Oncologie
Inleiding
Onveilige seks vergroot het risico op kanker (HPV, soa, baarmoederhalskanker)
Slechte voeding en sigaretten veroorzaakt meer kanker dan alcohol
Door longkanker zijn er het meeste doden in België
Voedingssuplementen kunnen kanker niet voorkomen
Bacteriën kunnen kanker veroorzaken bv in de maag
Besneden mannen dragen minder virus waardoor vrouwen dan minder kans hebben op
baarmoederhalskanker
Benigne en maligne tumoren
Tumor wijst op een gezwel/zwelling
Maligne (-carcinoom) “Mal”
Maligne wijst op kwaadaardig, dit komt als dna niet herstelt kan worden. De dna is dan beschadigd
waardoor er mutatie is in de cel genen. Maligne neoplasie
Bij maligne tumoren is er geen gelijkenis met oorsprinkelijke cellen en ze hebbeng geen kapsel.
Neoplasie: nieuw weefsel vormt (abnormale en ongectonroleerde ontwikkeling v cellen)
In kankerweefsel ontstaan veel bloedingen = rood, zwartweefsel is necrose/doodweefsel
Hoe kleiner de grootte vd tumor hoe sneller de celverdubbeling plaatsvindt, hoe groter de tumor hoe
trager.
Benigne (-oom) “Bien”
Zij zijn goedaardige tumoren, de cellen blijven binnen het kapsel zitten. Zij groeien autonoom + trager en
geven druk op omliggend weefsel maar geen invasie.
De massa is afgerond met een kapsel.
Het wordt operatief verwijderd en goede prognose
Ongunstige anatomische positie= myoom vd uterus (nierinsufficiëntie)
Adenoom is een goedaardig gezwel v kliercellen (bij de darmen), heel veel adenomen zorgen voor
risico op kwaadaardig gezwel.
Etiologie v kanker
Virussen willen gastheer onsterfelijk maken door apoptose te inhiberen
Type kankers hebben vaak eigen organen waar ze uitzaaien (longkanker zaait vaak uit in de lever, maar
dat is dus geen leverkanker!!)
Diagnose
Algemene symptomen zoals malaise, moeheid, gewichtsverlies, pijnklachten
Via cytologisch onderzoek (uitstrijkje) of histologisch onderzoek (biopsie)
TNM systeem: T= grootte vd primaire tumor
N= aanwezigheid in drainerende lymfeknopen
M= metastering op afstand
Doel is curatief (genezend), adjuvant (Extra therapie voor de zekerheid, bv opereren en nadien nog
chemotherapie) en palliatief (dingen aan doen dat patient geen last meer heeft maar kanker laten zitten
als we weten dat hij er niet dood aan zal gaan, als de patient er wel dood aan zal gaan dan laten zitten
want we kunnen er niet veel meer aan doen maar dan gwn palliatieve zorgen geven)
,Methoden
Heelkunde (lokale behandeling)
Volledig wegsnijden blokresectie
Metastase na wegsnijding nog altijd mogelijk
Definitieve genzeing kan pas na 1 jaar
Doel is meestal ccuratief! Maar ook
Palliatief (stoma, doorsnijden zenuwen)
Adjuvant-> metastasen is uitzaaing (zoveel mogelijk tumor wegsnijden voor chemo)
Therapie
Chemotherapie= Farmaca die celgroei remmen door te interfereren met het DNA metabolisme. Het valt
alle cellen aan die snel/goed delen, dus ook de kankercellen. (cytostatica!)
Bijwerkingen: Misselijkheid, braken, bloedingen, anemie, alopecia (haaruitval)
Toediening: oraal, intraveneus (correcte inspuiting is belangrijk! Dit w gedaan wegens gevaar voor
necrose + port-a-cath (dat is inwendig een ventil en zo prikt de arts altijd juist want dat dit met de ene kant in
de vena suplavia en de andere zit perfect in de huid)
Radiotherapie= Ioniserende straling remt celdeling (lokale behandeling!)
Uitwendige bestraling= vanuit meerdere kanten stralen bronnen op de huid waar de tumor onder
zit
Inwendige bestraling= brachytherapie, inbrengen v radioactieve bronnen via naalden in tumor
Operatie (borstkanker)
Narcotische analgetica = pijnstiller
,Preventie
Screening: uitstijkje (bv baarmoederhalsuitstruikje om de drie jaar)
Jaarlijks rectaal toucheren (prostaatkanker)
!! iFOB-test= immunochemische fecael occult (=verborgen) bloed test
Colonkanker te diagnostiseren voordat het is uitgezaaid!
Mannen en vrouwen van 56-74 jaar
Vaccinatie tegen kanker= HPV vaccinatie (maar voor de behandeling is er een vaccinatie (persoonlijk, uniek),
voorlopig gaat dat heel goed bij bloedkankers. Vaccin leert T cellen om kankercellen aan te vallen (blijven dat
doen!) )
Prolongitudine (“pillen om langer te leven”) = tips om kanker te omzeilen zoals niet roken, gezond
lichaamsgewicht, lichaamsbeweging, …
Gewichtstigma= mensen met obesitas krijgen minder zorg dan mensen met gezond lichaamsgewicht! (mensen
met obesitas worden gezien als lui, maar kan ook door zo veel andere factoren liggen)
Mensen met overgewicht gaan minder naar de dokter ! (als ze gaan worden ze minder verzorgd en
onderzocht)
Kanker ontstaat door cellen die niet meer weten hoe ze moeten delen. Dat kan door een fout in DNA. Normaal
gezien doden of herstellen ze die fouten, soms niet. Als ze het niet doen is het niet altijd zo erg, dan gaan ze die
dna gewoon niet coderen.
Het is wel erg als dat gebeurt in anti-oncogene genen of soms ook in slapende of oncogene genen.
We kunnen zelden de duidelijke oorzaak weten van kanker!!
Vezels verminderen kans, procecces and red meat+ alcohol verhogen kans op kanker
Immuunsysteem= geheel van cellen en factoren die de mogelijkheid hebben een onderscheid te maken
tussen: Lichaamsvreemde en lichaameigen stoffen
Gevaarlijke en ongevaarlijke stoffen
Bestaat uit: Aangeboren en verworven immuunsysteem
Verschillen onderling, maar kunnen niet werken zonder elkaar
Immunodeficiëntie
Vermogen vh immuunsysteem om infectieziekten en kanker te bestrijden, is aangetast of geheel afwezig
Problemen aanmaak Ab, problemen virussen en schimmels, auto-immuunziekten, ..
Primaire immuundeficiëntie
Oorzaak bij IS zelf
Aangeboren immuundeficiëntie (chronische diarree, ooronstekingen, ..)
Secundaire immuundeficiëntie
Oorzaak buiten het IS
Verworven immuundeficiëntie
Na radiotherapie
Ondervoeding
Na infectie
GEVOLGEN
Vaker ziek, heftiger verloop, moeilijker genezen, grotere kans op infecties en sommige vormen
van kanker, …
Therapie: behandelen infectie (antibiotica)
, HIV
=Veroorzaakt aids, SOA
Infectiefase: virale lading zeer hoog: zeer besmettelijk
Koorts, vermoeidheid, keelpijn, hoofdpijn, diarree, spierpijn, ..
AIDS
Ziekte die het IS zodanig verzwakt dat zich levensbedreigende oppurtinistische infecties en bepaalde
vormen van kanker kunnen ontwikkelen
Laatste fase van HIV
Behandeling= Is herstellen, infecties effecties aanpakken
Combinatieschema’s van verschillende GM
!!! Tijdig starten, kan dat er HIV infectie is maar nooit aids ontwikkeld wordt!
Afweer en immuniteit
Inleiding
Aspecifieke afweer: (Fysiologie)
Lichaam zal zichzelf gaan verdedigen tegen alle vormers v binnendringers op dezelfde manier (1 simpele
reactie op alle vormen v weefselschade of binnendringen v ziekteverwekkers)
Vb. Koorts, ontstekingsreactie (= normale fysiologische reactie op schade)
Specifieke afweer (Fysiologie)
Lichaam die reageert op een specifieke manier, die manier is afh vd ziekteverwekker (anders reageren op
schimmel, virussen, bacterie) Manier v antwoorden is hier dus specifiek. (=Immuniteit)
-Cellulaire afweer= T-cellen zullen vreemde cellen vernietigingen
-Humorale afweer= B-cellen zal antilichamen/antistofen/Ig aanmaken, die komen in ons
bloedplasma terecht en zorgen via het bloed voor de afweer.
Als de afweer niet goed werkt dan spreken we van stoornissen in werking vd specifieke afweer.
(Stoorniseen binnen aspecifieke afweer bestaat niet direct)
-T en/of B-cellen werken te fel (overactief)= grote immuniteit tegen specifiek 1 bepaalde stof
(heel fel reageren op pollen = hooikoorts)
-T en/of B-cellen werken niet actief genoeg= immunodeficientie, immuunsysteem is niet actief
genoeg (Chemotherapie)
Aspecifieke vs specifieke afweer
Afweer= Reactie v ons lichaam op bedreigende of schadelijke stoffen (=ptahogenen/ziektevormend)
-> Hoe sterker het verdedigingsmechanisme v een individu, hoe kleiner de kans op ziekte door vreemde
indringers.
2 types verdedigingmechanismen
-Aspecifieke (aangeboren) afweersysteem: Geen specificiteit, algemene afweerreacties tegen allerlei
soorten pathogenen. Geen geheugen, het zal niet leren om beter te reageren. De reactie blijft hetzelfde.
(Ontsteking, NK-cellen)
-Specifieke (verworven) systeem: Wel een specificiteit, afweerreactie specifiek gericht op één antigen
(antigeen is een pathogeen dat de specifieke afweer activeert, antigeen is dus altijd slecht=
ziekteverwekker. ) , het heeft wel een geheugen: zal telkens beter reageren, Cellulaire (T cellen) en
humorale (B cellen) immuniteit
Inleiding
Onveilige seks vergroot het risico op kanker (HPV, soa, baarmoederhalskanker)
Slechte voeding en sigaretten veroorzaakt meer kanker dan alcohol
Door longkanker zijn er het meeste doden in België
Voedingssuplementen kunnen kanker niet voorkomen
Bacteriën kunnen kanker veroorzaken bv in de maag
Besneden mannen dragen minder virus waardoor vrouwen dan minder kans hebben op
baarmoederhalskanker
Benigne en maligne tumoren
Tumor wijst op een gezwel/zwelling
Maligne (-carcinoom) “Mal”
Maligne wijst op kwaadaardig, dit komt als dna niet herstelt kan worden. De dna is dan beschadigd
waardoor er mutatie is in de cel genen. Maligne neoplasie
Bij maligne tumoren is er geen gelijkenis met oorsprinkelijke cellen en ze hebbeng geen kapsel.
Neoplasie: nieuw weefsel vormt (abnormale en ongectonroleerde ontwikkeling v cellen)
In kankerweefsel ontstaan veel bloedingen = rood, zwartweefsel is necrose/doodweefsel
Hoe kleiner de grootte vd tumor hoe sneller de celverdubbeling plaatsvindt, hoe groter de tumor hoe
trager.
Benigne (-oom) “Bien”
Zij zijn goedaardige tumoren, de cellen blijven binnen het kapsel zitten. Zij groeien autonoom + trager en
geven druk op omliggend weefsel maar geen invasie.
De massa is afgerond met een kapsel.
Het wordt operatief verwijderd en goede prognose
Ongunstige anatomische positie= myoom vd uterus (nierinsufficiëntie)
Adenoom is een goedaardig gezwel v kliercellen (bij de darmen), heel veel adenomen zorgen voor
risico op kwaadaardig gezwel.
Etiologie v kanker
Virussen willen gastheer onsterfelijk maken door apoptose te inhiberen
Type kankers hebben vaak eigen organen waar ze uitzaaien (longkanker zaait vaak uit in de lever, maar
dat is dus geen leverkanker!!)
Diagnose
Algemene symptomen zoals malaise, moeheid, gewichtsverlies, pijnklachten
Via cytologisch onderzoek (uitstrijkje) of histologisch onderzoek (biopsie)
TNM systeem: T= grootte vd primaire tumor
N= aanwezigheid in drainerende lymfeknopen
M= metastering op afstand
Doel is curatief (genezend), adjuvant (Extra therapie voor de zekerheid, bv opereren en nadien nog
chemotherapie) en palliatief (dingen aan doen dat patient geen last meer heeft maar kanker laten zitten
als we weten dat hij er niet dood aan zal gaan, als de patient er wel dood aan zal gaan dan laten zitten
want we kunnen er niet veel meer aan doen maar dan gwn palliatieve zorgen geven)
,Methoden
Heelkunde (lokale behandeling)
Volledig wegsnijden blokresectie
Metastase na wegsnijding nog altijd mogelijk
Definitieve genzeing kan pas na 1 jaar
Doel is meestal ccuratief! Maar ook
Palliatief (stoma, doorsnijden zenuwen)
Adjuvant-> metastasen is uitzaaing (zoveel mogelijk tumor wegsnijden voor chemo)
Therapie
Chemotherapie= Farmaca die celgroei remmen door te interfereren met het DNA metabolisme. Het valt
alle cellen aan die snel/goed delen, dus ook de kankercellen. (cytostatica!)
Bijwerkingen: Misselijkheid, braken, bloedingen, anemie, alopecia (haaruitval)
Toediening: oraal, intraveneus (correcte inspuiting is belangrijk! Dit w gedaan wegens gevaar voor
necrose + port-a-cath (dat is inwendig een ventil en zo prikt de arts altijd juist want dat dit met de ene kant in
de vena suplavia en de andere zit perfect in de huid)
Radiotherapie= Ioniserende straling remt celdeling (lokale behandeling!)
Uitwendige bestraling= vanuit meerdere kanten stralen bronnen op de huid waar de tumor onder
zit
Inwendige bestraling= brachytherapie, inbrengen v radioactieve bronnen via naalden in tumor
Operatie (borstkanker)
Narcotische analgetica = pijnstiller
,Preventie
Screening: uitstijkje (bv baarmoederhalsuitstruikje om de drie jaar)
Jaarlijks rectaal toucheren (prostaatkanker)
!! iFOB-test= immunochemische fecael occult (=verborgen) bloed test
Colonkanker te diagnostiseren voordat het is uitgezaaid!
Mannen en vrouwen van 56-74 jaar
Vaccinatie tegen kanker= HPV vaccinatie (maar voor de behandeling is er een vaccinatie (persoonlijk, uniek),
voorlopig gaat dat heel goed bij bloedkankers. Vaccin leert T cellen om kankercellen aan te vallen (blijven dat
doen!) )
Prolongitudine (“pillen om langer te leven”) = tips om kanker te omzeilen zoals niet roken, gezond
lichaamsgewicht, lichaamsbeweging, …
Gewichtstigma= mensen met obesitas krijgen minder zorg dan mensen met gezond lichaamsgewicht! (mensen
met obesitas worden gezien als lui, maar kan ook door zo veel andere factoren liggen)
Mensen met overgewicht gaan minder naar de dokter ! (als ze gaan worden ze minder verzorgd en
onderzocht)
Kanker ontstaat door cellen die niet meer weten hoe ze moeten delen. Dat kan door een fout in DNA. Normaal
gezien doden of herstellen ze die fouten, soms niet. Als ze het niet doen is het niet altijd zo erg, dan gaan ze die
dna gewoon niet coderen.
Het is wel erg als dat gebeurt in anti-oncogene genen of soms ook in slapende of oncogene genen.
We kunnen zelden de duidelijke oorzaak weten van kanker!!
Vezels verminderen kans, procecces and red meat+ alcohol verhogen kans op kanker
Immuunsysteem= geheel van cellen en factoren die de mogelijkheid hebben een onderscheid te maken
tussen: Lichaamsvreemde en lichaameigen stoffen
Gevaarlijke en ongevaarlijke stoffen
Bestaat uit: Aangeboren en verworven immuunsysteem
Verschillen onderling, maar kunnen niet werken zonder elkaar
Immunodeficiëntie
Vermogen vh immuunsysteem om infectieziekten en kanker te bestrijden, is aangetast of geheel afwezig
Problemen aanmaak Ab, problemen virussen en schimmels, auto-immuunziekten, ..
Primaire immuundeficiëntie
Oorzaak bij IS zelf
Aangeboren immuundeficiëntie (chronische diarree, ooronstekingen, ..)
Secundaire immuundeficiëntie
Oorzaak buiten het IS
Verworven immuundeficiëntie
Na radiotherapie
Ondervoeding
Na infectie
GEVOLGEN
Vaker ziek, heftiger verloop, moeilijker genezen, grotere kans op infecties en sommige vormen
van kanker, …
Therapie: behandelen infectie (antibiotica)
, HIV
=Veroorzaakt aids, SOA
Infectiefase: virale lading zeer hoog: zeer besmettelijk
Koorts, vermoeidheid, keelpijn, hoofdpijn, diarree, spierpijn, ..
AIDS
Ziekte die het IS zodanig verzwakt dat zich levensbedreigende oppurtinistische infecties en bepaalde
vormen van kanker kunnen ontwikkelen
Laatste fase van HIV
Behandeling= Is herstellen, infecties effecties aanpakken
Combinatieschema’s van verschillende GM
!!! Tijdig starten, kan dat er HIV infectie is maar nooit aids ontwikkeld wordt!
Afweer en immuniteit
Inleiding
Aspecifieke afweer: (Fysiologie)
Lichaam zal zichzelf gaan verdedigen tegen alle vormers v binnendringers op dezelfde manier (1 simpele
reactie op alle vormen v weefselschade of binnendringen v ziekteverwekkers)
Vb. Koorts, ontstekingsreactie (= normale fysiologische reactie op schade)
Specifieke afweer (Fysiologie)
Lichaam die reageert op een specifieke manier, die manier is afh vd ziekteverwekker (anders reageren op
schimmel, virussen, bacterie) Manier v antwoorden is hier dus specifiek. (=Immuniteit)
-Cellulaire afweer= T-cellen zullen vreemde cellen vernietigingen
-Humorale afweer= B-cellen zal antilichamen/antistofen/Ig aanmaken, die komen in ons
bloedplasma terecht en zorgen via het bloed voor de afweer.
Als de afweer niet goed werkt dan spreken we van stoornissen in werking vd specifieke afweer.
(Stoorniseen binnen aspecifieke afweer bestaat niet direct)
-T en/of B-cellen werken te fel (overactief)= grote immuniteit tegen specifiek 1 bepaalde stof
(heel fel reageren op pollen = hooikoorts)
-T en/of B-cellen werken niet actief genoeg= immunodeficientie, immuunsysteem is niet actief
genoeg (Chemotherapie)
Aspecifieke vs specifieke afweer
Afweer= Reactie v ons lichaam op bedreigende of schadelijke stoffen (=ptahogenen/ziektevormend)
-> Hoe sterker het verdedigingsmechanisme v een individu, hoe kleiner de kans op ziekte door vreemde
indringers.
2 types verdedigingmechanismen
-Aspecifieke (aangeboren) afweersysteem: Geen specificiteit, algemene afweerreacties tegen allerlei
soorten pathogenen. Geen geheugen, het zal niet leren om beter te reageren. De reactie blijft hetzelfde.
(Ontsteking, NK-cellen)
-Specifieke (verworven) systeem: Wel een specificiteit, afweerreactie specifiek gericht op één antigen
(antigeen is een pathogeen dat de specifieke afweer activeert, antigeen is dus altijd slecht=
ziekteverwekker. ) , het heeft wel een geheugen: zal telkens beter reageren, Cellulaire (T cellen) en
humorale (B cellen) immuniteit
