OLOD 9.2 Leerpad - G
Inhoudsopgave: arbeid en gezondheid
1 Arbeid en gezondheid, relatie tussen beide..................................................2
1.1 Inleiding.................................................................................................................... 2
1.2 Arbeid....................................................................................................................... 2
1.2.1 Veranderingen van arbeid...................................................................................2
1.2.2 Arbeidsomstandigheden.....................................................................................3
1.2.3 Het belang van werk...........................................................................................4
1.3 Gezondheid............................................................................................................... 4
1.3.1 Begrippen gerelateerd aan gezondheid..............................................................5
1.3.2 Factoren van invloed op de individuele gezondheid............................................6
1.4 Relatie tussen arbeid en gezondheid........................................................................6
1.4.1 Relatie tussen arbeid en gezondheid..................................................................6
1.4.2 Werk als medicijn................................................................................................7
1.4.3 Werk als ziektemaker..........................................................................................7
2 Modellen..................................................................................................... 8
2.1 Arena of work disability............................................................................................. 8
2.2 Participatieladder...................................................................................................... 8
2.3 Huis van werkvermogen............................................................................................ 8
2.4 Modellen voor de relatie tussen arbeid & gezondheid...............................................8
2.4.1 Model arbeidsbelasting.......................................................................................9
2.4.2 Demand control-model........................................................................................9
2.4.3 Job demands resources model............................................................................9
2.4.4 Re-integratiemodel Wanberg.............................................................................10
2.5 ICF........................................................................................................................... 11
3 Duurzame inzetbaarheid............................................................................12
3.1 Modellen voor gedrag en gedragsverandering........................................................12
3.1.1 Werk zoeken en vinden: gedragsverandering...................................................12
3.1.2 ASE-model......................................................................................................... 13
3.2 Het ontstaan van gedrag.........................................................................................13
3.2.1 Barrières........................................................................................................... 14
3.2.2 Intention-behaviour gap....................................................................................14
3.2.3 Veranderen, wat heb je nodig?..........................................................................15
3.2.4 VAR-2................................................................................................................ 15
3.2.5 Gezamenlijke besluitvorming, kwaliteitszorg, design thinking, persoonlijk
leiderschap................................................................................................................ 15
4 Arbeid en gezondheid................................................................................17
4.1 Positieve gezondheid en ICF....................................................................................17
4.2 Meetinstrumenten................................................................................................... 17
4.2.1 Verschillende meetinstrumenten......................................................................18
4.3 Gezondheid, vitaliteit en werkgeluk........................................................................18
4.3.1 Stress en welzijn op het werk............................................................................18
4.3.2 Interventies voor werkstress.............................................................................19
4.3.3 Bevorderen van werkgeluk................................................................................20
4.3.4 Zelfdeterminantietheorie..................................................................................20
1
,OLOD 9.2 Leerpad - G
1 Arbeid en gezondheid, relatie tussen beide
1.1 Inleiding
Oorsprong van arbeidspsychologie:
in de toegepaste psychologie
Vanuit wat is de arbeidspsychologie ontstaan?
1) 1ste manier: relatie tussen mens en werk = wie past er binnen de job en hoe kan je job
worden aangepast aan de persoon?
a. Fitting man to the job
b. Fitting the job to the man
c. WOI en WOII testen in het leger: welke job bij wie past
2) 2de manier: sociale factoren
a. Hawthorne onderzoek naar in welke mate de verlichting invloed heeft op de
prestatie van de werknemers
testgroep en effectieve groep persteerden allebei beter
Hawthorne-effect:
- Gedragsbeïnvloeding door interpretatie
- Verandering van condities
- Invloed van als er iemand aanwezig is
1.2 Arbeid
Wat is arbeid?
Arbeid wordt omschreven als het Persoon
- Doelgericht
- Betekenisvolle Context Taak
- Diensten leveren
- Voor een passende beloning
Valkenburg: doelgerichte menselijke activiteit
- Leven als individu en samenleving
• Producten en diensten
• Doelgericht: eindproduct
- Sociale aspecten
• Arbeidsdeling- en verdeling + sociale relaties
• Waarderingen (geld-status-macht)
1.2.1 Veranderingen van arbeid
Type belasting:
- Agrarische sector
- Dienstensector
- Fysieke-emotionele/ mentale belasting
Zwaar werk:
- Politieagent: mentale belasting, schietpartijen
- Spoed: zware ongevallen
- Zorgsector
- Meer en meer emotionele belasting, vroeger vooral fysiek belastend
2
, OLOD 9.2 Leerpad - G
1.2.2 Arbeidsomstandigheden
DE 5 A’S
1. Arbeidsinhoud
= taken, activiteiten, handelingen; complexiteit en validiteit; hoeveelheid taken; duidelijkheid;
autonomie
2. Arbeidsomstandigheden
= fysieke omgeving, fysische factoren, gevaren, hygiëne, sociale omgang, psychologische
klimaat
3. Arbeidsvoorwaarden
= overeenkomst, werkrooster, opleidingsmogelijkheden, loopbaanbeheer,
evaluatieprocedures, ondersteunende maatregelen
4. Arbeidverhoudingen
= werknemers & hiërarchie, mogelijkheden tot contact, inspraakmogelijkheden,
communicatie, kwaliteit van de relaties
5. Arbeidsorganisatie
= autoriteitsrelaties, organisatiestructuur, taakverdeling, werkprocedures,
communicatiepatronen, algemeen beleid, managementstijl
Precaire arbeid:
= nog stapje verder dan zwaar werk
- Onzekerheid
- Weinig invloed
- Geringe bescherming
- Lage verdiensten
3
Inhoudsopgave: arbeid en gezondheid
1 Arbeid en gezondheid, relatie tussen beide..................................................2
1.1 Inleiding.................................................................................................................... 2
1.2 Arbeid....................................................................................................................... 2
1.2.1 Veranderingen van arbeid...................................................................................2
1.2.2 Arbeidsomstandigheden.....................................................................................3
1.2.3 Het belang van werk...........................................................................................4
1.3 Gezondheid............................................................................................................... 4
1.3.1 Begrippen gerelateerd aan gezondheid..............................................................5
1.3.2 Factoren van invloed op de individuele gezondheid............................................6
1.4 Relatie tussen arbeid en gezondheid........................................................................6
1.4.1 Relatie tussen arbeid en gezondheid..................................................................6
1.4.2 Werk als medicijn................................................................................................7
1.4.3 Werk als ziektemaker..........................................................................................7
2 Modellen..................................................................................................... 8
2.1 Arena of work disability............................................................................................. 8
2.2 Participatieladder...................................................................................................... 8
2.3 Huis van werkvermogen............................................................................................ 8
2.4 Modellen voor de relatie tussen arbeid & gezondheid...............................................8
2.4.1 Model arbeidsbelasting.......................................................................................9
2.4.2 Demand control-model........................................................................................9
2.4.3 Job demands resources model............................................................................9
2.4.4 Re-integratiemodel Wanberg.............................................................................10
2.5 ICF........................................................................................................................... 11
3 Duurzame inzetbaarheid............................................................................12
3.1 Modellen voor gedrag en gedragsverandering........................................................12
3.1.1 Werk zoeken en vinden: gedragsverandering...................................................12
3.1.2 ASE-model......................................................................................................... 13
3.2 Het ontstaan van gedrag.........................................................................................13
3.2.1 Barrières........................................................................................................... 14
3.2.2 Intention-behaviour gap....................................................................................14
3.2.3 Veranderen, wat heb je nodig?..........................................................................15
3.2.4 VAR-2................................................................................................................ 15
3.2.5 Gezamenlijke besluitvorming, kwaliteitszorg, design thinking, persoonlijk
leiderschap................................................................................................................ 15
4 Arbeid en gezondheid................................................................................17
4.1 Positieve gezondheid en ICF....................................................................................17
4.2 Meetinstrumenten................................................................................................... 17
4.2.1 Verschillende meetinstrumenten......................................................................18
4.3 Gezondheid, vitaliteit en werkgeluk........................................................................18
4.3.1 Stress en welzijn op het werk............................................................................18
4.3.2 Interventies voor werkstress.............................................................................19
4.3.3 Bevorderen van werkgeluk................................................................................20
4.3.4 Zelfdeterminantietheorie..................................................................................20
1
,OLOD 9.2 Leerpad - G
1 Arbeid en gezondheid, relatie tussen beide
1.1 Inleiding
Oorsprong van arbeidspsychologie:
in de toegepaste psychologie
Vanuit wat is de arbeidspsychologie ontstaan?
1) 1ste manier: relatie tussen mens en werk = wie past er binnen de job en hoe kan je job
worden aangepast aan de persoon?
a. Fitting man to the job
b. Fitting the job to the man
c. WOI en WOII testen in het leger: welke job bij wie past
2) 2de manier: sociale factoren
a. Hawthorne onderzoek naar in welke mate de verlichting invloed heeft op de
prestatie van de werknemers
testgroep en effectieve groep persteerden allebei beter
Hawthorne-effect:
- Gedragsbeïnvloeding door interpretatie
- Verandering van condities
- Invloed van als er iemand aanwezig is
1.2 Arbeid
Wat is arbeid?
Arbeid wordt omschreven als het Persoon
- Doelgericht
- Betekenisvolle Context Taak
- Diensten leveren
- Voor een passende beloning
Valkenburg: doelgerichte menselijke activiteit
- Leven als individu en samenleving
• Producten en diensten
• Doelgericht: eindproduct
- Sociale aspecten
• Arbeidsdeling- en verdeling + sociale relaties
• Waarderingen (geld-status-macht)
1.2.1 Veranderingen van arbeid
Type belasting:
- Agrarische sector
- Dienstensector
- Fysieke-emotionele/ mentale belasting
Zwaar werk:
- Politieagent: mentale belasting, schietpartijen
- Spoed: zware ongevallen
- Zorgsector
- Meer en meer emotionele belasting, vroeger vooral fysiek belastend
2
, OLOD 9.2 Leerpad - G
1.2.2 Arbeidsomstandigheden
DE 5 A’S
1. Arbeidsinhoud
= taken, activiteiten, handelingen; complexiteit en validiteit; hoeveelheid taken; duidelijkheid;
autonomie
2. Arbeidsomstandigheden
= fysieke omgeving, fysische factoren, gevaren, hygiëne, sociale omgang, psychologische
klimaat
3. Arbeidsvoorwaarden
= overeenkomst, werkrooster, opleidingsmogelijkheden, loopbaanbeheer,
evaluatieprocedures, ondersteunende maatregelen
4. Arbeidverhoudingen
= werknemers & hiërarchie, mogelijkheden tot contact, inspraakmogelijkheden,
communicatie, kwaliteit van de relaties
5. Arbeidsorganisatie
= autoriteitsrelaties, organisatiestructuur, taakverdeling, werkprocedures,
communicatiepatronen, algemeen beleid, managementstijl
Precaire arbeid:
= nog stapje verder dan zwaar werk
- Onzekerheid
- Weinig invloed
- Geringe bescherming
- Lage verdiensten
3
