Aardrijkskunde Wonen in Nederland H4 Woonomgeving - Leefomgeving havo 4/5 bovenbouw CE 2025
Samenvatting Hoofdstuk 4 Een leefbare stad
4.1 Nederland geheel geordend
Stedelijke ontwikkeling
Vanaf 1870 ontwikkelden bestaande steden zich sterk door de opkomende industrie. Sinds
deze tijd is eer sprake van uitbreiding van het stedelijke gebied. In de jaren 1960 was er
steeds meer behoefte om deze groei te beïnvloeden.
De oorzaken voor deze urbanisatie zijn economisch van aard.
1) Door mechanisatie van de landbouw kwam er minder werk op het platteland.
2) De groeiende industrie vestigde zich vooral in de steden, waardoor er een grote vraag
naar arbeiders was.
3) Veel mensen trekken van het platteland naar de stad. Omdat toen nog vrijwel niemand
een auto bezat, moesten mensen dicht bij hun werk wonen.
4) In de steden lagen woonwijken dicht bij de fabrieken. De woningbouw was van slechte
kwaliteit en de leefomstandigheden waren slecht.
De slechte woonomstandigheden hadden een negatieve invloed op de gezondheid van de
bewoners.
In 1901 kwam de Woningwet, waardoor de kwaliteit van de woningen en van de
woonomgeving verbeterden. Naast arbeiderswoningen (1920- 1940) werden ook grotere
woningen gebouwd voor de midden- en hogere inkomens: de jarendertighuizen met relatief
grote tuinen of veel groen in de omgeving.
Economisch herstel na de Tweede Wereldoorlog en een aanhoudend hoog geboortecijfer
leidde tot verdere uitbreiding van het stedelijke gebied na 1960.
- Vanaf die tijd verhuisden mensen vanuit de stad vooral naar de randgemeenten waar op
grote schaal woningen worden gebouwd.
- Deze periode van suburbanisatie hing samen met de groei van de welvaart en mede
hierdoor een sterke toename van het autobezit.
In de periode na 1970 werden stadwijken gebouwd met
meer groen en autoluwe woonerven: de bloemkoolwijken.
, Aardrijkskunde Wonen in Nederland H4 Woonomgeving - Leefomgeving havo 4/5 bovenbouw CE 2025
Gevolgen van de suburbanisatie
Het waren vooral de relatief rijke en jonge gezinnen met kinderen die wegtrokken uit de stad.
Deze selectieve migratie had gevolgen op lokale en regionale schaal.
Uit de stad vertrokken meer mensen dan er zich vestigden. Alleen de mensen die het wonen
buiten de stad niet konden betalen, studenten en ouderen die niet meer wilden verhuizen,
bleven achter in de stad. Arbeidsmigranten gingen in de industriesteden wonen.
De nieuwe en de achtergebleven bewoners in de stad waren minder welvarend. Hierdoor
kregen de steden via de lokale belastingen veel minder inkomsten binnen voor onderhoud en
vernieuwing van de stedelijke bebouwing en de woonomgeving, de infrastructuur en
voorzieningen.
Er ontstond een tweedeling in de stad:
1. Bepaalde wijken met veel goedkope huurwoningen werden sterk verwaarloosd.
2. Andere wijken met een hoog percentage koopwoningen bleven wel aantrekkelijke
woonplekken.
In de binnenstad nam de woonfunctie af en de werkfunctie toe door de bouw van nieuwe
kantoren, winkels, horeca en andere voorzieningen. De bewoners van de randgemeenten
bleven in de stad werken en maakten gebruik van voorzieningen in de stad. Dat leidde
steeds vaker tot files.
Er verdween steeds meer open ruimte in Nederland, vooral in de Randstad. De open ruimte
werd steeds meer volgebouwd met woningen, nieuwe wegen en bedrijventerreinen.
Steeds meer woningen nodig
De vraag naar woningen werd vanaf het einde van de jaren 1960 versterkt door drie
ontwikkelingen:
1. gezinsverdunning
2. huishoudensverdunning
3. lagere woningdichtheid
De woningdichtheid, (het aantal woningen per vierkante
kilometer), was veel lager dan vroeger.
a) Woningen werden in de afgelopen eeuw steeds groter.
b) Gezinnen zijn steeds kleiner geworden. (gezinsverdunning).
c) Mensen namen dus steeds meer woonruimte in.
d) Er kwamen steeds meer eenpersoonshuishoudens
(huishoudensverdunning).
Groeikernenbeleid en stadsvernieuwing
De verstedelijking van de landelijke gebieden vooral rond de grote steden had grote gevolgen
voor de open ruimte.
Daarom besloot de overheid in 1974 om het ruimtelijk beleid van gebundelde
deconcentratie in te voeren:
- Mensen uit de grote steden van de Randstad mochten zich alleen vestigen in door de
overheid aangewezen gemeenten. Het maken van plannen over de (her)inrichting van de
ruimte in een gebied heet ruimtelijke ordening.
Samenvatting Hoofdstuk 4 Een leefbare stad
4.1 Nederland geheel geordend
Stedelijke ontwikkeling
Vanaf 1870 ontwikkelden bestaande steden zich sterk door de opkomende industrie. Sinds
deze tijd is eer sprake van uitbreiding van het stedelijke gebied. In de jaren 1960 was er
steeds meer behoefte om deze groei te beïnvloeden.
De oorzaken voor deze urbanisatie zijn economisch van aard.
1) Door mechanisatie van de landbouw kwam er minder werk op het platteland.
2) De groeiende industrie vestigde zich vooral in de steden, waardoor er een grote vraag
naar arbeiders was.
3) Veel mensen trekken van het platteland naar de stad. Omdat toen nog vrijwel niemand
een auto bezat, moesten mensen dicht bij hun werk wonen.
4) In de steden lagen woonwijken dicht bij de fabrieken. De woningbouw was van slechte
kwaliteit en de leefomstandigheden waren slecht.
De slechte woonomstandigheden hadden een negatieve invloed op de gezondheid van de
bewoners.
In 1901 kwam de Woningwet, waardoor de kwaliteit van de woningen en van de
woonomgeving verbeterden. Naast arbeiderswoningen (1920- 1940) werden ook grotere
woningen gebouwd voor de midden- en hogere inkomens: de jarendertighuizen met relatief
grote tuinen of veel groen in de omgeving.
Economisch herstel na de Tweede Wereldoorlog en een aanhoudend hoog geboortecijfer
leidde tot verdere uitbreiding van het stedelijke gebied na 1960.
- Vanaf die tijd verhuisden mensen vanuit de stad vooral naar de randgemeenten waar op
grote schaal woningen worden gebouwd.
- Deze periode van suburbanisatie hing samen met de groei van de welvaart en mede
hierdoor een sterke toename van het autobezit.
In de periode na 1970 werden stadwijken gebouwd met
meer groen en autoluwe woonerven: de bloemkoolwijken.
, Aardrijkskunde Wonen in Nederland H4 Woonomgeving - Leefomgeving havo 4/5 bovenbouw CE 2025
Gevolgen van de suburbanisatie
Het waren vooral de relatief rijke en jonge gezinnen met kinderen die wegtrokken uit de stad.
Deze selectieve migratie had gevolgen op lokale en regionale schaal.
Uit de stad vertrokken meer mensen dan er zich vestigden. Alleen de mensen die het wonen
buiten de stad niet konden betalen, studenten en ouderen die niet meer wilden verhuizen,
bleven achter in de stad. Arbeidsmigranten gingen in de industriesteden wonen.
De nieuwe en de achtergebleven bewoners in de stad waren minder welvarend. Hierdoor
kregen de steden via de lokale belastingen veel minder inkomsten binnen voor onderhoud en
vernieuwing van de stedelijke bebouwing en de woonomgeving, de infrastructuur en
voorzieningen.
Er ontstond een tweedeling in de stad:
1. Bepaalde wijken met veel goedkope huurwoningen werden sterk verwaarloosd.
2. Andere wijken met een hoog percentage koopwoningen bleven wel aantrekkelijke
woonplekken.
In de binnenstad nam de woonfunctie af en de werkfunctie toe door de bouw van nieuwe
kantoren, winkels, horeca en andere voorzieningen. De bewoners van de randgemeenten
bleven in de stad werken en maakten gebruik van voorzieningen in de stad. Dat leidde
steeds vaker tot files.
Er verdween steeds meer open ruimte in Nederland, vooral in de Randstad. De open ruimte
werd steeds meer volgebouwd met woningen, nieuwe wegen en bedrijventerreinen.
Steeds meer woningen nodig
De vraag naar woningen werd vanaf het einde van de jaren 1960 versterkt door drie
ontwikkelingen:
1. gezinsverdunning
2. huishoudensverdunning
3. lagere woningdichtheid
De woningdichtheid, (het aantal woningen per vierkante
kilometer), was veel lager dan vroeger.
a) Woningen werden in de afgelopen eeuw steeds groter.
b) Gezinnen zijn steeds kleiner geworden. (gezinsverdunning).
c) Mensen namen dus steeds meer woonruimte in.
d) Er kwamen steeds meer eenpersoonshuishoudens
(huishoudensverdunning).
Groeikernenbeleid en stadsvernieuwing
De verstedelijking van de landelijke gebieden vooral rond de grote steden had grote gevolgen
voor de open ruimte.
Daarom besloot de overheid in 1974 om het ruimtelijk beleid van gebundelde
deconcentratie in te voeren:
- Mensen uit de grote steden van de Randstad mochten zich alleen vestigen in door de
overheid aangewezen gemeenten. Het maken van plannen over de (her)inrichting van de
ruimte in een gebied heet ruimtelijke ordening.
