Dekeptiheel:
Dia 38:
Je hebt een zygote met een bevruchting. Die splitsen zich en vanaf de vierde dag hebben we een
blastula. Daar gebeurd een inkeping (oermond)
er ontstaan 3 kiembladen:
1) endoderm binnenste kiemblad
2) mesoderm het kiemblad in het midden
3) ectoderm buitenste kiemblad
De huid is het enigste dat afkomstig is uit de drie kiembladen.
Dia 39:
Epitheel:
- grootste orgaan in ons lichaam (de huid)
- fysieke barrière tussen de binnen en de buiten wereld (lummen)
- zorgt dat we minder vatbaar zijn aan infecties
- waterafstotend
- subtypes:
mesotheel: buikvlies, bevind zich in inwendige organen
endotheel: inwendige oppervlakken van bloedvaten
- basale membraan: epitheelcellen worden door een afgrenzende basale membraan
gescheiden van het onderliggende bindweefsel
Hieronder een laagje bindweefsel = lamina propria
- Cellen interstitiële vloeistof (plasma)
- Bloed in bloedvaten
- Mucosa (luchtwegen, dunne darm,...)
Epitheel
Basaal membraan
Lamina propria
Polariteit, voeding en bezenuwing:
Polaire organisatie: cellen hebben een ‘bovenkant’ (apicale (bovenkant)pool, ligt vaak vrij aan een
lumen) en een ‘onderkant’ (basale(onderakant) pool, rust vaak op een basale membraan)
Verschillende receptoren en ionen op de cel
Lummen: holte dat gemaakt is door u weefsel
Functies van epitheel:
1) Dekfunctie -> barrière fysieke bescherming
2) Klierfunctie -> als een cel producten maakt en het gaat uitscheiden dan heeft die cel een
klierfunctie
3) Specifieke functies:
Uitwisselingsfunctie
Kinetische functie
Ionentransport
Transcytose
Dekfunctie:
, - Onderliggende weefsels beschermen
Specifieke functies:
- Uitwisselingsfunctie ->voedingstoffen en zuurstof worden in het bloed opgenomen via
maagdarmkanaal en longblaasjes
- Kinetische functie -> bewegen bv. Stofdeeltjes en trilharen duwen die naar boven
- Ionentransport -> alle cellen zwemmen in natriumchloride bevindt zich aan de buitenkant
van de cel en kalium aan de binnenkant en om dit evenwicht te kunnen behouden.
- Transcytose -> materiaal doorheen het epitheelweefsel vervoeren
Endocytose -> naar binnen
Exocytose -> naar buiten
Basale membraan:
- Dunne grenslaag van extracullair materiaal waarmee het epitheel in verbinding staat met het
onderliggende bindweefsel
- Netwerk van eiwitvezels
Lamina Basalis à vlak onder het epitheel en gevormd door de epitheelcellen
Lamina Reticularis à wordt door fibroblasten in het onderliggende bindweefsel afgezet
tegen de lamina basalis
- Geen cellen in het basale membraan
Functie
Stevigheid en ondersteuning van onderliggende weefsels
Mechanische barrière die verplaatsing van eiwitten en andere grote moleculen of
tumorcellen tussen het onderliggende bindweefsel en het epitheel verhindert
Celverankering
• Hemi-desmosomen tussen basale membraan en epitheelcellen
Hemi-desmosomen: gespecialiseerde hechtstructuren waarmee epitheelcellen die
blootgesteld zijn aan belangrijke wrijving, vastgehecht zijn aan de basale membraan
Functies hemi-desmosomen:
▪ Hechting
▪ Filter voor uitwisseling van macromoleculen tussen epitheel en bindweefsel
▪ Regulatie van celdeling en uitrijping (door binden van groeifactoren)
2 types intercellulaire verbindingen
- Vorm
▪ Macula: ronde of puntvormige verbinding (‘vlek’)
▪ Zonula: bandvormige structuur
- Functie is afhankelijk van het type verbinding:
Occludens verbindingen (Tight junction). Creëren van een fysische barrière en afsluiten
van intercellulaire ruimten + celpolariteit
Adherens verbindingen (Adherens junction) : Vastmaken van de cellen aan elkaar, aan
elkaar hechten
Nexus verbindingen (Gap junction) : Communicatie tussen cellen, connectie
Adherens verbindingen:
, - 2 types verbindingen in laterale plasmamembraan:
Zonula adherens (bandvormig) = binding met veel plaats tussen de cellen
Macula adherens (desmosoom; puntvormig)
Verbinding gebeurt telkens via cadherines, een type van “cell adhesion
molecules” die via actinefilamenten verbonden worden met apicale
cytoskelet
- Beiden zorgen ze voor aanhechting van epitheelcellen die worden belast door rekken, buigen,
draaien of samendrukken, bvb. verbinding tussen darmepitheelcellen en spiercellen
- Bij beschadiging : bvb. huidcellen worden in verbonden groepen afgestoten à velletjes en
geen wit poeder
Nexus verbinding (gap junction)
- Communicatiekanalen tussen epitheelcellen die noodzaak hebben aan snelle,
gecoördineerde communicatie als reactie op signalen
Porie: transport van laagmoleculaire stoffen (water, aminozuren, ionen, suikers,…)
Meest talrijk in hartspierweefsel en glad spierweefsel
- Vb: coördinatie van prikkeloverdracht in de spieren à Ca 2+
Nexus verbinding (gap junction)
• Een gap junction bestaat uit twee connexonen (1 per cel) die op hun beurt bestaan uit elk zes
connexines
• Snel gevormd kunnen snel verdwijnen want bouwstenen, connexonen, liggen klaar in
cytoplasma
• Als de eiwitsynthese wordt stilgelegd zijn cellen nog steeds in staat om nexusverbindingen te
vormen
3. apicale cel specialisaties:
- afhankelijk van het celtype:
-> microvili
-> cilia of trilharen
-> flagellen
Microvilli:
- Vingervormige uitstulpingen van de plasmamembraan (1µm lang, 80nm Ø)
- Functie: Vergroten het celoppervlak zodat er meer uitwisseling mogelijk is tussen de cel en
haar omgeving
- Waarneembaar onder de electronenmicroscoop als ‘borstelzoom’ (brush border)
- Vb: absorberende epitheelcellen in de darm of urinewegen
, Trilharen:
Stereocilia
▪ !!! Lange variant van de microvilli
▪ Komen voor in organen met zintuigfuncties waar ze functioneren als detectoren
▪ Bewegen niet, enkel sensorische functie (zorgen voor evenwicht)
▪ Vb: haarcellen van het binnenoor
Cilia of Trilharen
▪ Langgerekte uitsteeksels (langer: 5-10µm en dikker dan microvilli 0.2µm)
▪ Wel beweeglijk, voeren slagbeweging uit
▪ Vb : luchtwegen (transportband functie voor slijm) en eileider
• Flagellen (zweepstaart)
▪ Dezelfde structuur en functie als trilharen, maar veel langer
▪ Komen enkel voor bij spermatozoa (zaadcellen) in menselijk lichaam
Éénlagig dekepitheel: Alle kernen liggen op hetzelfde niveau
- Functie: diffusie en absorptie bv: luchtwegen
Meerlagig dekepitheel: celkernen liggen op verschillende hoogte tov basaal membraan
- Functie: verdediging tegen druk of pathogeen vb: huid
Naargelang de vorm van het dominerende celtype van de bovenste laag
Plaveiselcel (afgevlakt)
Kubische cel
Dia 38:
Je hebt een zygote met een bevruchting. Die splitsen zich en vanaf de vierde dag hebben we een
blastula. Daar gebeurd een inkeping (oermond)
er ontstaan 3 kiembladen:
1) endoderm binnenste kiemblad
2) mesoderm het kiemblad in het midden
3) ectoderm buitenste kiemblad
De huid is het enigste dat afkomstig is uit de drie kiembladen.
Dia 39:
Epitheel:
- grootste orgaan in ons lichaam (de huid)
- fysieke barrière tussen de binnen en de buiten wereld (lummen)
- zorgt dat we minder vatbaar zijn aan infecties
- waterafstotend
- subtypes:
mesotheel: buikvlies, bevind zich in inwendige organen
endotheel: inwendige oppervlakken van bloedvaten
- basale membraan: epitheelcellen worden door een afgrenzende basale membraan
gescheiden van het onderliggende bindweefsel
Hieronder een laagje bindweefsel = lamina propria
- Cellen interstitiële vloeistof (plasma)
- Bloed in bloedvaten
- Mucosa (luchtwegen, dunne darm,...)
Epitheel
Basaal membraan
Lamina propria
Polariteit, voeding en bezenuwing:
Polaire organisatie: cellen hebben een ‘bovenkant’ (apicale (bovenkant)pool, ligt vaak vrij aan een
lumen) en een ‘onderkant’ (basale(onderakant) pool, rust vaak op een basale membraan)
Verschillende receptoren en ionen op de cel
Lummen: holte dat gemaakt is door u weefsel
Functies van epitheel:
1) Dekfunctie -> barrière fysieke bescherming
2) Klierfunctie -> als een cel producten maakt en het gaat uitscheiden dan heeft die cel een
klierfunctie
3) Specifieke functies:
Uitwisselingsfunctie
Kinetische functie
Ionentransport
Transcytose
Dekfunctie:
, - Onderliggende weefsels beschermen
Specifieke functies:
- Uitwisselingsfunctie ->voedingstoffen en zuurstof worden in het bloed opgenomen via
maagdarmkanaal en longblaasjes
- Kinetische functie -> bewegen bv. Stofdeeltjes en trilharen duwen die naar boven
- Ionentransport -> alle cellen zwemmen in natriumchloride bevindt zich aan de buitenkant
van de cel en kalium aan de binnenkant en om dit evenwicht te kunnen behouden.
- Transcytose -> materiaal doorheen het epitheelweefsel vervoeren
Endocytose -> naar binnen
Exocytose -> naar buiten
Basale membraan:
- Dunne grenslaag van extracullair materiaal waarmee het epitheel in verbinding staat met het
onderliggende bindweefsel
- Netwerk van eiwitvezels
Lamina Basalis à vlak onder het epitheel en gevormd door de epitheelcellen
Lamina Reticularis à wordt door fibroblasten in het onderliggende bindweefsel afgezet
tegen de lamina basalis
- Geen cellen in het basale membraan
Functie
Stevigheid en ondersteuning van onderliggende weefsels
Mechanische barrière die verplaatsing van eiwitten en andere grote moleculen of
tumorcellen tussen het onderliggende bindweefsel en het epitheel verhindert
Celverankering
• Hemi-desmosomen tussen basale membraan en epitheelcellen
Hemi-desmosomen: gespecialiseerde hechtstructuren waarmee epitheelcellen die
blootgesteld zijn aan belangrijke wrijving, vastgehecht zijn aan de basale membraan
Functies hemi-desmosomen:
▪ Hechting
▪ Filter voor uitwisseling van macromoleculen tussen epitheel en bindweefsel
▪ Regulatie van celdeling en uitrijping (door binden van groeifactoren)
2 types intercellulaire verbindingen
- Vorm
▪ Macula: ronde of puntvormige verbinding (‘vlek’)
▪ Zonula: bandvormige structuur
- Functie is afhankelijk van het type verbinding:
Occludens verbindingen (Tight junction). Creëren van een fysische barrière en afsluiten
van intercellulaire ruimten + celpolariteit
Adherens verbindingen (Adherens junction) : Vastmaken van de cellen aan elkaar, aan
elkaar hechten
Nexus verbindingen (Gap junction) : Communicatie tussen cellen, connectie
Adherens verbindingen:
, - 2 types verbindingen in laterale plasmamembraan:
Zonula adherens (bandvormig) = binding met veel plaats tussen de cellen
Macula adherens (desmosoom; puntvormig)
Verbinding gebeurt telkens via cadherines, een type van “cell adhesion
molecules” die via actinefilamenten verbonden worden met apicale
cytoskelet
- Beiden zorgen ze voor aanhechting van epitheelcellen die worden belast door rekken, buigen,
draaien of samendrukken, bvb. verbinding tussen darmepitheelcellen en spiercellen
- Bij beschadiging : bvb. huidcellen worden in verbonden groepen afgestoten à velletjes en
geen wit poeder
Nexus verbinding (gap junction)
- Communicatiekanalen tussen epitheelcellen die noodzaak hebben aan snelle,
gecoördineerde communicatie als reactie op signalen
Porie: transport van laagmoleculaire stoffen (water, aminozuren, ionen, suikers,…)
Meest talrijk in hartspierweefsel en glad spierweefsel
- Vb: coördinatie van prikkeloverdracht in de spieren à Ca 2+
Nexus verbinding (gap junction)
• Een gap junction bestaat uit twee connexonen (1 per cel) die op hun beurt bestaan uit elk zes
connexines
• Snel gevormd kunnen snel verdwijnen want bouwstenen, connexonen, liggen klaar in
cytoplasma
• Als de eiwitsynthese wordt stilgelegd zijn cellen nog steeds in staat om nexusverbindingen te
vormen
3. apicale cel specialisaties:
- afhankelijk van het celtype:
-> microvili
-> cilia of trilharen
-> flagellen
Microvilli:
- Vingervormige uitstulpingen van de plasmamembraan (1µm lang, 80nm Ø)
- Functie: Vergroten het celoppervlak zodat er meer uitwisseling mogelijk is tussen de cel en
haar omgeving
- Waarneembaar onder de electronenmicroscoop als ‘borstelzoom’ (brush border)
- Vb: absorberende epitheelcellen in de darm of urinewegen
, Trilharen:
Stereocilia
▪ !!! Lange variant van de microvilli
▪ Komen voor in organen met zintuigfuncties waar ze functioneren als detectoren
▪ Bewegen niet, enkel sensorische functie (zorgen voor evenwicht)
▪ Vb: haarcellen van het binnenoor
Cilia of Trilharen
▪ Langgerekte uitsteeksels (langer: 5-10µm en dikker dan microvilli 0.2µm)
▪ Wel beweeglijk, voeren slagbeweging uit
▪ Vb : luchtwegen (transportband functie voor slijm) en eileider
• Flagellen (zweepstaart)
▪ Dezelfde structuur en functie als trilharen, maar veel langer
▪ Komen enkel voor bij spermatozoa (zaadcellen) in menselijk lichaam
Éénlagig dekepitheel: Alle kernen liggen op hetzelfde niveau
- Functie: diffusie en absorptie bv: luchtwegen
Meerlagig dekepitheel: celkernen liggen op verschillende hoogte tov basaal membraan
- Functie: verdediging tegen druk of pathogeen vb: huid
Naargelang de vorm van het dominerende celtype van de bovenste laag
Plaveiselcel (afgevlakt)
Kubische cel
