Celine Van Horenbeeck
Werkvelddomeinen: samenvatting
JEUGD EN GEZIN
Als er spanning is in de politiek, dan wordt de focus hard op ‘nog niet’ gelegd
-> controle, jeugdwerking
Als er minder spanning is, dan wordt de focus meer op de ‘volwassenen van later
gelegd’.
Drie onderdelen:
De rechtspositie van kinderen en jongeren
Het hulpaanbod voor kinderen en jongeren
Maatschappelijke reacties die jongeren op problemen maken
Hoofdstuk 1: De rechtpositie van kinderen en jongeren
1. De rechten van het kind
1.1. Het verdrag van de rechten van het kind
1.1.1. Historiek
20 november 1989 door VN goedgekeurd
1990: door 20 landen geratificeerd in 1990.
= erkend in eigen regering van het land en toepasbaar maken in eigen beleid
1991: goedgekeurd in België
1.1.2. Algemene principes
Het Verdrag omvat een geheel van minimale regels met betrekking tot kinderen,
die moeten gerespecteerd worden en internationaal aanvaard zijn.
Kinderen worden als geheel bekeken en krijgen rechten om te participeren.
Sleutelbegrippen:
Het belang van het kind staat centraal (art.3)
Geen discriminatie van het kind (art 2)
Recht op leven en ontwikkeling (art.6)
Recht op een eigen mening en participatie (art.12)
Gebaseerd op drie P’s
Provision: recht op overleving en ontwikkeling.
Protection: bescherming tegen mishandeling, verwaarlozing, misbruik,
uitbuiting.
Participation: recht om bij de uitbouw van zijn leven betrokken te worden
1
,Celine Van Horenbeeck
1.2. De draagwijdte van het verdrag
Het Verdrag is:
Internationaal juridisch instrument dat de rechten van kinderen en de
plichten van de staten vastlegt.
Politiek instrument om staten ertoe aan te zetten binnen hun wetgeving de
rechten van kinderen op te nemen
o Niet afdwingbaar
o Strategisch belang heel erg groot
Staten die het Verdrag ratificeren:
Om de vijf jaar verslag uitbrengen aan het internationaal Comité voor de
Rechten van het Kind
o Comité controleert of de rechten worden toegepast
o In Comité zetelen onafhankelijke expertes uit verschillende landen
o Controle verloopt via rapporten en de bespreking ervan
Comité kan indien nodig staat aanmoedigen om bepaalde aspecten te
verbeteren
bv. Belgische overheid: meer onderzoek te doen over de leefwereld van
kinderen én beter zorg te dragen voor de kinderen van vluchtelingen
Een nieuw protocol in werking (sinds april 2014)
Kinderen (en hun vertegenwoordigers) kunnen een klacht neerleggen bij
het Comité voor de Rechten van het Kind van de VN
Kan alleen als alle mogelijkheden in het eigen land zijn uitgeput
Voor België vanaf 30/08/2014
1.3. Toepassingen
1.3.1. Diensten die toezien op kinderrechten in België
Twee belangrijke organen als SW’er
Het kinderrechtencommissariaat
De kinderrechtencoalitie
Het kinderrechtencommissariaat
= opgericht door Vlaams Parlement als onafhankelijke instantie
Hoofdopdracht: het Verdrag bekend maken en toe zien op de nalezing ervan.
Elk jaar een jaarrapport aan parlement
Caroline Vrijens: Vlaamse kinderrechtencommissaris sinds 1 augustus
2019
Wat doen ze?
Klachtenbehandeling
o Klachtenlijn
2
,Celine Van Horenbeeck
o Onderzoeken de klacht
o Geven advies en/of bemiddeling om de klacht te buigen naar een
oplossing
Advieswerk voor het Vlaams Parlement
o Vertaalt structurele problemen in dossiers, adviezen, standpunten
en knelpuntnota’s
o Wijzen op mogelijke vertaling ervan in regelgeving
o Formuleren adviezen op eigen initiatief of op vraag van het Vlaams
Parlement
Commissie van toezicht voor de Vlaamse jeugdinstellingen
o Toezichtorgaan voor alle Vlaamse instellingen waar jongeren
verblijven van wie tijdenslijk de vrijheid ontnomen is
bv. gemeenschapsvoorzieningen, private voorzieningen
o Bestaat uit vrijwilligers die maandelijks een gesloten instelling
bezoeken
Praten met jongeren, opvoeders en directie
Zien erop toe dat de rechten van de jongeren gerespecteerd
worden
Ook verbindingspersonen bij conflicten
De kinderrechtencoalitie
= bundelt de krachten van 32 middenveldorganisaties in Vlaanderen rond het
thema kinderrechten.
Ziet toe op de naleving van het VN-Kinderrechtenverdrag
Rapportage aan het VN-Kinderrechtencomité
Schrijven om de vijf jaar een alternatief rapport dat de inspanningen van
de overheid ten aanzien van kinderrechten evalueert
1.3.2. Realisatie in België
Enkele voorbeelden die gerealiseerd werden naar aanleiding van het
kinderrechtenverdrag
Hoorrecht in burgerlijke procedures
o Rechter is verplicht om de jongeren te horen bij een situatie
bv. scheiding
Verplicht kind- en jongeren effectenrapport
o Als er in een beleid een maatregel wordt ingevoerd dat effect heeft
op kinderen/jongeren dan moet er een effectenrapport gemaakt
worden
o Vlaams – provinciaal – gemeentelijk niveau
bv. gemeentelijk vlak: jeugdraad
1.3.3. Nog een weg naar realisatie van kinderrechten
55 aanbevelingen in België: aantal voorbeelden
Kinderrechten niet bekend genoeg
De effecten van racisme en discriminatie op kinderen
Ons onderwijs is niet toegankelijk voor iedereen
3
, Celine Van Horenbeeck
Kinderarmoede blijft alarmerend hoog
Meer aandacht voor de rechten van minderjarigen op de vlucht
Kinderrechten kunnen op verschillende manieren worden begrepen, gelezen en
geïnterpreteerd, geconstrueerd…
We kunnen dus verschillende constructies van kinderrechten maken
Dezelfde case andere oplossing
Heeft te maken met hoe jij die rechten leest en de case interpreteert
o Kan soms dingen fout interpreteren
bv. kindhuwelijken:
Elk huwelijk – zij het onder burgerlijk, religieus of gewoonterecht, en met of
zonder formele registratie – waarvan minstens één van beide huwelijkspartners
jonger is dan 18 jaar.
- Kindhuwelijken moeten strafbaar zijn. Als kinderen voor ze 18 jaar oud zijn,
is dat een fundamentele schending van hun rechten.
- Kindhuwelijken worden vaak cultureel bepaald, door religieuze en sociale
tradities. Afhankelijk van de tradities moeten kindhuwelijken getolereerd
worden.
2. Het burgerlijk statuut van de minderjarige
Meer aandacht voor regels en procedure om eigen positie te versterken.
Rechten worden genuanceerd en “beperkt” door de opvoedingsbehoefte en het
ouderlijk gezag.
Minderjarigen zijn rechtsbekwaam, maar niet handelingsbekwaam
Handelingsbekwaamheid
= men kan de rechten en plichten waarvan men drager is ook zelf
uitoefenen zonder tussenkomst van derden. Men kan dus ook zelfstandig
rechtshandelingen stellen.
Rechtshandelingen
= handelingen die juridische gevolgen met zich meebrengen
bv. (arbeids)contracten afsluiten, gerechtelijke procedures voeren,
stemmen, huwen, een kind erkennen…
o Feitelijke handelingen daarentegen zijn handelingen die geen
juridische gevolgen met zich meebrengen
bv. televisie kijken, sporten, samenkomen met vrienden, informatie
vragen
o Minderjarigen kunnen volgens de wet wel feitelijke handelingen
stellen maar geen rechtshandelingen.
Minderjarigen kunnen niet zelfstandig over deze rechten beslissen.
-> hun wettige vertegenwoordigers zullen indien nodig optreden in naam van en
in het belang van de minderjarigen.
4
Werkvelddomeinen: samenvatting
JEUGD EN GEZIN
Als er spanning is in de politiek, dan wordt de focus hard op ‘nog niet’ gelegd
-> controle, jeugdwerking
Als er minder spanning is, dan wordt de focus meer op de ‘volwassenen van later
gelegd’.
Drie onderdelen:
De rechtspositie van kinderen en jongeren
Het hulpaanbod voor kinderen en jongeren
Maatschappelijke reacties die jongeren op problemen maken
Hoofdstuk 1: De rechtpositie van kinderen en jongeren
1. De rechten van het kind
1.1. Het verdrag van de rechten van het kind
1.1.1. Historiek
20 november 1989 door VN goedgekeurd
1990: door 20 landen geratificeerd in 1990.
= erkend in eigen regering van het land en toepasbaar maken in eigen beleid
1991: goedgekeurd in België
1.1.2. Algemene principes
Het Verdrag omvat een geheel van minimale regels met betrekking tot kinderen,
die moeten gerespecteerd worden en internationaal aanvaard zijn.
Kinderen worden als geheel bekeken en krijgen rechten om te participeren.
Sleutelbegrippen:
Het belang van het kind staat centraal (art.3)
Geen discriminatie van het kind (art 2)
Recht op leven en ontwikkeling (art.6)
Recht op een eigen mening en participatie (art.12)
Gebaseerd op drie P’s
Provision: recht op overleving en ontwikkeling.
Protection: bescherming tegen mishandeling, verwaarlozing, misbruik,
uitbuiting.
Participation: recht om bij de uitbouw van zijn leven betrokken te worden
1
,Celine Van Horenbeeck
1.2. De draagwijdte van het verdrag
Het Verdrag is:
Internationaal juridisch instrument dat de rechten van kinderen en de
plichten van de staten vastlegt.
Politiek instrument om staten ertoe aan te zetten binnen hun wetgeving de
rechten van kinderen op te nemen
o Niet afdwingbaar
o Strategisch belang heel erg groot
Staten die het Verdrag ratificeren:
Om de vijf jaar verslag uitbrengen aan het internationaal Comité voor de
Rechten van het Kind
o Comité controleert of de rechten worden toegepast
o In Comité zetelen onafhankelijke expertes uit verschillende landen
o Controle verloopt via rapporten en de bespreking ervan
Comité kan indien nodig staat aanmoedigen om bepaalde aspecten te
verbeteren
bv. Belgische overheid: meer onderzoek te doen over de leefwereld van
kinderen én beter zorg te dragen voor de kinderen van vluchtelingen
Een nieuw protocol in werking (sinds april 2014)
Kinderen (en hun vertegenwoordigers) kunnen een klacht neerleggen bij
het Comité voor de Rechten van het Kind van de VN
Kan alleen als alle mogelijkheden in het eigen land zijn uitgeput
Voor België vanaf 30/08/2014
1.3. Toepassingen
1.3.1. Diensten die toezien op kinderrechten in België
Twee belangrijke organen als SW’er
Het kinderrechtencommissariaat
De kinderrechtencoalitie
Het kinderrechtencommissariaat
= opgericht door Vlaams Parlement als onafhankelijke instantie
Hoofdopdracht: het Verdrag bekend maken en toe zien op de nalezing ervan.
Elk jaar een jaarrapport aan parlement
Caroline Vrijens: Vlaamse kinderrechtencommissaris sinds 1 augustus
2019
Wat doen ze?
Klachtenbehandeling
o Klachtenlijn
2
,Celine Van Horenbeeck
o Onderzoeken de klacht
o Geven advies en/of bemiddeling om de klacht te buigen naar een
oplossing
Advieswerk voor het Vlaams Parlement
o Vertaalt structurele problemen in dossiers, adviezen, standpunten
en knelpuntnota’s
o Wijzen op mogelijke vertaling ervan in regelgeving
o Formuleren adviezen op eigen initiatief of op vraag van het Vlaams
Parlement
Commissie van toezicht voor de Vlaamse jeugdinstellingen
o Toezichtorgaan voor alle Vlaamse instellingen waar jongeren
verblijven van wie tijdenslijk de vrijheid ontnomen is
bv. gemeenschapsvoorzieningen, private voorzieningen
o Bestaat uit vrijwilligers die maandelijks een gesloten instelling
bezoeken
Praten met jongeren, opvoeders en directie
Zien erop toe dat de rechten van de jongeren gerespecteerd
worden
Ook verbindingspersonen bij conflicten
De kinderrechtencoalitie
= bundelt de krachten van 32 middenveldorganisaties in Vlaanderen rond het
thema kinderrechten.
Ziet toe op de naleving van het VN-Kinderrechtenverdrag
Rapportage aan het VN-Kinderrechtencomité
Schrijven om de vijf jaar een alternatief rapport dat de inspanningen van
de overheid ten aanzien van kinderrechten evalueert
1.3.2. Realisatie in België
Enkele voorbeelden die gerealiseerd werden naar aanleiding van het
kinderrechtenverdrag
Hoorrecht in burgerlijke procedures
o Rechter is verplicht om de jongeren te horen bij een situatie
bv. scheiding
Verplicht kind- en jongeren effectenrapport
o Als er in een beleid een maatregel wordt ingevoerd dat effect heeft
op kinderen/jongeren dan moet er een effectenrapport gemaakt
worden
o Vlaams – provinciaal – gemeentelijk niveau
bv. gemeentelijk vlak: jeugdraad
1.3.3. Nog een weg naar realisatie van kinderrechten
55 aanbevelingen in België: aantal voorbeelden
Kinderrechten niet bekend genoeg
De effecten van racisme en discriminatie op kinderen
Ons onderwijs is niet toegankelijk voor iedereen
3
, Celine Van Horenbeeck
Kinderarmoede blijft alarmerend hoog
Meer aandacht voor de rechten van minderjarigen op de vlucht
Kinderrechten kunnen op verschillende manieren worden begrepen, gelezen en
geïnterpreteerd, geconstrueerd…
We kunnen dus verschillende constructies van kinderrechten maken
Dezelfde case andere oplossing
Heeft te maken met hoe jij die rechten leest en de case interpreteert
o Kan soms dingen fout interpreteren
bv. kindhuwelijken:
Elk huwelijk – zij het onder burgerlijk, religieus of gewoonterecht, en met of
zonder formele registratie – waarvan minstens één van beide huwelijkspartners
jonger is dan 18 jaar.
- Kindhuwelijken moeten strafbaar zijn. Als kinderen voor ze 18 jaar oud zijn,
is dat een fundamentele schending van hun rechten.
- Kindhuwelijken worden vaak cultureel bepaald, door religieuze en sociale
tradities. Afhankelijk van de tradities moeten kindhuwelijken getolereerd
worden.
2. Het burgerlijk statuut van de minderjarige
Meer aandacht voor regels en procedure om eigen positie te versterken.
Rechten worden genuanceerd en “beperkt” door de opvoedingsbehoefte en het
ouderlijk gezag.
Minderjarigen zijn rechtsbekwaam, maar niet handelingsbekwaam
Handelingsbekwaamheid
= men kan de rechten en plichten waarvan men drager is ook zelf
uitoefenen zonder tussenkomst van derden. Men kan dus ook zelfstandig
rechtshandelingen stellen.
Rechtshandelingen
= handelingen die juridische gevolgen met zich meebrengen
bv. (arbeids)contracten afsluiten, gerechtelijke procedures voeren,
stemmen, huwen, een kind erkennen…
o Feitelijke handelingen daarentegen zijn handelingen die geen
juridische gevolgen met zich meebrengen
bv. televisie kijken, sporten, samenkomen met vrienden, informatie
vragen
o Minderjarigen kunnen volgens de wet wel feitelijke handelingen
stellen maar geen rechtshandelingen.
Minderjarigen kunnen niet zelfstandig over deze rechten beslissen.
-> hun wettige vertegenwoordigers zullen indien nodig optreden in naam van en
in het belang van de minderjarigen.
4
