Les 1 psychoakoestiek 14/02/2025 4SP
Situering in de opleiding
In de psychoakoestiek tracht men een relatie te leggen tussen het fysische signaal en de sensatie/werking vh
auditieve systeem
- Onderzoek naar de mogelijkheden en de grenzen vh auditieve systeem: wetenschappelijke basis vd
audiologie
- Gedragsmatige experimenten
De psychoakoestiek is een onderdeel van de psychofysica (o.a. visuele perceptie). In dit onderzoeksdomein w een
relatie gelegd tussen het akoestische signaal en de psyche (waarneming).
- Veel onderzoek is gericht op het bepalen van absolute en verschildrempels in functie van een bepaald aspect
van de stimulus (frequentie, intensiteit, adaptatie, etc…)
Grondslag gelegd door Gustav Fechner (wiskundige en fysicus, 1801-1887)
Verschillende ‘scholen’/benaderingen: ingenieurs (o.a. Zwicker, Plomp) en experimentele psychologen (bv Moore)
- In Duitsland: Zeer technische school, die alles berekent, gedragsmatige experimenten vooral in formules
- De prof volgt eerder de psychologische benadering want daarmee ook vooral de menselijke kant te
benaderen
Drempel = is niveau dat je wel niet of net wel waarneemt
Rollen en resultaten
- Leerlijn normale ontwikkeling
- Logopedisten en audiologen: geïnteresseerd in spraakketen: kan ergens in de keten misgaan
- Om te begrijpen waarom personen moeite kunnen hebben met het waarnemen van spraak en muziek is het
noodzakelijk om kenmerken die ons gehoor tekent aan geluid (toonhoogte, luidheid, etc) te bestuderen bij
normaalhorende personen
1
, HOOFDSTUK 1. INLEIDING
1.1 Psychoakoestiek
Psychoakoestiek:
- Onderzoekt relatie tss fysische signaal en waarneming (psyche) ervan
- Beschrijft wnr er geluid w aangeboden, wat en hoe men hoort
- Onderdeel van psychofysica
- fysisch is hoe het gemeten wordt
- Perceptie is de waarneming
- terminologie correct gebruiken
- stembanden: geluid te produceren: periodiciteit: verschil tussen ‘a’ en ‘aa’ enzo
- grondtoon is meetbaar
- hier ken je een toonhoogte aan toe: niet meetbaar, het is perceptief, gaat van laag naar hoog
Auditieve processen:
- Verklaard adhv gedragsmatige experimenten
- Experiment waarbij persoon zelf antwoord geeft op vraag
Objectieve methodes:
- Bv imaging (MRI, EEG…)
- Uitkomst niet bepaald door respons proefpersoon
- Automatische registratie
1.1.1 Het belang van deze OPO voor logopedisten en audiologen
Breedbandige signalen:
- Spraak- en muzieksignalen
- Akoestische realisatie: verschillende frequentiecomponenten fluctueren in tijd (qua amplitude en freq)
Te weten komen welk kenmerk ve signaal verantwoordelijk voor bep waarneming:
- Perceptie variabele (bv freq) onderzoeken, terwijl andere kenmerken constant
- Niet goed mogelijk voor complexe (breedbandige signalen)
- Enkelvoudige signalen (sinussen) gebruiken
Bovendrempelig (supra treshold)
- Dagdagelijkse spraak- en muziekklanken
Effectieve communicatie:
- Signaal duidelijk gegenereerd
- Transmissie tussen spreker en luisteraar: goed
- Spraaksignaal: geanalyseerd en gecodeerd
Samenvatting psychoakoestiek:
- Enerzijds beschrijvend: mogelijkheden en beperkingen auditieve systeem in kaart gebracht
- Anderzijds niet enkel fundamenteel, maar ook toegepast inzicht
- Psychoakoestische metingen geven aanleiding tot opstellen hypotheses om (biologische) mechanismen, die
ten grondslag liggen aan onze perceptie, te toetsen en personen met gehoorverlies beter te kunnen helpen
Relatie tussen spraak(produktie), fysische kenmerken en perceptie
Productie Fysisch Perceptie Schaal
Subglottale druk Geluidsdruk/amplitude Luidheid Stil-luid, 1 dim
Aanhoudende articulatie Lengte in tijd (t) Duur Kort-lang, 1 dim
Stembanden Periodiciteit (f=1/t), ruis Toonhoogte Laag-hoog, 1 dime
Mond-keelholte Spectrale samenstelling Klankkleur Complex, multidim
2
Situering in de opleiding
In de psychoakoestiek tracht men een relatie te leggen tussen het fysische signaal en de sensatie/werking vh
auditieve systeem
- Onderzoek naar de mogelijkheden en de grenzen vh auditieve systeem: wetenschappelijke basis vd
audiologie
- Gedragsmatige experimenten
De psychoakoestiek is een onderdeel van de psychofysica (o.a. visuele perceptie). In dit onderzoeksdomein w een
relatie gelegd tussen het akoestische signaal en de psyche (waarneming).
- Veel onderzoek is gericht op het bepalen van absolute en verschildrempels in functie van een bepaald aspect
van de stimulus (frequentie, intensiteit, adaptatie, etc…)
Grondslag gelegd door Gustav Fechner (wiskundige en fysicus, 1801-1887)
Verschillende ‘scholen’/benaderingen: ingenieurs (o.a. Zwicker, Plomp) en experimentele psychologen (bv Moore)
- In Duitsland: Zeer technische school, die alles berekent, gedragsmatige experimenten vooral in formules
- De prof volgt eerder de psychologische benadering want daarmee ook vooral de menselijke kant te
benaderen
Drempel = is niveau dat je wel niet of net wel waarneemt
Rollen en resultaten
- Leerlijn normale ontwikkeling
- Logopedisten en audiologen: geïnteresseerd in spraakketen: kan ergens in de keten misgaan
- Om te begrijpen waarom personen moeite kunnen hebben met het waarnemen van spraak en muziek is het
noodzakelijk om kenmerken die ons gehoor tekent aan geluid (toonhoogte, luidheid, etc) te bestuderen bij
normaalhorende personen
1
, HOOFDSTUK 1. INLEIDING
1.1 Psychoakoestiek
Psychoakoestiek:
- Onderzoekt relatie tss fysische signaal en waarneming (psyche) ervan
- Beschrijft wnr er geluid w aangeboden, wat en hoe men hoort
- Onderdeel van psychofysica
- fysisch is hoe het gemeten wordt
- Perceptie is de waarneming
- terminologie correct gebruiken
- stembanden: geluid te produceren: periodiciteit: verschil tussen ‘a’ en ‘aa’ enzo
- grondtoon is meetbaar
- hier ken je een toonhoogte aan toe: niet meetbaar, het is perceptief, gaat van laag naar hoog
Auditieve processen:
- Verklaard adhv gedragsmatige experimenten
- Experiment waarbij persoon zelf antwoord geeft op vraag
Objectieve methodes:
- Bv imaging (MRI, EEG…)
- Uitkomst niet bepaald door respons proefpersoon
- Automatische registratie
1.1.1 Het belang van deze OPO voor logopedisten en audiologen
Breedbandige signalen:
- Spraak- en muzieksignalen
- Akoestische realisatie: verschillende frequentiecomponenten fluctueren in tijd (qua amplitude en freq)
Te weten komen welk kenmerk ve signaal verantwoordelijk voor bep waarneming:
- Perceptie variabele (bv freq) onderzoeken, terwijl andere kenmerken constant
- Niet goed mogelijk voor complexe (breedbandige signalen)
- Enkelvoudige signalen (sinussen) gebruiken
Bovendrempelig (supra treshold)
- Dagdagelijkse spraak- en muziekklanken
Effectieve communicatie:
- Signaal duidelijk gegenereerd
- Transmissie tussen spreker en luisteraar: goed
- Spraaksignaal: geanalyseerd en gecodeerd
Samenvatting psychoakoestiek:
- Enerzijds beschrijvend: mogelijkheden en beperkingen auditieve systeem in kaart gebracht
- Anderzijds niet enkel fundamenteel, maar ook toegepast inzicht
- Psychoakoestische metingen geven aanleiding tot opstellen hypotheses om (biologische) mechanismen, die
ten grondslag liggen aan onze perceptie, te toetsen en personen met gehoorverlies beter te kunnen helpen
Relatie tussen spraak(produktie), fysische kenmerken en perceptie
Productie Fysisch Perceptie Schaal
Subglottale druk Geluidsdruk/amplitude Luidheid Stil-luid, 1 dim
Aanhoudende articulatie Lengte in tijd (t) Duur Kort-lang, 1 dim
Stembanden Periodiciteit (f=1/t), ruis Toonhoogte Laag-hoog, 1 dime
Mond-keelholte Spectrale samenstelling Klankkleur Complex, multidim
2
