Hoofdstuk 1: Prehistorie en oudheid
1.1 De agrarische revolutie
Leerdoelen
- Een aantal kenmerken noemen van de levenswijze van jagers en verzamelaars.
- Uitleggen welke sociale, demogra sche, economische en technologische gevolgen de
agrarische revolutie had.
- Met voorbeelden uit kunnen leggen dat de overgang van landbouw niet altijd een
vooruitgang betekende.
- Beschrijven dat stedelijke gemeenschappen op sociaal-economisch en politiek gebied
complexer weren dan de eerste landbouwsamenlevingen.
- Uitleggen dat is stedelijke gemeenschappen het eerste schrift ontstond.
Vanaf ontstaan leefde mensen van jagen en verzamelen. Ze waren nomaden, en er was
geen echte hiërarchie in de groepen. Op een gegeven moment was er een verandering
naar landbouw ontstaan. Tussen 9000 en 6000 v.C. ontstonden de eerste landbouw-
samenlevingen in het midden-oosten. Met de revolutie kwam ook de overgang van
zwervend, naar gevestigd (sedentair), want ze moesten bij hun akkers blijven. De nieuwe
levenswijze stimuleerde ook uitvindingen en nieuwe technieken.
Er waren helaas ook nadelen. Uit onderzoek blijkt dat boeren vaak minder gezond waren
dan jagers-verzamelaars. Ze leden ook vaak aan ondervoeding, infectieziekten en
misvorming. De oorzaken hiervan waren dat boeren vaak zwaarder werk deden, en ze
leefde op een beperkt aantal gewassen, waardoor hun voedsel erg eenzijdig was. Het
gevaar was ook veel groter door dreiging van hongersnood, want de oogst kon
mislukken. Ze leefde ook dichter op elkaar dus ziektes werden sneller verspreid.
In de levenswijze van jagers-verzamelaars deelde ze al het voedsel. Bij de agrarische
gemeenschappen was dit niet zo, en ontstond er een hiërarchie door verschillen in
rijkdom, macht en aanzien.
Rond 3300 v.C. ontstonden de eerste steden in Soemerië, in het zuiden van
Mesopotamië. Mesopotamië had zeer vruchtbare grond door de overstromingen van de
tigris en de Eufraat. Hierdoor was er genoeg voedsel, en konden mensen zich
specialiseren in andere activiteiten. Zo ontstonden ook priesters, die zich specialiseerde
in contact met goden. In de stedelijke gemeenschappen ontstonden sociale lagen, die
van elkaar verschilden in rijkdom en macht. Bovenaan de ladder stonden priesters, en
onderaan boeren.
De steden hadden ook een bestuur nodig, die orde konden houden, waterwerken konden
onderhouden en de stad beschermde tegen vijanden. Na verloop van tijd werd een van
deze bestuurders koning, een erfelijke positie.
Na Soemerië kwam er ook verstedelijking in Egypte, en daarna in China, India, Mexico en
Peru.
In 3300 v.C. werd ook het eerste schrift uitgevonden. Bestuurders moesten natuurlijk
zaken en nanciën noteren. Het eerste schrijft bestond uit tekeningetjes en nummertjes.
De pictogrammen vormde uiteindelijk abstracte tekens die voor klanken stonden.
fi fi
, 1.2 Machtige rijken in het Midden-Oosten
Leerdoelen
- Kenmerken noemen van de vroegste staten, zoals in Egypte en Mesopotamië.
- Een aantal kenmerken noemen van de godsdienst in Egypte en Mesopotamië.
Het Egyptische rijk (3100 v.C.) word gezien als de eerste staat ter wereld, want het had
echte grenzen, een centraal bestuur en een rechtssysteem. In Egypte was de farao de
hoogste rechtsprekende macht. Zijn wil was wet, want hij was een god. Hij beschikte over
een enorm ambtenarenapparaat. Zij hielde orde, en regelde dingen zoals het
irrigatiesysteem. De ambtenaren werden betaald met oogst die de boeren afdroegen aan
de farao. Hij was ook verantwoordelijk voor grensbewaking.
In Egypte had de overheid een geweldsmonopolie, wat betekende dat onbevoegd
geweld gebruiken strafbaar was.
In Mesopotamië ontstond de eerste staat in 2000 v.C., toen de koning van Babylon
steeds meer territorium veroverde en hij het Babylonische rijk stichtte. Mesopotamië was
moeilijker verdedigbaar dan Egypte, dus steeds grepen andere volken de macht.
Religie doordring bij beide gemeenschappen alle aspecten van het leven. Alleen hadden
Mesopotamiërs een somber beeld van het hiernamaals, en Egyptenaren het
tegenovergestelde.
Het verschil tussen de twee stedelijke samenlevingen:
Egypte: Mesopotamië:
- Farao - Koning
- Centraal bestuur - Monotheïsme
- Rechterlijke macht
- Bescherming van de woestijn
Beide hadden een hiërarchische opbouw van de samenleving.
1.1 De agrarische revolutie
Leerdoelen
- Een aantal kenmerken noemen van de levenswijze van jagers en verzamelaars.
- Uitleggen welke sociale, demogra sche, economische en technologische gevolgen de
agrarische revolutie had.
- Met voorbeelden uit kunnen leggen dat de overgang van landbouw niet altijd een
vooruitgang betekende.
- Beschrijven dat stedelijke gemeenschappen op sociaal-economisch en politiek gebied
complexer weren dan de eerste landbouwsamenlevingen.
- Uitleggen dat is stedelijke gemeenschappen het eerste schrift ontstond.
Vanaf ontstaan leefde mensen van jagen en verzamelen. Ze waren nomaden, en er was
geen echte hiërarchie in de groepen. Op een gegeven moment was er een verandering
naar landbouw ontstaan. Tussen 9000 en 6000 v.C. ontstonden de eerste landbouw-
samenlevingen in het midden-oosten. Met de revolutie kwam ook de overgang van
zwervend, naar gevestigd (sedentair), want ze moesten bij hun akkers blijven. De nieuwe
levenswijze stimuleerde ook uitvindingen en nieuwe technieken.
Er waren helaas ook nadelen. Uit onderzoek blijkt dat boeren vaak minder gezond waren
dan jagers-verzamelaars. Ze leden ook vaak aan ondervoeding, infectieziekten en
misvorming. De oorzaken hiervan waren dat boeren vaak zwaarder werk deden, en ze
leefde op een beperkt aantal gewassen, waardoor hun voedsel erg eenzijdig was. Het
gevaar was ook veel groter door dreiging van hongersnood, want de oogst kon
mislukken. Ze leefde ook dichter op elkaar dus ziektes werden sneller verspreid.
In de levenswijze van jagers-verzamelaars deelde ze al het voedsel. Bij de agrarische
gemeenschappen was dit niet zo, en ontstond er een hiërarchie door verschillen in
rijkdom, macht en aanzien.
Rond 3300 v.C. ontstonden de eerste steden in Soemerië, in het zuiden van
Mesopotamië. Mesopotamië had zeer vruchtbare grond door de overstromingen van de
tigris en de Eufraat. Hierdoor was er genoeg voedsel, en konden mensen zich
specialiseren in andere activiteiten. Zo ontstonden ook priesters, die zich specialiseerde
in contact met goden. In de stedelijke gemeenschappen ontstonden sociale lagen, die
van elkaar verschilden in rijkdom en macht. Bovenaan de ladder stonden priesters, en
onderaan boeren.
De steden hadden ook een bestuur nodig, die orde konden houden, waterwerken konden
onderhouden en de stad beschermde tegen vijanden. Na verloop van tijd werd een van
deze bestuurders koning, een erfelijke positie.
Na Soemerië kwam er ook verstedelijking in Egypte, en daarna in China, India, Mexico en
Peru.
In 3300 v.C. werd ook het eerste schrift uitgevonden. Bestuurders moesten natuurlijk
zaken en nanciën noteren. Het eerste schrijft bestond uit tekeningetjes en nummertjes.
De pictogrammen vormde uiteindelijk abstracte tekens die voor klanken stonden.
fi fi
, 1.2 Machtige rijken in het Midden-Oosten
Leerdoelen
- Kenmerken noemen van de vroegste staten, zoals in Egypte en Mesopotamië.
- Een aantal kenmerken noemen van de godsdienst in Egypte en Mesopotamië.
Het Egyptische rijk (3100 v.C.) word gezien als de eerste staat ter wereld, want het had
echte grenzen, een centraal bestuur en een rechtssysteem. In Egypte was de farao de
hoogste rechtsprekende macht. Zijn wil was wet, want hij was een god. Hij beschikte over
een enorm ambtenarenapparaat. Zij hielde orde, en regelde dingen zoals het
irrigatiesysteem. De ambtenaren werden betaald met oogst die de boeren afdroegen aan
de farao. Hij was ook verantwoordelijk voor grensbewaking.
In Egypte had de overheid een geweldsmonopolie, wat betekende dat onbevoegd
geweld gebruiken strafbaar was.
In Mesopotamië ontstond de eerste staat in 2000 v.C., toen de koning van Babylon
steeds meer territorium veroverde en hij het Babylonische rijk stichtte. Mesopotamië was
moeilijker verdedigbaar dan Egypte, dus steeds grepen andere volken de macht.
Religie doordring bij beide gemeenschappen alle aspecten van het leven. Alleen hadden
Mesopotamiërs een somber beeld van het hiernamaals, en Egyptenaren het
tegenovergestelde.
Het verschil tussen de twee stedelijke samenlevingen:
Egypte: Mesopotamië:
- Farao - Koning
- Centraal bestuur - Monotheïsme
- Rechterlijke macht
- Bescherming van de woestijn
Beide hadden een hiërarchische opbouw van de samenleving.
