Toegepaste voedingsleer 2
1. Voeding van de zwangere vrouw
Fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap
GEWICHTSTOENAME
Een normale gewichtstoename bedraagd 20% extra vh referentiegewicht
1ste trim (0-16 weken): +1,5 kg
2de trim (16-28 weken): + 3 kg
3de trim (28-40 weken): + 6 kg
Het is niet abnormaal als de zwanger 5 kilo aankomt of 20 kilo aankomt.
Ideale gewichtstoename tijdens de zwangerschap hangt af vd BMI vóór de zwangerschap.
Aanbevelingen gewichtstoename
BMI <18,5 +12,5-18 kg
BMI 18,5-24,9 +11,5-16 kg
BMI 25-29,9 +7-11,5 kg
BMI > 30 +5-9 kg
Vasten helpt niet of nauwelijks bij een te grote gewichtstoename en kan gevaarlijk zijn voor
de foetus. Een te grote gewichtstoename bertust vaak op een grote toename vd hvlh
lichaamsvocht. Na de zwangerschap zal ze dit terug uitplassen.
Zwangere vrouwen vooral in laatste trim. veel gewicht (door groei v kind, placenta en baarmoeder)
Te veel: opletten voor vocht: oedeem
Bmi daalt 18: dan moeten ze 18 kilo aankomen
Baarmoeder moet na de zwangerschap terug sterk afnemen (in grootte en in gewicht)
HORMONALE VERANDERINGEN
HCG: Human chorion gonadotrofine: door placenta gesecreteerd
Oestrogenen spelen een rol bij groei vd baarmoeder
toename bloedvolume
opslag v lichaamsvocht in bindweefsel
Progesteron heeft invloed op gladde spiercellen. Het zorgt ervoor dat de spiercellen id
baarmoeder niet te vroeg samentrekken. Het is betrokken bij opslag v vet en kan voor zuur
zorgen.
HPL, Human placental lactogen: speelt een rol bij de voorbereiding vd borst op lactatie.
Mobiliseerd in het derde trimester een deel vd moederlijke vetvoorraad.
(Zwaarlijvigen hebben eig al voldoende vet voor borstvoeding)
Baarmoeder moet na de zwangetschap terug sterk afnemen (in grootte en in gewicht)
Anders reageren op insuline: zwangerschapsdiabetes (Insuline werkt minder: bloedsuikerspiegel)
De baby kan heel veel wegen door die zwangerschapdiabetes (gewichtstoename door
suikerrijk bloed)
,CARDIOVASCULAIRE VERANDERINGEN
Hartdebiet stijgt
Bloedvolume stijgt (vooral 2de trim): Meer toename v plasma dan v rode bloedcellen
waardoor het bloed dunner w. Dit is gunstig vr het hart w minder kracht nodig om visceuze
bloed rond te pompen.
Bloeddruk daalt in 2de trim en stijgt in het 3de trim.
Deze veranderingen zijn nuttig voor extra aanvoer v bloed naar de baarmoeder
(doorbloeding en transport v voedingsstoffen van moeder naar kind)
VERANDERING THV DE HUID
Vrouw dat zwanger is zweet meer
RENALE VERANDERINGEN
Doordat er een toename is vh bloed, neemt ook de nierdoorbloeding toe.
Glomerulaire filtratie stijgt met 50%, voorurine w 50% sneller gefilterd.
Er moeten meer afvalstoffen verwijderd w dus het is belangrijk dat de zwanger voldoende
drinkt.
Laatste maanden vd zwangerschap: pollakisurie. De foetus drukt op de blaas dus we moeten
meer naar het toilet. (door frequente urinelozing)
GASTRO-INTESTINALE VERANDERING
-Gemakkelijker tandvleesontsteking= gingivitis, de vascularisatie vh tandvlees neemt toe
-Eetlust neemt toe
-Pica: tegenzin of sterke voorkeur vr bepaalde vm
-Nausea en braken: vooral ochtendmisselijkheid
Door HCG (verdwijnt meestal na 12 weken)
Gebruik maken v vaker lichte, kleine hoeveelheden eten en eerste maaltijd in bed
vóór het opstaan
(Bij braken heb je een lage glucose-spiegel)
-Motiliteit v maag-darmstelsel neemt af, door invloed v progesteron uit placenta. -> Tragere
peristaltiek vd slokdarm, maag, dunne en dikke darm. Dit verklaart de bekende
zwangerschapsklachten v zuurbranden en constipatie.
Reflux v maaginhoud naar slokdarm (bij druk of bukken/vooroverbuigen), de maag w
naar boven geduwd
Zuurbranden: door het eten v (suikervrije) kauwgom w speekelproductie bevorderd.
Het alkalische speeksel neutraliseert het maagzuur enigszins. Ook het drinken v melk
kan deze klacht doen afnemen
Constipatie door minder goede samentrekking v colon en waterabsoptie die
toeneemt in colon.
Tragere werking vd dunne darm heeft als voordeel dat bij zwangere ijzer beter w
opgenomen;
-Galstenen onstaan makkelijker doordat galblaas minder goed contraheert.
,Energie- en nutrientenbehoefte tijdens de zwangerschap
ENERGIE
= Energiebehoefte tijdens zwangerschap kan via factoriële methode w berekend.
Zwangerschap doet de energiebehoefte toenemen door toename vd REE + door
samenstelling v verschillende weefsels en energiereserves.
(Geheel vd zwangerschap w deze energiebehoefte: 71.000-77.100 kcal)
Energiebehoefte tijdens de zwangerschap= energiebehoefte voor de zwangerschap+
supplementaire energiebehoefte + energiereserves.
Supplementaire energiebehoefte moet tijdens de zwangerschap w aangepast aan het
stadium vd zwangerschap, BMI voor de zwangerschap en aan de echte PAL. Er moet ook
rekening gehouden w met de gewichtstoename vd zwangerschap.
Energiehoeveelheid die spontaan door de zwangere vrouw w verbruikt niet zomaar
beïnvloeden, behalve bji overdreven of onvoldoende gewicht.
Pregorexia: eetstoornis tijdens de zwangerschap. Ze willen er alles aan doen om tijdens de
zwangerschap zo weinig mogelijk bij te komen, en na de bevaling binnen de kortste keren
terug superslank worden. Ze beweren dat ze dit kunnen waarmaken door tijdens de
zwangerschap te diëten en veel te sporten. Medici waarschuwen ervoor dat een streng dieet
volgen of te veel sporten nefast/slecht is voor de gezondheid v moeder en kind.
Bij het eerste trimester moeten vrouwen 70 kcal extra innemen Bij ♀
tweede trimester: 260 kcal met
derde trim: 500 kcal normale
Ook tijdens de borstvoedingsperiode 500 extra kcal (enkel de eerste zes maanden). BMI
Indien de zwangere volledig moet rusten mag men zeker niet zoveel extra energie voorzien. Ook bij
overgewicht van de vrouw voor de zwangerschap w er vaak geen extra meer gerekend. Als het
energieverbruik stijgt (24e week), wordt de zwangere vrouw vaak minder beweeglijk/actief door de
omvang vd buik.
EIWIT
Tijdens de zwangerschap hebben we extra eiwitten nodig voor de foetus, placenta,
borstklieren, ..
Aanbeveling HGR voor volw is 0,83 g/kgLG
Eerste trim: +1 g
Tweede trim: +9 g
Derde trim: +28 g
We zitten vaak al boven de aanbeveling van eiwiten (dus boven 0,83 g/kg LG)
waardoor het niet moeilijk is om ‘extra’ eiwitten in te nemen.
, VETTEN
PUFA’s, poly onverzadigde vetten: belangrijke rol bij hersenontwikkeling v ongeboren kind
N-3 PUFA’s/omega 3 vetzuren zijn belangrijk voor visuele en cognitieve ontw vh kind
(vis, margarine met omega 3)
KOOLHYDRATEN
Glucose w bij voorkeur naar de foetus getransporteerd, aanmaak v glucose bij de moeder
vermindert omdat bepaalde glucogenetische az naar de foetus afgevoerd w.
Diabetogeen effect: insuline is in de loop vd zwangershap minder actief en w sneller
afgebroken. Dit zorgt voor beperken v snel resorbeerbare suikers. Handig om geregeld
maaltijdschema te hebben met inbegrip v een tijdig ontbijt.
Zwangerschapdiabetes: Bij deze vrouwen hebben pasgeborenen een hoger
geboortegewicht. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes vertonen worden tijdelijk met
insuline behandeld.
Bij een slechte glucoseregeling is de kans groot op een te zware en te grote baby, ook kans
op sterfte vd baby in de baarmoeder (vooral na week 34). Slechte glucosewaarden kunnen
ook leiden tot overmatige productie v vruchtwater.
(Kind kan onmiddellijk na geboorte lage bloedsuikerspiegels vertonen of andere problemen
zoals geelzucht, stuipen, voedignsstoornissen. !!Goede opvolging)
Als zwangere vrouw vast, zal een verdere daling vd glycemie de productie v HPL thv placenta
stimuleren. Lipofyse w hierdoor bevorderd, dit is slecht omdat er ketonen zijn die door de
placenta gaan. (Drastische beperking v calorische inname bij de moeder kan wegens een
grote stijging vd ketonlichamen nadelig zijn vr d foetus en hun hersenontwikkeling)
MIN./> 130 g KH PER DAG
Totale inname v Kh: 50-55%En
Toegevoegde suikers: max 10% En
Vdvz: min. 30 g
VOCHT
Adequte inname voor water (Volgens IOM: 3liter)
Meer afvalstoffen dus meer nierbelasting = kans op urinaire infecties
Overvloed v water zal zich in het lichaam opsapelen= oedeem (bij te veel vocht)
Oedeem bij te veel vocht, te veel gewicht, bloeddruk meten en staaltje urine (als er suiker uitgeplast wordt wss
ook diabetes)
1. Voeding van de zwangere vrouw
Fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap
GEWICHTSTOENAME
Een normale gewichtstoename bedraagd 20% extra vh referentiegewicht
1ste trim (0-16 weken): +1,5 kg
2de trim (16-28 weken): + 3 kg
3de trim (28-40 weken): + 6 kg
Het is niet abnormaal als de zwanger 5 kilo aankomt of 20 kilo aankomt.
Ideale gewichtstoename tijdens de zwangerschap hangt af vd BMI vóór de zwangerschap.
Aanbevelingen gewichtstoename
BMI <18,5 +12,5-18 kg
BMI 18,5-24,9 +11,5-16 kg
BMI 25-29,9 +7-11,5 kg
BMI > 30 +5-9 kg
Vasten helpt niet of nauwelijks bij een te grote gewichtstoename en kan gevaarlijk zijn voor
de foetus. Een te grote gewichtstoename bertust vaak op een grote toename vd hvlh
lichaamsvocht. Na de zwangerschap zal ze dit terug uitplassen.
Zwangere vrouwen vooral in laatste trim. veel gewicht (door groei v kind, placenta en baarmoeder)
Te veel: opletten voor vocht: oedeem
Bmi daalt 18: dan moeten ze 18 kilo aankomen
Baarmoeder moet na de zwangerschap terug sterk afnemen (in grootte en in gewicht)
HORMONALE VERANDERINGEN
HCG: Human chorion gonadotrofine: door placenta gesecreteerd
Oestrogenen spelen een rol bij groei vd baarmoeder
toename bloedvolume
opslag v lichaamsvocht in bindweefsel
Progesteron heeft invloed op gladde spiercellen. Het zorgt ervoor dat de spiercellen id
baarmoeder niet te vroeg samentrekken. Het is betrokken bij opslag v vet en kan voor zuur
zorgen.
HPL, Human placental lactogen: speelt een rol bij de voorbereiding vd borst op lactatie.
Mobiliseerd in het derde trimester een deel vd moederlijke vetvoorraad.
(Zwaarlijvigen hebben eig al voldoende vet voor borstvoeding)
Baarmoeder moet na de zwangetschap terug sterk afnemen (in grootte en in gewicht)
Anders reageren op insuline: zwangerschapsdiabetes (Insuline werkt minder: bloedsuikerspiegel)
De baby kan heel veel wegen door die zwangerschapdiabetes (gewichtstoename door
suikerrijk bloed)
,CARDIOVASCULAIRE VERANDERINGEN
Hartdebiet stijgt
Bloedvolume stijgt (vooral 2de trim): Meer toename v plasma dan v rode bloedcellen
waardoor het bloed dunner w. Dit is gunstig vr het hart w minder kracht nodig om visceuze
bloed rond te pompen.
Bloeddruk daalt in 2de trim en stijgt in het 3de trim.
Deze veranderingen zijn nuttig voor extra aanvoer v bloed naar de baarmoeder
(doorbloeding en transport v voedingsstoffen van moeder naar kind)
VERANDERING THV DE HUID
Vrouw dat zwanger is zweet meer
RENALE VERANDERINGEN
Doordat er een toename is vh bloed, neemt ook de nierdoorbloeding toe.
Glomerulaire filtratie stijgt met 50%, voorurine w 50% sneller gefilterd.
Er moeten meer afvalstoffen verwijderd w dus het is belangrijk dat de zwanger voldoende
drinkt.
Laatste maanden vd zwangerschap: pollakisurie. De foetus drukt op de blaas dus we moeten
meer naar het toilet. (door frequente urinelozing)
GASTRO-INTESTINALE VERANDERING
-Gemakkelijker tandvleesontsteking= gingivitis, de vascularisatie vh tandvlees neemt toe
-Eetlust neemt toe
-Pica: tegenzin of sterke voorkeur vr bepaalde vm
-Nausea en braken: vooral ochtendmisselijkheid
Door HCG (verdwijnt meestal na 12 weken)
Gebruik maken v vaker lichte, kleine hoeveelheden eten en eerste maaltijd in bed
vóór het opstaan
(Bij braken heb je een lage glucose-spiegel)
-Motiliteit v maag-darmstelsel neemt af, door invloed v progesteron uit placenta. -> Tragere
peristaltiek vd slokdarm, maag, dunne en dikke darm. Dit verklaart de bekende
zwangerschapsklachten v zuurbranden en constipatie.
Reflux v maaginhoud naar slokdarm (bij druk of bukken/vooroverbuigen), de maag w
naar boven geduwd
Zuurbranden: door het eten v (suikervrije) kauwgom w speekelproductie bevorderd.
Het alkalische speeksel neutraliseert het maagzuur enigszins. Ook het drinken v melk
kan deze klacht doen afnemen
Constipatie door minder goede samentrekking v colon en waterabsoptie die
toeneemt in colon.
Tragere werking vd dunne darm heeft als voordeel dat bij zwangere ijzer beter w
opgenomen;
-Galstenen onstaan makkelijker doordat galblaas minder goed contraheert.
,Energie- en nutrientenbehoefte tijdens de zwangerschap
ENERGIE
= Energiebehoefte tijdens zwangerschap kan via factoriële methode w berekend.
Zwangerschap doet de energiebehoefte toenemen door toename vd REE + door
samenstelling v verschillende weefsels en energiereserves.
(Geheel vd zwangerschap w deze energiebehoefte: 71.000-77.100 kcal)
Energiebehoefte tijdens de zwangerschap= energiebehoefte voor de zwangerschap+
supplementaire energiebehoefte + energiereserves.
Supplementaire energiebehoefte moet tijdens de zwangerschap w aangepast aan het
stadium vd zwangerschap, BMI voor de zwangerschap en aan de echte PAL. Er moet ook
rekening gehouden w met de gewichtstoename vd zwangerschap.
Energiehoeveelheid die spontaan door de zwangere vrouw w verbruikt niet zomaar
beïnvloeden, behalve bji overdreven of onvoldoende gewicht.
Pregorexia: eetstoornis tijdens de zwangerschap. Ze willen er alles aan doen om tijdens de
zwangerschap zo weinig mogelijk bij te komen, en na de bevaling binnen de kortste keren
terug superslank worden. Ze beweren dat ze dit kunnen waarmaken door tijdens de
zwangerschap te diëten en veel te sporten. Medici waarschuwen ervoor dat een streng dieet
volgen of te veel sporten nefast/slecht is voor de gezondheid v moeder en kind.
Bij het eerste trimester moeten vrouwen 70 kcal extra innemen Bij ♀
tweede trimester: 260 kcal met
derde trim: 500 kcal normale
Ook tijdens de borstvoedingsperiode 500 extra kcal (enkel de eerste zes maanden). BMI
Indien de zwangere volledig moet rusten mag men zeker niet zoveel extra energie voorzien. Ook bij
overgewicht van de vrouw voor de zwangerschap w er vaak geen extra meer gerekend. Als het
energieverbruik stijgt (24e week), wordt de zwangere vrouw vaak minder beweeglijk/actief door de
omvang vd buik.
EIWIT
Tijdens de zwangerschap hebben we extra eiwitten nodig voor de foetus, placenta,
borstklieren, ..
Aanbeveling HGR voor volw is 0,83 g/kgLG
Eerste trim: +1 g
Tweede trim: +9 g
Derde trim: +28 g
We zitten vaak al boven de aanbeveling van eiwiten (dus boven 0,83 g/kg LG)
waardoor het niet moeilijk is om ‘extra’ eiwitten in te nemen.
, VETTEN
PUFA’s, poly onverzadigde vetten: belangrijke rol bij hersenontwikkeling v ongeboren kind
N-3 PUFA’s/omega 3 vetzuren zijn belangrijk voor visuele en cognitieve ontw vh kind
(vis, margarine met omega 3)
KOOLHYDRATEN
Glucose w bij voorkeur naar de foetus getransporteerd, aanmaak v glucose bij de moeder
vermindert omdat bepaalde glucogenetische az naar de foetus afgevoerd w.
Diabetogeen effect: insuline is in de loop vd zwangershap minder actief en w sneller
afgebroken. Dit zorgt voor beperken v snel resorbeerbare suikers. Handig om geregeld
maaltijdschema te hebben met inbegrip v een tijdig ontbijt.
Zwangerschapdiabetes: Bij deze vrouwen hebben pasgeborenen een hoger
geboortegewicht. Vrouwen die zwangerschapsdiabetes vertonen worden tijdelijk met
insuline behandeld.
Bij een slechte glucoseregeling is de kans groot op een te zware en te grote baby, ook kans
op sterfte vd baby in de baarmoeder (vooral na week 34). Slechte glucosewaarden kunnen
ook leiden tot overmatige productie v vruchtwater.
(Kind kan onmiddellijk na geboorte lage bloedsuikerspiegels vertonen of andere problemen
zoals geelzucht, stuipen, voedignsstoornissen. !!Goede opvolging)
Als zwangere vrouw vast, zal een verdere daling vd glycemie de productie v HPL thv placenta
stimuleren. Lipofyse w hierdoor bevorderd, dit is slecht omdat er ketonen zijn die door de
placenta gaan. (Drastische beperking v calorische inname bij de moeder kan wegens een
grote stijging vd ketonlichamen nadelig zijn vr d foetus en hun hersenontwikkeling)
MIN./> 130 g KH PER DAG
Totale inname v Kh: 50-55%En
Toegevoegde suikers: max 10% En
Vdvz: min. 30 g
VOCHT
Adequte inname voor water (Volgens IOM: 3liter)
Meer afvalstoffen dus meer nierbelasting = kans op urinaire infecties
Overvloed v water zal zich in het lichaam opsapelen= oedeem (bij te veel vocht)
Oedeem bij te veel vocht, te veel gewicht, bloeddruk meten en staaltje urine (als er suiker uitgeplast wordt wss
ook diabetes)
