Celine Van Horenbeeck
Politiserend Sociaal Werk: samenvatting
INLEIDING
Sociaal werk moet structurele problemen blootleggen en opkomen voor
onderdrukten.
We weten dat onze doelgroepen slachtoffer zijn van maatschappelijke uitsluiting
en onderdrukking.
Om een politiserende houding te ontwikkelen, is kennis van politiek nodig.
MAAR politieke interesse bij millennials is klein
11% is zeer geïnteresseerd
25% niet geïnteresseerd
Hoe jonger, hoe lager het geloof in democratie en hoe radicaler.
Twee convergerende tendensen:
Macro
o Grote mate van welvaart bereikt in Westerse maatschappijen
o Als het een jaar minder gaat, dan zijn we in paniek omdat we zo
verwend zijn
Micro
o Gericht op zelfrealisatie (want randvoorwaarden voor welzijn zijn
vervuld voor grote groep mensen)
o Individualistische samenleving
o Zich moeilijk kunnen identificeren met zij die het minder hebben
Hierdoor geen urgentie meer om iets te veranderen in de samenleving:
“we hebben het goed”
Politiek voor sociaal werk
Mijn mening:
Politiek heeft een invloed op wat jij kan doen binnen je jon en het heeft invloed op
wat je kan realiseren voor je cliënten. (subsidies, plaatsen, mogelijkheden)
MAAR sociaal werk blijft ook bestaan tijdens van een onstabiele periode van bv.
oorlog.
1. Spanningsveld tussen conformeren en politiseren
Conformeren Politiseren – signaleren
Uitvoeren van Kritisch in vraag stellen van de
welvaartvoorzieningen welvaartsstaat en haar
Conformeren aan de voorzieningen.
verwachtingen van de overheid Lacunes,
Projecten binnenhalen uitsluitingsmechanismen en
Niet in vraag stellen of rechten noden blootleggen en
de facto (in het leven van aankaarten
cliënten) geëffectueerd worden. Levensomstandigheden van
Identificeren met de eigen cliënten en onvervulde noden
1
,Celine Van Horenbeeck
organisatie (blinde loyauteit) permanent aftoetsen aan
rechten.
bv. recht op een menswaardig
bestaan <-> leefloon onder
Europese armoedegrens
Gezonde distantie en kritische
zin tot de eigen organisatie en
het beleid.
bv. cliënt komt leefloon aanvragen en bv. cliënt komt leefloon aanvragen en
SW’er brengt dit administratief in SW’er komt tot de vaststelling dat het
orde. bedrag ontoereikend is om
menswaardig van te kunnen leven.
SW’er stelt de hoogte van het bedrag
kritisch in vraag.
= spectrum: iedere SW’er ligt ergens op de lijn tussen conformeren en politiseren
Afhankelijk van situatie, positie, mogelijkheden…
o Vaak hoe kwetsbaarder, hoe minder politiserend
Kan veranderen
bv. na scheiding minder politiserend want bv. bang om job te verliezen
2. Normatieve professionaliteit
2.1. Individuele problemen en rol van politiek?
Er zijn individuele problemen waar politiek geen rol speelt?
bv. obesitas
- Micro
o Je kiest wat je eet
o Ziekte
o Medicatie
o Weinig bewegen
- Meso
o Snoepautomaten op school
o Financiële situatie van een gezin
o Opvoeding
o Ouders koken niet
o Gezinscultuur – niet beter weten
- Macro
o Voedsel prijzen
o Koopkracht van mensen
o Betaalbare gezondheidszorg
o Reclame
o Regelgeving rond voeding
Weinig factoren waar je individueel invloed op hebt = structureel probleem
2
,Celine Van Horenbeeck
2.2. Invloed tussen de verschillende niveaus
Geen invloed van micro op macroniveau
Wij kunnen geen macro regelgeving
veranderen. Je moet je ergens verenigen
anders is er geen invloed mogelijk om macro
niveau (bv. vakbond, politiek)
Alles heeft regels en wetgeving
Permanente invloed van macro op
microniveau
2.3. Van gevoel naar ratio
Sociale verandering begint bij verontwaardiging (gevoel), opstand en (langdurige)
volharding in de rebellie (strategie).
DUS
Sociaal Werk gebeurt niet in het luchtledige. Maatschappelijke context en
beleid hebben grote invloed op de levens van mensen, vaak zelfs
onbewust.
De verschillende niveaus staan in verbinding met elkaar.
Grote invloed van macroniveau op meso- en microniveau.
Omgekeerd weinig invloed van microniveau op beleid -> belang om zich te
verenigen.
2.4. Normatieve professionaliteit
Normatief = bepaalde norm hanteren die terug te vinden is in de definitie van het
SW
bv. opkomen voor onderdrukten in de samenleving, die onderdrukten zijn
minderheden
Wij zijn NIET neutraal als SW’ers – SW is politiek
In ons professioneel handelen maken we voortdurend politieke en
ideologische keuzes.
Sociaal werkers moeten de dingen juist doen, maar ook de juiste dingen
doen.
Wat is juist? Het antwoord hierop is ideologisch geladen.
bv. definiëring van het vluchtelingenprobleem
3
, Celine Van Horenbeeck
“vluchtelingen zijn een bedreiging voor onze veiligheid en sociale zekerheid. We
moeten hen buitenhouden.”
OF
“vluchtelingen bevinden zich in mensonwaardige omstandigheden en hebben
recht op opvang en bescherming. Bovendien kunnen zij een rijkdom voor de
samenleving zijn.”
Belang van sociaal werk in beleidsvorming:
Sociaal werkers werken met een doelgroep die ondersteuning krijgt van
het beleid of soms mensen in de problemen duwt
bv. stedelijk activeringsbeleid: sneller leefloon kwijt in Antwerpen dan in
Gent
Er duiken ook nieuwe problemen op waar politiekers onvoldoende mee
bezig zijn.
bv. klimaat
Sommige problemen verdwijnen weer van de politieke agenda, ondanks
dat er geen oplossing voor is.
bv. genderongelijkheid in verloning, racisme op de werkvloer
Het beleid engageert zich voornamelijk voor haar burgers, maar wat met
niet-burgers in ons land? (cf. sans papiers)
2.5. Structureel denken als onderdeel van de beroepsidentiteit
Internationale definitie van het sociaal werk (IFSW, 2014):
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that
promotes social change and development, social cohesion, and the
empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights,
collective responsibility and respect for diversities are central to social work.
Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and
indigenous knowledge, social work engages people and structures to address life
challenges and enhance wellbeing.”
Structurele component:
Bewerkstelligen van sociale verandering, sociale cohesie en bevrijding van
onderdrukten.
Versterken van mensen en structuren om het algemeen welzijn te
verbeteren.
Geruggesteund door principes van sociale rechtvaardigheid,
mensenrechten en collectieve verantwoordelijkheid.
4
Politiserend Sociaal Werk: samenvatting
INLEIDING
Sociaal werk moet structurele problemen blootleggen en opkomen voor
onderdrukten.
We weten dat onze doelgroepen slachtoffer zijn van maatschappelijke uitsluiting
en onderdrukking.
Om een politiserende houding te ontwikkelen, is kennis van politiek nodig.
MAAR politieke interesse bij millennials is klein
11% is zeer geïnteresseerd
25% niet geïnteresseerd
Hoe jonger, hoe lager het geloof in democratie en hoe radicaler.
Twee convergerende tendensen:
Macro
o Grote mate van welvaart bereikt in Westerse maatschappijen
o Als het een jaar minder gaat, dan zijn we in paniek omdat we zo
verwend zijn
Micro
o Gericht op zelfrealisatie (want randvoorwaarden voor welzijn zijn
vervuld voor grote groep mensen)
o Individualistische samenleving
o Zich moeilijk kunnen identificeren met zij die het minder hebben
Hierdoor geen urgentie meer om iets te veranderen in de samenleving:
“we hebben het goed”
Politiek voor sociaal werk
Mijn mening:
Politiek heeft een invloed op wat jij kan doen binnen je jon en het heeft invloed op
wat je kan realiseren voor je cliënten. (subsidies, plaatsen, mogelijkheden)
MAAR sociaal werk blijft ook bestaan tijdens van een onstabiele periode van bv.
oorlog.
1. Spanningsveld tussen conformeren en politiseren
Conformeren Politiseren – signaleren
Uitvoeren van Kritisch in vraag stellen van de
welvaartvoorzieningen welvaartsstaat en haar
Conformeren aan de voorzieningen.
verwachtingen van de overheid Lacunes,
Projecten binnenhalen uitsluitingsmechanismen en
Niet in vraag stellen of rechten noden blootleggen en
de facto (in het leven van aankaarten
cliënten) geëffectueerd worden. Levensomstandigheden van
Identificeren met de eigen cliënten en onvervulde noden
1
,Celine Van Horenbeeck
organisatie (blinde loyauteit) permanent aftoetsen aan
rechten.
bv. recht op een menswaardig
bestaan <-> leefloon onder
Europese armoedegrens
Gezonde distantie en kritische
zin tot de eigen organisatie en
het beleid.
bv. cliënt komt leefloon aanvragen en bv. cliënt komt leefloon aanvragen en
SW’er brengt dit administratief in SW’er komt tot de vaststelling dat het
orde. bedrag ontoereikend is om
menswaardig van te kunnen leven.
SW’er stelt de hoogte van het bedrag
kritisch in vraag.
= spectrum: iedere SW’er ligt ergens op de lijn tussen conformeren en politiseren
Afhankelijk van situatie, positie, mogelijkheden…
o Vaak hoe kwetsbaarder, hoe minder politiserend
Kan veranderen
bv. na scheiding minder politiserend want bv. bang om job te verliezen
2. Normatieve professionaliteit
2.1. Individuele problemen en rol van politiek?
Er zijn individuele problemen waar politiek geen rol speelt?
bv. obesitas
- Micro
o Je kiest wat je eet
o Ziekte
o Medicatie
o Weinig bewegen
- Meso
o Snoepautomaten op school
o Financiële situatie van een gezin
o Opvoeding
o Ouders koken niet
o Gezinscultuur – niet beter weten
- Macro
o Voedsel prijzen
o Koopkracht van mensen
o Betaalbare gezondheidszorg
o Reclame
o Regelgeving rond voeding
Weinig factoren waar je individueel invloed op hebt = structureel probleem
2
,Celine Van Horenbeeck
2.2. Invloed tussen de verschillende niveaus
Geen invloed van micro op macroniveau
Wij kunnen geen macro regelgeving
veranderen. Je moet je ergens verenigen
anders is er geen invloed mogelijk om macro
niveau (bv. vakbond, politiek)
Alles heeft regels en wetgeving
Permanente invloed van macro op
microniveau
2.3. Van gevoel naar ratio
Sociale verandering begint bij verontwaardiging (gevoel), opstand en (langdurige)
volharding in de rebellie (strategie).
DUS
Sociaal Werk gebeurt niet in het luchtledige. Maatschappelijke context en
beleid hebben grote invloed op de levens van mensen, vaak zelfs
onbewust.
De verschillende niveaus staan in verbinding met elkaar.
Grote invloed van macroniveau op meso- en microniveau.
Omgekeerd weinig invloed van microniveau op beleid -> belang om zich te
verenigen.
2.4. Normatieve professionaliteit
Normatief = bepaalde norm hanteren die terug te vinden is in de definitie van het
SW
bv. opkomen voor onderdrukten in de samenleving, die onderdrukten zijn
minderheden
Wij zijn NIET neutraal als SW’ers – SW is politiek
In ons professioneel handelen maken we voortdurend politieke en
ideologische keuzes.
Sociaal werkers moeten de dingen juist doen, maar ook de juiste dingen
doen.
Wat is juist? Het antwoord hierop is ideologisch geladen.
bv. definiëring van het vluchtelingenprobleem
3
, Celine Van Horenbeeck
“vluchtelingen zijn een bedreiging voor onze veiligheid en sociale zekerheid. We
moeten hen buitenhouden.”
OF
“vluchtelingen bevinden zich in mensonwaardige omstandigheden en hebben
recht op opvang en bescherming. Bovendien kunnen zij een rijkdom voor de
samenleving zijn.”
Belang van sociaal werk in beleidsvorming:
Sociaal werkers werken met een doelgroep die ondersteuning krijgt van
het beleid of soms mensen in de problemen duwt
bv. stedelijk activeringsbeleid: sneller leefloon kwijt in Antwerpen dan in
Gent
Er duiken ook nieuwe problemen op waar politiekers onvoldoende mee
bezig zijn.
bv. klimaat
Sommige problemen verdwijnen weer van de politieke agenda, ondanks
dat er geen oplossing voor is.
bv. genderongelijkheid in verloning, racisme op de werkvloer
Het beleid engageert zich voornamelijk voor haar burgers, maar wat met
niet-burgers in ons land? (cf. sans papiers)
2.5. Structureel denken als onderdeel van de beroepsidentiteit
Internationale definitie van het sociaal werk (IFSW, 2014):
“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that
promotes social change and development, social cohesion, and the
empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights,
collective responsibility and respect for diversities are central to social work.
Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and
indigenous knowledge, social work engages people and structures to address life
challenges and enhance wellbeing.”
Structurele component:
Bewerkstelligen van sociale verandering, sociale cohesie en bevrijding van
onderdrukten.
Versterken van mensen en structuren om het algemeen welzijn te
verbeteren.
Geruggesteund door principes van sociale rechtvaardigheid,
mensenrechten en collectieve verantwoordelijkheid.
4
