TAALONTWIKKELING:
EEN MULTIDIMENSIONEEL GEBEUREN
1 Inleiding................................................................................................................................ 4
1.1 Interne factoren.............................................................................................................. 4
1.2 Externe factoren............................................................................................................ 5
2 Facetten van spraak- en taalontwikkeling.............................................................................6
2.1 Taalvorm........................................................................................................................ 7
2.2 Taalinhoud..................................................................................................................... 7
2.2.1 Semantiek............................................................................................................... 7
2.2.2 Semantische relaties...............................................................................................8
2.3 Taalgebruik (pragmatiek)...............................................................................................9
2.4 Metalinguïstiek (interpersoonlijke taal).........................................................................10
3 Chronologie binnen de taalverwerving...............................................................................11
4 De fasen binnen de spraak- en taalontwikkeling................................................................12
4.1 Inleiding....................................................................................................................... 12
4.2 De voortalige of prelinguale fase (0-12 mnd)...............................................................13
4.2.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................13
4.2.2 Taalvorm: klankvorming........................................................................................14
4.2.3 Taalinhoud: woordenschat- en zinsbegrip.............................................................15
4.2.4 Taalgebruik...........................................................................................................15
4.2.5 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................16
4.3 De vroegtalige/linguale fase (1 -2,6 jaar).....................................................................16
4.3.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................16
4.3.2 Taalvorm............................................................................................................... 18
4.3.2.1 Klankvorming..................................................................................................18
4.3.2.2 Fonologie vanaf 1 jaar....................................................................................18
4.3.2.3 Fonologische processen volgens Stampe.......................................................19
Pagina | 1
, 4.3.2.4 Zinsvormen.....................................................................................................20
4.3.3 Taalinhoud............................................................................................................ 21
4.3.3.1 Betekenis van woorden...................................................................................21
4.3.3.2 Begrippen.......................................................................................................24
4.3.3.3 Toename kwantitatieve woordenschat............................................................26
4.3.4 Taalgebruik...........................................................................................................26
4.4 De differentiatie fase (2,6 tot 5 jaar).............................................................................27
4.4.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................27
4.4.2 Taalvorm............................................................................................................... 28
4.4.2.1 De klankvorming tijdens kleuterperiode..........................................................28
4.4.2.2 De woordvorming tijdens kleuterperiode.........................................................29
4.4.2.3 Zinsvorming tijdens kleuterperiode.................................................................31
4.4.3 Taalinhoud............................................................................................................ 33
4.4.3.1 Betekenis van woorden...................................................................................33
4.4.4 Taalgebruik...........................................................................................................35
4.4.4.1 Structuur van een conversatie........................................................................35
4.4.4.2 Samenhang en dosering van informatie.........................................................35
4.4.4.3 Vertellen van een herhaal...............................................................................35
4.4.5 Metalinguistiek: nadenken over taal......................................................................36
4.4.6 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................36
4.5 De voltooiingsfase (vanaf 5 jaar tot 10 à 12 jaar).........................................................36
4.5.1 Algemene ontwikkeling..........................................................................................36
4.5.2 Taalvorm............................................................................................................... 38
4.5.2.1 klankvorming..................................................................................................38
4.5.2.2 woordvorming.................................................................................................38
4.5.2.3 Zinsvorming....................................................................................................38
4.5.3 Taalinhoud............................................................................................................ 39
4.5.4 Taalgebruik...........................................................................................................39
Pagina | 2
,4.5.5 Metalinguistiek......................................................................................................39
4.5.6 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................39
Pagina | 3
, 1 INLEIDING
Taalontwikkeling volgens sociaal-interactionisten
- Wisselwerking tussen
Aangeboren taalvermogen (interne factoren)
Taalaanbod vanuit de omgeving (externe factoren)
Rol van de omgeving:
- Omgeving omvat meer dan alleen personen uit de directe omgeving.
- Ouders zijn cruciaal
- Kinderen vangen taal op via:
Rechtstreekse communicatie (Child Directed Speech)
Indirecte communicatie (brede omgevingstaal)
Interne en externe factoren hebben invloed op kwaliteit en snelheid vd taalverwerving
1.1 Interne factoren
Deze factoren hebben invloed op de kwaliteit + snelheid waarmee het kind haar taal
verwerft
Factoren die eigen zijn aan het individu en vasthangen aan de
- anatomische + neurologische ontwikkeling
- sensor-motorische,
- cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling vh kind
Elk ontwikkelingsdomein beïnvloedt de taalontwikkeling en andersom.
Kritische periode om taal te verwerven.
Uiterst belangrijk om steeds bij kinderen met taalontwikkelingsproblemen aandacht te
schenken aan de totale ontwikkeling.
De voorwaarden om tot een evenwichtige ontwikkeling te komen
- Vrij van emotionele beslommeringen vb. aanpassen aan omgeving, ontspannen
lichaamshouding
- Nieuwsgierig + ondernemend zijn vb. geregeld zoeken nr nieuw speelgoed, nieuwe
activiteiten, durven iets uit te proberen
- Zelfvertrouwen hebben vb. durven zich te laten zien + horen, plezier beleven aan wat
men doet en meemaakt
- Communicatie + contactarme vb. hebben van een goede luisterhouding + adequaat
oogcontact, zelf actief in contact treden met leeftijdsgenootjes + volwassenen
Pagina | 4
EEN MULTIDIMENSIONEEL GEBEUREN
1 Inleiding................................................................................................................................ 4
1.1 Interne factoren.............................................................................................................. 4
1.2 Externe factoren............................................................................................................ 5
2 Facetten van spraak- en taalontwikkeling.............................................................................6
2.1 Taalvorm........................................................................................................................ 7
2.2 Taalinhoud..................................................................................................................... 7
2.2.1 Semantiek............................................................................................................... 7
2.2.2 Semantische relaties...............................................................................................8
2.3 Taalgebruik (pragmatiek)...............................................................................................9
2.4 Metalinguïstiek (interpersoonlijke taal).........................................................................10
3 Chronologie binnen de taalverwerving...............................................................................11
4 De fasen binnen de spraak- en taalontwikkeling................................................................12
4.1 Inleiding....................................................................................................................... 12
4.2 De voortalige of prelinguale fase (0-12 mnd)...............................................................13
4.2.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................13
4.2.2 Taalvorm: klankvorming........................................................................................14
4.2.3 Taalinhoud: woordenschat- en zinsbegrip.............................................................15
4.2.4 Taalgebruik...........................................................................................................15
4.2.5 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................16
4.3 De vroegtalige/linguale fase (1 -2,6 jaar).....................................................................16
4.3.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................16
4.3.2 Taalvorm............................................................................................................... 18
4.3.2.1 Klankvorming..................................................................................................18
4.3.2.2 Fonologie vanaf 1 jaar....................................................................................18
4.3.2.3 Fonologische processen volgens Stampe.......................................................19
Pagina | 1
, 4.3.2.4 Zinsvormen.....................................................................................................20
4.3.3 Taalinhoud............................................................................................................ 21
4.3.3.1 Betekenis van woorden...................................................................................21
4.3.3.2 Begrippen.......................................................................................................24
4.3.3.3 Toename kwantitatieve woordenschat............................................................26
4.3.4 Taalgebruik...........................................................................................................26
4.4 De differentiatie fase (2,6 tot 5 jaar).............................................................................27
4.4.1 De algemene ontwikkeling....................................................................................27
4.4.2 Taalvorm............................................................................................................... 28
4.4.2.1 De klankvorming tijdens kleuterperiode..........................................................28
4.4.2.2 De woordvorming tijdens kleuterperiode.........................................................29
4.4.2.3 Zinsvorming tijdens kleuterperiode.................................................................31
4.4.3 Taalinhoud............................................................................................................ 33
4.4.3.1 Betekenis van woorden...................................................................................33
4.4.4 Taalgebruik...........................................................................................................35
4.4.4.1 Structuur van een conversatie........................................................................35
4.4.4.2 Samenhang en dosering van informatie.........................................................35
4.4.4.3 Vertellen van een herhaal...............................................................................35
4.4.5 Metalinguistiek: nadenken over taal......................................................................36
4.4.6 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................36
4.5 De voltooiingsfase (vanaf 5 jaar tot 10 à 12 jaar).........................................................36
4.5.1 Algemene ontwikkeling..........................................................................................36
4.5.2 Taalvorm............................................................................................................... 38
4.5.2.1 klankvorming..................................................................................................38
4.5.2.2 woordvorming.................................................................................................38
4.5.2.3 Zinsvorming....................................................................................................38
4.5.3 Taalinhoud............................................................................................................ 39
4.5.4 Taalgebruik...........................................................................................................39
Pagina | 2
,4.5.5 Metalinguistiek......................................................................................................39
4.5.6 Tips voor taalaanbod en interactie........................................................................39
Pagina | 3
, 1 INLEIDING
Taalontwikkeling volgens sociaal-interactionisten
- Wisselwerking tussen
Aangeboren taalvermogen (interne factoren)
Taalaanbod vanuit de omgeving (externe factoren)
Rol van de omgeving:
- Omgeving omvat meer dan alleen personen uit de directe omgeving.
- Ouders zijn cruciaal
- Kinderen vangen taal op via:
Rechtstreekse communicatie (Child Directed Speech)
Indirecte communicatie (brede omgevingstaal)
Interne en externe factoren hebben invloed op kwaliteit en snelheid vd taalverwerving
1.1 Interne factoren
Deze factoren hebben invloed op de kwaliteit + snelheid waarmee het kind haar taal
verwerft
Factoren die eigen zijn aan het individu en vasthangen aan de
- anatomische + neurologische ontwikkeling
- sensor-motorische,
- cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling vh kind
Elk ontwikkelingsdomein beïnvloedt de taalontwikkeling en andersom.
Kritische periode om taal te verwerven.
Uiterst belangrijk om steeds bij kinderen met taalontwikkelingsproblemen aandacht te
schenken aan de totale ontwikkeling.
De voorwaarden om tot een evenwichtige ontwikkeling te komen
- Vrij van emotionele beslommeringen vb. aanpassen aan omgeving, ontspannen
lichaamshouding
- Nieuwsgierig + ondernemend zijn vb. geregeld zoeken nr nieuw speelgoed, nieuwe
activiteiten, durven iets uit te proberen
- Zelfvertrouwen hebben vb. durven zich te laten zien + horen, plezier beleven aan wat
men doet en meemaakt
- Communicatie + contactarme vb. hebben van een goede luisterhouding + adequaat
oogcontact, zelf actief in contact treden met leeftijdsgenootjes + volwassenen
Pagina | 4
