Hoorcollege 6 Pensioenrecht – Wijziging van de pensioenregeling
Leerdoelen
U kent de verschillende methoden van wijziging in het arbeidsrecht
U kent de bijzondere bepalingen over dit onderwerp uit het pensioenrecht
U begrijpt de diverse situaties en pensioenbelangen die aan de orde zijn bij wijziging en de invloed
die daarop wordt uitgeoefend door de diverse methoden en bepalingen
U kunt onderscheid maken tussen medezeggenschapsregels en wijzigingsregels in het pensioenrecht
U kunt dit alles toepassen in een vereenvoudigde casus
Waarom is wijzigen een belangrijk thema in het pensioenrecht?
• Vergelijk:
• Twee grote banken hebben een kredietovereenkomst gesloten voor 5 jaar. De rente
daalt en bank A wil de voorwaarden opnieuw uitonderhandelen. Kan hij Bank B
daartoe dwingen?
• Nu is in de kredietovereenkomst opgenomen dat Bank A na overleg met Bank B de
overeenkomst kan aanpassen. Kan Bank A een wijziging doorvoeren?
• Mag bank eenzijdig wijzigingsbeding afspreken en toepassen? Als het in de ovk is
opgenomen wel. In het algemeen vermogensrecht staan hier geen bepalingen over,
er geldt contractvrijheid. Je mag niet evident onredelijke bedingen opnemen.
• Onvoorziene omstandigheid, 6:258 BW.
• Kan bank bonusregeling eenzijdig veranderen? Misschien. Maar je maakt wel meer
kans als je een eenzijdig wijzigingsbeding hebt afgesproken.
• Vergelijk:
• Een werkgever en een directeur spreken een salaris af van € 100.000 en een bonus
van € 20.000. De wetgever wil bonussen ontmoedigen en legt een belasting op van
300%. Kan de werkgever de bonus eenzijdig veranderen in een stijging van het vaste
salaris? Kan hij dat met een eenzijdig wijzigingsbeding?
• Een werkgever en een werknemer gaan een pensioenovereenkomst aan. Daarin
staat dat het pensioen automatisch zal stijgen met de inflatie en de werknemer
daardoor koopkracht behoudt. Na zijn pensioen schaft de werkgever deze
inflatiegarantie af. Kan dat zonder en/of met eenzijdig wijzigingsbeding?
• Kernprobleem: botsing tussen wilsovereenstemming en hogere/andere belangen
, • Kan werkgever inflatie afschaffen? Hier spelen andere zaken een rol, art. 20 PW. Het
is hier anders dan bij een arbeidsovereenkomst. Botsing wilsovereenstemming en
omstandigheden, die meebrengen dat het voor een van beide, of beide partijen niet
meer gewenst is. Wijzigingsregels zijn nodig, anders komen partijen/belangen te veel
in de knel.
• Alcatel arrest.
Twee voorbeelden
Waar speelt wijziging in de praktijk?
- Pensioenfonds piloten KLM had een tekort. Piloten hebben een eigen pensioenfonds, keert al
pensioen uit vanaf pensioenleeftijd piloten (58 jaar). Duur pensioen. Kortere opbouwtijd en
langere tijd om uit te betalen. Je moet dus veel sparen als fonds. KLM had afspraak gemaakt
dat bij tekort KLM zou bijbetalen. KLM kon uiteindelijk niet meer betalen.
- Neelie Kroes ophef over pensioen. Moest haar pensioen worden ingetrokken? Had geen kans
van slagen.
- Een andere wijziging is het verhogen van de pensioenleeftijd en de AOW-leeftijd.
Pensioenregeling moet dan ook gewijzigd worden. Wetgever wijzigt de leeftijd. Hoe werkt
dat? Opbouwleeftijd wordt aangepast door sociale partners en vaak gekoppeld aan de AOW
leeftijd. Zodat je op hetzelfde moment een vergelijkbaar tweede pijler pensioen hebt.
Pensioenrichtleeftijd: dat is hetzelfde als de pensioenopbouwleeftijd, met name fiscaal
geïnspireerd. Het begint met overheid die AOW aanpast, belastingregels brengen mee dat je
dan pensioenrichtleeftijd aanpast, en dan heb je nog de vrijheid van de werkgever om
wijzigingen toe te brengen, gebeurd geregeld in de praktijk.
De relevante vragen bij wijziging
1. Wie wil wijzigen en waarom?
Meestal is dat de werkgever, soms de sociale partners en soms de uitvoerder
2. Wat wil de wijziger wijzigen?
Opgebouwde rechten en –aanspraken wijzigen of nog op te bouwen rechten en aanspraken?
3. (Bij eenzijdige wijziging: ) geldt er een wijzigingsbeding?
Is dat ex art. 12 of art. 19 PW?
4.(Bij tweezijdige collectieve wijziging, wijziging waar beide partijen het mee eens zijn:) wanneer is
de werknemer of gepensioneerde daaraan gebonden? Kan gepensioneerde gebonden worden aan
CAO?
5. Moet de werknemer goed worden geïnformeerd en wat is de sanctie als dat niet gebeurt?
Overlap met CAO vraag.
6.Kan de relatie met een ex-werknemer (een gepensioneerde of slaper) nog gewijzigd worden?
7. Mag de uitvoerder ook wijzigen? Pensioenfondsenroute.
Leerdoelen
U kent de verschillende methoden van wijziging in het arbeidsrecht
U kent de bijzondere bepalingen over dit onderwerp uit het pensioenrecht
U begrijpt de diverse situaties en pensioenbelangen die aan de orde zijn bij wijziging en de invloed
die daarop wordt uitgeoefend door de diverse methoden en bepalingen
U kunt onderscheid maken tussen medezeggenschapsregels en wijzigingsregels in het pensioenrecht
U kunt dit alles toepassen in een vereenvoudigde casus
Waarom is wijzigen een belangrijk thema in het pensioenrecht?
• Vergelijk:
• Twee grote banken hebben een kredietovereenkomst gesloten voor 5 jaar. De rente
daalt en bank A wil de voorwaarden opnieuw uitonderhandelen. Kan hij Bank B
daartoe dwingen?
• Nu is in de kredietovereenkomst opgenomen dat Bank A na overleg met Bank B de
overeenkomst kan aanpassen. Kan Bank A een wijziging doorvoeren?
• Mag bank eenzijdig wijzigingsbeding afspreken en toepassen? Als het in de ovk is
opgenomen wel. In het algemeen vermogensrecht staan hier geen bepalingen over,
er geldt contractvrijheid. Je mag niet evident onredelijke bedingen opnemen.
• Onvoorziene omstandigheid, 6:258 BW.
• Kan bank bonusregeling eenzijdig veranderen? Misschien. Maar je maakt wel meer
kans als je een eenzijdig wijzigingsbeding hebt afgesproken.
• Vergelijk:
• Een werkgever en een directeur spreken een salaris af van € 100.000 en een bonus
van € 20.000. De wetgever wil bonussen ontmoedigen en legt een belasting op van
300%. Kan de werkgever de bonus eenzijdig veranderen in een stijging van het vaste
salaris? Kan hij dat met een eenzijdig wijzigingsbeding?
• Een werkgever en een werknemer gaan een pensioenovereenkomst aan. Daarin
staat dat het pensioen automatisch zal stijgen met de inflatie en de werknemer
daardoor koopkracht behoudt. Na zijn pensioen schaft de werkgever deze
inflatiegarantie af. Kan dat zonder en/of met eenzijdig wijzigingsbeding?
• Kernprobleem: botsing tussen wilsovereenstemming en hogere/andere belangen
, • Kan werkgever inflatie afschaffen? Hier spelen andere zaken een rol, art. 20 PW. Het
is hier anders dan bij een arbeidsovereenkomst. Botsing wilsovereenstemming en
omstandigheden, die meebrengen dat het voor een van beide, of beide partijen niet
meer gewenst is. Wijzigingsregels zijn nodig, anders komen partijen/belangen te veel
in de knel.
• Alcatel arrest.
Twee voorbeelden
Waar speelt wijziging in de praktijk?
- Pensioenfonds piloten KLM had een tekort. Piloten hebben een eigen pensioenfonds, keert al
pensioen uit vanaf pensioenleeftijd piloten (58 jaar). Duur pensioen. Kortere opbouwtijd en
langere tijd om uit te betalen. Je moet dus veel sparen als fonds. KLM had afspraak gemaakt
dat bij tekort KLM zou bijbetalen. KLM kon uiteindelijk niet meer betalen.
- Neelie Kroes ophef over pensioen. Moest haar pensioen worden ingetrokken? Had geen kans
van slagen.
- Een andere wijziging is het verhogen van de pensioenleeftijd en de AOW-leeftijd.
Pensioenregeling moet dan ook gewijzigd worden. Wetgever wijzigt de leeftijd. Hoe werkt
dat? Opbouwleeftijd wordt aangepast door sociale partners en vaak gekoppeld aan de AOW
leeftijd. Zodat je op hetzelfde moment een vergelijkbaar tweede pijler pensioen hebt.
Pensioenrichtleeftijd: dat is hetzelfde als de pensioenopbouwleeftijd, met name fiscaal
geïnspireerd. Het begint met overheid die AOW aanpast, belastingregels brengen mee dat je
dan pensioenrichtleeftijd aanpast, en dan heb je nog de vrijheid van de werkgever om
wijzigingen toe te brengen, gebeurd geregeld in de praktijk.
De relevante vragen bij wijziging
1. Wie wil wijzigen en waarom?
Meestal is dat de werkgever, soms de sociale partners en soms de uitvoerder
2. Wat wil de wijziger wijzigen?
Opgebouwde rechten en –aanspraken wijzigen of nog op te bouwen rechten en aanspraken?
3. (Bij eenzijdige wijziging: ) geldt er een wijzigingsbeding?
Is dat ex art. 12 of art. 19 PW?
4.(Bij tweezijdige collectieve wijziging, wijziging waar beide partijen het mee eens zijn:) wanneer is
de werknemer of gepensioneerde daaraan gebonden? Kan gepensioneerde gebonden worden aan
CAO?
5. Moet de werknemer goed worden geïnformeerd en wat is de sanctie als dat niet gebeurt?
Overlap met CAO vraag.
6.Kan de relatie met een ex-werknemer (een gepensioneerde of slaper) nog gewijzigd worden?
7. Mag de uitvoerder ook wijzigen? Pensioenfondsenroute.
