Samenvatting boek strafprocesrecht (1000522BNR)

1



INLEIDING
- 4 procesfasen:
o Het onderzoek: het opsporen van misdrijven en van de vermoedelijke daders ervan
o De vervolging: het voor de rechter brengen van de verdachten of inverdenkinggestelden
o De berechting: de besluitvorming van de feitenrechter
o De strafuitvoering: de tenuitvoerlegging van de gebeurtelijke straffen
- PdK is zeer aanwezig in alle fasen
- Strafprocesrecht:
o Procedurele regels
o Rechten en plichten partijen
- Doel: waarheid achterhalen
o 3 vragen: 1: Ben ik bevoegd? 2: SV ontvankelijk? 3: SV gegrond?
- Regime van een land bepaalt ook het soort strafprocesrecht
o Autoritaire regime = autoritaire strafprocesrecht
o Kijken naar functie
- Evenwicht zoeken tussen recht van het individu, en het recht van de samenleving om persoon te
bestraffen
- Wetboek Sv. begint bij art. 8; 1-7 geschrapt, en vervangen door voorafgaande titel wetboek Sv.
- Aquisitoire-inquisitorale rechtsvordering
o I: vordering ingesteld door publieke persoon (= OM)
o A: rechter in toga, scheidsrechter (geen actieve rol)
 Angelsaksische rechtsstelsels
 Iedereen vanvoor ‘dezelfde rol’

HOOFDSTUK 1: ORGANEN EN PARTIJEN BIJ HET STRAFPROCES BETROKKEN
1. POLITIEDIENSTEN
1.1 ALGEMEEN
- Onderscheid tussen de bestuurlijke politie en de gerechtelijke politie
o Bestuurlijke politie: toezicht op de handhaving van de OO, de voorkoming van misdrijven en de
bescherming van personen en goederen
 Preventieve politie
 Onder het gezag van de bestuurlijke overheden
o Gerechtelijke politie: misdrijven opsporen, bewijzen ervan te verzamelen en de daders
overleveren aan rechtbanken belast met hun bestraffing
 Repressieve politie, misdrijven onderzoeken
 Uitzondering: proactieve recherche (op machtiging van PdK) op grond van een
redelijk vermoeden van reeds gepleegde maar nog niet aan het licht gekomen
geiten, of zelfs van nog te plegen feiten (art. 28bis, §2 Sv.)
 Onder het gezag van de gerechtelijke autoriteiten
- Externe controle op de politie: Comité P (Vast Comité van toezicht op de politiediensten)
- Inlichtingendiensten (inspectiediensten) zijn geen politiediensten
o Niet wachten tot wanneer iets gebeurt
o Externe controle: Comité I

, 2


1.2 STRUCTUUR
- Eenmaking politie op 2 niveaus:
o Lokale politie (op lokaal niveau functie uitoefenen)
o Federale politiediensten (op hele grondgebied gespecialiseerde taken uitvoeren)
 O.l.v. commissaris-generaal
 Afgezonderde korpsen die zich gespecialiseerd hebben in een bepaalde materie



1.2.1 DE LOKALE POLITIE
- Taken:
o Verzekert op lokale niveau de basispolitiezorg
o Vervult sommige politieopdrachten van federale aard
- Elke politiezone beschikt over een lokaal politiekorps.
o 1 politiezone kan samengesteld zijn uit 1 of meerdere gemeente
o 1-gemeentezones: bevoegde autoriteit = gemeenteraad en burgemeester
o Meer-gemeentezones: bevoegde autoriteit = politieraad en het politiecollege



1.2.2 DE FEDERALE POLITIE
- Taken:
o Verzekert over het gehele grondgebied de gespecialiseerde en supra-lokale opdrachten van
bestuurlijke en gerechtelijke politie
o Vervult ondersteunende opdrachten voor de lokale politiediensten
- Onder leiding van een commissaris-generaal
- Daarnaast: 3 directies:
o Algemene directie bestuurlijke politie
o Algemene directie gerechtelijke politie
o Algemene directie van het middelenbeheer en de informatie
- Een aantal bijzondere opsporingsdiensten met een apart statuut ondergebracht
o Afgezonderde korpsen die zich gespecialiseerd hebben in bepaalde materie



1.3 AANWIJZINGS- EN VORDERINGSRECHT
- De gerechtelijke overheden beschikken over een aanwijzings- en een vorderingsrecht
o Geen initiatiefrecht
o Autoriteiten (leden OM en onderzoeksrechter) wijzen politiedienst aan die in een bepaald
onderzoek de opdrachten van gerechtelijke politie is belast
o Gerechtelijke overheden mogen zich niet mengen in de concrete organisatie van de betrokken
politiedienst
 Slechts enkele uitzonderingen
o Gerechtelijke overheden mogen zich niet inlaten met de bestuurlijke en de operationele leiding
van de politiediensten

, 3

- Richtlijn van minister van Justitie somt criteria op betreffende de toewijzing van gerechtelijke
onderzoeken: complexe onderzoeken worden toegewezen aan de federale politie:
o Ofwel gelet op de aard van de te onderzoeken feiten
o Ofwel gelet de aard van de te verrichten onderzoeksdaden
o Ofwel gelet op de geografische spreiding van de onderzoeksdaden



1.4 ONDERSCHEID TUSSEN OFFICIEREN EN AGENTEN VAN GERECHTELIJKE POLITIE
- 2 kaders: een operationeel kader en een administratief en logistiek kader
- Operationele kader:
o Politieambtenaren, in 3 kaders: het basiskader, het middenkader en het officierskader
 Algemene bevoegdheid voor de uitoefening van opdrachten van gerechtelijke en
bestuurlijke politie
 Bevoegd voor het opsporen van alle misdrijven
o Agenten van politie
 Geen politieambtenaren, maar hebben een beperkte politiebevoegdheid (bijstand aan
politieambtenaren)
 Bevoegd om verkeersongeval en de gevolgen ervan vast te stellen en er een proces-
verbaal van op te stellen = enige autonomie
- Politieambtenaren: ingedeeld in 2 groepen:
o Officieren van gerechtelijke politie
 De hogere officieren van gerechtelijke politie: leden van OM
 De officieren van gerechtelijke politie, hulpofficier van de PdK: politieambtenaren uit
het officierskader en het middenkader
 Lagere officieren van gerechtelijke politie: veldwachters en boswachters
o Agenten van gerechtelijke politie
 Politieambtenaren van het basiskader
- Tal van bijzondere wetten en decreten kennen de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie toe
aan ambtenaren



1.5 BEVOEGDHEDEN
1.5.1 DE BEVOEGDHEDEN BIJ HETERDAAD
- Minst voorkomend
- Wanneer ‘een op heterdaad ontdekt misdrijf’? Art. 41 Sv.
o Misdrijf ontdekt terwijl het gepleegd wordt of terstond nadat het gepleegd is
o Bij uitbreiding
 Verdachte wordt door het openbaar geroep vervolgd
 Openbaar geroep verlengt de heterdaad-situatie
 Verdachte wordt in het bezit gevonden van zaken, wapens, werktuigen of papieren die
doen vermoeden dat hij dader of medeplichtige is
o Bij gelijkstelling of assimilatie: gevallen waarin misdaad of wanbedrijf gepleegd is binnen het
huis en de PdK wordt verzocht het misdrijf vast te stellen (art. 46 Sv.)
 Worden geacht heterdaad te zijn –> juridische fictie

, 4

- Situatie van heterdaad verleent aan officieren en agenten van gerechtelijke politie bijkomende
onderzoeksbevoegdheden (die normaal enkel onderzoeksrechter toekomen)
o Hulpofficieren van PdK: bijvb.:
 Huiszoeking bij de verdachten, zelfs bij nacht (art. 36 Sv.)
 Zelfs onderzoeksrechter kan dit niet ’s nachts
 Enkel verdachten, niet het huis van derden
 Inbeslagneming van al wat verbeurdverklaard kan worden (art. 35 Sv.)
 Bevelen van een onderzoek aan het lichaam (art. 90bis Sv.)
 Deskundige  technisch raadsman (zonder eed)
 Holten nakijken op het lichaam
o Iedere officier van gerechtelijke politie: bijvb. autonome beslissing om verdachten te arresteren
o Agenten van (gerechtelijke) politie: bijvb.:
 Ophouden van personen
 Overgaan tot een veiligheidsfouillering (in functie van de veiligheid)
 Tegenhouden van voertuigen of transportmiddelen
o Indien nodig kunnen zij dwang gebruiken



1.5.2 DE NORMALE AMBTSBEVOEGDHEDEN (BUITEN HETERDAAD)
- Vaakst voorkomend
- O.b.v. Wetboek van Strafvordering
o Zegt niets over de normale ambtsbevoegdheden (sommige wel geregeld, maar niet limitatief)
o In beginsel beschikken politieambtenaren buiten heterdaad over de bevoegdheid om alle
handelingen te stellen die ertoe strekken de waarheid te achterhalen, voor zover ze niet in strijd
zijn hetzij met een formele tekst, hetzij met de essentiële waarborgen van de vrijheid en de
waardigheid van het individu (uitleg HvC)
 Het doen van de materiële vaststellingen op publiek toegankelijke plaatsen
 De ondervraging van verdachten
 Het verhoor van getuigen
 Huiszoekingen en inbeslagneming met toestemming (geen dwang)
- O.b.v. bijzondere strafwetten
o Verlenen aan officieren en agenten van gerechtelijke politie specifieke bevoegdheden i.v.m. de
opsporing van inbreuken in welbepaalde materies
o Inbreuken op bijzondere straffen
o Binnentredingsregeling –> spiedend rondkijken en vaststellingen doen
 Zaken in beslag nemen
- O.b.v. delegatie
o De onderzoeksrechter kan de uitvoering van het door hem uitgereikte bevel tot huiszoeking en
inbeslagneming opdragen aan officieren van gerechtelijke politie (art 89bis Sv.)
o Beslissing tot delegatie moet worden gemotiveerd
o Kan slechts aan bepaalde personen + formeel motiveren