KLINISCHE CHEMIE
HOOFDSTUK 1: Klinisch labo
Overzicht medische labo’s:
Medisch klinisch labo is privé, universitair of ziekenhuis.
Medisch secretariaat
Klinisch bioloog (apr of dr) Anatoom-
patholoog (dr)
MLT MLT
Microbiologie hematologie klinische chemie anatoom-
pathologie
Moleculaire diagnostiek: ondersteunt de 4 grote diensten met nieuwe moleculaire
technieken
- Moleculair bioloog (sc of apr of dr)
- MLT: voeren moleculaire testen uit ingeval de courante testen
onvoldoende info geven
1. DOEL VAN HET NEMEN VAN EEN BIOLOGISCH STAAL
Meten van bepaalde parameters of analyts (glu, prot…)
Als hulpmiddel voor:
- Diagnose ondersteunen (vermoeden van bepaalde ziekte)
- Behandeling opvolgen (chemotherapie)
- Screenen op ziekte, ook bij schijnbaar gezonde mensen (HIV)
o Screening: onderzoek met test op grote groep van bevolking zonder
deze allemaal symptomen vertonen
- Plasmaspiegels van geneesmiddelen opvolgen (digoxine)
2. VERLOOP VAN HET ANALYSEPROCES
PRE-ANALYTISCHE FASE
TOESTAND PATIËNT I.F.V. STAALNAME EN ANALYSE
Meestal geen speciale voorzorgen bij staalname, maar
- Nuchter
- Meestal zitten (soms liggen)
, - Soms voorbereiden op staalname
o Dieet volgen
o Niet roken
o Niet intensief sporten
SOORT MONSTERAFNAME I.F.V. ANALYSE
4 soorten
- Serum (bloed)
- Plasma (bloed)
- Urine (24h, fractie of ochtenurine)
- Faeces (24h of fractie)
- Andere biologische vochten
o Lumbaal vocht
o Pleuracoht (long)
o Synovial vocht (gewricht)
o Maagvocht
o Ascites (buikholte)
BLOED:
Meestal veneus bloed
- Serum: buis zonder anticoagulans en centrifugeren (geen
stollingseiwitten)
- Plasma: buis met anticoagulans en centrifugeren (stollingseiwitten)
- Volbloed: buis met anticoagulans en niet centrifugeren
Soms capillair bloed
- Bloed in capillaire of buisje met anticoagulans
- In vingertop
Uitzonderlijk arterieel bloed
- Bloed in spuit met anticoagulans (door arts)
Bij baby’s hielprik
- Bloed op speciaal papiertje of buisje met anticoagulans
- Bv. Voor screening op erfelijke ziekten
o Fenylketonurie (PKU): Phe Tyr
enzym kapot geen omzetting opstapeling Phe aantastingen
hersenweefsel
AFNAME EN TRANSPORT VAN STAAL
,Afname door
- MLT of verpleegkundigen
o In ziekenhuizen, rust en verzorgingstehuizen (RVT)
o In kamer patiënt
o In afnamekamer met zetel, bed, toilet en lavabo
- Artsen
Transport: Stalen naar labo tussen 2 – 8°C (soms uitzonderingen)
Identificatie: streepjescodes op stalen en aanvraagblad
AANKOMST VAN STALEN IN LABO
Controle: idem streepjescodes op stalen en aanvraagblad?
In computer
- Administratieve gegevens (naam, geslacht, adres, mut, arts)
- Welke analyses, afname datum en uur
- Eventueel klinische gegevens patiënt i.f.v. analyse
Originele buis: moederbuis of primaire buis
Indien nodig snel centrifugeren en verdelen in ≠ buisjes i.f.v. de testen:
dochterbuis of secundaire buis
Bewaring analyt
- 2 – 8°C (koelkast)
- -20°C (vriezer)
- Kamertemperatuur
ANALYTISCHE FASE
- Controles en resultaten worden analytisch gevalideerd
- Alarmwaarden worden onmiddellijk gesignaleerd en evt hernomen
(grenswaarde per labo ≠)
POST-ANALYTISCHE FASE
- Resultaat wordt gekoppeld aan naam patiënt
- Klinisch bioloog doet klinische validatie van resultaten
- Rapport wordt opgesteld met referentiewaarden en eventuele commentaar
- Rapport gaat naar arts en die stuurt het naar patiënt
, 3. VEILIGHEID BIJ MANIPULATIE VAN EEN STAAL
Alles wordt gezien als potentieel pathogeen
4. AANPASSEN AAN VOORKEURSEENHEDEN
Een labo mag niet zijn eigen eenheden kiezen voor parameters: bepaald door
WIV (wetenschappelijk instituur volksgezondheid)
HOOFDSTUK 1: Klinisch labo
Overzicht medische labo’s:
Medisch klinisch labo is privé, universitair of ziekenhuis.
Medisch secretariaat
Klinisch bioloog (apr of dr) Anatoom-
patholoog (dr)
MLT MLT
Microbiologie hematologie klinische chemie anatoom-
pathologie
Moleculaire diagnostiek: ondersteunt de 4 grote diensten met nieuwe moleculaire
technieken
- Moleculair bioloog (sc of apr of dr)
- MLT: voeren moleculaire testen uit ingeval de courante testen
onvoldoende info geven
1. DOEL VAN HET NEMEN VAN EEN BIOLOGISCH STAAL
Meten van bepaalde parameters of analyts (glu, prot…)
Als hulpmiddel voor:
- Diagnose ondersteunen (vermoeden van bepaalde ziekte)
- Behandeling opvolgen (chemotherapie)
- Screenen op ziekte, ook bij schijnbaar gezonde mensen (HIV)
o Screening: onderzoek met test op grote groep van bevolking zonder
deze allemaal symptomen vertonen
- Plasmaspiegels van geneesmiddelen opvolgen (digoxine)
2. VERLOOP VAN HET ANALYSEPROCES
PRE-ANALYTISCHE FASE
TOESTAND PATIËNT I.F.V. STAALNAME EN ANALYSE
Meestal geen speciale voorzorgen bij staalname, maar
- Nuchter
- Meestal zitten (soms liggen)
, - Soms voorbereiden op staalname
o Dieet volgen
o Niet roken
o Niet intensief sporten
SOORT MONSTERAFNAME I.F.V. ANALYSE
4 soorten
- Serum (bloed)
- Plasma (bloed)
- Urine (24h, fractie of ochtenurine)
- Faeces (24h of fractie)
- Andere biologische vochten
o Lumbaal vocht
o Pleuracoht (long)
o Synovial vocht (gewricht)
o Maagvocht
o Ascites (buikholte)
BLOED:
Meestal veneus bloed
- Serum: buis zonder anticoagulans en centrifugeren (geen
stollingseiwitten)
- Plasma: buis met anticoagulans en centrifugeren (stollingseiwitten)
- Volbloed: buis met anticoagulans en niet centrifugeren
Soms capillair bloed
- Bloed in capillaire of buisje met anticoagulans
- In vingertop
Uitzonderlijk arterieel bloed
- Bloed in spuit met anticoagulans (door arts)
Bij baby’s hielprik
- Bloed op speciaal papiertje of buisje met anticoagulans
- Bv. Voor screening op erfelijke ziekten
o Fenylketonurie (PKU): Phe Tyr
enzym kapot geen omzetting opstapeling Phe aantastingen
hersenweefsel
AFNAME EN TRANSPORT VAN STAAL
,Afname door
- MLT of verpleegkundigen
o In ziekenhuizen, rust en verzorgingstehuizen (RVT)
o In kamer patiënt
o In afnamekamer met zetel, bed, toilet en lavabo
- Artsen
Transport: Stalen naar labo tussen 2 – 8°C (soms uitzonderingen)
Identificatie: streepjescodes op stalen en aanvraagblad
AANKOMST VAN STALEN IN LABO
Controle: idem streepjescodes op stalen en aanvraagblad?
In computer
- Administratieve gegevens (naam, geslacht, adres, mut, arts)
- Welke analyses, afname datum en uur
- Eventueel klinische gegevens patiënt i.f.v. analyse
Originele buis: moederbuis of primaire buis
Indien nodig snel centrifugeren en verdelen in ≠ buisjes i.f.v. de testen:
dochterbuis of secundaire buis
Bewaring analyt
- 2 – 8°C (koelkast)
- -20°C (vriezer)
- Kamertemperatuur
ANALYTISCHE FASE
- Controles en resultaten worden analytisch gevalideerd
- Alarmwaarden worden onmiddellijk gesignaleerd en evt hernomen
(grenswaarde per labo ≠)
POST-ANALYTISCHE FASE
- Resultaat wordt gekoppeld aan naam patiënt
- Klinisch bioloog doet klinische validatie van resultaten
- Rapport wordt opgesteld met referentiewaarden en eventuele commentaar
- Rapport gaat naar arts en die stuurt het naar patiënt
, 3. VEILIGHEID BIJ MANIPULATIE VAN EEN STAAL
Alles wordt gezien als potentieel pathogeen
4. AANPASSEN AAN VOORKEURSEENHEDEN
Een labo mag niet zijn eigen eenheden kiezen voor parameters: bepaald door
WIV (wetenschappelijk instituur volksgezondheid)
