Forensisch Welzijnswerk
Samenvatting
Kato Kerremans
2024-2025
Professor: Olga Petintseva
Recht en criminologie
Pleinlaan 2 1050 Brussel Tel. +32 (0)2 629 21 11 BTW BE 0449 012 406 www.vub.ac.b
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – FWW: Concepten en achtergronden ............................................................................... 6
1. Introductieles ............................................................................................................................. 6
1.1. “Forensisch welzijnswerk” ................................................................................................. 6
1.2. Autonoom vs. aan justitie gebonden FWW ....................................................................... 7
1.3. “Forensisch” welzijnswerk: bij nader inzicht toch complexer dan ‘F + WW’ ..................... 8
Hoofdstuk 2 – Historische ontwikkeling ................................................................................................ 14
1. Forensisch Welzijnswerk: geschiedenis als achteruitspiegel.................................................... 14
1.1. Geschiedenis als achteruitkijkspiegel .............................................................................. 14
1.2. Welzijnswerk .................................................................................................................... 18
1.3. Inbedding in het algemeen welzijnswerk ........................................................................ 21
1.4. Samenvattend: Private reclassering vs Forensisch Welzijnswerk .................................... 23
2. Historische ontwikkeling van de overheidsreclassering ........................................................... 24
2.1. Historiek ........................................................................................................................... 24
2.2. Overheidsreclassering na WOI: Intrede intra- én extramurale ‘justitieel sociaal werk’ .. 25
2.3. Overheidsreclassering na WOII........................................................................................ 26
2.4. Jaren 1960-1970: Groot geloof in de wetenschap en in resocialisatie ............................ 26
2.5. Samenvattend – Overheidsreclassering........................................................................... 29
Hoofdstuk 3 – Organisaties, benaderingen en cases ............................................................................. 30
1. Organisaties ingebed FWW ...................................................................................................... 30
1.1. De psychosociale dienst (PSD) ......................................................................................... 30
1.2. Missie en opdrachten PSD ............................................................................................... 31
1.3. Transitiehuizen ................................................................................................................. 33
2. Gastles – Justitie(huizen) & Handhaving .................................................................................. 35
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – Deel 1 .............................................................................. 35
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – Deel 2 .............................................................................. 37
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – deel 3 .............................................................................. 38
3. Recente ontwikkelingen en organisatie intrapenitentair forensisch welzijnswerk .................. 43
3.1. Samenvattend vorige lessen ............................................................................................ 43
3.2. Noodzaak afstemming Federale overheid – Vlaamse Gemeenschap.............................. 43
3.3. Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ........................................ 44
3.4. Decreet hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ..................................................... 45
3.5. Actoren en organisaties intrapenitentiair autonoom (?) FWW ....................................... 47
4. Gastles – Kinderen van gedetineerden..................................................................................... 53
4.1. Wetenschappelijk ondezoek in een notendop ................................................................ 53
2
, 4.2. Impact van institutionele context en organisatie FWW in Belgie .................................... 54
4.3. Internationale voorbeelden: Nederland als voorloper .................................................... 55
5. Voorbeelden organisaties autonoom forensisch welzijnswerk ................................................ 56
5.1. ITER .................................................................................................................................. 56
5.2. Stop it now ....................................................................................................................... 56
5.3. Zorgcentra na seksueel geweld (ZSG) .............................................................................. 57
5.4. Onthaalcentra slachtoffers mensenhandel en mensensmokkel...................................... 59
6. Forensisch Geestelijke Gezondheidszorg (FGGZ)...................................................................... 62
6.1. Forensisch geestelijke gezondheidszorg .......................................................................... 62
6.2. Aanbod geïnterneerden................................................................................................... 64
6.3. Forensische Psychiatrische Centra (FPC) ......................................................................... 66
7. Enkele hedendaagse FWW-werkgroepen uitgelicht ................................................................ 68
7.1. Toegankelijkheid FWW .................................................................................................... 68
7.2. Samenwerken .................................................................................................................. 68
7.3. Werkvormen .................................................................................................................... 70
8. Gastles – Zorgcentrum na Seksueel Geweld ............................................................................ 72
8.1. Geweld en wetenschappelijke studies............................................................................. 72
8.2. Verdrag van de raad van Europa april 2002 ..................................................................... 72
8.3. Nieuw strafrecht (1 juni 2022) ......................................................................................... 73
8.4. Seksueel grensoverschrijdend gedrag ............................................................................. 74
8.5. Werking binnen ZSG ........................................................................................................ 74
9. Gastles – ITER ........................................................................................................................... 78
9.1. ITER .................................................................................................................................. 78
9.2. Grenzen en misbruik ........................................................................................................ 79
9.3. Vlaggensysteem ............................................................................................................... 80
9.4. Pedofilie – Pedoseksualiteit ............................................................................................. 80
9.5. Motivatie......................................................................................................................... 81
9.6. Hervalpreventie ............................................................................................................... 82
10. Gastles – ’t Parsel ................................................................................................................. 84
10.1. Organisatie ’t Parsel ......................................................................................................... 84
10.2. Visie ’t Parsel .................................................................................................................... 85
Hoofdstuk 4 – Bijzondere vraagstukken ................................................................................................ 89
1. Dataficationin en AI in FWW .................................................................................................... 89
1.1. Datafication...................................................................................................................... 89
1.2. Algoritmiseirng van de strafwetten en FWW .................................................................. 89
1.3. Governance by Artificial Intelligence. Predictieve Risk Modeling ................................... 91
3
, Hoofdstuk 5 – Trends en spanningsvelden ............................................................................................ 92
1. Middels of aan de rand van strafrecht aan welzijn werken: conclusie en synthese ................ 92
1.1. Trends .............................................................................................................................. 92
4
Samenvatting
Kato Kerremans
2024-2025
Professor: Olga Petintseva
Recht en criminologie
Pleinlaan 2 1050 Brussel Tel. +32 (0)2 629 21 11 BTW BE 0449 012 406 www.vub.ac.b
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – FWW: Concepten en achtergronden ............................................................................... 6
1. Introductieles ............................................................................................................................. 6
1.1. “Forensisch welzijnswerk” ................................................................................................. 6
1.2. Autonoom vs. aan justitie gebonden FWW ....................................................................... 7
1.3. “Forensisch” welzijnswerk: bij nader inzicht toch complexer dan ‘F + WW’ ..................... 8
Hoofdstuk 2 – Historische ontwikkeling ................................................................................................ 14
1. Forensisch Welzijnswerk: geschiedenis als achteruitspiegel.................................................... 14
1.1. Geschiedenis als achteruitkijkspiegel .............................................................................. 14
1.2. Welzijnswerk .................................................................................................................... 18
1.3. Inbedding in het algemeen welzijnswerk ........................................................................ 21
1.4. Samenvattend: Private reclassering vs Forensisch Welzijnswerk .................................... 23
2. Historische ontwikkeling van de overheidsreclassering ........................................................... 24
2.1. Historiek ........................................................................................................................... 24
2.2. Overheidsreclassering na WOI: Intrede intra- én extramurale ‘justitieel sociaal werk’ .. 25
2.3. Overheidsreclassering na WOII........................................................................................ 26
2.4. Jaren 1960-1970: Groot geloof in de wetenschap en in resocialisatie ............................ 26
2.5. Samenvattend – Overheidsreclassering........................................................................... 29
Hoofdstuk 3 – Organisaties, benaderingen en cases ............................................................................. 30
1. Organisaties ingebed FWW ...................................................................................................... 30
1.1. De psychosociale dienst (PSD) ......................................................................................... 30
1.2. Missie en opdrachten PSD ............................................................................................... 31
1.3. Transitiehuizen ................................................................................................................. 33
2. Gastles – Justitie(huizen) & Handhaving .................................................................................. 35
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – Deel 1 .............................................................................. 35
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – Deel 2 .............................................................................. 37
Justitiehuizen en hun bevoegdheden – deel 3 .............................................................................. 38
3. Recente ontwikkelingen en organisatie intrapenitentair forensisch welzijnswerk .................. 43
3.1. Samenvattend vorige lessen ............................................................................................ 43
3.2. Noodzaak afstemming Federale overheid – Vlaamse Gemeenschap.............................. 43
3.3. Strategisch Plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ........................................ 44
3.4. Decreet hulp- en dienstverlening aan gedetineerden ..................................................... 45
3.5. Actoren en organisaties intrapenitentiair autonoom (?) FWW ....................................... 47
4. Gastles – Kinderen van gedetineerden..................................................................................... 53
4.1. Wetenschappelijk ondezoek in een notendop ................................................................ 53
2
, 4.2. Impact van institutionele context en organisatie FWW in Belgie .................................... 54
4.3. Internationale voorbeelden: Nederland als voorloper .................................................... 55
5. Voorbeelden organisaties autonoom forensisch welzijnswerk ................................................ 56
5.1. ITER .................................................................................................................................. 56
5.2. Stop it now ....................................................................................................................... 56
5.3. Zorgcentra na seksueel geweld (ZSG) .............................................................................. 57
5.4. Onthaalcentra slachtoffers mensenhandel en mensensmokkel...................................... 59
6. Forensisch Geestelijke Gezondheidszorg (FGGZ)...................................................................... 62
6.1. Forensisch geestelijke gezondheidszorg .......................................................................... 62
6.2. Aanbod geïnterneerden................................................................................................... 64
6.3. Forensische Psychiatrische Centra (FPC) ......................................................................... 66
7. Enkele hedendaagse FWW-werkgroepen uitgelicht ................................................................ 68
7.1. Toegankelijkheid FWW .................................................................................................... 68
7.2. Samenwerken .................................................................................................................. 68
7.3. Werkvormen .................................................................................................................... 70
8. Gastles – Zorgcentrum na Seksueel Geweld ............................................................................ 72
8.1. Geweld en wetenschappelijke studies............................................................................. 72
8.2. Verdrag van de raad van Europa april 2002 ..................................................................... 72
8.3. Nieuw strafrecht (1 juni 2022) ......................................................................................... 73
8.4. Seksueel grensoverschrijdend gedrag ............................................................................. 74
8.5. Werking binnen ZSG ........................................................................................................ 74
9. Gastles – ITER ........................................................................................................................... 78
9.1. ITER .................................................................................................................................. 78
9.2. Grenzen en misbruik ........................................................................................................ 79
9.3. Vlaggensysteem ............................................................................................................... 80
9.4. Pedofilie – Pedoseksualiteit ............................................................................................. 80
9.5. Motivatie......................................................................................................................... 81
9.6. Hervalpreventie ............................................................................................................... 82
10. Gastles – ’t Parsel ................................................................................................................. 84
10.1. Organisatie ’t Parsel ......................................................................................................... 84
10.2. Visie ’t Parsel .................................................................................................................... 85
Hoofdstuk 4 – Bijzondere vraagstukken ................................................................................................ 89
1. Dataficationin en AI in FWW .................................................................................................... 89
1.1. Datafication...................................................................................................................... 89
1.2. Algoritmiseirng van de strafwetten en FWW .................................................................. 89
1.3. Governance by Artificial Intelligence. Predictieve Risk Modeling ................................... 91
3
, Hoofdstuk 5 – Trends en spanningsvelden ............................................................................................ 92
1. Middels of aan de rand van strafrecht aan welzijn werken: conclusie en synthese ................ 92
1.1. Trends .............................................................................................................................. 92
4
