Literatuur
Steinberg & Morris (2001)
- Probleemgedrag is vaak tijdelijk en contextueel (adolescence limited), maar soms
voortzetting vroege problematiek (life-time persistant)
- Ouder-kindrelaties: conflicten nemen toe tijdens vroege adolescentie, maar herstellen zich
meestal weer
- Puberteit brengt veranderingen in stemming en relaties -> maar !!!: vaak overschatting
hormonale invloed
- Zelfontwikkeling: ontwikkeling van complexer en gelaagder zelfbeeld
- Belangrijke rol voor peers -> positief en negatief
- Meer aandacht voor diversiteit
- Contextuele benadering: sterke invloed van omgeving (gezin, school, gemeenschap etc.)
- Gedragsgenetica: interactie genen en omgeving cruciaal
- Broers/zussen zorgen zowel voor steun als rivaliteit -> invloed sociaal-emotionele
ontwikkeling
Meer onderzoek nodig naar integratie, psychologische, sociale en biologische aspecten
Steinberg (2008): dual system model: discrepantie cognitieve en sociale maturity
Risicogedrag begrijpen:
Tijdens overgang van kind naar puber verandert het socio-emotionele systeem van de hersenen door
de invloed van de puberteit. Dit leidt tot meer beloningsgericht gedrag, vooral in aanwezigheid van
leeftijdsgenoten, door een sterke herstructurering van het dopaminerge systeem in de hersenen.
Risicogedrag neemt af tussen de adolescentie en volwassenheid door verbeteringen in het
cognitieve controlesysteem van de hersenen. Deze veranderingen, die zelfregulatie verbeteren,
vinden plaats in de prefrontale cortex en de verbindingen daarvan met andere hersengebieden.
Dual-system model: sociaal-emotioneel en cognitieve controle systeem
- Beslissingen product van cognitieve en affectieve input
- Sterkere bottum-up affectieve reactiviteit op stimuli dan top-down cognitieve controle van
gedrag
, Crone & Dahl (2012): cognitieve controle is context afhankelijk
- Adolescentie is periode van vooruitgang, bijv. cognitief (abstract redeneren,
probleemoplossend vermogen en creatief denken)
- ^rijping cognitieve affectieve en sociale capaciteiten
- Toename risicogedrag, sensatiezucht en gevoeligheid voor sociale evaluatie -> ernstige
gezondheidsproblemen -> zoals middelengebruik, ongelukken, geweld en zelfmoord
- Disbalans snelle rijping limbische hersengebieden (-> heftige emoties) en trage rijping PFC
(regulatie en controle)
- Verhoogde limbische respons op affectieve stimuli zoals beloningen, emotionele gezichten en
sociale feedback -> piek in midden-adolescentie
- Hersengebieden die betrokken zijn bij het begrijpen van de intenties van anderen in sociaal
redeneren, zoals de anterieure mediale prefrontale cortex en de temporopariëtale overgang,
vertonen veranderingen in hun relatieve bijdrage gedurende de adolescentie.
- Heuristisch model dat de hersenontwikkeling tijdens de adolescentie beschouwt als een
periode van sociale en affectieve betrokkenheid en een tijd van leren en flexibiliteit in het
aanpassen van doelen en prioriteiten. Een belangrijk onderdeel van dit model benadrukt de
invloed van de puberteit op sociaal-affectieve ontwikkeling.
Samenvatting: Tijdens adolescentie uitgebreide structurele en functionele hersenontwikkeling.
Opvatting die hieruit voortkomt stelt dat een relatieve onrijpheid van frontale corticale netwerken de
hoge mate van risicogedrag, middelengebruik en andere gevaarlijke gedragingen bij adolescenten kan
verklaren. Ontwikkelingsneurowetenschappelijke studies ondersteunen echter geen eenvoudig model
van frontale corticale onrijpheid.
Wel toenemend bewijs voor belang van veranderingen in sociale en affectieve verwerking, die
beginnen rond de puberteit, als cruciaal om deze kwetsbaarheden in de adolescentie te begrijpen.
Deze veranderingen in sociaal-affectieve verwerking kunnen ook adaptieve voordelen bieden, zoals
een grotere flexibiliteit in het aanpassen van intrinsieke motivaties en doelprioriteiten aan
veranderende sociale contexten tijdens de adolescentie.
Cognitieve controle is afhankelijk van sociale en motivationele context (=> kritiek op
Steinberg die meer gericht is op onvolgroeidheid PFC)
Sommerville (2013): bekeken worden -> zweet en verhoogde hersenactiviteit
Adolescenten vertonen een verhoogde gevoeligheid voor sociale evaluatie en blijven hun vermogen
ontwikkelen om gedachten en gevoelens van anderen te begrijpen. Deze sociale gevoeligheid wordt
beïnvloed door hersenontwikkeling, ervaring en socioculturele factoren. Tijdens de adolescentie
reageren hersencircuits die sociaal-affectieve informatie verwerken sterker, wat hen helpt sociale
uitdagingen te herkennen, ervan te leren en zich eraan aan te passen, met als doel rijpe sociale
competentie te bereiken.
Puberale hormonen, culturele normen en andere factoren spelen complexe rol. Verhoogde reactie in
sociaal-affectieve hersencircuits kan zowel bijdragen aan sociale vaardigheden als aan risico's op
stemmings- en angststoornissen, vooral bij sociale uitsluiting. <- belangrijk om meer te weten te
komen zodat we in kunnen spelen op de sociale gevoeligheid tijdens deze periode, cruciaal voor later
functioneren
Steinberg & Morris (2001)
- Probleemgedrag is vaak tijdelijk en contextueel (adolescence limited), maar soms
voortzetting vroege problematiek (life-time persistant)
- Ouder-kindrelaties: conflicten nemen toe tijdens vroege adolescentie, maar herstellen zich
meestal weer
- Puberteit brengt veranderingen in stemming en relaties -> maar !!!: vaak overschatting
hormonale invloed
- Zelfontwikkeling: ontwikkeling van complexer en gelaagder zelfbeeld
- Belangrijke rol voor peers -> positief en negatief
- Meer aandacht voor diversiteit
- Contextuele benadering: sterke invloed van omgeving (gezin, school, gemeenschap etc.)
- Gedragsgenetica: interactie genen en omgeving cruciaal
- Broers/zussen zorgen zowel voor steun als rivaliteit -> invloed sociaal-emotionele
ontwikkeling
Meer onderzoek nodig naar integratie, psychologische, sociale en biologische aspecten
Steinberg (2008): dual system model: discrepantie cognitieve en sociale maturity
Risicogedrag begrijpen:
Tijdens overgang van kind naar puber verandert het socio-emotionele systeem van de hersenen door
de invloed van de puberteit. Dit leidt tot meer beloningsgericht gedrag, vooral in aanwezigheid van
leeftijdsgenoten, door een sterke herstructurering van het dopaminerge systeem in de hersenen.
Risicogedrag neemt af tussen de adolescentie en volwassenheid door verbeteringen in het
cognitieve controlesysteem van de hersenen. Deze veranderingen, die zelfregulatie verbeteren,
vinden plaats in de prefrontale cortex en de verbindingen daarvan met andere hersengebieden.
Dual-system model: sociaal-emotioneel en cognitieve controle systeem
- Beslissingen product van cognitieve en affectieve input
- Sterkere bottum-up affectieve reactiviteit op stimuli dan top-down cognitieve controle van
gedrag
, Crone & Dahl (2012): cognitieve controle is context afhankelijk
- Adolescentie is periode van vooruitgang, bijv. cognitief (abstract redeneren,
probleemoplossend vermogen en creatief denken)
- ^rijping cognitieve affectieve en sociale capaciteiten
- Toename risicogedrag, sensatiezucht en gevoeligheid voor sociale evaluatie -> ernstige
gezondheidsproblemen -> zoals middelengebruik, ongelukken, geweld en zelfmoord
- Disbalans snelle rijping limbische hersengebieden (-> heftige emoties) en trage rijping PFC
(regulatie en controle)
- Verhoogde limbische respons op affectieve stimuli zoals beloningen, emotionele gezichten en
sociale feedback -> piek in midden-adolescentie
- Hersengebieden die betrokken zijn bij het begrijpen van de intenties van anderen in sociaal
redeneren, zoals de anterieure mediale prefrontale cortex en de temporopariëtale overgang,
vertonen veranderingen in hun relatieve bijdrage gedurende de adolescentie.
- Heuristisch model dat de hersenontwikkeling tijdens de adolescentie beschouwt als een
periode van sociale en affectieve betrokkenheid en een tijd van leren en flexibiliteit in het
aanpassen van doelen en prioriteiten. Een belangrijk onderdeel van dit model benadrukt de
invloed van de puberteit op sociaal-affectieve ontwikkeling.
Samenvatting: Tijdens adolescentie uitgebreide structurele en functionele hersenontwikkeling.
Opvatting die hieruit voortkomt stelt dat een relatieve onrijpheid van frontale corticale netwerken de
hoge mate van risicogedrag, middelengebruik en andere gevaarlijke gedragingen bij adolescenten kan
verklaren. Ontwikkelingsneurowetenschappelijke studies ondersteunen echter geen eenvoudig model
van frontale corticale onrijpheid.
Wel toenemend bewijs voor belang van veranderingen in sociale en affectieve verwerking, die
beginnen rond de puberteit, als cruciaal om deze kwetsbaarheden in de adolescentie te begrijpen.
Deze veranderingen in sociaal-affectieve verwerking kunnen ook adaptieve voordelen bieden, zoals
een grotere flexibiliteit in het aanpassen van intrinsieke motivaties en doelprioriteiten aan
veranderende sociale contexten tijdens de adolescentie.
Cognitieve controle is afhankelijk van sociale en motivationele context (=> kritiek op
Steinberg die meer gericht is op onvolgroeidheid PFC)
Sommerville (2013): bekeken worden -> zweet en verhoogde hersenactiviteit
Adolescenten vertonen een verhoogde gevoeligheid voor sociale evaluatie en blijven hun vermogen
ontwikkelen om gedachten en gevoelens van anderen te begrijpen. Deze sociale gevoeligheid wordt
beïnvloed door hersenontwikkeling, ervaring en socioculturele factoren. Tijdens de adolescentie
reageren hersencircuits die sociaal-affectieve informatie verwerken sterker, wat hen helpt sociale
uitdagingen te herkennen, ervan te leren en zich eraan aan te passen, met als doel rijpe sociale
competentie te bereiken.
Puberale hormonen, culturele normen en andere factoren spelen complexe rol. Verhoogde reactie in
sociaal-affectieve hersencircuits kan zowel bijdragen aan sociale vaardigheden als aan risico's op
stemmings- en angststoornissen, vooral bij sociale uitsluiting. <- belangrijk om meer te weten te
komen zodat we in kunnen spelen op de sociale gevoeligheid tijdens deze periode, cruciaal voor later
functioneren
