Ontstaansmechanismen van ziekten
INHOUD
Deel 1 Capita selecta uit de algemene fysiopathologie ................................................................................. 3
1.1 Ziekte & veroudering .......................................................................................................................... 3
Ziekte ............................................................................................................................................................... 3
Verouderen ..................................................................................................................................................... 3
1.2 Ontsteking ............................................................................................................................................ 9
De lokale ontstekingsreactie ........................................................................................................................... 9
SIRS - acute fase reactie ................................................................................................................................ 16
General adaptation syndrome ...................................................................................................................... 18
1.3 Koorts ................................................................................................................................................. 19
Fysiologie van de thermoregulatie ................................................................................................................ 19
Pathogenese van koorts ................................................................................................................................ 20
Antipyretische behandeling .......................................................................................................................... 20
Hyperthermie ................................................................................................................................................ 22
Hypothermie ................................................................................................................................................. 22
1.4 Pijn ..................................................................................................................................................... 24
Mechanismen ................................................................................................................................................ 24
Soorten .......................................................................................................................................................... 26
Behandeling .................................................................................................................................................. 28
1.5 Inleiding tot de klinische oncologie ............................................................................................................. 30
Algemene aspecten kanker ........................................................................................................................... 30
Oorzaken van kanker..................................................................................................................................... 31
Epidemiologie................................................................................................................................................ 32
Stadiëring ...................................................................................................................................................... 33
(Behandeling) ................................................................................................................................................ 33
Deel 2 De grote decompensatiesyndromen ................................................................................................. 34
2.1. Cardiovasculair systeem ............................................................................................................................. 34
Atherosclerosis en ischemisch hartlijden ...................................................................................................... 34
Hartfalen ....................................................................................................................................................... 39
Cardiogene shock .......................................................................................................................................... 49
2.2 Hepatobillaire pathofysiologie .................................................................................................................... 52
2.3 GI-systeem ......................................................................................................................................... 67
Inleiding ......................................................................................................................................................... 67
Maldigestie & malabsroptie .......................................................................................................................... 67
Diarree........................................................................................................................................................... 70
Obstipatie ...................................................................................................................................................... 73
2.4 Nier..................................................................................................................................................... 75
Inleiding ......................................................................................................................................................... 75
1
, Fysiologie....................................................................................................................................................... 76
Diagnose ........................................................................................................................................................ 79
ANI................................................................................................................................................................. 80
CNI ................................................................................................................................................................. 82
2.5 Endocrienologie ................................................................................................................................. 85
Diabetes ........................................................................................................................................................ 85
Botpathologie ................................................................................................................................................ 93
2.6 Longen – respiratoir systeem ........................................................................................................... 103
Fysiologie..................................................................................................................................................... 103
Hypoxie en hypercapnie .............................................................................................................................. 107
Gevolgen/diagnostiek/symptomen ............................................................................................................ 107
Obstructieve longaandoeningen ................................................................................................................. 109
Mucoviscidose ............................................................................................................................................. 113
Restrictieve longaandoeningen .................................................................................................................. 115
ARDS – Acuut Respiratoir Distress Syndroom ............................................................................................. 116
Hyperventilatiesyndroom ........................................................................................................................... 117
Pulmonale hypertensie (PH) ....................................................................................................................... 118
Deel 3 Acute problemen ............................................................................................................................ 120
3.1 Metabole aandoeningen .................................................................................................................. 120
Phenylketonurie (PKU) ................................................................................................................................ 120
Vetzuuroxidatiestoornis .............................................................................................................................. 121
Mitochondriale ziekten ............................................................................................................................... 122
Lysosomale stapelingsziekten ..................................................................................................................... 123
2
,DEEL 1 CAPITA SELECTA UIT DE ALGEMENE FYSIOPATHOLOGIE
1.1 ZIEKTE & VEROUDERING
ZIEKTE
restitutio
ad integrum met sekwellen
genezing
ziekte
overlijden chroniciteit
stabiel onstabiel
Ziekte en de evolutie van ziekte
Terrein: bepaald door genetica, geslacht, leeftijd en omgevingsfactoren
→ afhankelijk van hoe noxen inwerken op terrein kan ernst van ziekte bepalen
VEROUDEREN
Algemene opmerkingen
3 definities waarvan hij denkt dat ze het probleem goed omschrijven
- Tijdsafhankelijke, algemene vermindering van de fysiologische functies, verbonden met een progressief
toenemend risico voor ziekte en overlijden
- Falen van ons lichaam om homeostase stabiel te houden onder omstandigheden die de fysiologische
stress niet overschrijden (stress zorgt indirect voor verouderen)
- Accumulatie van persisterende veranderingen tussen conceptie en dood
Fundamentele observaties bij veroudering
- Progressief, intrinsiek, nadelig, en universeel proces
- Chronische laaggradige inflammatie (steriele inflammatie), vaak eindigt met fibrose
- Macromoleculaire (eiwitten, koolhydraten, lipiden) dysfunctie en ook dysfunctie van celorganellen (bvb.
beschadiging DNA, telomeren dysfunctie, aberrante aggregatie van proteïnen, mitochondriale
dysfunctie)
- Veranderingen in stamcellen en progenitoren die aanleiding geven tot een gedaalde capaciteit om
weefsel te herstellen of te vervangen
- Cellulaire senescentie
3
, o Degeneratieve veranderingen die met veroudering gepaard gaan (geen ziekte)
o Op cellulair niveau:
▪ stop van de cel cyclus in diploïde cellen (geen proliferatie meer)
▪ Verhoogde aanmaak van eiwitten
▪ Weerstand tegen geprogrammeerde celdood (apoptose)
▪ Gewijzigde metabole activiteit en morfologie
o Fenotype = genotype + (dieet, lifestyle en omgeving)
o Mensen kunnen in hetzelfde jaar geboren zijn maar nog altijd kan ene er jonger uitzien dan
andere door fenotype
Examen: fundamentele observaties bij veroudering
Heterochrome parabyose: jonge muis en oude muis aan elkaar naaien, oudere muis wordt jonger omdat
stamcellen van jonge muis doorgegeven worden door gevormde bloedvaten tussen de 2 muizen
Hoe verouderen bestuderen
- Mensen
- Diermodellen: wormen, fruitvlieg, muis, aap
- Genetische analyses, populatie studies
- Moleculaire pathways, stamcellen
Wat gebeurt er met ons lichaam tijdens het verouderen
4
, Basale metabole rate: verhouding van inname van voedsel en verbranden ervan, hoe jonger hoe beter de
voedingsstoffen zullen verbranden, naarmate je ouder wordt ga je minder bewegen en dus minder
voedingsstoffen verbranden en opslaan als vet
Maximale ademhalings capaciteit
→ leeftijdsafhankelijke functies die gaan dalen naarmate het ouder worden
Daling van hormonale concentraties bij ouder worden → biologische klok
Stijging van ziekten, meer frequent zieker bij ouder worden
Levensverwachting
Mannen leven altijd al minder lang dan vrouwen
Evolutie van levensverwachting
Grote verschillen tussen levensverwachting en kwaliteit van het leven
Enkele fundamentele vragen over verouderen
- Genetisch bepaald proces? Geprogrammeerd?
- Rol van het milieu en het gedrag? Damage or error induced?
- Epigenetica?
- Wat is het mechanisme op niveau van cellen en metabolisme?
- Kunnen we veroudering meten of individueel voorspellen?
- Waarom sommige dieren langer leven dan andere?
5
INHOUD
Deel 1 Capita selecta uit de algemene fysiopathologie ................................................................................. 3
1.1 Ziekte & veroudering .......................................................................................................................... 3
Ziekte ............................................................................................................................................................... 3
Verouderen ..................................................................................................................................................... 3
1.2 Ontsteking ............................................................................................................................................ 9
De lokale ontstekingsreactie ........................................................................................................................... 9
SIRS - acute fase reactie ................................................................................................................................ 16
General adaptation syndrome ...................................................................................................................... 18
1.3 Koorts ................................................................................................................................................. 19
Fysiologie van de thermoregulatie ................................................................................................................ 19
Pathogenese van koorts ................................................................................................................................ 20
Antipyretische behandeling .......................................................................................................................... 20
Hyperthermie ................................................................................................................................................ 22
Hypothermie ................................................................................................................................................. 22
1.4 Pijn ..................................................................................................................................................... 24
Mechanismen ................................................................................................................................................ 24
Soorten .......................................................................................................................................................... 26
Behandeling .................................................................................................................................................. 28
1.5 Inleiding tot de klinische oncologie ............................................................................................................. 30
Algemene aspecten kanker ........................................................................................................................... 30
Oorzaken van kanker..................................................................................................................................... 31
Epidemiologie................................................................................................................................................ 32
Stadiëring ...................................................................................................................................................... 33
(Behandeling) ................................................................................................................................................ 33
Deel 2 De grote decompensatiesyndromen ................................................................................................. 34
2.1. Cardiovasculair systeem ............................................................................................................................. 34
Atherosclerosis en ischemisch hartlijden ...................................................................................................... 34
Hartfalen ....................................................................................................................................................... 39
Cardiogene shock .......................................................................................................................................... 49
2.2 Hepatobillaire pathofysiologie .................................................................................................................... 52
2.3 GI-systeem ......................................................................................................................................... 67
Inleiding ......................................................................................................................................................... 67
Maldigestie & malabsroptie .......................................................................................................................... 67
Diarree........................................................................................................................................................... 70
Obstipatie ...................................................................................................................................................... 73
2.4 Nier..................................................................................................................................................... 75
Inleiding ......................................................................................................................................................... 75
1
, Fysiologie....................................................................................................................................................... 76
Diagnose ........................................................................................................................................................ 79
ANI................................................................................................................................................................. 80
CNI ................................................................................................................................................................. 82
2.5 Endocrienologie ................................................................................................................................. 85
Diabetes ........................................................................................................................................................ 85
Botpathologie ................................................................................................................................................ 93
2.6 Longen – respiratoir systeem ........................................................................................................... 103
Fysiologie..................................................................................................................................................... 103
Hypoxie en hypercapnie .............................................................................................................................. 107
Gevolgen/diagnostiek/symptomen ............................................................................................................ 107
Obstructieve longaandoeningen ................................................................................................................. 109
Mucoviscidose ............................................................................................................................................. 113
Restrictieve longaandoeningen .................................................................................................................. 115
ARDS – Acuut Respiratoir Distress Syndroom ............................................................................................. 116
Hyperventilatiesyndroom ........................................................................................................................... 117
Pulmonale hypertensie (PH) ....................................................................................................................... 118
Deel 3 Acute problemen ............................................................................................................................ 120
3.1 Metabole aandoeningen .................................................................................................................. 120
Phenylketonurie (PKU) ................................................................................................................................ 120
Vetzuuroxidatiestoornis .............................................................................................................................. 121
Mitochondriale ziekten ............................................................................................................................... 122
Lysosomale stapelingsziekten ..................................................................................................................... 123
2
,DEEL 1 CAPITA SELECTA UIT DE ALGEMENE FYSIOPATHOLOGIE
1.1 ZIEKTE & VEROUDERING
ZIEKTE
restitutio
ad integrum met sekwellen
genezing
ziekte
overlijden chroniciteit
stabiel onstabiel
Ziekte en de evolutie van ziekte
Terrein: bepaald door genetica, geslacht, leeftijd en omgevingsfactoren
→ afhankelijk van hoe noxen inwerken op terrein kan ernst van ziekte bepalen
VEROUDEREN
Algemene opmerkingen
3 definities waarvan hij denkt dat ze het probleem goed omschrijven
- Tijdsafhankelijke, algemene vermindering van de fysiologische functies, verbonden met een progressief
toenemend risico voor ziekte en overlijden
- Falen van ons lichaam om homeostase stabiel te houden onder omstandigheden die de fysiologische
stress niet overschrijden (stress zorgt indirect voor verouderen)
- Accumulatie van persisterende veranderingen tussen conceptie en dood
Fundamentele observaties bij veroudering
- Progressief, intrinsiek, nadelig, en universeel proces
- Chronische laaggradige inflammatie (steriele inflammatie), vaak eindigt met fibrose
- Macromoleculaire (eiwitten, koolhydraten, lipiden) dysfunctie en ook dysfunctie van celorganellen (bvb.
beschadiging DNA, telomeren dysfunctie, aberrante aggregatie van proteïnen, mitochondriale
dysfunctie)
- Veranderingen in stamcellen en progenitoren die aanleiding geven tot een gedaalde capaciteit om
weefsel te herstellen of te vervangen
- Cellulaire senescentie
3
, o Degeneratieve veranderingen die met veroudering gepaard gaan (geen ziekte)
o Op cellulair niveau:
▪ stop van de cel cyclus in diploïde cellen (geen proliferatie meer)
▪ Verhoogde aanmaak van eiwitten
▪ Weerstand tegen geprogrammeerde celdood (apoptose)
▪ Gewijzigde metabole activiteit en morfologie
o Fenotype = genotype + (dieet, lifestyle en omgeving)
o Mensen kunnen in hetzelfde jaar geboren zijn maar nog altijd kan ene er jonger uitzien dan
andere door fenotype
Examen: fundamentele observaties bij veroudering
Heterochrome parabyose: jonge muis en oude muis aan elkaar naaien, oudere muis wordt jonger omdat
stamcellen van jonge muis doorgegeven worden door gevormde bloedvaten tussen de 2 muizen
Hoe verouderen bestuderen
- Mensen
- Diermodellen: wormen, fruitvlieg, muis, aap
- Genetische analyses, populatie studies
- Moleculaire pathways, stamcellen
Wat gebeurt er met ons lichaam tijdens het verouderen
4
, Basale metabole rate: verhouding van inname van voedsel en verbranden ervan, hoe jonger hoe beter de
voedingsstoffen zullen verbranden, naarmate je ouder wordt ga je minder bewegen en dus minder
voedingsstoffen verbranden en opslaan als vet
Maximale ademhalings capaciteit
→ leeftijdsafhankelijke functies die gaan dalen naarmate het ouder worden
Daling van hormonale concentraties bij ouder worden → biologische klok
Stijging van ziekten, meer frequent zieker bij ouder worden
Levensverwachting
Mannen leven altijd al minder lang dan vrouwen
Evolutie van levensverwachting
Grote verschillen tussen levensverwachting en kwaliteit van het leven
Enkele fundamentele vragen over verouderen
- Genetisch bepaald proces? Geprogrammeerd?
- Rol van het milieu en het gedrag? Damage or error induced?
- Epigenetica?
- Wat is het mechanisme op niveau van cellen en metabolisme?
- Kunnen we veroudering meten of individueel voorspellen?
- Waarom sommige dieren langer leven dan andere?
5
