Samenvatting Belgische geschiedenis examen

1. Wat is het verschil tussen het Duits nationalisme, het Frans nationalisme en het moderne
nationalisme?
Duits Nationalisme: Verbonden door eenzelfde taal, verleden, godsdienst , cultuur
Frans nationalisme: verbonden door eenzelfde ideeën, de verlichting ”liberté, égalité,
fraternité
Moderne natie: Verlichting, Industriële Revolutie en Franse Revolutie

2. Toon aan dat onze moderne maatschappij haar wortels heeft in de Verlichting!
Licht van de rede = verstand. Kerk en vorst heeft geen gezag meer in de hedendaagse tijd. De scheiding der
machten. Wetgevende (parlement: kamer + senaat, koning), uitvoerende (regering, ministers, secretarissen en
koning) , rechterlijke macht (rechtbanken).
De moderne maatschappij is democratisch. Wetenschap is belangrijk voor de technologische evolutie.
- Gebruik maken van verstand en kennis i.p.v. geloof. wetenschap
- Optimisme  na een donkere periode  na overheersing Spanje en Oostenrijk
- Vrijheid  Verzet tegen gezag van kerk en vorst
- Individualiteit

3. Wie waren de belangrijkste Franse vertegenwoordigers van de Verlichting en welk politiek bestuur
stonden zij voor?
● Charles de Montesquieu:
Filosoof en politiek theoreticus. Gaf de basis voor de scheiding der machten (trias politicas) . Tegen het
vorstelijk absolutisme. Tegen despotisme (=dictatuur: 1 heerser ). De burgerij wil meer inspraak.
o baron, adel : familie van parlementariërs
o streed tegen macht: koning moet verantwoording afleggen tegen wetgevende macht
o verzette zich tegen het vorstelijk absolutisme


● Voltaire: François Marie Arouet
Pseudoniem ( Voltaire= anagram van: Arouet le Jeune) waaronder hij het theaterstuk Œdipe schreef.
(Griekse mythologie). Tegen maatschappelijke en juridische wantoestanden. Voorvechter van de
mensenrechten. In de Bastille gezeten wegens kritiek op regent en dochter hertogin van Berry. Hij schreef
nog andere toneelstukken ( tegenhanger van Rousseau)
o Nieuwe rijk, verfijnde opvoeding : Jezuïeten in Parijs, hier in Turnhout bv.
o Je suite 🡪 kritisch t.o.v de wereld/maatschappij
o Bijgeloof vindt hij verschrikkelijk (=boers)  Aristocraten (=ratio is belangrijk)


● Jean- Jacues Rousseau: (/= familie Conner Rousseau )
Baanbrekend filosoof en schrijver maar ook pedagoog en componist. Heeft als schrijver meegewerkt aan de
encyclopedie van Didérot. “Le contract social “ dat hij schreef was voorloper van ” De verklaring van de
rechten van de mens”1789 ( en later vd Universele verklaring van de rechten van de mens. 1948)
o Pleit voor vrijheid en een samenleving waar iedereen gelijk is

4. Wie was Immanuel Kant
Immanuel Kant: (Duitsland)
Eerste Duitse idealist-imperialist :Verlichting. “Kritik de reinen Vernuft” = kritiek van de zuivere reden.” Was
ist aufklaring?” essay over “Wat is verlichting?” (onmondigheid is het onvermogen om het verstand te
gebruiken zonder leiding van een ander) = gebruik je eigen verstand!
o Belangrijke filosoof 🡪 god is goedheid
o Idealisten: door redeneren
o Emperisten 🡪 waarneembaar, waarheid onderzoek ( natuurwetenschappen)
o Deïsme= God is schepper (= horlogemaker, maar daar blijft het bij)  Spinoza in Nederland

5. Geef de essentiële politieke denkbeelden van de Verlichting die ook opgesomd zijn in de Verklaring
van de rechten van de mens en de burger.

, - Het vorstelijke absolutisme wordt niet langer meer aanvaard. Men streeft naar medezeggenschap.
- Moderne vrijheden worden erkend.
- Politieke gelijkheid van alle burgers =neutraal recht, geen standen, geen privileges, afschaffing
lijfeigenschap)
- Volkssoevereiniteit: de macht komt van het volk en moet door vertegenwoordigers van het volk
uitgevoerd worden  door parlement
- Godsdienst vrijheid maar in praktijk is de kerk onderworpen aan staatscontrole.
- Op economisch vlak zal de wet ‘ Le chapelier’ het gildewezen afschaffen maar door verbod op coalitie
maakt het ontstaan van vakbonden juridisch onmogelijk

6. Bespreek het Verlicht despotisme in de Oostenrijkse Nederlanden.
Onder het bewind van Maria Theresia en haar zoon. Jozef de 2e Koster was de leuze “ Alles voor het
volk, niets door het volk!” Maar uiteindelijk hielden de despoten toch alle macht in handen.
Jozef=alleenheerser. Hij is één van de drie grote verlichte monarchen ( ook Catharina 2 van Rusland
en Frederik 2 van Pruisen):
Concrete maatregelen (boek):
1. afschaffen lijfeigenschappen, voorrechten adel en kerk, censuur
2. afschaffing doodstraf ( wordt dwangarbeid)
3. sluiting kloosters
4. vrijheid van godsdienst: protestante, orthodoxen, joden
5. invoeren van belastingen voor kerk en adel
6. burgerlijk huwelijk (kerkelijk huwelijk bestond al)
7. edelieden = boeren: égalité
- de 80-jarige oorlog maakte een einde aan de ‘gezamenlijke’ geschiedenis van de Nederlanden.
- Na de Spaanse successieoorlogen komen de zuidelijke Nederlanden onder Oostenrijks gezag.
- Na de dood van koningin Maria Theresia kwam Jozef de 2 de aan de macht. Keizer van het Heilige Roomse
Rijk, Hapsburgers
- De oude privileges voor adel, de steden en maar vooral de kerk moesten verdwijnen.

7. Wat betekent industrialisatie en welk economisch model wordt hieraan gekoppeld
Door de wetenschappelijke uitvindingen : stoommachine (James Watt; elektrisch) ,de mechanische
schietspoelweverijen, ijzeren spoor machinaalfabrieken
Economisch model  kapitalisme
-Spectaculaire overgang van handenarbeid naar mechanische arbeid.
- textiel, stad en steenkolen.
- Wallonië: stad en steenkool, Gent: textiel
- koploper was Engeland
- gevolgde door zuidelijke Nederlanden, Frankrijk, Duitsland
- Vlaanderen bleef grotendeel agrarisch.
- invoering van kapitalisme.

8. Verklaar het begrip Industriële Revolutie.
Dit is de snelle verandering in het economische leven, waarbij men overging van het handmatig naar het
machinaal produceren van goederen.

9. Wie was de vader van het zuiver economisch liberalisme en hoe kon men volgens hem tot meer
welvaart komen?
● Adam Smith = Schotse verlichter = vader van de moderne liberale economie ,hij schreef de
“Wealth of Nations” (bijbel moderne economie) hij werd ook hoogleraar aan de aan de
universiteit van Glasgow. Vrijheid van handel.