelijk van welke bril we opzetten, geven we gedrag een naam en
betekenis.
2.2.2. Percepties op ‘normaal’ en ‘abnormaal’
2.2.2.1. Maatschappijbeeld als beïnvloedende factor
Maatschappijopvattingen beïnvloeden de beeldvorming, vroeger. In 18 e eeuw werden mensen met
psychische aandoening beschouwd als heksen. Wie zelfmoord pleegde, werd niet kerkelijk begraven.
De maatschappij als cultuur is ook van invloed op het tot stand komen van psychische problemen.
Onze maatschappij-cultuur wordt gekenmerkt door grote aandacht voor maakbaarheid (zichzelf kan
overstijgen), perfectionisme, sterke appreciatie voor wie presteert. Het is ook een cultuur van genot
en onmiddellijke behoeftebevrediging, ze is ook sterk gericht op individu, minder op netwerk,….
