Samenvatting Moraalfilosofie

Moraalfilosofie

Ethiek = houding tegenover moreel probleem + op rationele wijze
(er is niet 1 antwoord op het morele probleem)


Moreel probleem = normatief probleem, moeten en mogen + toegestaan
- Zorgt voor spanning, je blijft ermee bezig
Bv. Vriend met geldproblemen geld geven?


Houding tegenover dat moreel probleem?
- Oplossing
- Nieuw probleem zien, die ze zelf niet zagen  ontdekt ipv oplossen
- Zinvolle reflectie, je weet niet direct wat je moet doen maar geeft wel u
argumenten
- Benadering waardoor er geen probleem meer is


Rationele wijze 
Niet rationeel:
- Beroep doen op geloof
o Wrm niet? Plato, Euthypro  wrm religie niet vermengen met ethiek
 Euthypro geeft eigen vader aan (ongriekse attitude) voor
doodslag van slaaf
 Wrm deed hij het? Omdat hij niet afkan dat iemand tegen de
wil van God handelt
 Hoe weet hij wat de wil van God is? Want probleem kan ook
gwn als onrechtvaardig gzn worden

- Emoties, instincten, intuïties
o Kunnen mooie dingen maken maar ook bedenkingen (moreel
handelen ipv ethisch)

- Feitelijke toestand
 Moreel antwoord geven aan de hand van feiten = fout


Rationeel:
- Moeilijk te aanvaarden
o Bv. Broer en zus krijgen kind (hij werd overgeplaatst naar pleeggezin
later terug bij biologisch de moeder geplaatst) seks tussen broer en
zus is in Duitsland verboden  veroordeeld voor 8 jaar
o Verboden vooral doordat we het vies vinden = irrationeel

1

,Waarom ethiek?


We bezitten: empathie (pijnempathie)
- Gevoel wnr iemand valt  vragen of alles ok is
- Vanaf 4 jaar
o Global distress (0-0,5j) : besmet met de gevoelens die iemand
anders heeft  wnr kind weent begint jouw kind ook te wenen
o Egocentrische empathie (0,5-1j): kind gaat zich verwijderen van
pers. Die pijn heeft
o Quasi-egocentrische empathie (1-2j): hulpreflex maar nog geen
besef over hoe de ander zich voelt
o Waarachtige empathie (2-4j): in staat om in te zien in wat jij hebt
en nodig hebt verschilt in wat anderen denken en aanvoelen 
theory of mind (Sally & An test)
o Verdere ontwikkeling (4-7j):


Fairness
Frans De Waal wou aantonen dat mensapen over dezelfde fairness noties
beschikken als de mens (zie filmpje)


 Prosociaal (>4j) VS altruïstisch (>8j) gedrag:
Prosociaal = vrijwillige acties die bedoeld zijn om anderen te helpen of voordeel
te brengen
Vb. je helpt jouw vriend verhuizen omdat het fijn is om te helpen, maar ook
omdat hij/zij jou al geholpen heeft
Altruïstisch = niet-zelfzuchtige bezorgdheid voor het welbevinden van anderen
Vb. iemand doneert anoniem een groot bedrag geld zonder dat iemand zijn
identiteit kent


 Negatieve (>4j) VS positieve (>10j) ongelijkheidsaversie:
Negatieve: ongemak wanneer mennsen minder krijgen dan anderen
(mensapen)
Vb. jij krijgt maar 5 snoepjes en jouw zus krijgt er 6
Positieve: ongemak wanneer mensen zelf meer hebben dan anderen
Vb. jij krijgt 6 snoepjes en jouw zus krijgt er maar 5


 Tweepersoons- (>6j) versus derdepersoonsbestraffing (>10j):
Tweepersoonsbestraffing: iemand die betrokken is bij de situatie gebruikt zijn
veto om de verdeler van een oneerlijke verdeling tussen 2 personen te bestraffen

2

,Derdepersoonsbestraffing: iemand die niet direct betrokken is bij de situatie
gebruikt zijn veto om de verdeler van een oneerlijke verdeling tussen 2 personen
te bestraffen


Andere vermogens
 Onderscheid tussen morele en conventionele normovertredingen
(>4j)
o Morele = fundamentele ethische principes, universeel

o Conventionele = sociale afspraken en gedragsregels, cultureel
bepaald
 Schuldbesef en schuldgevoelens (happy victimizer) (>8j)
 4-jarigen minder/geen schuldgevoelens dan 8-jarigen
 Morele weerzin (>10j)
= fenomeen dat je voor ernstige morele overtredingen een gevoel van
walging voelt


Walging/weerzin = evolutionair ontwikkelde basisemotie bedoeld om contact
met pathogene stoffen te vermijden
 Ouders stimuleren door opvoeding voor wat ze walging ervaren
 Dieren vermijden pathogene stoffen zonder walging


Morele weerzin vinden voor andere dingen dan geweld en seks
 bijna onvindbaar
 bestaat weerzin dan echt? Mss voortkomende pure walging


Exocoprofagie = uitwerpselen van anderen


Ethiek  moraal:

Ethiek Moraal

Expliciet Impliciet

Talig (redeneervermogen gebruiken) Niet-talig

Redenen Automatisch

Kritisch Conformistisch

Opinie Gedrag




3

,  Hedendaagse samenleving heeft nood aan ethiek en niet aan moraal
 Moraal is minder universeel dan gedacht


 Moraal is dikwijls niet moreel (goed)
 ze doen verkeerde dingen op school, maar voor hun straatmoraal is het
imoraal


Ethiek


Wat zijn morele beginselen
- Niet materiële dingen = waarden
- Streven naar vrijheid + rechtvaardigheid (eindigen op -heid of -teit)
- Onderscheiden van deugden (gekoppeld aan personen, bv. karakter)
- Eigen belang is geen ethisch principe maar er zijn economische principes
(schaarste, gelukmaximalisatie) zijn wel morele principes
- Rechten, plichten  oorspronkelijk moreel grondbeginsel
- Ze zijn domeinonafhankelijk (onderscheid tussen domeinonafhankelijke en
domeinafhankelijke)


Morele principes:
Domeinonafhankelijke:
- Waardigheid
- Vrijheid
- Schadebeginsel
- Gelijkheid


Domeinafhankelijke:
- Opvoeding
- Meningsuiting
- Diversiteit
- Legitimiteit
- Duurzaamheid


Wat fundeert morele beginselen?
- Mensrechtelijke verdragen: ethicus verwijst naar jurist en <->
- Goddelijk bevel – religieus fundament  dilemma van euthypro
- Natuurrecht: van nature hebben we die rechten gekregen  Beschermt
natuurlijke behoefte van mensen

4