Inhoud
Hoofdstuk 1: Algemene Inleiding ............................................................................. 5
1.1 conflict in de GAZA-strook ........................................................................... 5
A. Legitimering van het geweld .................................................................. 5
1.2 het Globale Zuiden in perspectief ............................................................ 6
1.3 welke structuren, welke conflicten........................................................... 7
Hoofdstuk 2: de geboorte van een wereldsysteem .......................................... 8
2.1 Aziatisch wereldsysteem ............................................................................. 8
2.2 positie van Afrika ............................................................................................ 9
2.3 Amerikaans wereldsysteem ..................................................................... 10
2.4 1500 begin van een nieuw wereldsysteem? ...................................... 10
A. Europese koloniale expansie ................................................................. 10
B. 1492 en de zoektocht naar Indië ........................................................ 12
C. Karakter van het Europese mercantilisme ....................................... 13
D. Het morele dilemma van de Spanjaarden ........................................ 15
Hoofdstuk 3: van handel naar heerschappij ........................................................ 16
3.1 Machtsverschuivingen op zee ..................................................................... 17
A. gouden eeuw van de Nederlanden .................................................... 18
B. Markt Staat .............................................................................................. 18
C. Staatsmacht, handel, geweld en “pacta sunt servanda” ........... 19
3.2 Concurrentie op zee: de East India Company (EIC) ............................. 19
A. Britse hegemonie: van handel naar heerschappij.......................... 20
B. Het Mughal Empire ................................................................................... 20
C. De Bengaalse revolutie .......................................................................... 21
D. De verovering van Indië en British Raj (Land)................................ 23
3.3 transformatie van het kapitalisme.......................................................... 24
A. Rol van kolonisatie oorspronkelijke accumulatie ........................... 24
B. Kolonisering als markten creëren en monopoliseren: opium. 25
1
, C. Opium-oorlogen........................................................................................ 25
D. Britse ‘free-trade imperialism’ ............................................................. 26
Hoofdstuk 4: de driehoekshandel en de rol van de slavernij in de
ontwikkeling van de globalisering ......................................................................... 27
3.1 de slavernij..................................................................................................... 27
3.2 de driehoekshandel .................................................................................... 28
3.3 belang van de slavernij ............................................................................ 29
A. Link tussen kapitalisme en slavernij ................................................. 30
B. Premoderne slavernij (Old World Slavery)....................................... 30
C. Trans-Atlantische slavernij .................................................................... 31
D. Belang van de West-Indies ................................................................... 31
E. Belang van de slavernij in de VS (Piketty) ..................................... 31
F. Andere bijdragen slavernij ....................................................................... 32
Hoofdstuk 5: slavernij en de opkomst van het racisme ................................ 33
5.1 racisme ............................................................................................................... 33
5.2 oorsprong van het racisme ...................................................................... 34
5.3 modern racisme en de verlichting ......................................................... 36
A. Rationaliteit, positivisme, wetenschappelijk empirisme en
racisme .................................................................................................................... 36
B. Moderne racisme en ‘wetenschap’.................................................... 37
C. Verlichting en racisme? Een paradox? ............................................. 37
5.4 racisme en evolutietheorie ...................................................................... 38
5.5 racisme, structuur en conflict ................................................................. 39
5.6 eugenetica ..................................................................................................... 39
Hoofdstuk 6: revolutie, black Jacobins en universele emancipatie ........... 41
6.1 abolitionisten................................................................................................ 41
6.2 de Haïtiaanse revolutie ................................................................................. 43
6.3 impact van de Haïtiaanse revolutie .......................................................... 45
6.4 welk verhaal over de haïtiaanse revolutie ............................................. 47
Hoofdstuk 7: the scramble for africa ................................................................... 48
7.1 nieuwe fase van kolonisering (1880-1914) ............................................ 49
7.2 Kongo Vrijstaat als privébezit van Leopold II ........................................ 51
7.3 tactiek van repressie en geweld ................................................................ 53
7.4 toenemende internationale kritiek ....................................................... 54
2
, 7.5 annexatie door België .................................................................................... 55
7.6 Leopold II en België : een imperium ......................................................... 55
Hoofdstuk 8: geweld en verzet .............................................................................. 56
8.1 Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog .......................................................... 56
8.2 Frantz Fanon: over geweld ........................................................................... 59
8.3 Neo-imperialisme en neokolonialisme in Congo................................... 60
A. De speech van Lumumba ..................................................................... 60
B. Congo-crisis ............................................................................................... 61
Hoofdstuk 9: politiek en economie in de “Derde wereld”............................ 63
9.1 de nieuwe wereldorde ................................................................................... 63
A. bandungconferentie ............................................................................... 64
B. Van koloniaal regime naar autoritair regime.................................. 65
C. Voorbeelden mislukkingen vd ontwikkelingsstaat........................ 67
9.2 Egypte: voorbeeld van een ontwikkelingsstaat................................. 67
9.3 structurele crisis van de jaren ’70 (politieke impact kennen voor
examen) ...................................................................................................................... 70
A. de Derde Wereld schuldencrisis .......................................................... 71
B. Structural adjustment program [SAP]............................................... 71
Hoofdstuk 10: Palestina als laatste kolonie? ................................................. 74
10.1 het zionisme ............................................................................................... 74
10.2 Toenemende spanningen ...................................................................... 75
10.3 Nakba: genocide Palestijnen ............................................................... 76
10.4 1967 en de Zesdaagse oorlog ............................................................ 77
A. Palestijnse verzet na 1948 en 1967 ................................................... 77
B. Impact van de jom-kipoeroorlog......................................................... 77
C. Hamas.......................................................................................................... 78
10.5 Oslo ‘vredesproces’................................................................................ 78
10.6 de bezettingsinfrastructuur rond Gaza ............................................ 79
10.7 2023? ........................................................................................................... 79
Hoofdstuk 11 crisis en globalisering: De opkomst van de radicale Islam
in een nieuwe wereld ................................................................................................ 79
11.1 Wij & de ANDER? ............................................................................................ 80
11.2 Intellectuele roots van de politieke Islam ............................................. 81
Opkomst vd Jihadistische Islam ...................................................................... 82
3
, 11.3 Het failiet vd ontwikkelingsstaat (impact) ............................................. 83
11.4 de rol vh Westen/imperialisme ............................................................ 84
Voorbeeld 1: Iran, eerste Amerikaanse interventie ................................. 84
Voorbeeld 2: De VS en Afganistan ................................................................. 85
Voorbeeld 3: Invasie van Irak & War on Terror ......................................... 86
Hoofdstuk 1: Algemene Inleiding
1.1 conflict in de GAZA-strook
■ genocide-verdrag artikel 2 (1948)
⇨ 5 kenmerken
1. Doden van leden van een groep
2. Toebrengen ernstig lichamelijk of geestelijk letsel
3. Opzettelijk opleggen van levensvoorwaarden aan de groep gericht op
volledige of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging
4. Nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te
voorkomen
5. Het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere
groep
■ Genocide artikel 3 – strafbare handelingen
1. Plegen van een genocide
2. Samenspanning om genocide te plegen
3. Rechtstreeks en openbaar aanzetten tot genocide
4. Poging tot genocide
5. Medeplichtigheid aan genocide
A. Legitimering van het geweld
■ Gezaghebbers die Palestina demoniseren
➔ Eerste minister Benjamin Netanyahu
➔ President Isaac Herzog
➔ Minister van Defensie Yoav guallant
➔ Minister van erfgoed Amicha Eliyahu
■ Great March of return (2018)= vreedzaam protest van Palestijnen tegen het
regime van Israël
⇨ Israël antwoordt met geweld
■ Gaza: Sleutelmoment in de geschiedenis?
➔ Globale zuiden wordt morele kompas van de wereld en westen doet alsof
zijn neus bloedt
⇨ Wereldwijde pro Palestina mobilisatie
• Link met illegale invasie in Irak
• Reactionair ➔ groei extreemrechts
⇨ Internationaal Gerechtshof (Den Haag): bevoegd om landen aan te
klagen (geen personen internationaal strafhof Den Haag)
➔ Zuid-Afrika Voormalige apartheidsstaat
• NU aanklager van apartheidsregime Israël
4
Hoofdstuk 1: Algemene Inleiding ............................................................................. 5
1.1 conflict in de GAZA-strook ........................................................................... 5
A. Legitimering van het geweld .................................................................. 5
1.2 het Globale Zuiden in perspectief ............................................................ 6
1.3 welke structuren, welke conflicten........................................................... 7
Hoofdstuk 2: de geboorte van een wereldsysteem .......................................... 8
2.1 Aziatisch wereldsysteem ............................................................................. 8
2.2 positie van Afrika ............................................................................................ 9
2.3 Amerikaans wereldsysteem ..................................................................... 10
2.4 1500 begin van een nieuw wereldsysteem? ...................................... 10
A. Europese koloniale expansie ................................................................. 10
B. 1492 en de zoektocht naar Indië ........................................................ 12
C. Karakter van het Europese mercantilisme ....................................... 13
D. Het morele dilemma van de Spanjaarden ........................................ 15
Hoofdstuk 3: van handel naar heerschappij ........................................................ 16
3.1 Machtsverschuivingen op zee ..................................................................... 17
A. gouden eeuw van de Nederlanden .................................................... 18
B. Markt Staat .............................................................................................. 18
C. Staatsmacht, handel, geweld en “pacta sunt servanda” ........... 19
3.2 Concurrentie op zee: de East India Company (EIC) ............................. 19
A. Britse hegemonie: van handel naar heerschappij.......................... 20
B. Het Mughal Empire ................................................................................... 20
C. De Bengaalse revolutie .......................................................................... 21
D. De verovering van Indië en British Raj (Land)................................ 23
3.3 transformatie van het kapitalisme.......................................................... 24
A. Rol van kolonisatie oorspronkelijke accumulatie ........................... 24
B. Kolonisering als markten creëren en monopoliseren: opium. 25
1
, C. Opium-oorlogen........................................................................................ 25
D. Britse ‘free-trade imperialism’ ............................................................. 26
Hoofdstuk 4: de driehoekshandel en de rol van de slavernij in de
ontwikkeling van de globalisering ......................................................................... 27
3.1 de slavernij..................................................................................................... 27
3.2 de driehoekshandel .................................................................................... 28
3.3 belang van de slavernij ............................................................................ 29
A. Link tussen kapitalisme en slavernij ................................................. 30
B. Premoderne slavernij (Old World Slavery)....................................... 30
C. Trans-Atlantische slavernij .................................................................... 31
D. Belang van de West-Indies ................................................................... 31
E. Belang van de slavernij in de VS (Piketty) ..................................... 31
F. Andere bijdragen slavernij ....................................................................... 32
Hoofdstuk 5: slavernij en de opkomst van het racisme ................................ 33
5.1 racisme ............................................................................................................... 33
5.2 oorsprong van het racisme ...................................................................... 34
5.3 modern racisme en de verlichting ......................................................... 36
A. Rationaliteit, positivisme, wetenschappelijk empirisme en
racisme .................................................................................................................... 36
B. Moderne racisme en ‘wetenschap’.................................................... 37
C. Verlichting en racisme? Een paradox? ............................................. 37
5.4 racisme en evolutietheorie ...................................................................... 38
5.5 racisme, structuur en conflict ................................................................. 39
5.6 eugenetica ..................................................................................................... 39
Hoofdstuk 6: revolutie, black Jacobins en universele emancipatie ........... 41
6.1 abolitionisten................................................................................................ 41
6.2 de Haïtiaanse revolutie ................................................................................. 43
6.3 impact van de Haïtiaanse revolutie .......................................................... 45
6.4 welk verhaal over de haïtiaanse revolutie ............................................. 47
Hoofdstuk 7: the scramble for africa ................................................................... 48
7.1 nieuwe fase van kolonisering (1880-1914) ............................................ 49
7.2 Kongo Vrijstaat als privébezit van Leopold II ........................................ 51
7.3 tactiek van repressie en geweld ................................................................ 53
7.4 toenemende internationale kritiek ....................................................... 54
2
, 7.5 annexatie door België .................................................................................... 55
7.6 Leopold II en België : een imperium ......................................................... 55
Hoofdstuk 8: geweld en verzet .............................................................................. 56
8.1 Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog .......................................................... 56
8.2 Frantz Fanon: over geweld ........................................................................... 59
8.3 Neo-imperialisme en neokolonialisme in Congo................................... 60
A. De speech van Lumumba ..................................................................... 60
B. Congo-crisis ............................................................................................... 61
Hoofdstuk 9: politiek en economie in de “Derde wereld”............................ 63
9.1 de nieuwe wereldorde ................................................................................... 63
A. bandungconferentie ............................................................................... 64
B. Van koloniaal regime naar autoritair regime.................................. 65
C. Voorbeelden mislukkingen vd ontwikkelingsstaat........................ 67
9.2 Egypte: voorbeeld van een ontwikkelingsstaat................................. 67
9.3 structurele crisis van de jaren ’70 (politieke impact kennen voor
examen) ...................................................................................................................... 70
A. de Derde Wereld schuldencrisis .......................................................... 71
B. Structural adjustment program [SAP]............................................... 71
Hoofdstuk 10: Palestina als laatste kolonie? ................................................. 74
10.1 het zionisme ............................................................................................... 74
10.2 Toenemende spanningen ...................................................................... 75
10.3 Nakba: genocide Palestijnen ............................................................... 76
10.4 1967 en de Zesdaagse oorlog ............................................................ 77
A. Palestijnse verzet na 1948 en 1967 ................................................... 77
B. Impact van de jom-kipoeroorlog......................................................... 77
C. Hamas.......................................................................................................... 78
10.5 Oslo ‘vredesproces’................................................................................ 78
10.6 de bezettingsinfrastructuur rond Gaza ............................................ 79
10.7 2023? ........................................................................................................... 79
Hoofdstuk 11 crisis en globalisering: De opkomst van de radicale Islam
in een nieuwe wereld ................................................................................................ 79
11.1 Wij & de ANDER? ............................................................................................ 80
11.2 Intellectuele roots van de politieke Islam ............................................. 81
Opkomst vd Jihadistische Islam ...................................................................... 82
3
, 11.3 Het failiet vd ontwikkelingsstaat (impact) ............................................. 83
11.4 de rol vh Westen/imperialisme ............................................................ 84
Voorbeeld 1: Iran, eerste Amerikaanse interventie ................................. 84
Voorbeeld 2: De VS en Afganistan ................................................................. 85
Voorbeeld 3: Invasie van Irak & War on Terror ......................................... 86
Hoofdstuk 1: Algemene Inleiding
1.1 conflict in de GAZA-strook
■ genocide-verdrag artikel 2 (1948)
⇨ 5 kenmerken
1. Doden van leden van een groep
2. Toebrengen ernstig lichamelijk of geestelijk letsel
3. Opzettelijk opleggen van levensvoorwaarden aan de groep gericht op
volledige of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging
4. Nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te
voorkomen
5. Het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere
groep
■ Genocide artikel 3 – strafbare handelingen
1. Plegen van een genocide
2. Samenspanning om genocide te plegen
3. Rechtstreeks en openbaar aanzetten tot genocide
4. Poging tot genocide
5. Medeplichtigheid aan genocide
A. Legitimering van het geweld
■ Gezaghebbers die Palestina demoniseren
➔ Eerste minister Benjamin Netanyahu
➔ President Isaac Herzog
➔ Minister van Defensie Yoav guallant
➔ Minister van erfgoed Amicha Eliyahu
■ Great March of return (2018)= vreedzaam protest van Palestijnen tegen het
regime van Israël
⇨ Israël antwoordt met geweld
■ Gaza: Sleutelmoment in de geschiedenis?
➔ Globale zuiden wordt morele kompas van de wereld en westen doet alsof
zijn neus bloedt
⇨ Wereldwijde pro Palestina mobilisatie
• Link met illegale invasie in Irak
• Reactionair ➔ groei extreemrechts
⇨ Internationaal Gerechtshof (Den Haag): bevoegd om landen aan te
klagen (geen personen internationaal strafhof Den Haag)
➔ Zuid-Afrika Voormalige apartheidsstaat
• NU aanklager van apartheidsregime Israël
4
