lOMoARcPSD|36074617
Inhoudsopgave
1 Inleiding ................................................................................................................................................. 2
2 Instrumenten van onderwijskwaliteit ..................................................................................................... 2
2.1 Internationale kwaliteitsbewaking ......................................................................................................... 2
2.2 Kwaliteitsbewaking in Vlaams onderwijssysteem .................................................................................. 2
2.3 (Interne) kwaliteitszorg op school(bestuur)niveau: koepels en scholen ................................................ 5
3 Onderzoek naar effectief onderwijs ........................................................................................................ 7
3.1 CIPO-kader ............................................................................................................................................. 7
4 Onderzoek naar beleid en praktijken van kwaliteitssystemen ............................................................... 12
4.1 Goed onderwijs versus onderwijskwaliteit ........................................................................................... 12
4.2 Relatie tussen kwaliteitszorg en professionaliteit ................................................................................ 13
4.3 Verschuiving van professioneel oordelen naar prestatiemetingen ...................................................... 13
1
, lOMoARcPSD|36074617
Module 9: kwaliteit
1 Inleiding
Kwaliteit gaat over de “mate waarin in iets goed is”, onderwijskwaliteit gaat over mate waarin
onderwijs “goed” is, maar onderwijskwaliteit is geen vaststaand gegeven waarover
wetenschappelijke/politieke consensus bestaat. Kwaliteitsvol onderwijs wordt vaak gelijkgesteld met
de leerprestaties van leerlingen, maar dit kan problematisch zijn.
2 Instrumenten van onderwijskwaliteit
Bespreking van verschillende instrumenten (ingezette hulpmiddelen zoals rapporten, standaarden,
procedures, technieken) – volgens verschillende niveaus in het onderwijs - die worden ingezet om
kwaliteit in onderwijs in kaart te brengen en te verbeteren.
2.1 Internationale kwaliteitsbewaking
• Internationale organisaties zoals VN, Europese Commissie, OESO hebben geen formele
onderwijsbevoegdheid:
o Soft power => Kunnen geen dwingende maatregelen maar invloed door verspreiding
resultaten studies
• Internationale studies zoals PISA en ICCS zijn indicator voor onderwijskwaliteit en maken
mogelijk omonderwijssystemen te vergelijken. Zo hebben deze organisaties toch invloed op
het onderwijsbeleid in Vlaanderen. De kwaliteit van Vlaamse secundair onderwijs is
gemonitord via internationaal vergelijkend onderzoek waarbinnen de (gecorrigeerde)
leerprestaties van leerlingen op bepaalde toetsen/vragenlijsten een indicator zijn voor
onderwijskwaliteit.
o PISA door OESO (organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling): 3-
jaarlijkse studie (representatieve steekproef) over leesvaardigheid, wiskundige en
wetenschappelijke geletterdheidvan 15-jarige leerlingen (ook Buso)
o ICSS (international civic and citizenship education study): 2e jaar secundair; over
burgerschapseducatie (=politieke kennis)
o ESLC (european survey on language competences): taalvaardigheid in vreemde taal
Dit zorgt ervoor dat men nationale onderwijssystemen met elkaar kan vergelijken. Ze worden
afgenomen in uiteenlopende nationale, regionale en culturele contexten. De 3 vaardigheden
(wiskunde, wetenschappen en taal) worden verondersteld dat ze essentieel zijn voor een volwaardige
participatie aan de moderne samenleving. Aangezien PISA en ICSS internationale studies zijn, zeggen
ze niets over Vlaamse eindtermen, maar toch veel debat over in politiek etc. Sommige landen
hervormen onderwijssysteem volledig volgens “winner landen” zoals Finland. Andere landen laten
resultaten volledig links liggen.
2.2 Kwaliteitsbewaking in Vlaams onderwijssysteem
Actieve vrijheid onderwijs dus in eerste instantie zijn schoolbesturen zelf verantwoordelijk voor
kwaliteit, maarschoolpact heeft regels voor subsidiëring opgelegd en daarom heeft overheid rol van
kwaliteitsbewaking (eindtermen, schooldoorlichting, peilingsonderzoek..). Dit heeft gezorgd voor
een aantal instrumenten die deel uitmaken van de kwaliteitsbewaking van het Vlaamse
onderwijssysteem. Het juridisch kader hiervoor is decreet rond kwaliteit van onderwijs (8/5/2009).
• Eindtermen zijn minimumdoelen die noodzakelijk en bereikbaar zijn voor een bepaalde
2
Inhoudsopgave
1 Inleiding ................................................................................................................................................. 2
2 Instrumenten van onderwijskwaliteit ..................................................................................................... 2
2.1 Internationale kwaliteitsbewaking ......................................................................................................... 2
2.2 Kwaliteitsbewaking in Vlaams onderwijssysteem .................................................................................. 2
2.3 (Interne) kwaliteitszorg op school(bestuur)niveau: koepels en scholen ................................................ 5
3 Onderzoek naar effectief onderwijs ........................................................................................................ 7
3.1 CIPO-kader ............................................................................................................................................. 7
4 Onderzoek naar beleid en praktijken van kwaliteitssystemen ............................................................... 12
4.1 Goed onderwijs versus onderwijskwaliteit ........................................................................................... 12
4.2 Relatie tussen kwaliteitszorg en professionaliteit ................................................................................ 13
4.3 Verschuiving van professioneel oordelen naar prestatiemetingen ...................................................... 13
1
, lOMoARcPSD|36074617
Module 9: kwaliteit
1 Inleiding
Kwaliteit gaat over de “mate waarin in iets goed is”, onderwijskwaliteit gaat over mate waarin
onderwijs “goed” is, maar onderwijskwaliteit is geen vaststaand gegeven waarover
wetenschappelijke/politieke consensus bestaat. Kwaliteitsvol onderwijs wordt vaak gelijkgesteld met
de leerprestaties van leerlingen, maar dit kan problematisch zijn.
2 Instrumenten van onderwijskwaliteit
Bespreking van verschillende instrumenten (ingezette hulpmiddelen zoals rapporten, standaarden,
procedures, technieken) – volgens verschillende niveaus in het onderwijs - die worden ingezet om
kwaliteit in onderwijs in kaart te brengen en te verbeteren.
2.1 Internationale kwaliteitsbewaking
• Internationale organisaties zoals VN, Europese Commissie, OESO hebben geen formele
onderwijsbevoegdheid:
o Soft power => Kunnen geen dwingende maatregelen maar invloed door verspreiding
resultaten studies
• Internationale studies zoals PISA en ICCS zijn indicator voor onderwijskwaliteit en maken
mogelijk omonderwijssystemen te vergelijken. Zo hebben deze organisaties toch invloed op
het onderwijsbeleid in Vlaanderen. De kwaliteit van Vlaamse secundair onderwijs is
gemonitord via internationaal vergelijkend onderzoek waarbinnen de (gecorrigeerde)
leerprestaties van leerlingen op bepaalde toetsen/vragenlijsten een indicator zijn voor
onderwijskwaliteit.
o PISA door OESO (organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling): 3-
jaarlijkse studie (representatieve steekproef) over leesvaardigheid, wiskundige en
wetenschappelijke geletterdheidvan 15-jarige leerlingen (ook Buso)
o ICSS (international civic and citizenship education study): 2e jaar secundair; over
burgerschapseducatie (=politieke kennis)
o ESLC (european survey on language competences): taalvaardigheid in vreemde taal
Dit zorgt ervoor dat men nationale onderwijssystemen met elkaar kan vergelijken. Ze worden
afgenomen in uiteenlopende nationale, regionale en culturele contexten. De 3 vaardigheden
(wiskunde, wetenschappen en taal) worden verondersteld dat ze essentieel zijn voor een volwaardige
participatie aan de moderne samenleving. Aangezien PISA en ICSS internationale studies zijn, zeggen
ze niets over Vlaamse eindtermen, maar toch veel debat over in politiek etc. Sommige landen
hervormen onderwijssysteem volledig volgens “winner landen” zoals Finland. Andere landen laten
resultaten volledig links liggen.
2.2 Kwaliteitsbewaking in Vlaams onderwijssysteem
Actieve vrijheid onderwijs dus in eerste instantie zijn schoolbesturen zelf verantwoordelijk voor
kwaliteit, maarschoolpact heeft regels voor subsidiëring opgelegd en daarom heeft overheid rol van
kwaliteitsbewaking (eindtermen, schooldoorlichting, peilingsonderzoek..). Dit heeft gezorgd voor
een aantal instrumenten die deel uitmaken van de kwaliteitsbewaking van het Vlaamse
onderwijssysteem. Het juridisch kader hiervoor is decreet rond kwaliteit van onderwijs (8/5/2009).
• Eindtermen zijn minimumdoelen die noodzakelijk en bereikbaar zijn voor een bepaalde
2
